Skip to main content

Full text of "OEUVRES DE BOSSEUT"

See other formats 


Google 


This  is  a  digital  copy  of  a  book  thaï  was  prcscrvod  for  générations  on  library  shelves  before  it  was  carefully  scanned  by  Google  as  part  of  a  project 

to  make  the  world's  bocks  discoverablc  online. 

It  has  survived  long  enough  for  the  copyright  to  expire  and  the  book  to  enter  the  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subject 

to  copyright  or  whose  légal  copyright  term  has  expired.  Whether  a  book  is  in  the  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 

are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  culture  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discover. 

Marks,  notations  and  other  maiginalia  présent  in  the  original  volume  will  appear  in  this  file  -  a  reminder  of  this  book's  long  journcy  from  the 

publisher  to  a  library  and  finally  to  you. 

Usage  guidelines 

Google  is  proud  to  partner  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  the 
public  and  we  are  merely  their  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  hâve  taken  steps  to 
prcvcnt  abuse  by  commercial  parties,  including  placing  lechnical  restrictions  on  automated  querying. 
We  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  of  the  files  We  designed  Google  Book  Search  for  use  by  individuals,  and  we  request  that  you  use  thèse  files  for 
Personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrain  fivm  automated  querying  Do  nol  send  automated  queries  of  any  sort  to  Google's  System:  If  you  are  conducting  research  on  machine 
translation,  optical  character  récognition  or  other  areas  where  access  to  a  laige  amount  of  text  is  helpful,  please  contact  us.  We  encourage  the 
use  of  public  domain  materials  for  thèse  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attributionTht  GoogX'S  "watermark"  you  see  on  each  file  is essential  for  informingpcoplcabout  this  project  and  helping  them  find 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  légal  Whatever  your  use,  remember  that  you  are  lesponsible  for  ensuring  that  what  you  are  doing  is  légal.  Do  not  assume  that  just 
because  we  believe  a  book  is  in  the  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countiies.  Whether  a  book  is  still  in  copyright  varies  from  country  to  country,  and  we  can'l  offer  guidance  on  whether  any  spécifie  use  of 
any  spécifie  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearance  in  Google  Book  Search  means  it  can  be  used  in  any  manner 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liabili^  can  be  quite  severe. 

About  Google  Book  Search 

Google's  mission  is  to  organize  the  world's  information  and  to  make  it  universally  accessible  and  useful.   Google  Book  Search  helps  rcaders 
discover  the  world's  books  while  helping  authors  and  publishers  reach  new  audiences.  You  can  search  through  the  full  icxi  of  ihis  book  on  the  web 

at|http: //books.  google  .com/l 


I 


OEUVRES 


COMPLÈTES 


DE  BOSSUET 


TOME  XVI. 


MESAMÇON.  —  IMPRIMBftIE  DB  OCTBENniHSHALAMDRE  FIL8. 


OEUVRES 

COMPLÈTES 


;    DE  BOSSUET. 


TOME  SEIZIÈME. 

CONTROTERSE. 


BESANÇON, 


OUTHENIN-CHALANDRE  FILS,  ÉDITEUR, 

■  ■FaiMBDH   DE   ■>••  L'*ilCHSVtOD  E. 

PARIS, 

MÊME  MAISON   DE  COMMERCE, 


UNIVERSITY  < 

2  1  1107  1967 

OF  OXFORD 


DEFENSIO  DECLARATIONIS 

CLERI   GALLICANI 

DE  ECCLESIASTICA  POTESTATE. 


MM 


UBER  TERTIUS. 


ffBO  A  G1I60RII  Vn  TEMPORE  ,  RES  EXTBÀ  CONCILIA  CBCUVENICÀ  GESTA  REFERURTUl; 

AD  CAPUT  PRINUM  GALLICANJB  DECLARATIONIS. 


CAPUT  PRIMUM. 

io  Gn^orii  Vn  ac  secatis  decretis  ita  res  confecla  sit,  ut  de  eâ  ambigere  catholiels 
DOQ  Dceat  :  contrarium  istatuitur  certis  exeroplls  et  catholicorum  omnium  con- 
Kosione  :  Melchior  Canus,Bellarminus,  Rainaldus,  Perronius  teste  adducuntur. 

Nuncdeyeaimus  ad  ea  tempora,  quorum  maxime  auctoritate  nos 
premuDt,  Gregorii  scilicet  YII,  secutorumque  pontificum.  Quippè 
objidQQt  bisce  temporibus  quaestionem  totam  Ecclesise  auctoritate 
dedsam  :  depositos  quippe  pontifîciâ  auctoritate  imperatores«ic  reges  : 
coDseDsisse  in  eam  depositionem  ortbodoxos  ;  neque  tantùm  rem  à 
roiDaDis  Pontificibus  esse  factam ,  sed  factam  in  conciliis  œcume- 
Bids  :  depositum  enim  in  concilio  Lugdunensi  II  \  ab  Innocentio  IV, 
Fridericam  II.  Quin  etiam  ab  ipsis  synodis  multa  esse  décréta,  qu® 
^eam  praxim  comprobandam  manifesté  pertineant,  ut  est  illud 
^^^cretum  Lateranensis  conciiii  III  |  de  relaxato  fidelitatis  debiio  ad- 
^ersùs  haereticos  ;  et  Lateranensis  IV,  ut  summus  Pontifex  hœreiici 
^o»9atto$  ab  ejtM  fidelitate  denuntiet  absolutos  '  :  denique  rem  adeô 
<^^m,  ut  à  conciliis  in  formulam  versa  sit ,  extentque  conciliorum 
CoDStantiensis  et  Basileensis  décréta ,  quibus  privationis  pœna  prin- 
cipibos  etiam  ac  regibus  intenletur  -,  ex  quibus  concludunt,  rem  totam 
^onnn  etiam  conciliorum  ^  quibus  maxime  utimur,  auctoritate  esse 
^feclam. 

Bsc  adversarii  catbolici  objiciunt.  Hœretici  verô  postquam  nobis- 
<^ai  potestatem  indirectam  aversati  sunt,  ut  à  sacra  Scripturâ  et 
^tiquitatis  eccIesiasticsB  dogmatibus  abborrentem ,  tum  verô  incul- 
^^^qus  jam  memoratasunt,  posterions  sévi  décréta,  ut  in  tantà 
^'^^os  mutatione ,  ea  quam  tuemur,  câtbolicœ  Ecclesise  infallibi- 
liïâs  slare  non  possit. 

'  Omic.  n.  Lugd.  ceeumen,,  tom.  xi.  Conc,  ool.  64o.~t  Cône,  Later,  m,  cap.  xzm.  tom.  z. 
'"•  u»;  Later,  nr,  cap.  xn.  lom.  zi.  col.  148. 

ZVI.  t 


^  DEPENSIO  DECLARATIONIS 

Nos  autem  haereticis  statlm  respondemus ,  more  solito  calumniaif 
eos.  Non  eiriro  catholki  docent,  quœcumque  in  eonciliis  gestasint, 
ea  ad  Eeclesiœ  cathoUcœ  Qdem  pertinere  :  sed  eo  loco  babent  illa 
tantùm ,  quœ  decreto  edîto  fidelibus  omnibus  credenda  ac  tene^a^ 
proponuntur  :  qiiod  et  Melchiop  Canus  copiosè  docet  ^ ,  et  catho- 
lici  omnes  uno  ore  conGtentur.  Cujus  rci  ratio  est,  quôd  id  suffi- 
ciat ,  ut  verba  Christi  firma  stent  de  œternâ  ecclesiasticorum  dpg— 
matum  firmitate  ;  nec  proiadè  labat  ËiK^Iesiae  fides ,  si  ea  qua& 
extra  fidem  décréta  sunt,  haud  pari  auctoritate  consistunt.  Atque 
certum  omninà ,  mutta  ia  condiiis  sine  expresse  deiiberailione  aa 
determinatione  esse  dicta  gestaque,  quibus  adstringi  se  catholici 
omnes  uno  ore  negant.  Multa  etiam  décréta  sunt,  quœ  non  perti- 
néant  ad  invariabilem  fidei  regulam ,  sed  sint  accommodata  tempo* 
ribus  atque  negotiis.  Quin  etiam  illi  qui  romanum  Pontificem  vel 
maxime  infaUibilem  esse  oontenduni,  non  propterea  neeessarî^^ 
tuenda  suscipiunt ,  quœ  Pontifices  gesserint  -,  sed  profectù  certs  sujit 
regulœ,  quibus  et  bi  PontiGcibus,  et  omnes  catholici  eonciliis  oecu- 
roenicis  certam  fidem  docent  adhiberi  oportere. 

Certè  Melchior  Canus,  pontificiœ  infallibilitatis  defénsor  aeerrimusy 
asserit,  «  qui  summi  PontiQcis  de  re  qiiâcumque  judicium  temerè  aa 
sine  delectu  defendunt ,  hos  Sedis  apostolicœ  auctœitatem  labefoc-^ 
tare,  non  fovere,  evertere,  non  firmare  '.  *  Ac  paulô  post  :  ••  No» 
eget  Petrus  mendacio  nostro ,  nostrà  approbatione  non  eget  :  •  tun» 
adductis  decretis  d^  religiosis  ordinibus  approbatis  :  ««  Satis  fuerit^ 
inquit,  si  eam  habeant  auctoritatem,  quam  epistolœ  decrelales,  qua- 
Fum  nonnullas  constat  à  posterioribus  meliore  consilio  refutatas  ;  y^ 
quoniam  non  ex  firmo  decreto,  sed  ex  Pontificum  opinione  pro- 
dierunt. 

Neque  negat  Bellarroinus ,  aitque ,  Pontifices  «  ex  ignorantî  laj^ 
SOS,  quod,  inquit  ',  posse  PontiGcibus  accidere  non  negamus;  cùm 
non  deGniunt  aliquid,  tanquam  de  Gde,  sed  tantùm  opinionem  suam 
aliis  déclarant.  »  Alia  ejus  responsio  est  :  «  PontiGces  tum  nibil  oertt 
staluisse,  sed  tantùm  respondisse ,  quod  sibi  probabilius  videbatup.  » 
Addit  «  multa  alia  esse  in  epistolis  decretalibus ,  quœ  non  faciuntrem 
aliquam  esse  de  Gde,  sed  tantùm opinionesPonliGcumeâ de renobis- 
déclarant.  » 

Quôd  Stephanus  Vi  et  Sergius  romani  pontiGces  iterum  ordinari 
jusserunt  eos,  qui  à  Formoso  *  papa,  postquam  is  degradatus  ftûi^ 

*  Melchior.  Can.,  de  Loc.  theoL,  ediu  Lovan,,  1564.  pacs.  —  i  Ccmus.,  ibid,,  lib.  y.  Ibl.  S49. 
—  3  Btll,^  de  R.  P.,  lib.  !▼.  cap.  12,  14. 

*  Formosus  fuit  ille  epiicopus ,  quero  de  sede  Porluensi  dejecit  JoaDnes  YIIT.  Honc  deind^ 
TMlitutum  â  MarUno  11 ,  rooaana  demùm  Ecclesia  auscepit  paatorem.  Quàin  iobumanë  For^ 
inoii  cadayer  violaTcrint ,  et  ejus  memoriara  diris  devoverlnt  Slepbaoua  YI  et  Sergius  111». 
narrât  D.  Fleuat  ,  quem  Yide.  {Edit.  Paris,  ) 


GLERI  GALLICANI,  LIB.  III.  3 

iviiMti  estent ,  idem  BellamiiDus  respondet  *  :  «  Eos  non  edidiscto 
dKfood  deeretom ,  qood  décernèrent  ordinatos  ab  episcopo  degra^ 
(lito...  esae  U^^ùm  ordinandos ,  sed  solum  de  facto  jnasisse  iterùm 
«oioniifiari ,  quad  jussio  non  ^l  ignorantift  ant  bœresi,  sed  eL  ôdio 
B  Formo6am  proceddmt.  » 

Ne  erg;o  tu  imhi  bœc  dicito  :  Gregorius  YII  et  aliî ,  nnperat(H*es  ac 
ng»  deposaere  ;  ergo  id  jure  factum  :  docet  emm  Beilanninus , 
idqoe nos  diligaiter  tolA  bàc  tnictatione  meminisse  oportet  v  docet, 
iaqaaoi ,  Ole ,  aecuratè  seeemenda  esse  qu»  PonUfices  iB  facto  jus^ 
nm$,  ab  iis  qo^e  decreto  edîto  facienda  constituerint.  Neque  enim 
onâ  ab  ipsis  jare  fieri  ;  sed  quœcfam  ex  odio  ;  neque  eorum  décréta, 
qwetkm  ad  doctrinam  spectent  yalere  omnia;  hnô  verô  ab  îpsis 
nièetordme  interrogatis,  mnlta  esse  responsa  atque  in  Jure  édita, 
le  âeeretaUum  epistolarum  nomine  iûsignîta ,  quœ  tamen  probabili 
tet&ii ,  imô  etiam  falsâ  romanorum  Pontiflcom  opinione  nitantur^ 
■Iq^ein  confesse  est  etiatn  apud  eos,  qui  pontificiam  infalUbilitatem 
^  maxHoè  propognant 

Piacâ  etiam  adscribere  quae  Odoricus  Rainaldus  docnit,  occasione 
decretalis  Exiii,  et  eorum  quœ  in  eà  àNiooiao  111  defintta,  à  Joanne 
HRpostea  rejecta  sunt,  deChristi  paupertate  :  «  Sanè,  inquit  *, 
Bqor  propositîo  :  nimiruro  nefas  esse  contradicere  in  iis  quœ  defl** 
aiU  SQDt  per  Sedem  apostolicam  in  fide  et  moribus ,  certissiftia  est  ; 
etaddite  propositiones  eam  omninô  confirmant,  si  intelligantur, 
Q(î  deboit,  ea  quae  spectant  ad  fidem  et  universalis  Ecclesise  mores 
iaoecessariîs  ad  salutem.  At  pseudo-m inoritœ  non  in  eo  sistunt,  sed 
<|w  ad  fidem  et  mores  tantum  spectant  accidentariô  et  remotè ,  qualia 
soDtnifflirùm  Franciscani  instituti  encomia,  privilégia,  seu  décréta 
^otificum  eô  attinentia,  et  oronia  in  iis  contenta,  fidei  et  mbrum 
Ciseotmlia  esse  falsô  supponunt;  ac  ludunt  in  œquiyoco.  Illas  ergo 
ABctiones,  lieèt  sint  in  sexto  (  Decretalium  libro  ')  esse  fidei  et 
moram  décréta  essentialia,  negandum  est  constantissimè  neque 
^nim  décréta  fidei  condunt  Pontifices ,  nisi  id  expresserint ,  et  de 
Messitata  credenda  proposuerint.  >*  Ex  quibus  id  habemus  :  Ponti- 
feoQi  romanorum  decretis  propositis ,  duo  adhuc  quaeri  oportere  : 
^tteram ,  an  res  sU  cui  fidei  et  morum  essentialia  pertinens,  idque  per 
^  et  proximè ,  non  accidentariô  et  remotè  :  alterum ,  an  expressum 
Aid  de  fide  credendum  ? 

frocul  ergo  absunt  ab  apostolici  de  fide  decreti  auctoritate,  bœc 
Qeoiaotîna,  Principes  romani,  et  Clementina  Pastoralis  *,  de  fide- 
Btitis  juramento  ab  imperatoribus  debito,  deque  potestate  romani 

•  ^eH.,  de  R.  P.,  lib.  it.  cap.  12.  —  i  Odoric  Bain.,  t.  xf .  an.  ISM,  n.  32.—  »  Sext.  Décret.^ 
v^  T.  cap.  I .  .4  04m,,  Wto,  it,  tiU  ».  de  Jurejw.;ei  Ut.  11.  de  ScnU  tt  n  Jud.  cap.  3. 


A  DEFENSIO  DECLARÂTIONIS 

Tontificis  ad  imperatoris  irritanda  judicia,  quas  Glemens  V  edidit^ 
-procul,  inquam ,  absunt  hsc  ab  apostolici  de  fide  decreti  auctoritate,^ 
jquanquain  ea  Clemeos  tq^ostolicâ  auctoriicUe  declarare  se  dioat. 

Procul  ab  eà  auctoritate  rursùm  abest  id,  quod  idem  Clemens  V 
ut  certum  supponit  :  ««  Nos  ad  quos  romani  vacantis  imperii  regimen 
pertinere  dignOscitur,  etc.  '  »  Quo  fundamento  nixus,  Robertum 
Sicilise  regem  vicarium  imperii ,  sed  in  Italift  tantùm  constituit.  Ne-» 
que  huic  decreto  certiorem  addit  auctoritatem  Joannes  XXII ,  dùm 
haec  ad  se  pertinere,  propter  Pétri  auctoritatem  et  jura  concessa  divi- 
nitus ,  testatur  his  verbis  '  :  «  In  nostram  et  fratrum  nostrorum  de- 
ductum  est,  Tamft  divulgante,  notitiam,  quôd  Itcet sit  de  jureliqui- 
dum  et  ab  olim  fùerit  inconcussë  servatum,  quôd  vacante  imperio, 
sîcut  et  nunc  per  obitum  quondaqi  Henrici  Romanorum  imperatoris< 
vacasse  dignoscitur,  cùm  in  illo  ad  sœcularem  judicem  liequeat  ha- 
beri  recursus ,  ad  summum  Pontificem ,  cui  in  personft  Pétri  terreni 
simul  et  cœlestis  imperii  jura  Deus  ipse  commisit,  imperii  pnedict» 
jurisdictio,  regimen,  et  dispositio  devolvuntur.  »  Quanquamenim 
is  Pontifex,  hoc  Tundamento  nixus,  vicarios  imperii  in  Italift  qui- 
dem ,  alift  auctoritate  quàm  pontificift  constitutos,  omnesque  iis  obe- 
dientes  excommunicatione  damnet;  tamen  h^ec  civilia  nullo  modo 
ad  fidem  et  mores  universalis  Ecclesiœ  pertinere  constat.  Quo  jure 
hsec  omnia  à  decretis  fidei  procul  amandamus;  parique  ratione  quae- 
rimus  quœ  Gregorius  VU  aïiique  in  deponendis  imperatoribus  gesse- 
rint,  quanquam  et  Pétri  jure  atque  auctoritate  gesta  esseprœferant^ 
an  ad  Gdem  et  mores  Ecclesiœ  catholicœ  potiori  ah'quâ  ratione  per- 
tineant,  aut  etiam  ad  ea  pertinere,  ullo  legitimo  decreto  declaratum 
deQnitumque  sit. 

Hœc  dicimus  secundùm  eos  qui  pontiOciam  infallibilitatem  a& 
summam  in  temporalibus  potestatem  vehementissimè  asserunt  :  quà 
defensione  non  modo  hœreticorum  calumniae  propulsantur,  verùni^ 
etiam  cathoiicorum  eorum,  qui  nobis  adversantur,  Tranguntur  im- 
petus;  eoque  demùm  restoladevolvitur,  utquœramussintneea,quie 
ad  reges  deponendos  pertinent,  eo  ordine  modoque  gesta,  qus& 
summam  et  indeclinabilem  apud  catholicos  obtineant  auctoritatem. 

Ac  primum  :  nemo  nisi  dementissimus  dixerit,  ea  gesta  esse  sumraà 
et  indeclinabili  auctoritate;  alioquin  theologi  parisiensesgaliiquepas- 
sim  omnes,  post  censuram  Sanctarelli  sallem,  ne  jam  antiquiora 
memoremus,  pro  hœreticis  aut  schismaticis  haberentur,  qui  rem> 
ab  Ecclesiâ ,  summft  auctoritate  decretam  non  modo  negarint ,  sed 
insuper  gravi  censura  notarint.  Ipse  Perronius  cardinalis  tôt  ab  aulà 
xomanâ  gralulationes  tulisset  immeritô ,  pro  eft  oratione  quam  habuit 

i  Ciem,  Past,  ^tpxtrav.  Joan.,  jxii,  lit.  y.  Ne  Sede  vacante,  c.  unico  :  SL 


GLERI  GALLICANI,  LIB.  III.  S^ 

m  orffioiiin  cœtu  ;  cùm  ibi  postulavit  haberi  istam  quœstionem  inter 
proMematicas  et  libéras,  quœ  ab  Ecclesifl  gravissimà  auctoritate- 
^tadta  de&nitaque  esset. 

GAPUT  IL 

Geste  9iib  Gr^orlo  Vn,  primumqoe  ejas  deHenrico  deposito  decretum. 

Posteaqaam  universlm  constitit  nihil  ad  fidem  catholicam  perti- 
Bereqo»  à  Gregorio  VII  aliisque,  in  deponcDdis  regibus  gesta  sunt; 
iUad  jam  ipsam  evolutis  excussisque  gestis,  $ingillatim  ac  luculen- 
liùsexplicemus^  simulque  ostendamus  quanti  sint,  quse  summâ  et 
indediiiabili  auctoritate  non  vaiere  liquet.  Séries  postulat  temporum^ 
Qt  i  Gf^orio  VII  ordiamur. 

Anoo  Christi  1073,  adversùs  Henricum  IV,  nequissimum  et  flagi- 

tiosisumom  imperatorem  Saxones  rebella veran t.  Belli  causa  meitio- 

nlur*,  imposito  arces  atque  prsesidia  quœ  Saxones  prsedis  agendis  at- 

<IQe  opprimends  liberlati  esse  comparata  querebantur.  Obtendebat 

impentor  décimas  Sifrido  arebiepiscopo  immeritô  denegatas  ;  ipse 

oceoltè  archiepiscopum  instigabat  :  abbates  Thuringos  *  ad  iniquas 

cooditiooes  adigebat  :  bis  initiis  causisque  bellum  atrox  gerebatur. 

Hic  Terô  ex^ibro  superiore  repetendum  '  id ,  quod  per  idem  tempus 

contîgit  Henrico  imperatori  :  ab  Alexandro  II  diem  dictam  propter 

causas  quidam  ecclesiasticas ,  nullft  depositionis  interminatione  : 

tom  Àlexaùdrum  II  infecto  negotio  decessisse  :  Gregorium  Vil  ei  sub* 

stiltttum,  cum  Henrico  IV  multa  tractasse^  ac,  ne  superfluis  immo- 

Kmor, narrât  Baroni us  ',  anno  1075,  Henricum,  Victoria  de  Sa- 

xooibus  reportatâ,  contempsisse  quse  Papœ  promiserat,  de  pace 

TJdelicet  cum  Saxonibus  ineundâ ,  deque  Thedaldo  in  ecclesiam  Me- 

diolanensem  intruso,  aliisque  ejusmodi  negotiis;  communicasse 

«tiain  iis  quos  Sedes  apostolica  ob  simoniam  et  alla  flagitia  rejecisset. 

AoDo  verô  1076 ,  refert  idem  Baronius  ^,  h  missos  à  Gregorio  legatos, 

<|Qiregem  ad  dicendam  causam  vocarent  ad  synodum  \  »  dicta  dies 

^  feriam  secundam  secundœ  hebdomadœ  in  Quàdragesimâ  :  adhi- 

l>itapœna,  nisi  diclà  die  se  ^isteret,  sed  excommunicationis  tan- 

tÙBi ,  Qt  ex  historicis  hujus  œvi ,  Baronio  etiam  probante ,  ostendi- 

iQQs'.  De  depositione  altum  adhuc  ubique  silentium. 

Beoricus  tamen  eà  Gregorii  citatione  commotus,  statim  habita 
Votniatis  pseudo-synodo  Gregorium  «  deposuit,  eique  subjectionem 
^obedieotiam  interdixit'  ;  •  quin  etiam  datis  litteris  imperavit,  et 

* 

*Kai,Sax.  beU.,  p.  los;  Lambert.  Sdiaf.,  an.  1073.  ap,  Freh,,  p.  190. 

*  FoUfliiMtt  ntmçè  et  Her?  ddeatam. 

*'i9.,  Hb.  11.  e.  SO.  —  »  Bar,,  t.  xi.  p.  412.  —  4  Ibid-, ,  p.  47«.  —  f  ZIb,  11.  loccit,  -«  •  EUU 


6  DEFENSIO  OECLARATIONIS 

Uiî  laC  tb  ^MMtolieft  Sede  discederet ,  et  dero  populoqae  romano  ut 
«  qai  prknus  easet  ki  fide,  esset  primas  in  ejus  damnattone.  »  Itoc 
miror  catholicis  quibusdam  non  salis  cautis  scriptoribus  probari  po- 
tuisse.  Neque  enim  aut  Gregorius  Vil  quidqaam  egerat ,  quo  depo- 
neretur,  nec,  si  eft  de  re  qasestio  moveretur,  ei  finiendœ;  idonei 
erant  imperator  cum  eoque  oollecti  Germaniœ  episcopi  ;  prorsùsque 
Ecclesiœ  catholicœ  ac  Sedis  apostolicae  jacet  auctoritas ,  si  hse  moli- 
tiones  valeant.  Sed  postquam  imperator,  inconcessa  ausus ,  Gr^;o- 
rium  deposuit  ;  Gregorius  quoque  eô  posilire  ausus ,  ut  regem  non 
tantùm  excommunicandum  more  majorum ,  sed  etiam  deponendam 
novo  exemplo  susciperet.  Neque  illud  omittendum ,  quod  à  cosevo 
auctore  mémorise  proditum  suprà  retulimus  *  :  delectatum  eum  vi- 
der! dandi  regni  dalcedine  et  glorift ,  quam  ultro  blandientes  offere- 
bant  :  visos  etiam  illos  môtus^  quibus  Germania  fluctuabat,  amplifi- 
candœ  in  civilibus  romanse  potentiœoporlunos  :  quels  fretus  Gregorius 
eam  tulit  sententiam ,  cujus  initium  est  *  :  «  Béate  Petre ,  apostolo- 
rum  princeps.  "  Decretum  autem  sic  habet  :  «<  Et  ideo  ex  tuâ  gratift , 
non  ex  meis  operibus,  credo  quôd  placuit  tibi  et  placet,  ut  populus 
christianus  tibi  specialiter  commisâus  mihi  obediat  specialiter  pro 
vice  tuà  mihi  commissft  ;  et  mihi ,  tuâ  gratià ,  est  potestas  à  Deo  data 
ligandi  atque  solvendi  in  cœlo  et  in  terra.  Hâc  itaque  fiduciâ  Tretus, 
pro  Ecclesise  tuae  honore  et  derensione ,  ex  parte  omnipotentis  Dei 
Patris ,  et  Filii ,  et  Spiritûs  sancti ,  per  tuam  potestatem  et  auctorita- 
tem ,  Henrico  régi ,  filio  Henrici  imperatoris ,  qui  contra  tuam  Eccle- 
siam  in  auditft  superbiâ  insurrexit,  totius  regni  Teutonicorura  et 
Italiœ  gubemacula  contradico  ;  et  omnes  christianos  à  vinculo  jura- 
menti  quod  sibi  fecerunt  vel  facient,  absolvo,  et  ut  nullus  ei  sicut 
régi  serviat  interdico.  Dignum  est  enim,  ut  qui  studet  honorem 
Ecclesise  tuse  imminuere ,  ipse  honorem  amittat  qnem  videtur  habere , 
et  quia  sicut  christianus  contempsit  obedire ,  nec  ad  Dominum  rediit 
quem  dimisit  participando  excommunicatiSjHieaque  monita,  qu» 
pro  suà  salute  sibi  misi,  te  teste,  spernendo,  seque  ab  Ecclesià  taft, 
tentans  eam  scindere,  separando,  vinculo  eum  anathematls  vice  tuâ 
alligo.  » 

Eo  in  decreto ,  quod  ad  verba  attinet ,  illud  imprimis  notatum  Volo, 
distinctis  verbis  atque  sententiis  depositum  primo  principem ,  tum 
etiam  anathemate  aliigatum  fuisse.  Et  meritô  quidem  anatbemate 
percussum  contitemur  eum,  qui  nullà  causa,  nullftque  potestate. 
Pétri  succe^orem  deponere  ausus  fuerat.  Quôd  autem  Pontitex  per- 
peram  depositus,  haud  meliore  jure  imperatorem  ipse  deposi^erit» 
id  verô  ut  novo ,  ita  pravo  exemplo  esse  factum  oonteodimus. 

ft  Sup„  lib.  I.  seet.  i.  o.  xii.— •  Conc.  Rom.  tu,  sub  Greg.  Fii,  tooL  z.  ool.  ue,  |ST. 


CLEftI  GALLIGANI,  LIB.  III.  T 

CAPUT  ni. 

HiGrigoriaBi  deoreii  auctoritate  quœritur  :  paucis  repetuntar  qus  de  ejus  novitate 

dicta  suât. 

Com  secutœ  de  regibus  deponemiis  seateatiœ ,  ab  eo  Gregorii  Vli 
^fecreto  et  exemplo ,  tanquam  ex  fonte  prodeant ,  de  totà  ejus  de- 
treti  ralione  quœrendum  est.  Et  quidem  ab  ipso  disputationis  initia 
pnBstniximils  îpsam  rei  novitatein  ^  :  nuUum  ex^inploin ,  auctori-^ 
Mem  nullâtti  hBjus  rei  aggrediundie  prseoessisse  :  itaque  attomtnin 
^)rbein  :  Gregorii  asséclas  ipsà  novitate  cominôtos  :  ipsum  Grego- 
4m  agiliâè  interrogatum  nihil  nîsi  faha  yanaque  et  nimia  protulisse  : 
Uw  Cf«gorwni  decreti  novitatem  ^  pc»t  tôt  ejus  «yi  tractatioti^ , 
fOlt^sios  Gregorii  onmî  tngento  ac  studio  elaboraià  responsa ,  virièi 
pis  et  givvSH»  iM)n  ttiinùs  fuisse  suspectêai  :  euDidem  Gregorium 
Mfasopenilroxisse  noris  :  Tictoriam  novo  ausu ,  novique  génois  y 
^KvelD  edRo,  ab  Henrici  exeroitu  arcuisse,  et  yelut  obsiupefacto 
^Hk  înanes  objecisse  terriculas  :  ac  nibilè  secius^  audentissimum 
iBèt,  xQk  tantâ  novitate,  nec  ipsum  sibi  satis  constare  potuisse.  ftee 
^■MliOi  oibBia  novitatem  sonant,  hoc  est,  in  cbristtanft  doctrin* 
<«fam  ac  perspicuam  falritatem.  Nunc  aut^n  tota  res  roultô  clariùs 
eitaseiL  Eece  eaim  evcriutîs ,  ab  omni  antiquitatis  memorift  ad  b»c 
taque  tanpora ,  eedesiœticis  gestis ,  spoliâtes  fuisse  unquam ,  eccle^ 
^tolieo  deCTeto  ^  ullà  bonorum  parte  laieos ,  nedum  ditiône  atque 
ioperSa  l'tges  ;  ant  taie  quid  unqoam  cuipiam  intenrtatuDi ,  non  in- 
tenfuius,  non  legimus ,  non  acdivimus  ;  cùm  taipen  demonstrave- 
rims  tôt  ac  tantas  hajua  rei.intervenfese  causas,  si  îd  vei  Ecclesiii 

etiim  tkltinus  christianos  omnes,  etiam  episcopos,  roma-^ 
âdeo  Pontifiees  paasim  obedisse  apostatis ,  hœreticis,  exoom- 
regibus;  neque  tanlùm  (M[>eiËsse,  sed  etiam  docuisse  ex 
pfftceptis  ddieri  ers  obedientiam ,  exceptis  iis  rébus,  quœ 
eontra  Doi  tt^ka  juberentur  ;  Pontifices  quoque ,  discretis  utriusqne 
4igailatl9  KniitîlmB ,  oltro  esse  professes ,  nullam  essesoam  in  rébus 
^rdinandis  cîvilibus  potestatem.  Nuno  cAm  Gregorius  VIl^  nulh> 
ttquft&i  exemple,  auctoritate  nutlft,  contraria  omnia  faciat;  roga^- 
ma  adtarsarios,  toc  quœ  ndnc  gerit,  an  ad  cathoUcam  fldem  et 
eedariaaticMD  dogma  perttneant?  Si  pertioere  contendont  :  ubi  illud^ 
fM  Bodesia  oatholioa  invicta  baetenàs  stetit  :  valere  oportere  qrtioft 
iMfw,  9tD*d  êtmpir  *  et  iliud  Id  emàtn  quùi  prim;  id  adultenm 
9mi$mmquê  p0Êù$rim  *  ?  Quid  aotem  respondemus  h«reticis ,  diiia 

>a^«  MÉi  li  fML  1.  ca^  t  «t  •«{.-«•t  nnatiÊL  LMn,,  CmHMmHii,  ti  —  >  Ttrt.,  4e  Prwv^m 
A.  âœnL,  c.  im. 


8  DEFENSIO  DECLARA TIONIS^ 

doctrinœ  novitatem  erroremque  manifestum ,  yel  hîs  vel  anteactis 
sœcolis  improperant  ?  Sin  autem  his  argumentis  victi ,  hsc  Gr^;orii 
gesta  pro  fidei  doctriaft  atque  ecclesiastico  dogmate  habere  noa 
audent  ;  nempe  non  ab  ejus  duntaxat,  sedab  illoruâi  etiam  qui  eum 
secuti  suQt  auctoritate,  nos  libérant. 

CAPUT  IV. 

Qui  Gregorio  VII  Henrlcum  déponent!  adhsserint,  eos  faUo  fandamento  nixos,  fala<^ 
nempè  intellect u  interdicU  de  vitandto  excommunicatis,  idque  jam  in  confesao 
esse  sancti  Gebliardi  et  aliorum  ejus  aBvi  in  eam  rem  sententise. 

Nunc  ne  sanctorum  virorum ,  qui  Gregorio  Vil  reges  déponent 
adhœserint ,  auctoritate  plus  œquo  moveamur  ;  conaiderandum  istud  t 
illos,  quotquot  fuere,  faiso  fundamento  nixos;  nempe  quod  inter- 
dictum  de  vitandis  excommunicatis ,  falso  et  ab  omnibus  jam  re- 
jecto  intdiectu  acceperint.  Quid  inde  consequatur  orationis  séries 
aperieL  Nunc  rem  ipsam  aggredimur.  Incipimus  autem  à  Gebbardo 
Juvavensi,  quem  à  Metensi  Herimanno  de  hâc  quaestione  rogatum 
memoravimus  ^  Jam  quid  responderit  audiamus.  Rescribit  autem 
eo  tempore,  quo  non  modo  Henricus  IV  à  Gregorii  VU  comma- 
nione  recesserat,  verum  etiam  antipapam  fecerat  nefarium  iUum 
Guibertum  Ravennatem ,  Clementem  appellatum.  Hune  qui  respue- 
rent  episcopi,  sedibus  ab  Henrico  pellebantnr;  pseudo-episcopi  per 
vim  intrudebantur  ;  ipse  Gebhardus  in  exilio  agebat,  quo  tempore 
hœc  scripsit  ;  meritôque  damnât  episcopos  qui  talibus  consentirent. 
Cœterùm,  cùm  Herimannus  de  deponendis  regibus  ecclesiasticà 
auctoritate  yel  maxime  quœreret,  Gebhardus,  nullft  depositionis 
mentione  factà,  rem  totam  cum  excommunicatione  connectit,  et 
controversiœ  statum  ab  ipso  initie  sic  exponit  :  «  Hàc  puritate  con- 
tenti,  eoquôd  in  prœsenti  versatur  negotio,  hoc  solum  toiemus 
quod  Ecclesia  catholica  semper  tenuit,  quod  ab  initie  cœptœ  christia- 
nitatis  usque  ad  monstrosa  hœc  tempera  stabile  et  inconcussuia 
perstitit ,  scilicet  qliôd  excommunicatis  non  est  communicandum» 
Hœc  namque  dissensionum  cauite  est  et  seditionum,  quôd  iUi  ab 
excommunicatis  non  abstinent  et  non  abstinendum  docent  :  nos. 
verô  et  abstinemus  et  abstinendum  persuademus ,  prœcipuè  ab  iUis 
qui  à  prima  et  prœcipuâ  Sede  excommunicantur  \  »  Sic  ille  totius 
negotii  fontem  rationemque,  in  ipso  interdicto  de  vitandis  hasre*^ 
tids  reponendam  putat  :  depositionis  per  totam  epistolam  mentione 
nuUft  ;  quippe  qui  de  tali  re  nihil  in  Scripturis,  nihil  in  canonibus» 
nihil  in  Patribus ,  nihil  in  historicis  gestisve  ecclesiasticis  inv^niret. . 

Ji  Fïd,,  llb.  I.  Met.  I.— t  Gebh,,  apitl.  ad  Berm,,  ex.  lib.  oui  tfUilai  :  rtUrm  momtm*  cottL 
SchUm,,  IngoL,  i«i3,  pag.  lo.  op.  Tegnag.  i 


CLERI  GAtLICANI,  LIE.  III.  9 

.  Hoc  dispatationis  posito  fundamento,  docet  yalere  excommunia 
catioDcm  qqUA  canooicA  examinatione  rescissam  :  «  Illos,  inquit  % 
veUmos  atteadere,  qui  tam  facile  etiam  quorumiibet  episcoporum , 
aedum  romani  Pontilicis  sentenèiam ,  sine  leg^aU  examinatione  re- 
âdndunt.  » 

Agit  postea  contra  eos  qui  Gregorium  «  indiscussum,  inauditum , 
inoonvictum,  nec  confessum,  vel  commonitum  »  Vormatiœ  depo- 
aoerunt  \  et  Guibertum  antipapam ,  vivente  v^t)  et  legitimo  ponti- 
fiée  Gregorio ,  in  Pétri  catbedram  intruserunt ,  a  romanA  Ecclesià 
nec  consciA,  nec  consentiente.  »  Et  addit  :  «  Ecce,  omni  tergiversa- 
tione  remotà ,  causœ  à  nobis  exposit®  sunt  de  hoc ,  quôd  excom- 
municatis ,  quibus  iUi  communicant ,  non  communicamus  :  quôd 
apostoUcœ  Sedis  PontiCci,  et  beati  Pétri  vicario  abrenuntiare  non 
pnesumimus  :  quôd  eodem  vivente  et  cum  romanA  EcclesiA  concor- 
iSter  ageote,  alium  ad  eamdem  Sedem  eiigere,  aut  eligentibus  con- 
aeotire  non  aquiescemus.  » 

Qaod  autem  objiciebatur  juramentum  Gdelitatis  principi  pr^sti"» 
tam;  respondet  primo  :  jitUiquilus  prœce$$i$8e  voium,  quo  se,  in 
ordjoatione  suA,  beato  Petro  suisque  vicariis  et  successoribus  ob- 
striaxerint  :  tum  violari  fidem  principi  datam  ab  iis  maxime ,  qui 
eom  pessimis  implicuere  negotiis  :  postea  non  valere  juramentum 
contra  jus  fasque  datum  :  postremô  rem  totam  hue  ea^  devolutam  : 
«  Ucitur,  inquit  ',  nobis  :  Fidelitatem  principi  jurastis,  cui  si  fldeles 
esse  Yoltis,  fidem  Domino  apostolico  et  obedientiam  abnegate,  et  il- 
lom  abnegationem  juramento  vel  scripto  ûrmate,  et  ab  excommuni- 
eatis  à  Sade  apostoUcA  non  abstinete,  et  non  abstinendum  docete.  » 
(hK) quffistionis  constituto  statu,  concludit  :  a  Nihil  unquam  juravi- 
mos,  nisî  quod  salvo  ordine  nostro  Qeri  posset.  » 

Qw  si  quis  inteUigat ,  inveniet  sancto  viro  ne  p^r^iectum  qui- 
dem  fuisse  quœstionis  statum.  Neque  enim  si  fidditatem  servaret 
principi  9  ideo  domino  apostolico  obedientiam  abnegaret,  sed  in  ci- 
vilibus  principi,  in  sacris  apostolico obediret;  neç  si  principis  prava 
imperantis  jussa  detrectare ,  ideo  obedientiam  absolutè  négare  opor- 
tiBret;  nec  si  cum  excommunicato  principe  in  malis  et  in  sacris, 
ideo  etiam  in  civilibus,  reipublicœ  causA ,  communicare  vetaretur. 
Atqoeotelarèomnia  distinguamus,  illud  quidem  rectè,  quôdGebhar- 
dos  et  aUi ,  Henricum  simoniacum  et  infandi  schismatis  auctorem , 
pro  excommunicato  habebant  :  quôd  Gregorium  ab  eo  depbsitum 
pro  vero  Pontifice  colebant  :  quôd  Guibertum  anti-papam  ejusqua 
asseclas  respuebant  :  quôd  iis  qui  essent  excommunicati  ipsique  adeo 

1  Gebh^  ep.  ai  Herm.,  èi  lib.  cai  Utniui  :  Vetera  moman,  emU.  Sékitm,,  Ingol.,  isia,  p.  ts* 
^S  iHd.  p.  iT.  — i  J»Ut.,  p.  30,  SI,  24  el  §911. 


tO  DEFEffSIO  DECLARATION IS 

régi  kk  maïs  et  kk  sacris  oontmcmiGare  nolélMiit  ^  hë9C  recta  Mus- 
qué :  qaài  aiktem  in  re  nullâ^  ne  qmleiii  temporali,  ac  reïpuMieie' 
caosA,  cuiQ  excommunioato  rege  oommuoicare  se  posde  credêlNitit; 
id  verô  errorem  esaô  manifestum ,  et  nos  probavimm  j  et  iam  ik 
conlèsso  est;  atque  omnino  constat,  falso  nixos  systemate,  obe^ 
dieatiam  omnem  prindpi  denegasse. 

Neque  aliter  alii  passim  cau^m  banc  tuébantof .  Extat  apod  Dod^ 
elmium  abbatem  * ,  Bfariam  Scoti  coirtinaatorein ,  atqne  hujus  9^ 
annalistam,St^hani  Halberstatensis episeopi ,  sab  nonrine  Lodoviai 
Oomitis  *  ad  VaKramnuin  Magdeburgensem  régis  Renrici  défense*' 
rem,  epistola  veheraens,  cnjus  quidem  somma  est  :  regem  ad«M^ 
nim,  homicidain,  simoniacam ,  atqne  adeo  hœreticoBfi,  non  esse  à 
Dec  ordinatum^  eft  ratione  qoôd  «  pro  bis  nefandis  malis  ab  aposto^ 
lieâ  Sede  excommunieatus ,  nec  regnum ,  nec  potestatem  super  nos, 
quia  cattiolici  sumus,  poterit  obtinere.  »  Qnam  epistolae  somttiafia 
Dodechinus  bis  verbis  comprehendit  :  «  VenerabiKs  epîscopus/t^ 
eato  notario ,  epistolam  dictavit ,  in  quA  Henrîcum  hœreticQai  et  ex- 
commuuicatuni ,  ideoque  nec  regem  dicendum  comprobavit.  »  Sic 
depositiooem  ab  excommanicatione  suspendunt,  errore  manifesto, 
Ht  jam  in  confesso  est. 

SoMbant  autem  bis  temportbus  vehementissimè  urgere,  qoôd  eof^ 
comtmmica4o9  vitare  deheamm  ;  legiturque  eft  de  re  Bernaidi  **  opus- 
culum  ad  GeUiardum  abbatem  Schaffiisensem  *  ;  eàqae  se  ratione 
maxime  ttrabantur,  qui  regem  respoebant. 

Lambeotus  Scharnaburgensis,  Gregorianarom  partimn  studiosîs** 
simus,  ad  annum  1076,  memorat  excommanicatione  factum,  nt 
Hto  episcoptn  Trevirensis  aliique,  cum  rege  stare  vererentor  •.  \\û> 
que,  hflc  de  causa,  ab  efrisoopis  et  proceribus  Palatinis  rijstinebat^ 
«  obtendens  et  eos  et  ipsum  regem  excommanieatos  esse  a  romano 
Pentiice;  sibi  taraen ,  quod  ipsum  vix  ^mmrs  precibtis  extorserlt , 
induttam  taotùm  esse  coUoquendi  r^^  licentiam  ;  nullft  prœter  tobù 
in  oibo^  in  potu,  in  oratione ,  vei  in  cœl^is  omnibus  communione 
«jus  permissft  :  n  quasi  spedali  permissione  indigerent,  utdonecessa^ 
ms  reipnblicœ  negotii8,cumexcommunicato  imperatore  tractarent. 

ipse Gregorins  VU,  qoanquam,  uti  memoravimus,  distiMtis  ver-^ 
bis  à  deposiUonis  senténtiA  escommunîcationem  ipsam  diBOrevisse 
viddbatur;  id  tamen  omnibus  epîstolis  incuicabat,  ne  régi,  ne  cœte^ 
ris  excômmunieatis  oommunicarent  ;  ut  qui  intelligeret  eâ  re  omnem 
eausœ  sus  nm  conlioeri  ^. 

f  Dùdedi.,  an.  i090. 

*  Thuringi». 

**  CoDSUnUeMit  preibjteri. 

t  FeUra  monum,,  etc., p.  239 >  LamberL,  p.  tSl.— <  Greg^  Vil,  llb.  IT.  ep.  xi«  n»  TA. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  Ilf.  11 

AiqM  1b  tamea ,  ut  viâimiM\  in  ooneitiô  romano  IV,  mùo  IWB, 
«eeeasitate  ipsà,  iHud  de  Titandis  excomomnicatis  tnlerdictum  ita 
iDottifarart,  ut  ab  excommunioatiom  itlos  exeiperet  qui  cum  exoom- 
Bnmicatis  oecessarià  eausA  oommunicareiit  :  exores  videlieét,  Kbe^ 
ras,  serf09L,aaciila8,  rastiooa  semeotes,  nuHà  subditoram  regis(|ue 
iKtà  01611  tione  ;  tanquaiB  ea  nécessitas,  q«A  regibus  obsequïmur,  una 
esset,  cojus  api|d  diristianos  nuUa  raUo  habeatur  :  quod  tamen  (riB- 
tiom  ne  prorsus  omîttoret;  exeeptos  quoque  rolebat  «  omnes  alios , 
qm  iKHi  adeo  curiales  sunt ,  ut  eorum  consilio  sceAera  perpetrentur  ;  » 
Qt  jam  Dihil  aliud  iretHum  inteltigatur,  quàtn  ne  soelerum  consortes 
fièrent  :  quo  uno  Gregoriî  decreto ,  omnia  de  deponendis  regibus 
dsereta  oorruunt. 

Qnin  etîam  seculi  romani  Pontifices  depoetticM^m  ab  exooœmuni- 
eaUane  Astinctam  esse  voluerunt ,  uti  jam  yidimos  et  ssepè  videbi-' 
nos;  certumque  est  omnino  auotCMritate  eorum,  canomstarumque , 
ae  ttieologiœ  omnis ,  totam  regnandi  vim ,  cum  ipso  anatbemate  stare 
pooe.  Neque  minus  certum  Childericum  et  Irenem ,  quos  regno  é^ 
peatos  esse  volont,  nuUA  unqaam  exeommunicatione  fuisse  per<« 
€01808.  Quare  nihil  erat  manifestiùs  fàisum  quàm  depositionem 
coonexam  esse  cum  excommunicatione ,  ifcue  sine  depositione,  et 
sme  quA  depositio  esse  possit. 

CAPUT  V. 

(hod  naoquam  de  potestate  reges  deponendi  canon  conditus  fnerit ,  nnnquam  édita 
yrofetôo ,  Buaquain  eà  de  re  pronantiatum ,  ac  nequldem  onquam  qussitiiiii  : 
iBcœpttun  à  facUs  quae  deindô  ad  Jus  tracta  sint. 

Iflud  etiam  asserimus  ad  placandos  catholicos,et  fattreticos  re^ 
tand^dos ,  de  deponendis  regitHis  nunquam  caaonem  aut  i^rofës- 
aioiiem  ab  iScdesil  fuisse  editam ,  neque  à  qooquam  aut  condlio , 
aot  eliam  l^pâ  pronuntiatum  esse,  ne  quU  ne§arêt  prmeipes  é  jpon* 
tificibui  posse  deponi;  neque  ab  ullo  doctore,  ab  uUo  historiée,  ab 
uUo  yiro  bono  esse  scriptum ,  bœrettcum  aut  schismatieum  ftiisse 
qoeoiquam,  eo  prscisè  nomine,  quod  negasset  r^ges  à  Pontificibus 
poan  depom. 

A  Riultis  saaè  id  negalum ,  etiam  Gregorii  VII  tempore,  confiteirtor 
<MDne8,el  ipsea  testantur  Heiïmanni  quœsti<me9.  Id  etiam  negaront 
quetqoot  ilûa  tempoiibos  pro  Henrico  IV  apologias  ediderunt  :  id 
negavit  Ecclesia  Lc^icensis  celebri  illft  epistolft,  quA  Ula  décréta  de 
deponendis  regibus ,  salro  in  atiis  apostoiic»  Sedis  primatu ,  inter 
aovellas  traditîoDes  apostoiic»  doctrin»  adveraantes  reoensentur  *. 

i  S9p„  Hb.  I.  saM.  n. 0.  »;  f^Hâ.,  t.  z.  Orne.,  «oU  na.— *  Bfi$L  CUfi  Leod.  adv.  Pan.  II» 
4.t.<2«ie^eQl  «90. 


12  DEFENSIO  DEGLARATIONJS 

Alios  innumerabiles  commemorare  nihil  attinet.  Neque  tamen  pfo^ 
termîtti  débet  aactor  vide  Henrici  IV,  cujus  hœc  verba  sant  :  «  Ab- 
solvit  (Gregorius)  omnes  à  juramento,  qui  fidem  régi  jaraveranL... 
Quod  factûm  multîs  displicuit,  si  cui  displicere  licet,  quod  aposto- 
licus  fecît;  Qt  assardoant  tàm  ineflicaciter  quàm  illicite  f^clum  quod 
factum  est  ^  »  Id  si  error  fuit ,  qui  in  eo  versabantur,  canone  aliquo, 
dogmate,  professione,  doctrinà,  erudiendi  fuerunt.  Cùmenim  eiro- 
res  proferuntur,  eos  damnare  ac  prohibere  solet  Ecclesia  catbolica, 
et  contrariam  veritatem  edito  canone  declarare.  Solet  etiam  postularo 
ab  enrantibqs  erroris  sui  professionem.  Exempli  gratift,  postquam 
Grœci  negarunt  primatum  apostolicae  Sedis  in  spiritualibus ,  non 
contenta  Ecclesia  est  romanum  Pontificem  pro  eo  ac  debuit  modo  ve- 
nerari  ;  sed  édita  professione  à  Grœcis  exegit  ut  eam  potestatem 
agnoscerent.  Quare  si  pro  certo  haberet  Ecclesia ,  valere  eam  potes- 
tatem ab  bona  temporalia ,  atque  etiam  ad  imperia  detrahenda  ;  id 
quoque  édita  professione  declararet,  vel  à  negantibus  rq[)0sceret; 
neque  unquam  alitw  est  factum  in  ôdei  dogmatibus.  At  neque 
Gregorius  VU,  neque alii  pontifices,  quidquam  taie  prsestiterunt  ;  ne- 
que  quisquam  canonem  talem  uncfuam ,  professionemve  protulit. 
Cur  hoc?  nisi  quèd  omnes  jntellexerïnt,  rem  banc  ejusmodi  esse, 
quœ  ad  dogma  ecclesiasticum  nullo  modo  pertineret? 

Neque  verô  inter  canones  recensemus  j  quse  Gregorius  Vil  ad  He- 
rimannum  scripsit,  tametsi  eorum  excerpta,  à  Gratiano  etaliis,  in 
decreti  corpus  illata  sint  *.  Satis  enim  constat  illam  epistolam  nun- 
quam  inter  décrétâtes  fuisse  recensitam ,  Gratianumque  et  alios  ca- 
nonum  consarcinatores,  nihil  majoris  tribuere  auctoritatis  iis  quœ 
operi  suo  intexuerint. 

Idem  respondemus  acT  caput  Jurâtes,  ab  eodem  Gratiano,  sub 
Urbani  II,  qui  Gregorio  VII  saecessit,  nomine  proditum  *  ;  neque 
epistolam,  undè  Gratianus  bunc  descripsit  canonem,  uspiam  in- 
yenimus. 

*  Caput  autem ,  Nos  sanctorum ,  à  Gregorio  VII  in  concilio  romano  IV 
prolatum,  Gratianus  exscripsit^,  nosque  suprà  retulimus,  et  ex 
yerbis  patet,  rem  quidem  narrari  quœ  à  Gregorio  VII  geri  soleret , 
non  autem  quœ  decreti  vice,  aut  sub  anathematis  pœnà  saneiretur. 

Nam  quod  inter  dickUus  Papœ  refertur,  a  quôd  Papœ  liceat  impè- 
ratores  dqionere ^  quôd  àfidelitate  iniquorumsubjectos  posait ab- 
solvere  %  nihil  est. 

Fateor  à  Baronio  dictahis  illos  Papœ ,  qui  inter  Gregorii  VU  epi- 
stolas  recensentur,  concilio  romano  III  anni  1076,  fuisse  adscriptos  '; 

«  Fid,  op.  Usperg,,  p.  SIS.  —  t  Deer,,  ptrL  ii.  cans.  t.  q.  ti.  —  »  Ibld,,  c,  ▼,  —  4  iWd.,  c  it. 
FM,  tup.»  1. 1.  lecl.  I.  c.  Tiiu  —iGreg,  VU,  1.  ii.  poft  ep.  lt.—  s  Bar.,  ta.  I07ft,  t  xx.  p.  4M. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  III.  Î3 

Kà  oolk)  teste,  auctoritate  nullà.  Cùm  enim  eorum  dictitiuum  int 
jpsft  synodo,  aut  in  Gregorii  VII  epistoKs,  aut  in  historicis,  qai 
de  synodo  scripsere,  DUlIa  mentio  habeatur,  probabilius  est,  hos 
Papœ  dietahu  ex  epistolis  Gregorii  à  studioso  quodam  fuisse  collectos. 

Atque  ut  maxime  fateamur  diciaium  hune  à  Gregorio  in  concilio 
aliqao  fuisse  editum ,  Don  tamen  ita  ut  inter  canoues  adscribatur  ; 
^œmadmodam  neque  illud  :  «  Quèd  romanus  Pontifex ,  si  canonicè 
foerit  ordinatus,  mentis  beati  Pétri,  indubitanter  elBcitur  sanc- 
tas  ':  w  aliaque  ejusmodi,  quœ  inter  dickUus  Gregorii  relata,  ipsi 
adversarii  canonibus  accensere  erubescant. 

Neque  obstat  quôd  bœretici  ac  schismatici  habeantur  qui  Henrico 
bvebant  Quœrendum  enim  est  quo  nomine  hœretici  aut  schismaUci 
essenl.  Meritô  enim  schismatici ,  suoque  sensu  bœretici,  qui  et  legi- 
timuin  pootîficem  nullâ  auctoritate  dejecerant,  et  apostaticum  in 
Pétri  sedem  per  vim  ac  sacrilegium  intrudebant  :  ad  hsec  canones 
cooeulcabant ,  et  simoniacos,  et  incontinentes  clericos  fovebant.  Qui 
autemeos  aut  hœreticos  aut  schismaticos  dixerit,  eo  prsecisèno- 
nwie,  quôd  negarent  à  Papa  reges  deponi  potuisse ,  tôt  inter  gravis- 
sima  qu»  mutuô  inferebant  crimina ,  nemo  extitit. 

Certum  igitur  est  nunquam  eà  de  re  expresse  quœsitum ,  talisne 
potestas  Pontifîcibus  à  Domino  data  esset  ;  nunquam  expresse  con- 
stitutom,  concessam  eam  esse  :  neque  unquam,  à  quoquam  qui  id 
pemegasset,  exactum,  ut  eam  sententiam  factâ  professione  ejuraret. 

Sanè,  anno  1102,  cùm  Paschalis  11 ,  concilio  Romœ  habito,  ad- 
Tersùs  Uenricum  IV  et  ejus  asseclas  antecessoris  anathemata  itéra- 
it habiti  pro  haerelicis,  qui  anathemata  contemnerent ,  adactique  in 
hancformulam  :  a  Anathematizo  omnem  hseresim ,  et  prœcipuèeam 
quai  statum  prœsentis  Ecclesise  perturbât ,  quœ  docet  et  adstruit  ana- 
thema  contemnendum ,  et  Ëcclesiae  ligamenta  spernenda  esse  :  pro- 
mitto  autem  obedientiam  apostolicœ  Sedis  Pontifici ,  domino  Pas- 
chali,  ejusque  succes^oribus ,  sub  testimonio  Christi  et  Ecclesiœ, 
aiSnoans  quod affirmât,  damnans  quod  damnât sancta  et  uhiversalis 
Ecclesia'.  »  Haec  erant  quae  catholica  Ecclesia,  édita  professione,  à 
scfaismaticis ad  unitatetn  redeuntibus  postularet  :  quae  omnia  in  con- 
fesso  sunt  apud  omnes  catholicos.  Ulteriùs  prosilire ,  aut  de  depo- 
oendis  regibus  quidquam  expromere,  ac  pro  canone  edere,  Ecclesia» 
doclor  Spiritus  sanctus  vetuit. 

Ac  postea,  anno  llOô,  cùm  de  compositione  inter  pontifices  Gre- 
gorii successores  et  eumdem  Henricum  IV  ageretur ,  nihil  aliud  ab 
Benrico  postulaturo ,  quàm  ut  fateretur  se  «  injuste  Hildebrandum 
cssepersecutum  :  Guibertum  ei  injuste  supposùisse,  et  injustam  per- 

*  Diet,  ixm.—  t  Conc  Later.  9ub  Pasc,  II,  lom.  x  ;  Fid,  Conrad,  Ursperg,,  an.  liM. 


t4  DBFBNSIO  DEGLARATIONIS 

secuIkiieBci  in  apostoKcan  Sedem  et  omneni  Ecclesiam  hacteikte 
eoborcuisse^  :  »  qu£&  qyidem  ertftt  certîssiiDa ,  eo  nomiae,  qaàd  ad 
obedieniiani  vevo  Poattfici  denegandam ,  flilsoqiie  pnestandam,  om-* 
Desadogisart* 

Ht  ttulam  recognosceret  à  Sede  aposMicl  dari  aui  adimi  potuisse 
pni^paiua  namo  poaiulavk^  aenio  cogitaviL 

Objtciuntt  Gregfmom  VII  alioaqoe  pontifices  j  ooii  alio  rundamo[iU> 
nîiiiai,  hflMs  de  Heorieo  aliiaque  anctoritate  clavium  deponendis  edi-' 
diase  décréta,  qaani  quôd  existimabanti id  su»  eaae  potestaiis  :  ergi^ 
eam  doctrinam  ut  certain  supponebanC. 

Qui  hax  objicktnt,  memioerint  ^  velim,  id  quod  est  à  Bellannina 
aiâBque.imgno  eonaensu  dktuin  '  :  nempè  aceuratîssnnè  discer- 
nenda  j  que  romani  Poniifiees  de  facto  jusserint,  afo  ils  qo»  décrètes 
edito  facîeada  constRuerint  ;  neque  etiam  decrelorum  omnium  pa* 
sem^esae  raiionem ,  eùm  eodem  BeUarmino,  aliisque  consoitieniibus^ 
iidem  Pontifices  muita  décréta  protulerint  ex  fabà  sententifl ,  quaaa 
ipsi  probabilem  reputareni. 

Quare  oœnino  certum  est,  dé  bàe  potestate  reges  deponendi^ 
etiam  postquam  negaia  est,  nunquam  queesitum,  nedùm  pronuntia- 
tum  fuisse  :  sed  postquam  eam  ex  facto  exercere  coopérant,  jus  ex 
facto  trahere  conabantur.  Verùm  aliud  profectô  est  factum  Gregorii  ^ 
quôd,  quantum  ad  temporalia  adempta  pertinebat,  Henricum  regem 
doniaxat,  solamque  Germaniam  Italiamve  spectaret  :  aliud  decre* 
tum  seu  dogma ,  quod  univers»  Bcclesise  probandum  refutandumve 
proponereUir. 

CAPUT  VI. 

Quod  multi  in  Germaniâ  orthodoxi  etiam  episcopi  à  Gregorii  VII  sententiâ  discreparlnt,. 
exemplum  Trevirensis  Ecclesise  :  ac  Brunonis  archiepiscopi ,  imperatori  deposito 
omnia  jura  serraotls,  etiam  ea  qus  ad  deafgoaodoB  episcopoa  antiquitua  data 
easent. 

Nequ^  verô  hœc  hœserunt ,  infixaque  sunt  animis  eà  firmitudine  ^ 
quâ  soient  fidei  seterua  dogmata ,  ab  altâ  chrisiianitatis  origine  per 
omnem  sœculorum  seriem  devoluta.  Etsi  enim  horum  temporum 
historié,  plerumque  obscufse  manc^eque  sunt,  pervenere  tamen  ad 
nos  praesulum  illustrium  nomina ,  qui  Henricum  IV  jam  depositum , 
ut  imperalorem  débité  obedientift  in  civilibus  coluerunt.  Hic  autem 
Germanos  solos  proferemus,  alios  alio  loco  commodiûs  suo  ordin& 
memorabimus. 

Laudatur  in  HisioriA  Trevirensi  Bruno  archiepiscopus',  eleemosy- 
narum  summœque  pietatis  nomine  :  atque  illum  quidem  Ecclesi» 

«  Ep.  Benr,  ir.  ad  Reg,  Celt.  in  vit,  Benr.  ap.  Ursperg.,  p.  8o»7;  nd.  Bar.,  t.  xii.  an.  liOd^ 
p.  45.-.t^id.  »up,  hoç  m.,  cq».  i;  ellfi  opp.,  1.  m.— i /f  l«l.  Trev,,  i,\i\\SfUM,,9.%VSU 


eLERI  GALLICANI,  LIB.  IIL  15 

Ç9tboIiQB»  et  rQmaoa  Pontiiet  coDjuncâssimum  faisse  eonstat  r 
qaippe  qui  Egilberti  antecessoris,  fUso  ponlifiei  Guîberto  et  Uea^ 
mo  IV.oommaoèeantis;  gesla  resciderit,  àb  eoqœ  ordinatos  nullos 
9àBàsmtj  «  nîsi  qfà  se  legtttmo  romaaœ  Eeclesk&  Pontffîci  obeditti^*- 
N&sup»:  EwDgeUiiia  fidem  fiacerent  K  » 

Cùm  tamen  ita  effeetu»  easet  erga  yerum  PontiCcem ,  tune  Paa« 
ehileBi  II,  haud  mtoùs  ipsi  Henrieo  iV  tolo  epîscopatûs  viUsque  suo^ 
tempore  gratus  et  obsequeos  fuit;  de  quo  eiian  ibidem  scribitur  : 
I Cam  Ui^  aolertià  et  sapientift  ab  ipso  cem  adam,  »  ut  in  gravissi- 
Bis  ilUfl  regnum  inter  et  saeerdotium  disaidiis,  a  ita  catfaolicoruia 
ampleitts  ait  consortium,  ut  imperatori  debitum  non  denegaret  otn 
sequitun  ;  oequç  ita  se  Cœaarianorum  communione  contaminavmt, 
at  catholicoraai  ofifensas  incurrerit  *.  »  Itaque  et  episcopi  simul  et 
9pega  eivis  functus  officio ,  utrique  parti  conjunctissimus ,  idonens 
etim  reconciliandîs  animis  habebatur.  Et  quidem  ab  Henrieo  IV  jam 
sspè deposito ,  multis  jam  oniatus  beneficiis ,  anno  liai ,  flagranli*- 
Irauimaximè  dissidiis,  Trevericœ  prœfeetus  est  Ecclesi»,  petentibos 
Trevencis.  «  Treverici  petierunt  sibi  episcopum  dari ,  quibus  impe^ 
r^slwr,  petentibus  principibus  et  consentientibus  civibus,  Brunonem 
oonseerari  jussit.  Deoique  ibidem  ordinatus  est  ab  Edalb^one  Me*» 
teosis  Ecdesiœ  e{M8copo,  oteum  sacrœ  benedictionis  imponente^ 
Joanne  Spirensi ,  Richero  Virdunensicooperantibus;  et  assistentibus 
archiepiscopis  Ruthardo  Moguntiensi  et  Friderico  Coloniensi,  et  alita 
qaua  plurimis  episcopis '.  »  Pror&ùs  antiquo  more  rituque,  quodque 
Botandum  est,  eas  partes  agente  imperatore,  quae  pridem  à  piis  im-* 
'peratoribus  actœ  essent  :  adeo  imperatoris  nomine  colebatur,  atque 
oiDDia  in  designandis  episcopis  oltm  usu  Ecclesiffî  regibus'attributa , 
deposito  etiam  et  excommunicato  principi  intégra,  servabantur. 

iam  ut  ejus  antistitis  gesta  prosequamur,  sic  seribit  historicus  ^  : 
«Anno  ordinationis  suœ  tertio,  Romam  profectus,  apostolorum 
gratiàet  percipiends  benedictionis  magistri  causa,  invenit  donnnum 
Pascbalem  papam  universali  synodo  praesidentem ,  papatûs  sui  an- 
aum  octavum  agentem,  à  quo  honorificè  susceptus  est,  utpote  Bel- 
gica^alliae  primœ  metropolis  prassul  magniOcus.  »  Addit  tamen^ 
bistoricus  :  «  Sed  quoniam  episcopalia,  videlicet  annulum  et  bacu- 
lum ,  per  manum  laicam  suscepisset  (  contra  Gregorii  VII ,  Urbani  II' 
et  Paschalis  II  interdictum),  atque  quia  ecclesias  dedicasset,  et  cle- 
ricos,necdùm  pallium  consecutus,  promovisset  (quod  à  romanis 
Pontificibus  pridem  erat  vetitum)  multùm  asperè  correptus  est;  et 
decernente  episCoporum  ibi  congregatorum  concilio ,  pontificatûs 
oflicium  deposuit  :  quod  tamen  ipsis  intervenientibus,  quia  discretio 

A  BM.  Tnv.,  U  xu.  SpiciL,  p.  334.  -^  s  Ibid.,  p.  343.  —  >  Ibid,,  p.  240^  —  4  IbM,»  p*  34i.« 


10  DÉFENSIO  DECLARATIONIS 

ejus  et  prudentia  oiBcio  et  tempori  x^ngruens  erat,  post  triduam, 
non  sine  admissorum  poeDitentià  recuperavit.  » 

Diligenter  attende  quid  in  illo  Papa  et  episcopi  reprehenderjnt ,  et 
cujas  eum  pœnituent.  Non  profectô  quôd  regem  depositum  agno* 
visset,  ab  eoque  pnefectus  Trevericœ  esset  Ëcclesiœ.  Id  enim ,  inod6> 
absque  simonift ,  ac  servatis  canonibus  fieret ,  non  improbabat  Ëccle* 
sia  ;  sed  propter  annulum  et  batuium ,  consecrationesque  et  ordina-* 
tiones  sine  pallio,  ad  versus  pontiûcia  décréta  factas. 

Liquet  ergo ,  ne  ipsam  quidem  Papam  et  universalem^  synodum , 
cui  ipse  prœsideret,  quidquam  ab  eo  exegisse,  qaod  ad  ejurandum 
Henricum  IV  împeratorem  pertineret  ;  rediitque  in  Germaniam  pari 
in  regem  Gde  atque  obsequio  clarus,  teste  eodem  historico  ^  :  «  Ta- 
lem  sein  omnibus  modis  exbibebat^ut  in  administrandis  quoque 
regni  negotiis,  ex  omnibus  principibus....  nuUuseo  sublimiorhabe- 
retur  :  adeo  ut  eum  imperator  patrem  suum  vocaverit,  et  majorem 
caeteris  bonorem  ei  impenderit  ;  sed  et  ob  omnibus  episcopis  quàcum- 
que  se  conventi  eorum  ingessisset,  ut  par  quidem  diligebatur,  âed 
ut  major  yenerabatur.  Igitur  quoniam  in  rébus  sibi  commissis  stre- 
Duissimus  erat,  defuncto  imperatore ,  communi  consiiio  principum, 
regiœ  curiœ  vicedominus  effectus  est,  et  regnum  regnique  hmres 
(Henricus  videlicet  hujus  nominis  V  rex)  adhue  adolescens  circa 
annos  viginti  ei  committitur.  »  Hœc  quidem  satis  probant  quœ  in  de- 
ponendis  imperatoribus  gesta  essent,  non  esse  considerata  ut  dé- 
créta fidei ,  sed  ut  facta  Pontificum ,  quibus  sancti  viri  orthodoxœque 
Ecclesias  minime  consentiendum  ducerent,  romanis  PontiGcibus  non 
improbantibus. 

CAPUt  VII. 

Sanctus  Otho  Bambergensis ,  sanctns  Erminoldus  abbas ,  designationes  episcoporum 
ab  imperatore  deposito  factae ,  ab  orthodoxis  Ecclesiis  petits  et  admisss  :  quid  in 
ils  Sede3  apostolica  et  concilium  romanum  improbant. 

Eodem  ferè  tempore,  anno  videlicet  Christi  1102, quo  ad Trevîren- 
sem  Ecclesiam  istepromotus  est,  sanctusOtho  Pomeranisè  apostolus, 
Bambergensem  episcopatum  sortitus  est,  cujus  vitam  habemusapud 
Canisium,  à  Baronio  postea  transialam  in  Annales  ecclesiasticos  ^ 
miris  eum  viri  laudibus  '.  Is  ergo  in  Henrici  IV  aulâ  versatus ,  can- 
cellarii  munere  prœclarè  est  defunclus ,  alque  imperalori  in  pietatis 
ofliciis  conjunctissimus  fuit.  Nam  Henricus,  varius  moribus ,  pietatis 
etiam  officia  frequentabat. 

Dum  ergo  sanctus  Otho  cancellarii  munus  egregiè  exequeretur^ 
«  Rupertus  Bambergensis  episcopus  de  bftc  vilâ  migravit.  Itaque  ex 

f  Bi9t.  Trev.s  tom.  xii.  SpiciL,  p.  342.— •  Cani$„  Ant,  lecL  tom.  n.  lib.  i.  pag.  SSS  ;  Bar^ 
tom.  xu.  an.  ii03  et  aeq*  p.  n  et  seq. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  III.  IT 

iBoretempôris ,  insigoia  episcôpatûs  *  ad  ouriam  allata  sunt,  et  peth- 
tia  Eoden»  pro  pastore.  Sed  imperator  consilio  sex  mensium  indu* 
CHS  poDit;  Ecck^ia  verô  Bambergensis ,  cum  clero  et  populo ,  Deo 
iitoim  devotissknè ,  pro  idoneo  reetore  supplicabat.  »  Sic  pise  sanc- 
Usque  Eeclesîae ,  etiam  in  iis  quœ  ad  ecclesiastica  pertînerent ,  impe- 
nloreni  quantumvis  depositum  observabant.  Hoc  ritu  sanctus  Otha 
^Msoopus  desîgnatur,  et  ad  sarcinam  subeundam  invitus  adigitur. 

Fadam  id  sub  Paschalis  II  initia  ** ,  et  scribit  ad  eum  sanctus  Otho 
ia  bsc  yerba  :  «  In  obsequio  domini  mei  imperatoris  per  annos  ali- 
qootdegeos,  et  gratiam  in  oculisejus  inveniens,  suspectam  habens 
in  manu  principis  investituram ,  semel  atque  iterùm  cùm  dare  veliet  ^ 
reDiri  episcopatum  \  »  Non  il  le  obsequium  ac  fidem,  in  excommu- 
nkatom  ac  depositum  licèt  principem ,  nequidem  provectionem  ad 
epsoopatQiB,  eo  désignante,  sed  investituram  tantùm  suspectam 
bibet  Pergît  :  m  Nunc  verô  jam  tertio  in  Bambergensi  episcopatu  me 
ordinavit,  in  quo  tamen  minime  permanebo,  nisi  vestrœ  complaceat 
SmdiUti  per  vos  me  investire  et  consecrare  '.  » 

Ai  Riscfaalis ,  dominum  imperatorem  professo  neque  ab  ejus  obse- 
<fpio  discedenti ,  ut  dilécto  fratri  Bambergensis  Ecclestœ  electo  rescri- 
icDSjSaiuiem  et  apostolicam  benedictionem  impertit,  et  ejus  probat 
eiecticoem  ab  imperatore  factam  :  nihil  aliud  quàm  investituram  im- 
probat  Quid  plura?  Baculum  et  annulum  deponenti  restituit  :  eum 
CûDsecravit  ad  Ecclesiam  de  ejus  consecratione ,  salvo  metropolitani 
jore,  k  se  factâ  scripsit  '  ;  nihil  tamen  de  ejurando  imperatoris  obse- 
qmoj  aut  ab  eo  postulavit,  aut  Ëcclesiœ  signiQcavit. 

Habemus,  apud  eumdem  Canisium  à  Baronio  reiatam  Vsancti  Er- 
minoldi  abbatis^^  vitam ,  in  quâ  hœc  legimus  :  «  Henricus  aliquando 
imperator  (V  quarti  filius) ,  cùm  propter  excessus  suos  in  papalis 
excommunicationis  sententiam  incidisset,  et  tamen  à  religiosis  ac 
niagnk  etiam  prœlatis  Ecclesiae ,  imperatoriœ  dignitatis  intuitu  honor 
siU  ^csolita  reverentia  deferretur,  etc.  »  Non  ergo  omnesin  eo  errore 
Tersabantur,  ut  ab  eo  excommunicato  imperatore ,  etiam  in  civilibus 
sbstinendum  esse,  cum  sancto  Gebhardo  aliisque  crederent;  sed 
laagni  etiam  ac  religiosi  episcopi  contrarlam  sententiam  tuebantur. 

Et  quidem  Erminoldus  excommunicatum  Henricum  aditu  eccle- 
sbesacrique  monasterii ,  atque  etiam  Tratrum  salutalione  prohibebat  : 
ipietamen  et  imperatorem  appellavit ,  et  pro  officio  salutavit ,  et  quod 
excommunicato  non  omnia  consueta  prœstaret,  excusatum  se  voluit  *. 

'Aastdog  et  bteulai. 
**  Abbo  tertio  «tjus  pontiflcalûs . 

«  Cniff..  iù.,  cap.  ?.  pag.  3S8.— *  fbid.,  et  tom.  x.  Cône.  x.  col.  «88.—  »  fbid,,  c.  ix.— 4  Can,, 
<>«•  n.  pig.  M7  ;  Bar,,  tom.  xii.  ao  itsi.  p.  i48. 
***  MMiafterii  Pnueniiigeiuit  uniof  ex  Ulls  qa«  S.  Otho  Bambergeniis  episoopua  erexertt. 
*B^,,  lom.  XII.  ta,  H2i.  p.  520,  521. 

xn.  1' 


18  DJEFENSIO  DECLARATIONIS 

Vùnà  eleetionea  episooporum  eas,  qam  aactore  imperatore  soie- 
baat  fieri,  post  Henrici  lY  deposilianem,  ab  episcopis  etiam  Grego- 
rio  Vf I  addiciis,  consueto  more  Caisse  frequentatas ,  testatur  Histork 
Trevireosis  suprà  memorata  *  :  cujos  qnidem  auctori ,  sua  saocpie 
a&voproxima  eniarraiiti ,  &cilè  adhibemus  fldetn.  Hœc  ergo  ia  eft  Uis- 
toriâ  l^mus  :  Anno  107S,  depositionis  jam  à  Gregorio  YII  dicta 
sententià,  Udonem  archiepiscopum  Trevirensem  vitA  discesstsse^ 
Sttbstituendi  episcopi  gratià  imperatorem  Treverim  advenisse  :  e6 
eliam  advenisse  Hertmannum ,  Metensem  eum,  quem  sœpè  mémo* 
ravimus,  Theodericum  Virdmnensem,  eum  quem  Magnum  appellaot, 
et  Bibonem  Tallensmi ,  provinciœ  Trerirensis  suffraganeos  episeo* 
pos  :  Herimanno  ac  Bibone  auctoribus,  idoneas  personas  imperatori 
fuisse  à  clero  nominatas,  quas  tamen  respuerit,  «  quôd  nemo  ejas 
benevolentiam  dignft  taxatione  prsveaerat.  »  Tandem  Egilbertum 
ab  eo  fuisse  admissum ,  sed  ab  Herimanno  ac  Bibone  non  fuisse  recep- 
tum  9  prohibitosque  episcopos  à  clero  et  populo  ne  eum  consecra- 
rent-,  «  propter  canonicum  iUud  decretum ,  quo  pr^cipitur  ut  nuiios 
in  episcopum ,  nisi  canonicè  electus ,  consecretur. 

Ergo  quem  imperator  canonicè  designasset,  onxninô  recepturi 
erant  *,  idque  sentiebat  Ecclesia  Trevirensis  ilia  sub  Othone  (  is  est 
qui  superiùs  Udo  appellatur  *  )  Gregorio  VH  addictissima.  In  eam 
sententiam  eum  coepiscopis  Herimannus  quoque  Metensis  episcopus 
convenerat ,  is  quem  Gregorio  VU  addictissimum  fuisse  memorayi- 
mus  :  ut  profectô  non  miremur  toties  Quctuasse  et  consultasse  eum» 
qui  Henricum  etiam  depositum ,  in  tam  solemni  tamque  ecclesias- 
tico  actu  imperatorem  agnoscat. 

Theodoricus  Virdunensis,  ilie  etiam  à  nostro  historico  Magnus 
nuncupalus ,  tum  Gregorio  VU  Sedique  apostolicâe  conjunctissimus, 
haud  minus  imperatorem  agnovit,  probante  Pontifice,  cujus-  etiam 
jussu  eum  imperatore  causam  Herimanni  Metensis  studiosissimè  egit. 
Testatur  epistola  in  eàdem  HistoriA  Trevirensi  '  ad  Gregorium  ^VII^ 
quâ  simul  eum  Poniificem ,  et  Henricum  depositum  licèt ,  regem 
agttosctt. 

Multos  alios  episcopos  religiosos  et  magnos  in  eàdem  sententii 
fuisse  vidimus  ;  ac  vitas  sancti  Gebhardi  Ju vavensis  suprà  laudatas 
auctor  ',  in  totà  Germanià  quinque  omnino  episcopos  memorat,  qui 
Gregorio  in  omnibus  adhsBserint ,  et  ab  imperatore  penitùs  discesse- 
rint.  Hos  ilte  quidem  catholicos  nominat;  sed  intérim  ipse  dubius, 
cujus  nimirum  verba  retulimus  dubitantis  ^,  justane  an  ii^usta  Gre- 

t  Bitt.  Trev.,  lom.  xii.  SpicU.,  p.  236,  3t7. 

*  Semper  llle  appellatur  Udo ,  nunquam  Olho  in  Historié  Trevirenii  (  Sdit,  Paris,  ) 
t  ffui  Trev,,  (om.  ui.  SpicU.,  p.  S3«.«i  Jp,  CanU»,  lom.  ti.  p.  iaS4^*4  Fii,  sup. ,  Ub.  i. 
Mct.  I.  cap.  9. 


CLGRl  GALLtCÂNI,  Lifi.  IIL  ]# 

fflflMrtentia  àmtt;  ut  iuc(Btu»e  ^feat  etiatâ  «fos  qui  Gregorio  Tllr 
ntaoïè  fifiBse  yideftatur.  Meque  his  quinque  episcopis  catholien 
4pd  Germaiios  eonlinebatnr  Eeclesia ,  cùm  aKos  multos  magné» 
«■MiqQe  ab  iîâ  dissenaisse  ^  romafoo  quoque  Pontifice  probante  y 

Mqoererèpatendum  est,  omnea  qui  Henrico  adhserebant,  faviss^ 
fiaaseyMMS.  Vel  unus  vita  Henrici  auctor  prodeat  in  médium ,  qui 
Jkmkxmi  jam  à  Gref^rio  Vil  discessurum ,  quasi  ab  eo  scelere  de- 
baititin»)  sic  eompe^»t  *  :  «  Cessa,  obseoro,  rex  gloriose,  cessa 
ak  hoe  moUmioe ,  ut  ecclesiasticum  caput  de  sue  culmine  dejîcias  y 
«liaMMeadA  injuria  te  reum  facias.  Injuriam  patt  fëlicitatis  est^ 
i«M6re,^Q(rii»8.  »  Excusât  ut  potest;  cœterum,  quantum  abesset 
idoariûi  8Ui  to^do  scbismate  apertè  signifîoat.  Idem  cùm  de  depo- 
ailioi»i  Gregorio^ Vil  prolata  diceret,  bsec  summft  modestià  scripsit  *  : 
•  QofflfisGtuiii  (Gregorii  VU)  multis  dispUcuit,  si  cui  licet  displicere 
4|iMid  apostoKcus  fçcit  ;  et  asservant  tam  ineiBcaciter  quàm  illicite 
tKliim,quod  factum  est.  Sed  non  ansim  assertiones  eorum  ponere^ 
nefidaffcumeisapostolici  factum  refellere.  »  Factum  quidem;  non 
«mo  bsc  putabant  ad  dogma  ecclesiasticum  pertinere.  Laudamus 
pradentem  historicum,  qui  romanum  Pontificem  tam  reverenter 
hibeat;cujus  ego  exemplo  de  his  conticescerem ,  si  tacendo  deleri 
alqne  oblitterari  possent.  liiud  intérim  intelligo ,  muitos  extitisse , 
qiitt  àGregorii  Vil  novitate,  et  ab  Henrici  IV  schismate  procul  essent. 
Ita|iefliirum  cur  eorum  nomina ,  tanlft  in  perturbatione  rerum  roi- 
maè  ad  nos  pervener int  ;  cùm  is  etiam ,  qui  Henrico  IV  apertissimè 
ftvet ,  vite  ejus  scHptor,  tam  timide  repérât ,  quâs  in  Gregorium  dice* 
imt». 

CAPUT  viir. 

i^eodienais  Ecclesls  egregium  testimooium  :  Leodienses  an  fuerint  schismatici  :  an  in 
«â  epIstolA  falsum  aliquid  docuerint  :  cur  pro  eâ  doetrlnà  venlam  petlerint ,  cùm 
!■  eoiiimiiii]«nein  recepU  sunt. 

Leodiensis  Ecclesia  à  tôt  sanctissimis  episcopis  instituta,  pietatis, 
doctrinas ,  atque  ecclesiasticœ  disciplinée,  laude  floruit.  Hœc  de  nostra 
^iWstione  insignem  scripsit  epistolam  tomis  Conciliorum  insertam  '. 
fi0C  ut  intelligatur,  exponenda  paucis  horum  temporum  historia. 
i&no  Christi  1 105 ,  Henficus  V ,  Henrici  IV  Qlius ,  biennio  anteà  rex  à 
ftbedesignatus,  in  parentem  arma  movit,  tanquam  eum  coacturusad 
^^estoticae  Sedis  obsequium.  Principes  ad  Qlium  defecerunt  :  captus 
ûbperator  :  •  anno  1106  ^,  conventus  principum  Moguntiœ  factus^ 

«  nt.  ffenr.  op.  ITfÈp,,  p.  SS4.— t  ibid,,  p. n%i  f^id,  tup.  hoc Ub., cap.  t.—  s  Tom, x*.  Cône, 
<iL«it;  Dôdeth.,  an.  nos,  iiM,  iior.  , 
'  U  m  aa«  iiti,  anta  Efatale  Domini, 


90  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

ubi  sapervenieates  apostolicie  Sedis  legati ,  anathema  à  romanis  Pon**' 
tificibus  in  imperatorem  factum  omnibus  qai  aderant  promulgabant  : 
principem  Henricum  seniorem  omnibus  modis  conmioniium,  vel, 
juxta  alios,  circumventum  et  coactum,  insignia  ^  regni  resignare 
ac  mittere  fllio  persuadent.  »  Itec  Otho  Frisingensis  \  Tum  subdit  : 
«  Quœ  omnia  utrum  licite  an  secus  acta  sint ,  nos  non  discernimus  :  •• 
adeô'  bœc  omnia ,  licèt  auctoritate  romani  pontificis  Paschalis  II  facta, 
à  Yiris  doctissanctisque,  pro  ambiguis  habentur.  Henricus  IV  Colo- 
niam  pergit ,  exindè  Leodium ,  in  utraque  parte  regio  more  s.ascep- 
tus ,  bellum  instaurât.  Hac  ergo  temporum  necessitudine  j  Leodienses, 
quôd  episcopum  suum  secuti ,  Henricum  seniorem  adversùs  filium 
tuerentur,  à  Paschale  II  excommunicati,  jussusque  Robertus  cornes 
Flandrensium  ferro  adoriri  eos.  Extat  epistola  Pascbalis  II ,  quœ  in- 
cipit  :  Benedictus  Dominus  :  qua,  comiti  ejusque  militibus,  in  pee- 
catorum  remissionem,  et  apostolicœ  Sedis  familiaritcUem  prœcipii,  ut 
Leodienses  clericos ,  omnesque  Henrici  hœreticorum  capitis  fautores 
pro  viribM  perseqtAOtur  *. 

Ea  causa  Leodienses ,  superstite  adhuc  Henrico  IV,  bellisque  inter 
patremet  filium  flagrantibus,  gravem  eduut  epistolam  sub  bob  titulo  : 
Omnibus  hominibus  bonœ  voluntatis  '  :  quos  quoniam  Baronius  ut 
scbismaticos  suggillat ,  ne  inauditos  damnemus ,  audire  nos  oportet. 
Ergo  prolixae  epistolae  hœc  summa  est. 

Primùm  quidem  Leodienses  romanam  Ecclesiam  non  aliter  quàm 
mairem,  Paschalem  non  aliter  quàm  patrem,  quàm  aposlolicum , 
quàm  episcopum  episcoporum,  quàm  angelum  Domini,  quàm  Chris- 
tum  Domini  appellant ,  ad  quem  pertineai  sollicitudo  omnium  Eccle- 
siarum  ^.  Ilildebrandum  etiam  seu  Gregorium  VII  non  aliter  quàm 
pro  papft  habent.  Jam  ergo  constat  eos  non  adhsesisse  antipapse, 
nequeà  veroPontifice  recessisse. 

Secundo,  tiegant  excommunicari  se  debuisse ,  quôd  regem  cole- 
rent,  ac  Gaesari  redderent  quae  essent  Gaesaris  ';  iaudatisque  Pétri  et 
Pauli  locis  de  colendis  regibus  :  «  Quia  ergo,  .inquiunt  ^,  regem  ho- 
noramus,  quia  dominis  nostris  non  ad  oculum,  sed  in  simplicitate 
servimus ,  ideô  excommunicati  dicimur?  -  Addunt  inviolabiiem  esse 
quœ  régi ,  ex  regalibus  ejus  acceptis  ab  omni  tempore ,  jurata  sit  fide- 
litas  :  primum  Hildebrandum  hseccommovisse  :  hune  novellœ  traditio" 
nis  auctorem,  ut  débita  régi  ac  jurata  etiam  fidelitas  solveretur.  Quod 
autem  Paschalis  II  Henricum  seniorem  vocaverathaereticorumcaput , 
sic  respondent  "^  ^  «  Si  talis  est,  quod  absit,  et  pro  nobis  dolemus^ 

*  Cnicem  tciUcet,  lanceim ,  sceptram ,  globam,  atque  coronim. 

«  Oth.  Fris  .  lib.  tui.  c  8, 9,  lO^  ii,  I2;  l/rsp..  p.  i43.—  *  Tom.  x.  Conc.  ep.  tii.  Pose,  ilp 
(A,  629.  —  3  Ibid  ,  col.  630;  Bar.,  l.  xii.  an.  ii02,  p.  26.  —  4  Fid,  tôt  epist.  sed  impr.  coU  OS. 
^i  ibid,,  cd.  636, 6Zl.—9ibUt„  et  col.  639.-7  nd.  tôt  epitt,  tcd  impr,  p.  33S,  999. 


GLERI  GALLIGANI,  LIB.  IIL  SI 

«(  98r4oimao  nostro  ooDdoIemus  :  nibil  modo  pro  imperatore  nos- 
tro  dicimus  ^  sed  hoc  dicimus,  quôd  etiamsi  talis  esset,  tamen  eum 
oobis  principal:!  pateremur,  quia  ut  talis  nobis  principetur,  peccando 
meremur.  Este ,  concedimus  vobis  inviti ,  eum  talem  esse  qualem 
dicitis,  née  talis  à  nobis  repellendus  esset ,  armis  contra  eum  sumptis, 
sed  precibus  ad  Deum  fusis.  )> 

Patet  ei^  Henrioi  IV  tempore  fuisse  multos ,  qui  cùm  Sedem  apo- 
«Udicam,  eique  présidentes  romanos  Pontifices  colerent,  intérim  à 
ttgm  obedieniià,  pontificiis  decretis  abduci  se  posse  pernegabant. 
Tota  eoim  Leodiensis  Ëcclesia ,  divinis  eloquiis  erudita ,  eam  doctri- 
Dam  tud)atar. 

Neqoe  dicas  Leodienses ,  commotiores  scilicet ,  quœdam  prof udisse , 
qo»  nec  ipsi  probemus  :  neque  enim  nostrft  refert ,  quàm  con^noti 
(ueriat,  qui  ferro,  flanimftque  vastari  juberentur;  sed  quàm  veram 
doctrinam  de  romanis  PontiGcibus  deque  regibus  tradiderint. 

Neque  etiam  objîcias,  aperto  errore  laborasse  eos,  qui  excommu- 
ùcari  posse  reges  negare  videantur.  Neque  enim  id  absolutè  dicunt , 
qnôdreges  et  imperalores  excommunicari  non  possint  :  sed  ««  quôd 
aat  minime,  aut  difficile  possunt  reges  et  imperatores  excommuni- 
<^,secundùm  etymologiaxn  nominum  iilorum,  et  juxta  determi- 
natioDem  excommunicationis  ^  *•  Hsec  enim  non  obscure  signiGcant, 
nrè  quidem  et  difficile  veniendum  esse  ad  excommunicandos  reges, 
qood  nemo  diffitetur  :  minime  verô  et  nunquam,  ad  excommunican- 
dos eos  eâ  excommun icatione ,  quà  societas  etiam  civilis  abrumpilur. 
Undè  excommunicationem  à  Pontificibus  latam ,  non  absolutè  nul- 
lam,  sed  indiscretam ,  appellant.  . 

Quidautem  esset  illa  excommunicatio  indiscreta^  prolato  canone 
Cregorii  VII,  exponunthis  verbis*  :  «  Quôd  excommunicati  dicimur, 
non  gravius  justo  feras;  quia,  ut  credimus,  nos  ab  excommunica- 
tione  excipiet,  saltem  ipsa  romana  aucloritas.  Hildebrandus  papa, 
qoiauctorest  hujus  novelii  schismatis ,  et  primus  levavit  sacerdota- 
lem  kiQceam  contra  diadema  regni ,  primo  indiscrète  Henrico  fa  ventes 
^xcommunicavit  :  sed  reprehendens  se  intemperantiae,  excepit  ab 
excommunicatione  illos  qui  imperatori  adhœrebant ,  necessariâ  ac  * 
d^t&  subjectione ,  non  voluntate  faciendi ,  vel  conciliandi  malum  ; 
^  hoc  pro  decreto  scripsit  :  »  quod  est  illud  decretum ,  Qtumiam 
9Mltos,  à  nobis  intégré  suo  relatum  loco  ';  in  quo  et  illud  notavimus 
Bberari  ab  excommunicatione  eos,  qui  non  ita  curiales  sunt,  ut  eo- 
ram  consilio  scelera  perpetrentwr-y  quo  quidem  Leodienses  satls  se 
tatosab  excommunicatione  putabant ,  cùm  nullius  malœ  rei  auctores 
OLtitissent. 

A  yid.  (OU  ep.  êedimpr,  col.  637. — s  Ciottc.  R(m„  IT.  U  z.  col.  I70|  638.—  i  Sup»,  l.i.f .  u.  c^tt. 


St  DEFEN8I0  DECLARATIONIS 

1^0  ea  erat  Leodiensibas  inâUcreia  exoommanicatio ,  q^m  ùMb-- 
criminatim  communictUonem  omnan  cam  fanperatore,  etiam  hi 
drîlibusac  necessariis  negoUts  prohiberet:  quam  profectô  doctrinam 
toto  terrarum  orbe  à  Leodiensi  Ecdesift  divulgatam ,  à  nemine  ^toris 
fuisse  Dolatam  legimus ,  aut  nanqtiam  ab  eâ  Ecclesià  postolatom  ut 
eam  ejuraret. 

Quod  autem  objfciuot ,  Leodienses  petitft  venîft  in  conmnimonein 
receptos ,  nihil  hoc  ad  ejoratam  efristolœ  doctrinam  pertlnere  testafur 
ipse  Baronius,  qui  eft  de  re  ex  Urspergensi  *  sicscribit  ^  :  •'  Leodien* 
sis  episcopus,  cœteriqae  coepiscopantes,  inter  estera  recipiuntur  in 
communionem  pœDitentiœ,  hâc  conditione,  quôd  cadaver  ipsiua 
excommonicati  per  se  pridiè  in  monasterio  tomulatum  effoderent , 
et  absque  ullft  sepultarâ  vel  exequiaram  communione,  in  loco  non 
oonsecrato  deponerent;  comprobantibus  his  qai  ad^^nt  arcbiepî- 
scopis  et  episcopis;  quia  quibus  vi?is  Ecdesianon  commnnicat,  ilKs 
etiam  nec  mortuis  communicare  possit.  »  Rectè  omninô  et  ex  priscà 
disciplina ,  meritôque  Leodienses  emendare  coacti ,  quod  pravà  mi- 
seHcordià  fecerant  :  intérim  patethanc  unam  ab  eis  conditionem  pos- 
tulatam ,  ut  cadaver  excommunicati  sacro  loco  projicerent  :  non  pro*- 
fectô  ut  epîstolœ  su»  doctrinam  abdicarent.  Manet  ergo  epistola  , 
antiqu^D  doctrinœ  de  inviolabili  regum  majestate  testis,  adversùs 
Gregorii  VII  novitatem ,  quam  distincte  notât;  neque  quisquam  eam 
notam  eluit.  Manavit  opinio  hujus  novitatis  ad  posteras ,  ut  vel  Qtho- 
nis  Frisingensis  à  nobis  relata  verba  testantur.  Alios  postea  testes 
audiemus.  Hic  quidem  germanici  nominis  episoopos  ac  scriptores 
commemorare  voluimus. 

CAPUT  IX. 

Quod  hsc  deereta  Gregorii  VII ,  aliorumque  pontiflcum  nullo  délibérante  aut  appro- 
bante  concilio ,  tum  pessimo  exemplo  et  infeiicibus  auspiciis  facta  sint. 

Id  verô  in  primis  notatu  dignum  arbitror ,  quôd  illud  Gregorii  YII 
factum,  nullâ  in  légitima  synodo,  dictis  sententiis,  comprabatum 
fuit.  Nam  solemne  est  ramanis  PontiGcibus,  utquœ  approbante  con- 
cilio fecerunt ,  edicant  factàm  aut  constitutum  esse ,  sacro  appro- 
barUe  conciUo,  vel  aliam  similem  adhibeant  formulam,  quà  ea  qua 
egerint  synodi  judicio  confirmentur.  Id  passim  videre  est  in  romanis 
conciliis,  quorum  gesta  habemus.  Placet,  exempli  causa,  referre 
concilium  à  Joanne  Vlll  habitum ,  de  Garolo  Galvo  in  imperatorem 
electo.  Sic  interrogat  Pontifex  *  :  «  Que  in  prsefato  piissimo...  Garolo... 

*  Non  tlio  unqutm  nomine  Baronias  tppelltt  Conradam  à  Litchientw ,  Urfpergensis  mo- 
natleril  in  Suevlâ  ibbaiem.  lUe  tcripsit  chrooicon  tb  Assyriorum  rege  primo  Belo  td  aa.  1280. 
{Bdit,  Paru.  ) 

t  Bût.,  tom.  xn.  an.  itof .  p.  st.— t  Conc  Rom,  i.  sub  Joan.  Vtll,  tom.  u.  col«  SH. 


GLERI  GALLICANI,  LIB.  III.  SB 

genamsfl^iteDti»  pnriatioiie,  si  OM&îmi  generalitatî  veslre  videtur, 
eèper  manus  sabseriptionem  etiam  in  prœsenti  ac  yenerabili  synodo... 
iteratô  promcilgeiiius  ac  roboremna.  Saûota  synodus  respondit  :  Pla- 
cet  eli^dèplacet....  Tune....  poiitSfte  : ....  piissimi....  Caroli...  ad 
imperialia  sceptra  eieclionem  et  promotionem....  ex  tune  et  nooc,  et 
ia  perpetQom  firmam  et  stabilem  decemimas'permafisurain.  Re- 
apondeniiit  omies  :  Placet,  placet^Sat,  fiât.  »  Fit  communi  conseiH 
ame  decretam  :  ei  sobacrâsilur  ea  ritu  paaskn  :  Jomnes^  vel  aUiis 
<|aivis  ramanœ  Ecdesiœ  epiêcopuê  huic  décréta  d  nobis  promut f&io 
pà9trip$i  :  eodém  tenore  singuli  episoopi  sabscribunt  :  Decreto'd  nobis 
fnmulgaio,  Sexcenta  ejasmodi  acta  in  coneinis  extant.  At  in  Gre- 
gorii  VII  cbnctliis  nihil  simîle.  Non  uti  Joannea  Viil  de  conflrmando , 
ita  bie  Gregorius  de  deponendo  rege  episcopos  interrogal  *,  neque 
iUi  deeretain  assensione  firmant.  Soins  Gregorius  hœc  edicit  :  «  Re- 
gDUin  contnMfico ,  juramentum  solvo ,  ne  qnis  ut  régi  pareat  inter- 
dico.  »  Cùmque  tôt  décréta  romanorum  Pontificum  extent  in  conei- 
las  promolgata ,  quibus  concilii  consensio  et  approbatio  inseratar  ; 
ia  deponendis  regibus  nihil  unquam  taie  legimus  :  imô  in  concilio 
liOgdQnensi  oecumenico  illi  decreto  quo  Fridericus  II  ab  Innocentio  IV 
depooitur ,  non  est  appositum .  ex  formula  consueta  :  Sacro  appro^ 
AoKe  concilio,  sed  sckTo  prœsenie  concilio  ';  adeô  PontiOces  id  sibi 
privatim  resenrare  voluerunt.  Quod  quidem ,  quocumque  animo  ges- 
sermt,  certè  ipsi  testantur,  hœc,  non  conciliorum  auctoritate,  sed 
ab  ipsis  tantùm  pontificio  nomine  esse  gesta. 

Qaam  autem  inauspicatè  gesta  sint,  multa  testantur.  Imprimis  in- 
faustum  illad ,  quôd  tùm  primum  cœpit  de  deponendis  regibus  eo- 
giUri,  cùm  beliis  civilibus  attrita  respublica ,  ipsa  etiam  règia  nut^- 
ret  auctoritas.  Saxonibus  enim^  ab  aliquot  jannis  rebellantibus, 
•  nonnulli  Longobardorum ,  Francorum ,  Bavarorum ,  Suevorum , 
data  et  accepta  fide  conglutinati  sont,  qui  regem  undique  beliis  pul- 
aarent*.  >  Auctor  vit»  Henrici  id  prodit  :  id  Lambertus  Schafnabur- 
gensis  :  id  Saxonioi  belli  scriptor  -,  jamque  adverses  Benricum  tota 
seGermania,  totum  imperium  commovebat.  Tune -Gregorius  depo- 
neodum  aggreditur  imperatorem ,  til  à  8ui$  destitutum,  scribit  Otho 
FrisÎDgensis '.  Gregorius  ergo  ambitiosis  principibus  et  quomotto- 
cùmque  regem  aggressuris ,  gerendi  belli  colorem  et  qualemcemque 
tituhim ,  auctoritate  apostolicâ  pnebuit  :  quoqaid  infélicius?  Hoc 
verè  exemplo  (piget  commemorare  quidem  ;  sed  cause  ratio  id  pos- 
tulat ,  neque  manifesta  dissimulasse  quidquam  juvet  ) ,  hoc ,  inquam , 
exemplo  csteri  Pontifices  tùm  regibus  adimere  régna  cœpenint, 

•  2\wii.  XI.  ome^  col.  «4o. — i  jiact.  vUœ  Henr.  IF,  Unperg.,  pag.  U2.— 1 01*.  Fi^U.  de 
^«x.  #>ltf.«  Ub.  1.  cap.  1  ;  ap.  (TrU.,  p.  407. 


!H  OSFENSIp  DECLARAT)ONIS 

cùm  idtrô  ruere ,  vel  certè  iDclinari  bellis  maxime  iotestiois ,  faUs- 
c^nte  republiçft ,  viderentur.  At  si  bis  prolatis  decretîs  bella  cessa* 
rent,  tamen  infausti  erat  ominis ,  apostolici  nominisaucloritate  ambi- 
tionem  alere;  nuncaatem  magis  magisque  bella  civilia  exarsere, 
profligati  ingénies  exercitus,  qui  Pontificum  regnabaot  anspiciis 
Bodolphus  Suevus,  Hermannus  Lotharingus  ^,  in  prœliis  cœsi  :  et  quod 
Bertholdus  Constantiensis  tradit  ' ,  pontificiarum  parUum  per  eam  œta* 
tem  studiosissimus  :  «  Totum  rcnqanum  imperiam  civili  bello,  nimîo 
schismatis  dissidio  laboravit ,  aliis  quidem  domino  apostolico ,  aliis 
Henrico  faventibus  :  ob  hoc  utrinque  totum  regnum  pnedâ ,  ferro  et 
igné  miserabiliter  devastantibus.  »  Quo  bello  per  triginta  ferë  annos 
Germania  etitalia  conflagravit  ; Roma  ipsa  capta,  recepta,  hostibus 
et  auxiliantibuâ  praedœ  fuit  ;  quodque  omnibus  pejus  est ,  ad  poste- 
ros  exempla  manarunt  :  et  quoties  à  Pontificibus  sunt  incboata  talia, 
esedem  consecuUe  calamitates  toli  orbi  testabantur ,  quàm  infausto 
omine  à  Gregorio  Vil  hœc  cœpta  sint. 

Neque  verô  haec  rererens ,  id  nostrsB  causœ  patrocinari  volo ,  quôd 
Rodolpho  et  Hermanno ,  pontiQciâ  auctoritale  bella  moventibus ,  res 
improsperè  successerint.  Sanë  scriptores  ii  qui  nostris  temporibus 
Gregorii  Vil  aliorumque  ponlificum  eadem  conantium  acta ,  tanquam 
cœpta  divinitus,  tuenda  susceperunt;  ubi  pontiQcias«  partes  felicio- 
ris  successùs  aura  aillaverit ,  continué  altiùs  se  extollunt  :  tanquam 
nesciremuschrisliani,  occuitisjudiciis  hœc  agi,  ac plerumque pœn» 
loco  à  Deo  immitti  vicloriam.  Nos  autem ,  si  prospéra  omnia  romanis 
Pontificibus ,  tam  nova  in  imperium  molientibus,  contigissenl;  noii 
minus  infaustam  prœdicarem us  apostolici  Sedi  potestatem  eam ,  qus 
ipsi  tôt  slragibus ,  totque  bellis,  quanlumcumque  prosperis,  con- 
stitisset. 

Nihil  ergo  hic  attinet  commemorare  Henrici  IV  calamitates  arma- 
tosque  in  ipsum  filios;  Henricum  prœsertim  V,  jam  unum  supersti- 
tem ,  à  quo  victus  pulsusque  est  :  nisi  quôd  hoc  quoque  pars  est  in- 
felicitatis ,  quôd  Gregorii  Vil  Paschalisque  II décréta,  tant»  impietati 
occasionem  dederint ,  in  eàque  opem  et  prœsidium  nacta  sint. 

Nequeeô  meliùs  Paschali  II  res  postea  successerunt ,  qui  Henri- 
cum V  tanto  à  se  studio  ad  viventis  patris  régna  provectum ,  statlm 
atque  imperatorem  coronavit ,  hostem  expertus  est ,  rupto  iterùm  sa- 
cerdotii  ac  regni  fœdere,  novoque  de  investituris  bello  comparato. 
Sed  hœc  postea  paucioribus.  Nam  Gregorii  VII  Henricique  IV  rébus , 

*  Hermannus  Lolharingus,  seu  polids  Luxeroburgus  etided  diclus  Lolbaringiis,  qait  pro< 
fbgus  in  T/>lharingiA  ;  potlquam  Saxones ,  à  quibui  rex  elecUii  fuerat ,  stbi  sensit  infldos ,  Ibi 
4lieai  supremum  obiit.  Non  enim ,  id  quod  innuere  Tideior  Bosscet  ,  prœlio  cccsus  etl.  Vid. 
J^TiboUï.iBdiLParU.) 

i  Berihold.,  op.  Uerm.,  m.  108S  ;  Ur^,,  pag.  353. 


CL  ERI  (TALLICANI,  LIB.  III.  25 

que  baJDS  qussUonis  fons  et  caput  essent ,  diutiùs  nos  ummôrari 
oportdNit  :  cietera  leviùs  transibimus. 

CAPUT  X. 

ASi^QSlyFrancorum  rex ,  excommunicatas ,  nullâ  unquam  depositionis  mentione. 

Qddqaid  Gregorius ,  eumque  secuti  romaDi  Pontifices  in  depo- 
nendis  regibus  aggressi  sint  ^ ,  non  roanavit  ad  Galiias  infaustse  de- 
positioiiis  exemplum  ;  cujus  rei  his  temporibus  insigne  habemus  do- 
comentum. 

Anoo  Christ!  1094,  viginti  ferè  annis  postquam  Gregorii  VU  de 
fleorico  deponendo  infausta  acferalia  edicta  exierunt,  historici  hu- 
joseri,  ac  post  illos  Baronius  memorat* ,  Phiiippum  I,  Francorum 
rqiem  ,repudiasse  Bertham  uxorem  legitimam ,  et  duxisse  Bertra- 
damFulcoDis  comitis  Ândegavensis  uxorem,  ad  hsec  cognatam 
sum;atqDeadulterium  raptu  etiaro  et  incestu  cumulasse.  Id  fac- 
tumUibioo  II  pontifîce.  «  Tum ,  inquit  Bertboldus,  hujus  œiri  scrip- 
^^ioGalliarum  civitate  quam  Oslionem  vulgariter  vocant,  con- 
tf^gèiam  est  générale  concilium ,  à  venerando  Hugone  Lugdunensi 
^fduepîscopo  ac  Sedis  apostolicœ  legato,  cum  archiepiscopis,  epi- 
s<^  et  abbatibus  diversarum  provinciarum,  17  kal.  novembrium  : 
ÎQ  qoo  concilio  rex  Galliarum  Phiiippus  est  excommunicatus ,  eo 
p6d,  vivente  uxore  suà,  aiteram  superinduxerit...  Haecomnia, 
^li^pUD,  ibi  sunt  constituta  et  apostob'câ  legatione  firmata.  *> 

Annosequente ,  ipse  papaUrbanus  II  habuitPlacentinumconciUum. 
CitatQsPbilippus ,  eodem  Bertboido  teste  * ,  inducias  impetravit.  Paulô 
pos^,eodemanno  1095,  «  inGalliis,  inquit,  ad  Ciarummontemsynodus 
geDeralis à  domino  Papa  congregata  est,  in  quà  tredecim  archiepi- 
^pi  cum  eorum  sufiraganeis  fuerunt,  et  ducentae  quinque  pastorales 
^rg^enomeratsesunt.  In  hâc  synodo  dominusPapa...  Phiiippum  re- 
P^  Galliarum  excommunicayit ,  eo  quôd ,  propriâ  uxore  dimissâ, 
mOitissoi  uxorem  in  conjugio  sociavit.  *•  Alii  historici  idem  mémo- 
^t;nec  tantoscelere,  nectamjusto  anathemate  toties  iterato ,  ne* 
q^etanti concilii  tantiquepontificisauctoritate,  detractum  imperium 
^ilippo  fuit.  Nemo  id  decrevit ,  nemo  minatus  saltem  est ,  nemo  id 
^imo  designavit  ;  cûm  tamen  prsecessissent  Gregorii  VII  Henricum 
^i^Dentis  multa  décréta ,  gravesque  ad  PhiUppum  ipsum  aliis  de 
<^QÀ  maximis ,  etiam  intentatse  depositionis  ipinœ ,  quas  yidimus  *• 
^  Deque  bis  Franci  auscultabant ,  et  ab  iis  adversûs  Francos  romani 
Notifiées  temperabant. 

J^..  U  XI.  an.  1 073  ;  Greg.  Fil,  lib.  x  ep.  xxxt.  —  t  Bar,,  ibid.,  tn.  1094.  p.  048.  t.  fu. 
^  Ate..  part  X.  p.  soft  ;  ^  abb.,  t.  z.  col.  499.»  >  Bertkold.,  an.  1094  ;  Jppend.  ad  Htrm.,  op. 
*^  ^  m.—  4  iM,,  an.  1095,  p.  J7 J.—  »  Swp„  L  n.  c  27. 

XTX.  î 


SB  DEFENSIO  DSCLARATIOmS 

Vemm  qnidem  est  quod  BerOolduf  scribit  *■ ,  amie  MM ,  •  PMq»* 
pum  regem  Gallîarum ,  jamduâùin  pro  «didterio  exeoBunimiotliMiy 
tandem  domino  Pap« ,  dùm  adbuc  in  Galliis  moraretur ,  salis  humi- 
liter  ad  salisractionem  venisse ,  et ,  abjaratft  adultéra ,  in  gratiam  re- 
ceptum  esae,  seque  îa  servitium  domim  Papœ  saite  promptumcshi^ 
buisse.  » 

Sed  eô  fuit  sceleratior  atque  odiosior ,  quôd  vicario  Cbristi  datam 
fidem  fefellit.  Unde  Ivo  Carnotensis ,  per  eatempora  episcopus,  om- 
niumque  episcoporum  doctissimus  atqae  sanetissimus  scribit*: 
«  Regem  excommunicatum  à  domino  papa  Urhano  in  Claromonteost 
coneiiio,  faetoque  cum  Bertradâ  divortio ,  reversum  ad  ejus  consor- 
tium ,  iterùm  excommunicatum  esse  in  Pictavensi  concilio  à  cardîna- 
libus  Joanne  et  Benedicto.  »  Quâ  de  re  sic  scriptum  legimus  in  hajus 
BdYi  historicis  '  :  «  Per  idem  tempus  duo  cardinales  apostolicae  Sedis 
legatione  fungentes,  ad  urbem  Pictavium  concilium  convocarunt, 
în  quo  cxL*  Patres  adfuerunt,  qui  PhiUppum  regem  Francorum, 
propter  uxorem  Fulconis  consulis  Ândegavensium ,  quam  in  adulte- 
rio  tenebat ,  anathematis  vindictâ  percusserunt.  »  Idem  refert  Hugo 
Flaviniacensis  abbas ,  in  Chronico,  ad  annum  1100. 

Cùm  autem  Philippus  hoc  ad  flagitia  addidisset,  ut,  reversusad 
vomitum,  diutissimè  in  excommunicatione  sordesceret  accompu- 
tresceret ,  nihilo  tamen  secius  episcopi  sequè  ac  cœteri  omnes  in  ob- 
sequio  perstitere.  Perstitit  ipse  Ivo  Carnotensis  omnium  fortissirous, 
pro  eft  quoque  causa ,  tantique  scandali  ecdesiasticâ  ultione  ab  ini- 
quo  rege  carceres,  aliaque  infanda  perpessus,  utadalia  régis  sceleca 
etiam  persecutoris  nomen  accederet. 

Procul  ergo  ab  nostrorum  animis  abfuit  illud  Cermanis  mullîs  hoc 
tempore  persuasum;  nempe  excommunicatione  seu  aaathemate 
abrumpi  omne  vinculum  **  societatis  humanse ,  ac  nequidem  in  civi- 
libus  communicari  posse  cum  excommunicatis  regibus  :  procul  ab- 
fuit à  Francorum  regno  illa ,  de  deponendis  regibus ,  reipublicœ  in- 
fausta  sentenlia^cùm  régi  flagitiosissimo  excommunicationisdatseque 
fidei ,  per  tantum  temporis  spatium  contemptori ,  nemo  eam  pœnam 
vel  verbo  intentant ,  nedùm  re  ipsâ  intulerit. 

«  Berth,,  p.  S7&.— t  Iv.  Carru,  ad  Rad.  Rhem,,  part.  ii.  ep.  ccxt.  p.  90  —3  Fit. Bernard,!, 
4tb.  de  Tirono,  per  Gavf.  Gross.  Duchess.,  l.  iv.p.  167 ;  Labb.,  l. x.  col.  720  tlwq.iBor.^l^' 
an.  iWf;  Uug,  Flavin,,  in  Chron.  eod.  an, 

*  Lxxx  tantûm  numéral  llugo  Flaviniacensis.  {Edit.  Paris.) 

**  Longissiiné  aberant  Galli  noslrî  ab  illo  errore ,  in  quo  lune  plerique  Gerniaiionmi  t*^ 
tnntur ,  quibua  persuasum  erat,  eum ,  qui  in  excommunicatione  êorduerat  diem  et  aaottSi 
.non  pofae  deinceps  regem  este.  \id.  sup.  (  Edit,  Paris.) 


CAFUT  XT. 

Ud  quidam  Ivonis  Garaotensis  per  summaiQ  inscitiam  oblecti  solvnntnr  :  corona 
ftpà  régi  resUtuenda  In  his  locis  qnid  sit?  Ivonem  cum  aBl»  omnibus  Francis  in 
ijamoi^pemtitiw  :  ÛnUldiiil  Mfibnesliiviensis  locua, 

Qaanquain  hœc  per  se  clara  et  inyicta  sunt,  tamen  expedire  nos 
qpoitet  ea  quas  sunt  à  Francisco  Jureto  notata ,  ad  fvonis  epistolam 
XLTi  I  et  à  cardinale  Perronio  objecta  ^ 

Iteope  Ivo  sic  scripsit  ad  Urbanom  If  *  :  «  Yenturi  sunt  ad' vos  in 
pnnânonuntii  ex  parte  régis  Francorum ,...  qui  confidentes  in  cal* 
Mtrte  ingenîi  sui  et  venustate  linguœ  su® ,  prœdictis  de  causis  im* 
poidiatem  flagitii  se  impetraturos  régi ,  à  Sede  apostoKcft  promise- 
nuit  :  bàc  ratione  ex  parte  usuri,  regem  cum  regno  ab  obedientiA 
TOttl  discessurum ,  nisi  coronam  restituatis ,  nisi  regem  ab  anathe» 
iD9te  absolTatis.  »  Hic  quidem  videmus  anathemate  percussnm  haud 
imnis  pro  rege  agnosci.  Subdit  régis  prœceplum  de  convocandîs 
"becistiium  provinciarum  episcopis,  quibusRhemensis,  Senonensis, 
Ttotmisis  arcbiepiscopi  paruissent  :  adeô  nihil  intermissum  eorum , 
(picregiis  prœceptis  consuevissent  fieri ,  ac  tam  pronam  omnium  or^ 
dioum  drca  regem  fuisse  constat  obedientiam ,  ut  etiam  periclitari 
po65e  Tideretur  unitas  ecclesiastica ,  nisi  excommunicatum  r^em 
VriMUiQs  absolyeret.  Quo  quidem  metu  Ivo  negat  ecclesiasticam  di^ 
ciplioam  soivi  debere  ab  Urbano.  Verùm  bœc  scribens,  nihii  intérim 
deadimendo  régi  imperio  cogitât.  Sed  Franciscus  Juretus  hœc  Wonis 
Terbacommemorans  :  Nisi  coronam  restituatis,  nisi  regem  ab  ana~ 
themateabsolvatis ,  hsecaddit  :  «  Hiclocus  eorum  adjuvat  sententiam 
qui  assenint  Pfailippo  excommunicatoà  papa  Urbano  II,  interdictum 
sioiul  regnum  Francise.  »  Nimis  imperitè  iile  quidem.  Sanë  Ivo  scri- 
bit  sic  epistolà  lxvi  ,  ad  Hugonem  Lugdunensem ,  romanse  Ecclesi8& 
legatmn  :  ■  Turonensis  archiepîscopus  in  Natale  Domini,  régi  contra 
iotenfictum  vestrum  coronam  imponens,  hâc  arte  à  rege  obtinuit 
ut  Joannes  eidem  Ecclesiœ  praeficeretur  episcopus.  »  Item  epistolft 
ixrn,  •  Turonensis  archiepîscopus  contra  interdictum  legati  vestri  in 
Natale  Domini  régi  coronam  imposuit.  »  Item  epistolà  lxxxiv  ,  ad 
^oannem  Presbyterum  cardinalem ,  romanœ  Ecclesiœ  legatum  : 
«  Quidam  Belgicae  provincisa  episcopi  in  Penteôoste  contra  interdic- 
tum bon»  mémorise  Urbani ,  coronam  régi  imposuerunt.  »  Videmus 
in  Natali  à  Turonensi  archiepiscopo ,  et  in  Pentecoste  à  Belgis  episco- 
pis coronam  impositam  :  quse  si  quisretulerit  ad  solemnem  illam  co- 
Tonationem,  quà  inaugurantur  reges,  prorsùs  Ineptiat.  Ea  enim  et 
semel  fit ,  neque  à  Turonensi  aut  Belgis  episcopis  fieri  consueyerat  ^ 

^  O^HTv,  ad  Iv(m„  ep.  zLih  part<  n  ;  IPenr,,  OEuv*  div»  p.  SOT.— t  Spl$i,  xlti.  p.  21» 


-28  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

sed  ab  archiepiscopo  Rhemensi  :  quo  jure  longë  antea ,  ut  Annale» 
habent  ^ ,  Philippus  vivo  Henrîco  pâtre  anno  1059 ,  Henrici  régis  trir 
gesimo-secundo  ^  à  Gervasio  Rhemensi  archiepiscopo  consecratus  fue- 
rat ,  cùm  septennis  esset.  Ergo  illa  corona ,  de  quft  Ivo  agit ,  quolannis 
in  prsBcipuis  festis  imponi  solebat.  Quam  cœrimoDiaro  honoris  ecde- 
siastici  genus  quoddam,  ab  ipsis  episcopis  adhiberi  solitum,  régi 
anathemate  percusso,  Pootifices  eorumque  legati  adhiberi  vetabant. 
ilaec  illa  est  corona,  quam  restilui  sibi,  soluto  anathemate,  Pbilip- 
j)us  postulabat;  non  autem  corona  regia,  sive  regia  potestas,  qui 
usque  adeo  intégra  potiebatur ,  ut  eâ  etiam  exerc^ret ,  quœ  in  eccle- 
^iasticis  negotiis  ipsisque  etiam  episcopalibus  promotionibus ,  ad  re- 
gium  oflicium  pertinerent. 

Sanè  Ivo  signifîcât  detinerià  se  tantisper  de  excommunicandorege 
jitteras  ab  Urbano  II  missas  :  quia ,  «  nolo,  inquit*,  regnum  ejus, 
•quantum  ex  me  est,  adversùs  eum  aliquâ  ratione  commoveri.  >•  Sed 
aliud  profectô  est,  propter  eas  litteras  aut  aliquod  decretum  pontifi- 
dum  regno  cadere  ;  aliud  regnum  in  regem  aliquâ  ratione  commo- 
f)eri;  quod  quidem  plerumque  fit  in  impios  reges ,  legum  divinarum 
atque  ecclesiasticffî  censurœ  publicos  contemptores  :  quo  sensu  item 
^ixit  :  «  Régis  anathemate  periclitari  terram  '.  »  Cœterûm  quas  ulte- 
jiùsde  sollicitato  régis  imperio  Jùretus  suspicatur,  mera  somnia 
âunt,  à  Francorum  moribus  ac  sensîbus  aliéna. 

Et  quidem  Willelmus  Malmesburiensis  Anglus  de  concilio  Clara- 
jnontano  hœc  scribit*  :  a  In  eo  concilio  excommunicavit  dominus 
Papa  regem  Philippum  Francorum ,  et  omnes  qui  eum  vel  regem  vd 
idominum  suum  vocaverint,  et  ei  obedierint,  et  ei  locuti  fuerint,  nisi 
quod  pertineret  ad  eum  corrigendum.  »  Cseterùm  cùm  unus  hsec 
jscribat ,  caeteris  repugnantibus ,  facile  intelligimu3  scriptorem  extrar 
Beum,  ac  rerum  nostrarum  ignarum  audito  excommunicationispro- 
nuntiatœ  nomine ,  ex  suo  supplevisse ,  quae  imperatoris  excommu- 
jiicationi  Pontifices  miscuissent.  Sed  profectô  quœ  turbato  jCermanis^ 
istatu  in  imperatores  audebant,  haud  competebant  Francise,  altâ 
pace,  optimis  legibus,  atque  hsereditarifl  successione  fîrmatœ. 

Qùis  autem  sanse  mentis  crediderit  deponendo  régi  Francorum 
xlelectam  esse  à  Pontifice  Claromontanam  urbem ,  partem  imperit 
Francici,  aut  Francos  episcopos ,  qui  in  eadem  synodo  frequentissimi 
jsederint;  cùm  eos  in  régis  obsequio  perstitisse,  vel  ex  unolvone 
.satis  constet?  Jam  régi  deposito  quis  substi tutus  fuit?  Ludovicusoe 
YI ,  ejus  filius ,  quem  patri  semper  fuisse  obsequentissimum  Sugerius^ 
abbas  in  ejus  vita  scribit  '  ?  An  nobilissimum  regnum  in  anàrcbiam 

«  Dueh,,  t  rr.  p.  i«i.—  i  Bp,  xxm.  p.  il.—  i  Bp.  clît;  Pose.  If,  p.  «l.— 4  ffUUL  M9tm^ 
JLif.de  gtiU  Reg,  Jng„  cap.  n.— »  Sug,,  vii,  Lud,  FI,  flp.  Duch. 


GLERI  GALLICANI^  LIB.  III.  2^ 

fedaetomab  Ecclesia  est,  eo  tempore,  quo  proceres  saos  cruce  sig- 
Dtkis,  ae  nobilitatis  robur  in  christiani  nomiais  bostes  emittebat? 
am  bec  deliria  non  contemnat  ? 

Sanè  quod  memorat  Juretus  in  Cbronico  cœnobii  sancliDionysii 
scf^iuQi  esse  :  «  Toto  tempore  excommunicatîonis  ejus  actîs  publi- 
ai aoUtum  sobseribi  :  Régnante  Domino  Jesu  Gbristo,  »  longé  est 
«mhissimum ,  càm  profectô  non  nisi  imperitissimus  ac  stolidissimus 
negare  possit,  banc  titaJum  in  Jionorem  Régis  regum  Jesu  Christi. 
loDgè  anta  ea  tempora ,  ipsis  etiam  Caroli  Magni  temporibus ,  aa 
deiaeeps  passim  et  ubique  terrarum  frequentatum,  sub  iis  quoque 
rogibos,  qui  vel  maxime  ecclesiastica  pace  Dorèrent. 

Sitameo  obstinatè  Willelmo  Malmesburiensi  creditum  yolunt,  dio- 
tamibUriMmo  in  Phiiippum  deposittonis  seotentiam;  cùm  intérim 
ceastet  Francos  etiam  episcopos ,  eosque  sanctissimos  atque  fortis- 
Mos,  in  régis  obedientia  perstitisse  ;  nempè  id  quoque  argumenta 
«rit,  qoàm  hase  de  deponendis  r^;ibus  décréta  apud  Francos  nulla 
lnAontor.  Sed  nos  in  rébus  gestis  ipsam  veritatem,  non  causœ  nos* 
trepicadia ,  etiam  ab  adversariis  mînistrata ,  qusrimus. 

CAPUT  XII. 

ItefimsUtnris  loter  Paschalem  H  et  Heniicmn  Y,  Imperatorem  :  excommunicatione» 
i  coocilib  lais  :  deposltio  in  Rhemensi  concilio  à  solo  Papa  :  facta  compositio  ia 
L^enneDsi  I  général!  sub  Calixto  U ,  revocats  dépositions ,  aut  régis  réhabilitât! 
MOi  meoCione. 

Ber  eadem  ferè  tempora  sub  Paschale  II  et  Henrico  Y  imperatore 
Hearid  IV  filio,  gravis  illa  à  Gregoril  VU  et  Urbani  II  decretis  incboata 
^investituris  contentio ,  in  apertum  bellum  erupit  *,  quamvis  investi- 
tnm  eliam  p^rannulum  et  baculum ,  priscis  temporibus  à  viris  etiam 
^aoctiflùnis  frequœtatœ ,  adbuc  in  Francia ,  alio  licèt  ritu  *  célébra- 
mentor.  Sed  Germani  imperatores  per  eam  tempestatem  abutebantur 
iis,  ut  Ecclesias  venderen  t ,  œternaeque  servituti  Christisponsam  addi- 
^^teoL  lUud  certum ,  tanta  dissidia  baud  difficulter  potuisse  componi , 
padolùm,  ut  postea  factum  est,  immutatis  rilibus \  si  jam indè  ab 
iaifio  pacatos  animos  adhiberent.  Sed  Germani  ferociebant  :  Itali  as- 
pernabantur  :  intérim  prœlia ,  cœdes  ;  bellisque  atrocibus  Germania , 
^Uia,Roma  ipsa,  in  suis  quoque  mœnibus  conflagrabat. 

*  Qoii  fiierit  itle  alias  rilos  prortûi  ignoro.  Certè ,  prim»  sUrpis  Franeorum  reges  per  ba* 

ioTMliUiraB  dediite  teslU  est  S.  Roautnus,  quem  eo  riiu  ClodOTBus  II,  seu  pater  ejo» 

tas,  Boiboiiiageiisein  episcopum  tn?esltvii  ;  neque  alio  ritu  Alricum  Cenomanensein 

im  à  Lodorioo  Pio,  an.  832;  investttum  fuisse  roemorat  Is ,  qui  Alrici  vitam  scriptiL 

Htamodoque  celebratas  (Uisse  investituras  per  annuium  et  baculum  tempore  iTonis 

mais,  ex  ejus  scriptis  InteHigimus. Sed  Calixto  II  pontiflce,  cùm  romani  imperatores 

9«ftapinim  snos  episoopoi  eœperint  inrestire,  placuit  Francis  regibus  tItA  Toce  deincept» 

^  Nripio  iBfeetituras  dare. (£dll.  Farii.) 


36  B^JF'EW&IO  ï^flClÀtlATtONIS 

AdàctQs  KsehaSKis  âb  Msnrioo,  ut  ihVëàHttfr^  ip^  (HAiMêtltét; 
atcpte  ejas  prf^legH  eittisa  faset-esis  éti&tn  infbmatus.  Ônarretniio  lllS, 
eoncilio  Romœ  habito ,  Lateranensi  II ,  aese  ultrô  à  Sêd6  apedtdliieâ 
deponere  yoluit  ♦  :  aed  VMItus  est  à  ï^atribus ,  qnî ,  hoitâtuté  IHmti- 
ffèe,  hamc  settteûttam  protulerant  *  :  «  Pritflégîtira  fllod,  qiiôaiion 

€St  pHi^Iegiuih ,  sed  pravH^mm per  violenliam  HenrféiTègîs  «• 

tortnm ,  nos  onmeâ  in  hoc  sancto  concîHo ,  ctrm  eodem  domino  ftfpa 
cotigregafti ,  canotîica  censura  et  ecdeàîastlca  auctoritale,  jh^Kdo 
sanctiSpiritûÀ,  danmamns  et  irritnm  essejudicamus...  Et  acclunMh 
tom  est  àb  unirerso  concffio  :  Amen ,  amen  :  fiât ,  fiiit  :  •  quod ite- 
rùm  atque  iterùm  notsri  volumus ,  ut  InteHtgatur  qiio  ritu  ^  soleat , 
eùm  Piitrum  consenslone  décréta  firmantor. 

Oe eftdem  synodo Lateranensi  anno  1H2,  hujus  temporis  scriptor 
manuscriptus  in  conciliorum  edftione  à  Binio  aliisqùe  dehnceps  eol^ 
l^tdribus  relatos ,  hœc  scribit  *  :  «  Anno  incamationis  Bominieïe 
11 12,  ceiebratum  est  Romœ  conciIium,in  quo irritnm  jodicatum  est 
l^rd&dietum  pHirHegium ,  dataque  est  sententia  excommunicationis  ia 
personam  r^s,  non  à  Papa,  quijuraverat  se  nunquam  facturam 
hoc,  sed  ab  Ecclesià  injuriam  sui  patris  vindicante.  »  Nihil  hic  de 
depositione  audimus,  quod  infaosto  successu,  hœc  nonnihil  tum 
refrïxisse  ^ideantm*  ;  neque  in  oondilMs  Patres  ita  pronunliare  soie- 
reut. 

Idem  enim  advertere  est  in  eoncilio  Yiennensi ,  GiiidoBe  archi- 
episcopo,  mox  Calixto  II  papa  présidente.  Sic  autem  Patres  dece^ 
nunt  '  :  «Henricum  Teutonicorum  regem  excommunicamus ,  anathe- 
matizamus,  et  à  gremio  sanctse  matris  Eccleslœ  sequestramas  :  » 
ubi  diserte  eu  m  pro  rege  habent;  ac  postea  epistolâ  adPaschalem 
data  de  confirmando  hoc  decreto ,  haec  scribunt  :  «  Adfuerunt  legafi 
régis,  »  et  :  «Scriptum  illud  quod  rex**àsimplicitate  vestrâ  exlorslt, 
damnavimus  ;  in  ipsum  etiam  regem  nominatim  ac  solemniter  et 
unanimiter  séntentiam  anathematis  injecimus  '.  »  Sic  à  eoncilio  Late- 
ranensi jam,  et  à  se  quoque  nunc  excommunicatum ,  regem  ap- 
pellant;  neque  de  depositione  quidquam  agunt  :  adeô,  quod  jam 
diximus,  haec  à  conciliorum  ritu  et  consuetudine  abhorrebant. 

Conon  quoque  Prsene^inus ,  Sedis  apostolicâe  legatus ,  Hierosolymîi 
habito  eoncilio ,  «  excommunicationis  sententiam  in  regèm  didàvit, 
et  eamdem  in  Grœciâ ,  Hungarià ,  Saxonift ,  Lotharingie ,  Francià,  in 

*  Sic  UQtu  Gôtfrldttf  Viterbioaiis.  Cateri  hUtoriaram  aut  cbroDicoram  aacUves  hoc  dionl 
Ùniàm  :  'Paschâli»ai  II ,  hareseos  insimulauim ,  lese  eâ  stispicione  tiberariise.  Vid.  G<Mfr> 
Chrdn.  pari,  xui^^pag.  hêt.  (  SdiL  Parit, } 

^  i  tom,  X.  donc,  col.  76».  —  t  Èin.,  t  tu.  pirl.  i.  p.  M  ;  t>abb„  U  x.  col.  771. — «  Tom.  h 
ConCf  col.  78 1 

*•  HoDricus  V. 

4  Tarn.  X.  Cône,,  eol.  78S. 


(HJOa  CALLICANI,  LIM.  111.  3f 

^coD^k)  pneéûstaram  fiedcaiiiram  iVBOvaodo  cou*- 
fimiifit  K  «  Hœc  anno  1116,  in  concUio  Lalammisi  lY^  aliîs  III,  sub 
VmMfi  S^  Miatâ  et  firobata  woai.  Qtt«re  et  flliid  «^robatum  est  - 
flBiie«DV'et  ene  ezoooimaDÎQttuiD  ^  et  tameii  peranaoere  regeoi  : 
G«rmaBOB  multoa  po-  ea  tempera  aensiase  yidimus.  In 
sjQOdo  deeretnn  A  Paschale  factam  e^,  in  b»c  verba  *  : 
iMlaialiiiiKogr^tinD,  qood  pro  pravitate  suiipraritegtum  dicstur^ 
sob  p^pelBD  anathemate,  ut  sH  niiUiiia  ionquam  bon» 
»;  8t  ffOfD  "VOS  omiies  at  idem  fK^iatis  :  tnac  ab  maiversis 
:  Fiat,  fiât  I  »  Sic  oempeagebatur  oàm  ooDoiiti  ascto*. 
ritate  fiipprotoliODe  rea  fie^itt  :  ci^us  generîs  ^eeretum  in  depo- 
\mÊÈ  n^ibos  ntâfaHB  iMutoam  legimns  lab  qUo  condlto  foctum. 

Mipe  BadKfaaie  Ilac  Geiasio  II  pontÂficibiis,  de  ^u)OBimunicata 
loto  r  malla ;  é»  defiosHo,  nihil  in  aotis  legiraiis  :  quaoqnaiii 
oriiyiMiilA  à  iîiagarii  VII  tempcMribus  opimone,  exeommuoioa- 
tl— 1  i|wi«iii  camdepoaitieneeQDjunctam  pntrfiant ,  et  à  régis  obe- 


I4«  WKto  li  ^pipA,  aBtar  gestom  est  ;  neque  tantùm  exooonna-- 

V^  Md  eliam  ^leposiâos  :  quie  tamen  diversissimis 
Jà  yiàwt  est  m  cencilio ,  qood  Galixtus  II  ad  versas 
¥,  «Boacpie  aatipapam  Bnrdinum,  anno  1119,  Rhemis 
WiriLBo  enim  in  coneilio ,  Patmm  sententiâ ,  trœaactasunt^imnia, 
paalireiqQe  ad  Heorioum  deponendum  attinerent.  Âc  statim  qui- 
4BB«4iBrda  oaoïposîtîone  ageretur,  profecturus  Pontifex  ad  im- 
^jîc«fiiodiioi  allocatus  est  :  «  Sicut  xKwyeatioaem  paois, 
m  et  per  vos  cenfimiare  optamus  ;  m  in  oommentoreoi 
siiitBddb  évasent,  judicio  Spiritûs  sancti  et  vestro,  gla- 
i  ^piHMre  tortaUmiis  \  »  Neque  res  aliter  gesta  est.  Itaque 
qam  de  co^poaktone  deqoe  inrestUoris  ;  sed  eUam 
impeiatoris ,  et  antipape  lra(^ata:suBt^ 
^^twatHMearione «t  judide «eta  memocairtur ;  idqiie  est  gestis 
Vlh^At^pQitqQam  imperater  pcrilkitis  non  stetit,  omiflSHmque 
«jlfiain  «Mgôtitmi  ;  m  «ctis  legitar  i  ccccxrvi  episoqpis  et  abba- 
%ii«aDâeiaB  ttenantibu  aaBcoiBwnicatos  eos  ene,  •  qaos  ptm^ 

^eKMiBiDBatcare  deounos  Papa  ;  inler  4iiios  prtmi 
amt  vsK  aanriour,  «et  remaftœ  Seelesod  inrasc»*  Bur- 
^Wa*,  »qMm  idiimatici  Gregorioin  Vin  appeUabant.  Sic  Patres 
^—iHft  Âe^eiBcnmmBicaÉioae  deererâaeTereruntiir.  Tum  déPapà 
^Mlii«Mtar:>«Abaotttt6ttam  dominus  fttpa ,  aaictorilale  apo- 
MbI,  ft  lagisâdeËtatevOmiMB  tinotqoot  d  jmaf«BBt,  mié  reûpis- 
<*i^:»itelaa|iiid  ilhid  quodia^epositiMetreBOBi  fit,  taceaUbûs^ 

^^UX.  Omc^COLTOT  «180».— tlNd.^  OOl.afl^.'MTS,aik— 4ifttf««  MUfO. 


32  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

episcopis,  à  romano  PontiGce  solo  agitur.  Factam  sspè  notaransy 
facti  causas  postea  investigabîmiis. 

Neque  ita  multè  post  Calixtus  et  Henricas ,  dissidiis  bdlisque  atro- 
cibus  fessi  y  in  hanc  formam  consenserunt  :  imperator  quidem ,  «  at 
investitaram  per  annulum  et  baculum  dimitCeret,  ut  liberam  Ec- 
clesiis  eleclionem  et  consecrationem  fieri  concederet  ;  »  Papa  verô, 
«  ut  electiones  Teutonici  regni,  in  régis  fiant  praesentià  :  ut  eieetus 
regalia  per  sceptrum  à  rege  recipiat  ^  :  »  quœ  in  concilio  generali 
Lateranensi  I,  sub  Calixto  II,  anno  1123,  gesta  et  probata  sunt, 
quemadmodum  jam  in  concilio  Rhemensi  omnium  episcoporum  ju- 
dicio  tractata,  eomposita,  limata  et  confirmata  fuisse  diximus. 

Nihil  quidquam  aliud  ab  imperatore ,  deposito  licèt,  cùm  Eodesias 
reconciliatus  est,  postulatum  fuit.  Uti  regnabat  Henricus,  vêtante 
licèt  Pontifice ,  ita  porrô  regnavit.  Non  se  iile  regno  restitui  aut  reha- 
bilitari,  ut  vocant,  voluit ;  juris  sui  securus ,  satisque  confisus  eâ in 
re  à  Pontifice,  ut  nibil  detrahi,  ita  nihil  dari  posse.  Neque  etiam  e& 
de  re  quidquam  Pontifex  cum  imperatore  egit ,  aut  ab  eo  postulavit, 
cùm  postularet  ea  quœ  juris  ecclesiastici  esse  reputabat  :  quod  certo 
argumento  est,  nibil  hœc  visa  esse  ad  ecclesiasticum  dogma,  aut 
omnino  ad  jus  ecclesiasticum  pertinere ,  cùm  ab  errantibus  et  delin- 
quentibus  expressa  ejuratio  postuletur  eorum,  quibus  dogmata  Ec- 
clésiœ  autcertè  ej us  jura  violari  judicetur. 

CAPUT  XIIÏ. 

Sanctorum  Patrum  ejus  svi,  Anselml  Gantuariensls  Ivonis  Carnotensis ,  Bernard! 
Glarayallensis  de  imperatonim  deposiliooe  silentium  :  locus  Anselmi  probantis 
Walerannum  Henrico  IV  deposito ,  ut  régi,  adhasrentem. 

Vixere  bis  temporibus  (id  est  undecimo  et  duodecimo  sœculo)  viri 
sanctitate  ac  doctrinà  conspicui,  episcopi,  Fulbertus  Carnotensis, 
Anselmus  Cantuariensis ,  Ivo  item  Carnotensis,  Bernardu$  Clara- 
vallensis  abbas ,  aliique  multi,  quorum  de  omni  re  ecclesiasticA  bft- 
bemus  epistolas,  sermones,  tractatus.  Memorabile  certè  est  dede- 
ponendis  regibus  nihil  ab  eisscriptum ,  cùm  eft  contentione.tota  jam 
Ecciesia  personaret  ;  et  tamen  multa  tractarunt ,  qu»  huic  caosi^ 
proxima  viderentur  :  Anselmus  in  investituris  toUendis ,  adversûs 
reges  Ânglos  multa  egit ,  multa  scripsit ,  multa  sustinuit  ;  inteata* 
turque  sœpè  tune  excommunicationis ,  at ,  ne  verbo  quidem ,  depo- 
sitionis  metus.  Ivo  Carnotensis  prolati  in  Philippum  I ,  FraDCorum 
regeiQ,  anathematis  defensor  accerrimus,  moltus  in  eo  ùegotio  est; 
at  intérim  de  deponendo  rege  Ecclesiœ  contemptore,  na  quidem 
cogitasse,  imàin  ejus  obedientii,  gravibus  licèt  afflictum  incom' 

t  Conc.  Laier,  i.  gêner.,  ibié.,  eoL  901,  902  • 


CLERI  GÂLLICANI,  LIB.  III.  33 

nodiSy  pentitisse  Tidimns.  Bernardus,  ut  alia  omittamus,  disci- 
INdomsuam  Eugenium  m  docet  omnia  sigillatim,  quœ  ad  penti-. 
tifietteoffidumportinere  videantur.  Subit  autem  admirari,  cùm  de 
mmoUasûni»  agat,  de  deponendis  regibus,  tam  gravi  re,  ne  verbo. 
qnidem  egiase,  aut  monuisse  quidquam,  imô  verô  deterruisse,  ut 
sequeotia  demoustrabunt.  Intérim,  ut  de  silentio  duntaxat  hic  aga-. 
mus,tanti  profectô  silentii,  in  tantft  re;  tan  toque  christiani  orbis 
aola  ac  tomultu  gestà  causam  aliquam  fuisse  oportet.  Nultam  autem 
ÎBTeoio  ni»  banc;  quèd  buic rei  tam  novœ,  tam  insolenti,  immiscer! 

DOkDt. 

Fidiè  autem  eô  adduci  potuerunt  ut  à  scriptis  temperarent,  qui- 
tel  Tel  tantillum  romanus  Pontifex  lœderetur  ^  ne  scilicet  pessimis 
îoperitoribas  et  Pontifidbus  apostatids ,  quos  imperatores  susten- 
tabmt,  adTersùs  veros  PontiGces  favere  yiderentur.  Âd  .hœe  viri 
km  reprehendere  plerumque  romanorum  PontiGcum ,  Joannis  eUam 
lu  Bianifesta  flagitia  verebantur  :  testis  Otho  Frisingensis  sœpè  me- 
anntas.  De  auctore  vitœ  Henrici  IV ,  jam  vidimus  quàm  cunctanter 
iKQonit  eorum  assertiones,  qui  ejus  depositionem  improbarent.  Si 
Ua  fimidè  ille  agebat,  qui  Henrico  faveret,  quanta  libentiùs  alii 
cithoKd  conticescebant  !  Atque  utinam  infausta  bœc  oblitterari  sine- 
reat  pnepostm  defensores,  ac  non  pro  fîdd  decretis  obtruderent. 
Fortassis  bec  meliùs  tacerentur.  Quominùs  miramur  fuisse  paucos , 
<|îiiadyersùs  PontiGces  regum  depositôres  expresse  dicerent;  at  qui 
FTo  ipsis  scriberent,  innumerabiles  haberemus,  nisi  ha^  tum  pro 
PoDtificum  honoreac  pace  Ecclesiœ ,  tacenda  potiùs  quam  laudanda 
liderentur. 

Neque  tamen  eô  usque  conticuere,  ut  non  suam  quoque  sine 
vffioi  offeodone  sent^tiatn  expromerent  ;  quod  vel  ex  uno  Ânseimo 
pixrfMM  possumus.  Is  theologicft  scientift  prœcellentissimus,  Cantua* 
rie&sis  archtepiscopus  factus  est ,  Urbano  II  ponliGce  :  quo  tempore 
iiBperibat  Ifenricus  ille  lY,  lot  decretis  depositus,  inducto  etiam 
Cofterto  antipape ,  jam  apertè  scbismaticus.  Fer  ea  ergo  tempera , 
Wrierannus  Naumburgensis  episcopus  * ,  Henricianarum  partium , 
BHit  ad  Anaelmum  epistolam  quft  interrogabat  de  azymo  et  fer- 
meotato ,  aliisque  riUbus.  Huic  epistolœ  rescripsisse  Anselmum  anno 
1094,  Uiimni  II  tempore  memorat  Dodechinus,  et  post  eum  Ba- 
fonius  K  Anaelmi  epistola  sic  incipit  :  «  Anselmus  servus  Ecdesi^o 
Ctntoarieosis ,  Waleranno  Naumbnrgensi  episcopo.  Scienti  breviter 
hqoor.  Si  certus  essem  prudentiam  vestram  non  fevere  successori 
jQHi  Caesaris ,  et  Neronis ,  et  Juliani  apostat® ,  contra  successorem 

'toSnonii. 

iDoieçk.  dnm.,  in.  io»4,  p.  M  ;  Bat.,  tn.  lOM,  t.  zx.  p.  TIS  ;  VId.  pp«r.  dmél.,  p.  US» 


91  DCEFENSIO  DCCLARàTIONIB 

• 

et  ▼icarium  i^ctoî  «poskdi ,  libeatfBBiiiiè  ¥08  ut  amiciisiBttni  et  je«e* 
peûdom  epiacopum  flttotarenu*  n  Qao  loed  State  id<iectifrit  :  à  berto 
AûsekBo,  ut  Urbanom  Pétri,  ita  soWteatinim  InptrilorNn ,  pio 
sucoessore  Ca^ram ,  Julii ,  Noronis  et  Joliani  afx^state ,  fuisse  agai* 
ttim,  quosTeros  ac  legiHnu»  tmpemtores  fuisse  Bemo  negat.  àcûe 
ipso  Nerone  Scriptura  testatur.  Sed  raentem  Aiudoû,  iqiw  detode 
seenta  simt ,  locûleotiàs  edooebtmt 

Urbano  mortuo ,  ac  Paschale  II  in  ejns  loeum  sobstitiito  ,!hiterro0st 
ilertoi  Anselmutn  Walerannos  de  Sacramentorum  étwerniMe ,  afeqve 
in  fine  epistolœ  haec  scribit  ^  :  «  Graiid  Dei  sum  id  quod  sum  ;  eoL  DmIo 
Paulus,  ex  adver«irio  romans  Eodeais,  intimas  Pasclnli  paptt, 
aBoeptisrimos  cimli&aiium  copseoretarim,  et  In  omnibus  ta  hfte>parCe 
proeperos  sperowicoessus.  Joseph  tn  domo  Pharacmis,  ego  in  pahtio 
Henrici  imperatoris  ^  neque  îniquitas,  neque  peccatom  m^m^s^ 
quod  absit,  aut  quasi  Ni^*o  ioeestus,  aot  apestata  Mntttts.  »  in 
igitur  iUe  coB?ereu8  ex  Saolo  ^Paalus ,  ille  Papae  acoqitissmms ,  Hea- 
rioum  regem  depositom  ac  schismatioum  f(^n*avtt?  JUaimè^  qvnn 
potiàs  apad  eum  foit ,  ut  apod  Pharaonem  Josepbas.  Mqin  Jom^bm 
Pbaraonem ,  ips&  SripturA  teste  y  pnicul  dobio  pro  yero  r^^  tebuit, 
quippei'egBi  admkiister  :  igitur  et  Walerannus  Henneum  ;  neque  ai 
denegatbat  agnitam  in  Nerone  ac  Juliano  apostaCà  âi|^iîtatem,asd 
tantàm  aversabatur  scelerum  consortium  *,  neque  ab  egos  ioi|nia, 
sed  lantùm  à  schisoute  discedduit. 

Ad  eum  sic  affisctum  erga  scïiisamticum  et  depositam  priscipem 
bœcrescribît  Anselmos  :  «  Domino  et  amico  Waleranno,  gratià  Dei 
Naumburgensi  venerabili  episcopo ,  Anselmus  servus  Ecctaâœ<3aa-» 
tuariensB  salutcm ,  servitium ,  orationes ,  diieetionis  afBM^uas.  Gau- 
dao  et  gratias  ago  Beo ,  quia ,  sicot  scribitis,  gkirificat  eam  fai  vobis 
Eeclasia  catholica,  quoaiam  in  vestrft  mutatione  émmm  boaîMii 
apparet  gratia ,  et  domini  Pape  pascbalis  amidëam  MMii  et  tari* 
liaritatem  ;  ut  jam  mihi  liceat  ^estram  amicabiliter  saiutare  saaolHa» 
tem  *.  »  £rgo  Walerannus ,  Anselmus ,  ac ,  si  warwn  amamus ,  «pas 
Pasobalis,  depositiones  istas,  à  Cregono  VU  inwaitaB,  pfotiifeiio 
habebant  ^  ;  idque  tmtùm  postalabant ,  ut  eptefqn  à  fioBieDtiaa 
adiismate  abhorra«iit  :<ade6  honun  pertesam  erat 

*  jémttmut  depùêmomt  Uki»jf^  «IMl0A«M«l,all  Boiêow tiwp  miraw.;  «aèf^^ 
ducaiB  lequelNiUir  LanfraDCuoi  aate  le  CanluarieuMoi  archiepitoopuai ,  fllnm  qaem  in  tnif 
éiMMBlli  iaptnrinlaè'  TêMfauir.  LMfipaiioiii  ««tem,  pMieaqiiani  UttgMMi  nwaiiii ,  la 
wiatP.  Bened.  redaf^uU,  eonaâd,  in  epitlolft  ad  m  miiià.  Grcforiani  YII  fiuiptrafaal, 
toltantum  antlpainm  pUtrimum  «iiollebat ,  «i  tietorian  ab  Hentieo  de^ftodolpho  Teponanav 
nagnUlcenUdt  prâdlcalMt;  slcdicll  de  Henrioo  Imperalore  x  «  Crodo  quôd  inporaUM',  non 
sine  nugnft  raiione,  lanum  rem  non  est  aggre«as  patrare  nec  fine  magno  aoxiaDtlMMMMiB 
WiM^^f^mÊ^mmm\mBikîfi,*J(talLmp,mK^t^^ 


CLtm  galli<:ai:)ii,  lib.  in.  ss 

CAÎ>UT  XIV, 

fmâi  GfirBoteaUft  kel^piliaai  «xfeadraïAar  :  «dmirta  memarantur  :  honim  ocoMtoee 
4e  rafilte  caasà,  atque ,  inità  per  epUcopos  galUcanos  compositione ,  actum  :  de 
GraUani  decreto  quaedara  alTeruntar. 

Bàdem  «tete  Yîgeiiat ^nctos  Ivo  Carnoteosis,  m  «iqus  deoreto 
autta  l^mus  €x  antique 4e  regibus  Ëcclesiœ  iraditioBe  depromptag 
atod  iaiprimiB  œ  Mdero  4€Boripfcum  :  a  Populi  peccaoies  judiceia 
■eUiiuii  :  reiseB  autem,  nisî  solo  Dei  timoré  metuqoe  gebeanœ  coer- 
,  lS)erè  un  prsBcepsiproruuai  K  -^  Quippe  qui  in  suprême  tem- 
arœ  -ab  4pso  Deo  ooastituti,  in  temporalibus  nibil  aisiA 
Dio  naliiaiit;  4}iUB  |>Foreotè  vaaa  sunt,  si  deponi  possmit,  deipositi^ 
^  «e  piivati,  aliis  qoogtte  pœnis  obBO&ii  vivant. . 

Qaod«Qlem  acripeit^  id  etiam  exemplo  docuit,  qui  régi  ^  Eccleska 
tljne  aaathani«teooatemptori.y  (am  promptam  ubique  pra^stîtit  obe« 
^tiaro. 

8ia6iB  deepeUiffi  transtulit  partem  epistolœ  Gregorii  VU  ad  Heri- 
wwwim  Melensem  ;  sed  cur  eam  attulerit ,  quidve  ex  ^  probaro 
^^ilMril,  testatur  bie  titulus  :  •  NuUam  digoitalem  s«cularem,  sed 
oec  imperialem  bonori  vel  dignUati  episcopali  pesse  adflequari  '.  » 
Qoireeum  locum  epistolœ  protulit,  quo  Gregorius  VII  ex  Gelasio, 
Aobfosio,  aliisque  probat,  sacerdotes  Cbristi  regibus  antecellere. 
Ose  autem  buic  loco  inseFta  atque  implicita  reperit  de  rege  Fran- 
cûrom  deposito,  ille  ppofert^iâidem^,  netextom  mutilet,  sed  in  quo 
ÛB  ÛMûat ,  titulus  indicavit. 

Mon  ei^  id  Ivo  fecit ,  quod  Gratianus  postea.  Mempè  hic  ex  relato 
(^ngorii  VII  loco ,  egusque  de  deposito  Childerico  sententià ,  caput 
PttUcalare  fecit,  jam  sœpè  memoratum  :  j4liu$  '  >  idque  ad  propriuna 
fiMaretulit  Diserte  enim  scribit  :  «  A  fidelitatis  etiam  juramento 
roouuios  Pontifex  nonnullos  absolvit ,  cùm  aliquos  à  suà  dignitate 
dsponit  »  En  Gratiani  mens,  ac  velut  hijûus  <»pitis  titulus.  Gui  rei 
Probindffi  addit  alia  duo  capita  :  alterum  ex  eodem  Gr^orio  VII , 
^Itenun  ex  Urbano  II  :  neque  enim  babuit  antiquiora ,  quœ  expro- 
ineret  Ât  Ivonis  tempore  nondùm  bsec  idonea  visa  erant,  quœ  in 
I^Metoram  librum  suo  venirent  nomine  ac  titulo  :  neque  post  Gra- 
^om,  proprio  ac  nativo  sensu ,  pro  verà  depositione  à  glossariis 
^cc^lasunt,  uti  jam  vidimus. 

Enu^llamen  ea 4empora,  quibus  vd maxime  flagraret,  post  Gre* 
torii  VU,  Urbani  JI,  ac  Pascbàlis  H  décréta,  de  investituris  cum 
BeoQoo  V^udxurta  «QBtentio.  Neqoe  tamea  Ivo  eè  adduci  potuit,  ut 

••*•  ^r^,  p.  m.—»  CaM.  YT.  q.  tt.  et. 


96  DEFENSIO  DEGLARATIONIS 

m 

iavestituras  prorsus  intolerabiles  judicaret ,  nedùm  inler  hœreses,  ut 
multi  illius  temporis  deputaret.  Teslis  epistola  ad  Joannem  Lugdn- 
nensem  ^  Idem  post  interdictam  coacilii  Claromontani  :  «  Ne  epi- 
scopus  vel  sacerdos,  régi  vel  alicui  laico  ia  manibus  ligiam  fidelitatem 
faciat  *,  •  Radulphum  archiepiscopum  Rhemensem  adduxit  ad  r^em, 
qui  talem  fidelitatem  4psi  faceret,  quia  aliter  pax  eccleslastica  stare 
non  potuit.  Id  fecitvir  xavovutOTeerof ,  verique  ac  necessarii  Ecclesiœ 
juris  defensor  acerrimus.  Hujus  exemplo  dicimus  primitiva  Ecclesiœ 
jura  inviolata  habere  :  adventitia  quoque  et  secundaria  tueri  pro 
yiribus  :  ex  necessitate  interdùm  mêlions  rei  gratift  ac  pacis  studio, 
omittere.  Quo  exemplo ,  episcopi  gallicani  eam  de  regalift  composi- 
tionem  inierunt,  qufl  necessaria  permitterent  Jam  amissa  relaxarent, 
nova ,  et  iis  qu»  concédèrent  potiora ,  lucrarentur  ;  ut  et  obiter  ali- 
quid ,  occasione  Ivonis,  quod  ad  banc  causam  et  initam  à  dero  gai- 
Ucano  pacem  faciat  (quandoquidem  nostri  censores  tantoperè  banc 
improbant')  aiTeramus. 

Caeterùm  id  pra^isè  è  quaestione  nostrâ  est,  quôd  Ivo  Pontificom 
romanorum  studiosissimus,non  modo  non  tuetur  ea,  quœ  in  depo- 
nendis  imperatoribus  fecerint,  sed  antiqua  de  regibus  à  solo  Deo 
judicandis  Patrum  décréta,  etverbo  et  exemplo  défendent. 

CAPUT  XV. 

Bernardas  Glaravallensls  abbas  :  sub  Innocentio  H  schisma  ingens  exUnctom  :  libri 

de  Gonsidenctione  ad  Eogeninm  Hl. 

Gratianus  ille  quem  memoravimus,  monachus  Bononiensis,  triginta 
ferè  annis  post  Ivonem  mortuum,  decretum  suum  composuit  ex 
conciliorum  canonibus,  decretalibus  epistolis,  et  Patrum  sententiis. 
Quiquidem,  quàm  imperitè,  nuUoque  delectu  multa  congesserit, 
nihil  necesse  est  commonere  doctos.  Is  primus  omnium,  decretis 
inscrit  illum  titulum,  quem  suprà  memoravimus  :  Quôd  romanuf 
Pontifex  quosdam  à  juramento  fidelUatis  absolvat.  Quôd  igitur  ro- 
manis PontiGcibus  maxime  omnium  favere  videretur,  ab  iis  corn- 
mendatus,  magnam  apud  posteriores  canoaistas  et  theologos  aucto- 
ritatem  obtinuit  ;  sed  longè  postea ,  cùm  decimo-tertio  sœculo  vix 
innotescere  cœperit.  Cœterùm,  uti  jam  diximus ,  apud  omnes  constat, 
tanti  valere  ab  ejus  decreto  deprompta  capita ,  quanti  sunt  auctores 
ii ,  ex  quibus  descripta  sunt. 

Jam  verô  apostolicum  virum,  neque  tantùm  Ecclesiœ  gallîcanœ, 
yerùm  etiam  univers»  lumen,  beatum  Bernardum  audiamus.  Is 
viginti  duo  annos  natus  Cisterciense  monasterium  ingressus  est,  eo 

1  SpUt,  ccKxsTi.  —  t  Conc.  Clarom,,  can.  xti.  t. x.  Conc,  ool.  so8 ;  Ivo,  Cam.,  ep.  cl.— > 
1  Nicol.  DuboU,  et  Charlat,  Tract,  de  Libert,  Sccl,  GalL,  pan. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  III.  37 

tempcNre,  quo  gravibus  dissidiis  cum  Henrico  V  Ecclesia  laborabat, 
atque  imperatorum  depositionibus  omnia  perstrepebant.  Anno  deindè 
Christi  1130  et  sequentibus,  egregia  ejus  fuit  opéra  pro  Innocentio 
poDtiGce ,  adversùs  Petrum  Leonis ,  qui  Anacleti  nomine  Pétri  cathe- 
^m  occuparat.  Quo  in  dissidio  lata  persœpè  e&communicatio  ad- 
venus schismaticum  Pontificem  ejusque  asseclas,  quorum  muiti 
ennt  principes ,  eàque  causa  nominatim  excommunicatus  Rogerus 
ScOkerex,  in  Lateranensi  II  generali  concilio  %  présidente  Inno- 
centio, anno  1139,  de  depositione  ne  minœ  quidem  auditœ  sunt^  cùm 
in  sdiismate,  novem  jam  annis  obstina tissimo  animo  perduraret. 
bnocentius  ac  Bemardus  aptioribus  remediis  rem  ecclesiasticam 
promoYebant. 

Ânno  postea  circiter  1 152 ,  scribere  aggressus  est  admirandum  opus 
De eansideraiiane ,  ad  Eugenium  III,  ex  quo libro  multa  depromimus, 
sedpriùslibri  argumentum  afferendum  est.  Eoergo  libro  sanctissi- 
iDBSTir,  Eugenium  III,  olim  in  Claravalle  optimis  vitœ  monastic» 
pneceptis  institutum,  ad  apostolicaa  jam  gubernationis  vitseque  ré- 
gulas informabat.  Cùm  autem  undique  temporales  causas  ad  apo- 
stoBeam  Sedem  ultrè  déferrent,  iisquo  curis,  vel  maxime  romani 
Pootifices  premerentur  ;  bas  quidem  sanctus  vir ,,etsi  apostolici  oiBcio 
non  satls  dignas ,  haud  tamen  omnino  removeri  posse  putabat  : 
«  Ego  autem ,  inquit  * ,  parco  tibi  :  non  enim  fortia  loquor,  sed  pos- 
sibilia.  Putasne  bœc  tempora  sustinerent,  si  hominibus  litigantibus 
proterrenâ  hœreditate ,  et  flagitantibus abs  te judicium,  voce  Domini 
toi  responderes  :  Oliomines  !  quis  me  consiUuit  judicem  super  vos? 
ÎQ  qnale  judicium  mox  yenires  ?  Quid  dicit  homo  rustio^nus  et  im- 
peritns,  ignorans  primatum  suum,  inhonorans  summam  ac  prse- 
celsam  sedem ,  derogans  apostolicœ  dignitati?  »  Hsec  quidem  curiales  ; 
tt  Bemardus  :  «  Et  tamen  non  monstrabunt ,  puto ,  qui  hoc  dicerent, 
utri  aliquando  quispiam  apostolorum  judex  sederit  hominum,  aut 
diviser  terminorum,  aut  distributor  terrarum.  >»  At  nunc,  si  Dec 
placet,  pro  apostolicâ  auctoritate  orbem  ad  arbitrium  divident,  ac 
dacatus,  marchionatus ,  comitatus,  ipsa  etiam  régna  distribuent. 
Pace  eorum  dîxerim ,  ne  putent  imminutam  à  nobis  apostolicam  di- 
gnitatem,  si  ea  respuamus  quœ  curiales  jactarent,  quae  Bemardus 
apostolicœ  dignitatis  studiosissimus  prœdicator  diceret,  amplectamur. 
P^t  porrè  sanctus  vir  :  a  Stetisse  denique  lego  apostolos judicandos^ 
sedisse  judicantesnon  lego.  Eritillud,  non  fuit.  Itane  imminutor  est 
dignitatis  servus ,  si  non  vult  major  esse  eo  qui  se  misit?  Aut  filius , 
à  non  transgreditur  terminos,  quos  posuerunt  patres  sui?  Quis  me 

*  CMC.  Laier,,  n.  tom.  i.  col.  999  et  leq.—  *  Bernard.,  de  Consid.,  llb.  i.  cap.  ti.  tom.  u 
•*  Ut,  41X 


9S  QEFENSI<]k  BCCJLARAI^IONIS 

cmrtitmii^éi(am,  rn^Hi^  J>momm  et  Migî^t^?  Et  erUiBÎuimoeivci^ 
4ia«wileiv^.>  im  jjMilifi«t  um«ec90ft^  ^^  At  quhp  viam  dpo^t  qqieî 

digivtaitem  ;  prpsoiVHtttr  enim  sic  :  «  Hthi  tamm  ooa  yi^^tur  Imm 
«çtîq^tQP  PQruQi ,  qui  iodignum  putat  apostoli^  seu  apoMoMeiiS  vim, 
«tf»  judie«re  4/8  talibiiiii,  quîbus  datim  est  judieMim  in  iQajora.  Çté^i 
coAtemnaiit  judîcaro  de  torrenis  posses^iuineulis  boniaMOi,  qui  in 
eœiestibMs  et  angelos^judicabuot?  Ërgo  ia  crimiiubus,  no9  in  j^o^se^ 
siwibus  potestas  ^estm  ;  quoojam  propter  ilbt  et  non  pcQpt^p  bi^  > 
accepistis  claves  regni  cœlorum ,  prœvaricatores  uliqu^  e:(olqsari , 
non  possessores^  »  Noo  igitur  profectô  3Ucoessor6s  Pétri ,  pro  potes- 
tate  clavinm ,  legitimos  possessores  posçessione  déficient  :  iMm  act- 
sciseeot  aiios  »  nec  humana  jura  confupdent  \  imô  peccata  scrfyeat , 
cœlum  daudent  prœvaricatoribus ,  pœniteotibus  aperient ,  l^reint 
xelinqueqt  iis ,  quibus  bumana  jura  conqesserint  ;  oisi  fortiè  i  jpos <- 
seèsiunculis  quidem  abstiinere,  regua  verô  dare  jubentur.  At  non  Ha 
Beraardus.  Urget  enim  ratio  Bernardi  diserte  negantis,  de  iis  judjieari 
pro  apostoUeà  potestate ,  qiue  ad  claves  non  pertineant  :  ad  davœ 
yerà  pertinent  sola  cœlesUa  propter  quœ  datœ  sunt,  non  terrena 
quœvis,  eliam  régna  et  iœperia />rop(er  quœ  daUB  non  $unL  Hiseir^ 
cumscribit  finibus  ecdesiastioam  atque  apostoKçam  potestaten^  quaoa 
nunc  adversarii  ad  terrena  omnia  ei^tendere  se  posse  conQdjunt  y 
dummodô  mdirectam  appellent ,  eoque  nomine  ludant. 

CcHicIudit  postea  Bernardus  bis  verbis  :  «  Quœnam  titu  major  tî- 
detur  et  dignitas  et  potestas  dimittendi  peccata,  an  prcedia  dividendi  ? 
Sed  non  est  comparatio.  Habent  h«c  inGrma  et  terrena  judices  suos, 
leges  et  principes  terrsa.  Quid  fines  aliénés  invaditis?  Quid  falcen 
yestram  in  alienam  messem  extenditis?  Non  quia  indigni  vos,  sed 
quia  indigBum  vobis  talibus  insistere^quippe  potioribus  occupatis  : 
denique  ubi  nécessitas  exigit,  audi  quid  censeat,  (non  ego,  sed) 
apostolus  :  Si  enim  in  vobis  judicabitur  mundus ,  eatis  indigni  qm  de 
minimis  jtidicetis.  Sed  aliud  est  incidenter  incurrere  in  ista ,  caus& 
quidem  urgente;  aliud  ultrô  incumbere  istis,  tanquam  matois > 
dignisque.tali  et  talium  intentione  rébus  ^  » 

Quid  sitin  rem  aliquam  incidenter  incurr«re  ^  jurisconsuiti  sciunt. 
Puta  cùm  quis  judex  ecclesiasticus  de  matrimonio  cognoscens ,  mei- 
denier,  et,  ut  aiunt ,  casualiter  de  dote,  alimentisve  dec^nit  ;  atque 
ad  ejusmodi  res  Bernardus  forte  respexerit.  Utcumque  est,  régna  et 
imperia  incidenter  dari  ,  longè  esset  absurdissimum.  Cœterùm,  quœ- 

1  Bernard,,  de  Consid,,  Hb.  i.  cap.  7. 


CLSIT  GiLLLlCâNI,  LIB.  m.  90 

Bamsit  illa  nécessitas  incuirondi  io  temporalia,  quam  vîr  sanctus 
agDOsdt,  satis  perspicuè  aperit  :  quoniam,  ut  suprà  disseru»*at, 
bonnies  nltrè  tute  ab  apostoKcis  eaUgmat,  ac  de  fais  juêicium  flagi^ 
UoU.  Pavent  apostoli  allegata  verba,  quœ  de  delectis  arbitris  agunt. 
lit  auten  tuM  Pontifcx  pr» jure  suo  ad  se  trahai,  prohibent  ea  verba, 
fribns  bealii»Beniardti8lioitmi  potestatem  di^m  esse  negiat,  hopom 
ImtettoBem  aHminiiBeris  invasionein  vocai.  Cujus  sentepUœ  s»pè 
WQê  kk  sequeotibus^  neminisse  oportebiL 

Hocelîam  flM^t  ille  loess,  qiao  saDctuavirtain^avia^taln  fortia 
ikintardieto  apostoKcis  doiiiinatn  docet '.  Non  eaim  video  qacMinodo 
dominalioiiem ,  eaflMpie  ambitiosissinMim  ac  sciperbissimam  évitent, 
ai  régna  quoqne  coficiilciBint  et  quolibet  transférant. 

Itoftteproptereaà  Pontificum  meta  superbes  reges  absolvit^  q«i 
dont  »  Pontifieem  •  oportere  esse  uUorem  seelerum  ,.••  virgam  po- 
teotiBiB,  malleom  tyrannorum,  regum  patrem  ,.••  postreoiô  Deum 
MttioDis  '  \  •  atque  insuper  addit  :  «  Inteliige  qn»  dico  :  dabU  tibi 
BoBîflBs  intdtectum.  Ubi  malitiœ  |nnc(a  potentia  est ,  aliquid  tibi 
fopra  boomem  prsesumendum.  Vultus  tuus  super  facientes  mala. 
Taneat  spirttum  irœ  tu» ,  qui  homtoem  non  veretur ,  gladium  non 
toaidat.  Timeat  orattonem,  qui  admonitionem  contempsit.  Gui  tu 
inaeeris ,  Deum  sibi  iratum ,  non  hominem  putet.  Qui  te  non  ai»- 
dierit ,  audîtunun  Deum  et  contra  se  paveat.  »  Itec  summa  doctrinie 
tttqoam  epilogando  tradidit ,  cùm  librum  clauderei,  eoque  viœ  oid- 
Bem  contniit.  Sic  ergo  Pontifex  maUeus  tyrannarum,  ac  Pbaraonisin 
Borem  obduratos,  ipse  in  Mosis  morem,  impetrato  extraordinario 
raûiio,non  ex  tabuift  décrète  recttato,  dejicit.  ffoe  iimeat,  inquit, 
9d  hominem  non  verelur ,  gladium  non  formidat.  Uumanft  omni  po- 
testale major,  non  id  profectô  timeat,  ne  data  sententifl  deponas, 
ne  r^Qum  alteri  dono  dederis,  quod  neque  unquam  Christus,  neque 
tpostolici  factitarunt  ;  sed  ne  oratione  divinam  ultionem  elicias  : 
TimecU  orcUionem ,  qui  admonitionem  contempsit,  Neque  enim  prse- 
tmoiltit  ceosuram  ecclesiasticam ,  admonitionis  nomine  compre- 
bensam.  Hanc  et  alibi  passim  commendat;  clavesque  cœli  et  judicia 
desolvendis  relinendisque  criminibus,  et  gladium  spiritualem  me- 
inorat,quem,  ubi  opus  fuerit,  Pontifex  evaginel'  :  eam  potestatem 
qoà  r^na  omniaque  temporalia  ordinare  se  posse  putabant  prOximi 
Eugenji  antecessores ,  non  modo  omninô  tacet,  verùm  etiam,  ut 
Tidimus ,  negatà  penitùs  temporalium  potestate,  proscribit^. 

«  Bernard^  de  Coruid.,  lib,  ii.  etp.  6.  col.  il9  etseq.  —  •  Ibid.,  lib.  it.  cap.  7.  col.  444.  — 
— »  IM.,  lifc.  I.  cap.  0;  Hb.  it.  cap.  a. 

*Loeiiaeal  oelebria  io  epialolâ  Bersardi  gcxzth»  ad  cardinales,  deeleetioneEngeiiil,à 
lottosT  hic  prAtemissus ,  ex  quo  quidam  theologi  malè  coocludunt  non  proscriptam ,  imà 
aBertam  â  Bemardo  banc  poieiutem  ftiiaae.  H«c  lunt  Berntrdi  Terba  :  «  Ridiculum  profect6 


40  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

CAPUT  XVI. 

Ejasdem  Bernard!  allegoria  de  duobus  gladils  :  qoid  ad  eam  m^ores  nostri  re^n- 

derint  obiter  indicatur. 

Unum  est  quod  ex  Bernardo  objici  soleat  de  duplid  gladio  :  sic 
enim  loquitur  ad  Eugenium^  :  «<  Aggredere  eos  (Romanos  contu- 
maces) ,  sed  verbOy  non  ferro.  Quid  tu  denuo  usurpare  ^dium 
tentes,  quem  semel  jussus  es  ponere  in  vaginam?  Quem  tamen qui 
tuum  negat ,  non  satis  mihi  videlur  atlendere  verbum  Domini ,  di- 
centis  sic  :  Converie  gladium  tuum  in  vaginam.  Tuus  ergo  et  ipse, 
tuo  forsitan  nutu ,  et  si  non  tuâ  manu  evaginandus.  Àlioquin  si  nulio 
modo  ad  te  pertineret  et  is ,  dicentibus  apostolis  :  Ecce  gladii  duo 
hic  y  non  respondisset  Dominus  :  Saiis  est  :  sed,  nimis  est.  Uterque 
ergo  Ecclesiœ,  et  spiritualis  scilicet  gladius,  et  materialis;  sed  is 
quidem  pro  Ecclesiâ  ^  ille  verô  et  ab  Ecclesift  exerendus  :  ille  sacer- 
dotis ,  is  militis  manu ,  sed  sanè  ad  nutum  sacerdotis,  et  jussum  im- 
peratoris.  Et  de  hoc  aHàs,  »  supple,  egimus.  Quœ  ultima  verba  ma- 
nifesté spectant  Beroardi  epistolam  cclvi  ,  ad  Eugenium-  papam ,  in 
quft  quidem  epistolâ ,  de  duobus  gladiis  eadem  habet ,  quse  in  libro 
de  Consideratione  mox  legimus  ;  ut  hos  profectô  locos  e6dem  coUi- 
mare  constet.  Jam  in  eft  quid  egerit,  quâve  occasione  de  duobus 
gladiis  dixerit ,  audiamus.  Agebat  autem  cum  Eugenio  de  magnft 
cbristiani  exercitûs  strage  in  Patestinâ ,  de  quà  item  in  libris  de 
Consideratione  multis  agit ,  ac  postquam  in  epistolâ  banc  stragem 
roemoravit ,  hœc  subdit  :  «  Exerendus  nunc  uterque  gladius  in  pas- 
sione  Domini ,  Christo  denuo  patiente,  ubi  et  altéra  vice  passus  est. 
Per  quem  autem,  nisi  per  vos?  Pelri  uterque  est  :. alter  suo  nutu, 

-videtnr  pannosum  bomuncionero  assomi  ad  prssidendum  principibus,  ad  imperandum  epi* 
tcopis,  ad  régna  et  imperia  disponenda.  m  Quo  quidem  io  non  siriclè  nimii  accipienda  ranU 
sed  benignâ  interprelatione  molli  enda  ad  roeniem  sancti  docloris ,  qui  ideô  verbis  exaggerat  et 
amplificai  aposlolicam  potestatem ,  ut  Eugenium  huic  tanl«  dignilaii  quim  maxime  difpareo 
et  inequalem  oatendat. 

2»  Jubent  leges  critic»  ut  in  omni  auctore ,  si  qus  sint  obecura,  ea  locis  dilucidioribus  expla- 
nentur;  neque  statuas  eam  esse  ejus  sententiaro,  quam  pra  sese  statim  feront  qusdam  Terb» 
ambigua,  qu»  illi,  de  aliis  rébus  disserenli,  fortuilô  exciderant;  sed  qûam  demonstrat  séries 
et  oontexlus  oralionis ,  in  illis  prssertim  locis ,  in  quibus,  deditâ  operâ,  questiones  eas  tracut 
de  quibus  controversia  est.  Igitur  non  staluendum  ex  eâ  epistolâ  ad  cardinales,  quid  Bernardus 
de  ponliflciâ  poiestate ,  quam  btc  tangit  obiter ,  senserit  ;  sed  adeundi  sunt  libri  de  Conside- 
ratione ad  Eugaiium ,  post  banc  epistolam  scripti ,  id  quibus  sigiliatim  explicat  omnia  offlda 
et  Jura  pontiflcis,  eo  modo,  ut  supremum  ejus  in  reges  dominalum  proscindat.  llaque  aut  Ber- 
nardus setpsum-correxit,  aut  ipsa  yerba  epistolâ  aliud ,  quim  id  quod  prima  fronte  videntor,. 
significant.  Nam.  . 

80  Ea  verba ,  Disponere  régna  et  imperia ,  et  illa ,  jure  suo  de  regnis  et  imperiis  dirimere 
ac  judieare ,  plurimùm  inter  se  discrepant  :  quandoquidem  rerbum  disponere  sspè  apud 
Latines  idem  sit  ac  describere,  ut  apud  Tullium  de  Petit.  Consul.  d<jpoiiere  ciii^ue  fimmia 
aifum  ,  tdem  signiflcat  ac  describere  cuique  qiUd  fiiciendum  sit,  Porrô  Terbum  disponere  sie 
interpretatum  sanaro  habet  ac  veram  sententiam  ;  cdm  Pontifex  suo  jure  possit  eo  modo  regooi 
officia  describere,  ut  eos  adbortetur ,  imd  jubeat  sunm  munus  adimplere.  Sic  profectô  iateili- 
gendus  est  S.  Bernardus ,  ne  Untus  doctor  sibi  ipsi  oontrarlus  esse  videatur.  (£dlC  Paris.y 

i  Bernard.,  de  Consid.,  I.  it.  e.  8.  col.  iZ%}  Fid,  tup.,  1 1.  i«ct.  n.  c.  87. 


CLERI  GALLIGANI,  LIB.  IIK  it 

aHorsoA  mana  y  quoties  necesse  est  evaginandus»  »  Ac  paulô  post  r 
•  Tempus  et  opas  esse  existimo  ambos  educi,  in  defeasioaem  Orien-- 
tafis  Eedesiœ  ^  » 

Jam  ergo  facile  intelligimus,  quatenùs  gladius  materialis  non  mod6 
flt  imperatoris ,  sed  etiam  Pontiûcis  ;  quatenùs  pontificio  nulu ,  im- 
peratorio  verô  j  tissu  exeratur.  Notum  enim  est  in  regibus  ac  fidelibus 
ad  sacra  bella  ciendis ,  PonliGces  quid  egerint.  Hic  mihi ,  si  quis  nu- 
tameo  sensu  accipiat,  ut  imperatores  ac  principes,  statim  atque 
PoQtifex  arma  capienda  vel  nutu  signiGcaverit,  ea  capere  teneantur  ; 
is  profectô  nec  nutum  à  jussu  secreverit, et  id  asseruerit  quod  neque 
PODtifices  cogitaverunt.  Prœdicando,  adhortando,  dando  indulgen- 
lias,  ac  sacrum  Ecclesiœ  thesaurum  aperiendo ,  christianos  principes 
acmffîtes  ad  sacra  bella  incitabant;  ea  etiam  suscipienda  injunge- 
biBt  in  remissionem  peccatorum  ;  quâ  conditione  obslringebant  eos^ 
t|Qibosanimusinerat  sacra  indulgentifl  frui  :  utautem  ad  sacra  belia^ 
imperiis  unquam  ac  pœnis  adigerent,  et  absurdissimum  est,  et  in 
Cedesift  inauditunu 

Hoc  ergo  voiuit  sanctus  Bernardus ,  ut  ad  belium  Pontifex  nutv 
inpeiiere,  imperator  jussu  cogère  habeat  ;  ex  quo  id  quidem  sequitur  : 
(iadiain  materialem,  eu  m  propriè  in  imperatoris  potestate  sit,  tame& 
îa  potestate  Pontificis  suo  modo  esse ,  quatenùs  bonus  piusque  im- 
pentor,  pro  Dei  et  Ecclesiœ  causa  prompto  atque  alacri  animo ,  an- 
lutente  Pontifice ,  bella  suscipiat. 

Qood  autem  Gregorius  IX  ac  Bonifacius  YIII  Evangelii  locum  *,  ia 
qoo  Bernardus  piè  Inscrit ,  ita  urgere  videantur ,  ut  materialem  gla- 
^m,  propriè  ac  stricto  jure',  sUum  esse  défendant^  id  quidem  ad 
}k)C  rtabiliendum  dogma,  reluctante  omni  antiquitate ,  non  suflicit  : 
ac  subit  admirari  Baronium  ' ,  qui  bœc  eorum  dicta  ad  fidem  catho- 
iicam  pertinere  novo  exemplo  asserit  ;  cùm  profectô  constet ,  neque 
ad  credendum  proposila ,  neque  pro  certo  fidei  dogmate  recepta 
foisBe  onqaam  ;  majora  enim  hœc  sunt ,  quàm  ut  uno  Bemardi  verbo 
^looD,  quantumvis  clarus  esset,  unâque  allegoriâ  comprobari  pos- 
âoU  Dicit  sanè  Dominus  :  Qui  non  habet  peram  vendat  tunicam  suam, 
^  emat  gladium.  Dico  enim  vohiSy  quoniam  adhuc  hoc  quod  scriptum 
^,  oporUt  impleri  in  me  :  Et  cum  iniquis  depuicUus  est^  :  nempè  et 
iUod  ad  Christi  contumelias  pertinebat ,  ut  violentis  hominibus  stî- 
pitos,  neque  inraieritô,  per  vim  militum  comprehensus  esse  vide- 
r^ur.  Reliqua  quœ  sanctus  Bernardus  cœterive ,  alii  alio ,  piè  inge- 
niosèque  detorserint,  ad  elucidanda  quœ  aliundè  certa  sint ,  theologi 

^Bernard.,  de  C(mâld.,\ib.  n.  cap.  i;  Ep.  cclti.  col. 2$T.— «  Greg.  VU»  ep.  ▼!.  tom.  w^ 
^3nk.,  col  Bss;  BâMf,  Fill^  extr,  Unam sanoUiin.  —  i  Baron.,  tom.  zx.  an.  lOSS,  pag.  too.  -«- 

XVU  2* 


41  MPËNSfO  DECLARATIOÏIÏS 

«dttiKtitnas  :  non  xsettè  progredi  eo  osque  sinimtis ,  tit  lis  qnoqné 
firmari  theologica  dogmata  arbitremur. 

Si  quis  tamen  scire  valt ,  quid  ad  Bernardi  interpretatiouem  ante- 
eessortô  nostri,cùmeàpfremeiretitûrBonitodî  VIII  tetnpore,  respon- 
derint,  JEgidiom  Rômanum  **' ,  Joannem  <de  Parisiis ,  aliosqae  bajtis 
^m  consulat ^  Nos  enim/theologis  parùtn  dignum  arbitramur , nt 
hœc  allegorica  ftisiùs  pertractentur. 

GAPUT  XVII. 

Hugonis  de  Sancto  Victore  locus  ab  adversariU  objectus. 

Hugo  de  Sancto  Victore,  MqgiHer  Hugo  dictus,  MBcti  Bernardi 
«qualis ,  ad  qoem  etiam  ejusdem  Bernardi  extat  epistola  * ,  Saxo  fuît 
nobilis^,  atque  à  primft  œtato  in  Victorino  Parisiensi  cœnohio,pin 
pietatis  ac  scientis  laude  floruit.  H^jus  auctoritas  ab  indirecte  po- 
(estatis  defensoribus  objicitur.  Jure  an  iqjuriâ,  locus  integer,  qaem 
jam  proferimus ,  indicabit.  Is  igitur  lib.  ii  de  Sacramentis  fidei  chn- 
4itian8e,  parte  ii ,  cap.  iv ,  de  duabus  potestatibus ,  sœculari  et  spri- 
4uali,  haec  babet'  :  «  Illa  potestas  dicitur  sœcularis,  ista  apirituaiis 
nominatur;  in  utrftque  poteslate  diversi  sunt  gradus ,  et  ordines  po- 
testatuoiySub  uno  tamen  utrinque  capite  distributi,  et  velut  ab  qdo 
principio  deducti ,  et  ad  unum  relati.  Terrena  potestas  caput  babet 
regem ,  spiritualis  potestas  summum  Pontificem.  Ad  potestatem  régis 
pertinent  quœ  terrena  sunt ,  et  ad  terrenam  vitam  facta  omnia  :  ad 
potestatem  summi  PontiScis  pertinent  quœ  sunt  spiritualia^vCt  Yite 
spirituali  attributa  universa.  Quantè  autem  vita  spiritualis  ^lignier 
est  quàm  terreyia,  et  spiritus  quàm  corpus;  tantô  spiritualis  po- 
testas ,  terrenam  si  ve  sœcularem  potestatem  honore  ac  dignitate  pne- 
cçdit.  Nam  spiritualis  potestas  terrenam  potesUtem  et  instituere 
habet,  ut  sit ,  et  judicare  si  bona  non  fuerit  :  ipsa  verô  à  Deo  primùm 
institota  est;  et  cùm  deviat,  à  solo  Deo  judicari  potest,  sicut  est 
âcriptum  :  Spiritualis  homo  dijudicat  omnia,  et  ipse  à  neminejudir 
catur^.  » 

Hœc  ilia  Hugonis  verba  sunt  quœ  ab  indirect®  potestetis  defenso- 
ribus adducuntur.  Reliqua  audiamus  :  «  Quôd  autem  spiritualis  po^ 
testas ,  quantum  ad  divinam  institutionem  spectat,  et  prior  sit  teffl- 
pore ,  et  major  dignitate,  in  illo  antique  veteris  instrumenti  populo» 

*  GolamBim  arehiep.  Burdigal.,  Tlnini  eâ  aUte  doctinimum. 

i  jEgid,  Rom,,  de  potat.  Pap.  Joan.,  de  Par.,  de  potesi.  Heg.  et  Pap,,  cap.  xi,  XTin;  vA 
qnml.  de  pot.  Pap.  yind.  Maj.,  i.  i.  p.  4S,  82,  1S5.  —  t  Bern.^  Bpitt.  ad  Bug.,  Olim.  txxTii. 
KUQc  inter  iracU,  col.  625  et  seq. 

"  Sic  ttaluunl  canonici  regulares.  S.  Victor.  Par.  in  Till  Hugonis ,  quam  ejos  operibai  pr»- 
lUcrunt.  At  Mabilloniui  tom.  t.  Analect.  Sac.  p.  263.  Hugonem  vocat  Yprenaem .  Ctti  ttûpi^ 
laniur.  D.  Fleurt  tom.  xit.  et  Dupis  BiM.  x.  MCuU.  (£<<«.  Parit.) 

«  r<wii.  ui.  p.  607.  —  4  i  Cor.  Il,  1$, 


IF,  flbi  priiaàra  à  fteo  saeMdottuméDitît^^ 
frihi  fW&fMTMDerioliaiii ,  jubrate  l>eo ,  regalis  potestts  ordioata. 
DM  ài  Iwlaoit  «Hrac  sftcerctotalift  ilîgaitffii  i^oitestatem  regaleoi 
.,  it  MnetifiamB  par  bmecBoUoBeffl ,  et  formans  per  josti- 
«iFf»,  ut  didl  afMBtolus,  qui  ieneiKotl  major  esi\^ 
liai  bnedidtQr;  coosùit  absqoe  omni  dubitatîaiie  quôd  ter*-' 
reiui  potesias ,  quœ  à  spiriluali  benedictioDem  accipit,  jare  lirferiQr 
enstimetur.  •  Capite  tii  ^tpnerit  qmomeio  Ecclesia  terrena  possideat  : 
«Qosdam,  ioquit*,  Ecclesiis  Christi,  devotione  fidelium  concessa 
ttfitpoasidCTda.  •  Et  paolô  po8t  :  «  Spiritualis  siqaidem  potestas  oon 
ideà  pnesidet ,  ut  terrence  in  suo  jure  prœjudiciuin  faciat  :  sicut  ipsa 
Umaa  potestas ,  quod  spiritual!  debetur,  nunquam  sine  culpà  usur> 
lut  «Capite  tiii  , qusritur  quot  modis  in  sœctUari  potestate  determi-- 
^mia  €$t  justitia.  Quos  in  ter  modos  et  hune  refert  :  «  Secundùoi 
(tosun  justitia  determinatur ,  ut  videlicet  negotia  sœcularia  à  po- 
Mite  terrenâ ,  spiritualia  verô  et  ecclesiastica  à  spirituali  potestate 
«uoiDeotur.  »  Tu  m  subdit  :  «  Sœcularis  autem  potestas  caput  habet 
reposive  imperatorem ,  ab  illo  per  subjectas  potestates,  et  duces  ^ 
€t  comités ,  et  praefectos  et  magistratus  alios  descendens ,  qui  tamea 
offinesi  prima  potestate  auctoritatem  sumunt,  in  eo  quod  subjectis 
prclati  existant.  » 

Sumina  ergo  doctrinœ  est  :  ambas  potestates,  juribus ,  ofBciisque 
^iwtto,  ad  suum  supremum  caput,  per  diversos  gradus  referri 
^iBgalis;  nec  éb  altéra  alterius  fines  invadi  oportere  :  atque  id  doc- 
Mns  ftcvet ,  qoà  eas  potestates  sub  uno  Deo  coordinari ,  non  auteia 
Amm  alteri  'SUbordinari  drximus.  Jam  quod  Hugo  dicit  :  «  Spiri* 
Mb  potestas  terrenam  potestatem  et  instituere  iiabet,  ut  sit,  et 
JucScne,  si  bona  non  fuerit,  »  ad  illud  référendum  est  quod  postea 
^  ▼«(ère  Testamento  prodidit  :  «  Saœrdotium  à  Deo  primùm  insti'* 
te^ol,  postea  verô  per  sacerdotium  Jubente  Deo,  regalem  potes* 
Mbqi  ordinatam.  »  Quod  ad  Saillis  bistoriam  spectat  manifesté ,  nec 
^ad  mandatum  Dei  extraordinarium  referri  potest;  non  autem 
^ordinariam  potestatem,  de  qufl  nnnc  agimus.  Undè  etiarh  Hugo 
^^lioat,  Deo  jiAente;  id  factum,  à  Samuele  scilicet,  ad  eam  rem 
^^^ressèdelegato,  atque  extraordinario,  propheticoque,  ut  diximus  % 
potiûs  quàm  levitico  ministerio.  Quod  autem  poslea  subdit  :  «  Potes* 
^tom  regalem  adbuc  in  Ecclesia  sanctificari  per  benedictionem ,  et 
formari  pçr  institutionem  ;  »  nemo ,  credo ,  ita  interpretabitur ,  ut 
'^^  i  consecrante  propriè  ac  stricte  potestatem  accipiant.  Quod  si 
Mago  dixisset,  ab  omnibus,  praesertim  verô  à  Francis,  exploderetur, 
^Qd  quos  pridem  constabat  reges  ex  génère  esse;  nec  fieri,  sed 

'  Mv  TU.  7.^  1  Bug.,  ib.,  0,  T0.  p*  «M.— i  Sup,,  llb.  i.  tect.  a.  e.  7< 


44  DEFENSIO  DEGLARATIONIS 

nasci.  Sed  nos,  quô  pertioett  regiœ  consecrationis  anotiOQUKiae  ritM, 
suo  loco  exposuimus  K  Csterùm ,  io  hàc  Hogonis  disputatione ,  nihil 
de  imperatorum  Henrici  IV  et  Henrici  Y  depositionibas  memoratur, 
quas  toto  orbe  celebratas,  ac  receatissimA  memorift  factas,  Genmunis 
homo  non  ignorabat^  neque  bas  ad  qusestionem  maxime  pertinentes 
omninô  tacuisset ,  si  apud  catbolicos  boni  atque  intégra  famà  esse 
inteliexisset. 

CAPUT  XVIII. 

Friderici  1  res ,  daplex  dissldium  :  primum  cum  Adriano  IV  :  quid  8it  beneflcium  ; 
quid  coronam  dare  ex  Adrianl  responso  ?  Varius  Adrianas  :  ejas  decretum  de 
insulis. 

Sancti  Bernardi  tempore ,  Lothario  (II)  Saxoni ,  et  Conrado  Suevo , 
Fridericus  I  item  Suevus^  à  principibus  electus  fuit  successor,  anno 
1152.  Hujus  temporibus  mulla  contigerunt,  partim  sub  Adriano  IV, 
partim  sub  Alexandre  III,  quae  ad  nostram  qusestionem  spectant. 

Ac  sub  Adriano  quidem  IV  non  tulit  Fridericus ,  ut  curia  romana 
imperialem  coronam  beneBcium  seu  feudum  prœdicaret  suum  :  sed 
eam  uni  Deo  acceptam  referebat*.  Quare  nec  ferebat  in  palatio  Late- 
ranensi  inscriptos  hos  versus**. 

Rex  venit  ante  fores,  jurans  priùs  Urbis  honores  : 
Post  Homo  fit  Paps,  sumit  quo  dante  coronam. 

Quos  versus  eô  usque  Friderico  displicuisse  refert  Radevicus ,  rerum 
Friderici  scriptor  cosetaneus,  ut  illos  omninô  deleri  vellet.  Cùm  igitur 
imperator  ac  principes  hsec  à  PontiQcibus  vindicari  sibi  molestissimè 
ferrent ,  venit  ad  Fridericum  epistola  Adriani,  in  quâ  commemo- 
rabat,  c(  quantam  ei  Ecclesia  romana  plenitudinem  potestatis  conta- 
ient et  honoris ,  imperialis  insigne  coron»  iibentissimè  conferens  *.  i» 
Addebat  Pontifex  se  gavisurum ,  si  imperator  k  majora  bénéficia  de 
manu  suft  suscepisset.  » 

Commotus  est  vehementer  imperator  ambiguë  beneûcii  nomibe , 
quod  sensu  jam  usitato  feudum  sonaret.  Refert  etiam  Radevicus  ^ 
«  principes  omnes  indignationecommotos,  n  quôd  passlm  jactarelur, 
«  dignitatis  et  honoris  plenitudinem  imperator!  à  Pontifice  romano 
collatam  :  reges  imperium  Urbis  et  regnum  Italicum ,  donatione  Pon- 
tiûcum  hactenùs  possedisse.  » 

Quin  etiam  à  principibus  exerti  gladii  ***,  cùm  legatus  Papœ  dixis- 
set  :  a  A  quo  ergo  habet,  si  à  domino  Papa  non  habet  imperium?  » 

*  £Qobtrdus  nuocapatiu. 

1  Sup.A.  II.  c  44.  —  t  Radev,,  de  gest,  Ffld.  I,  lib.  i.  cip.  z  ;  UnU,  pag.  482. 
**  loicripti  erant  hi  Tenus  ia  el  labuU ,  in  quâ  Loiharius  II ,  tmpertior ,  piogebatur  flon* 
f  cnibos  à  Papft  lUate  accipieos'coroaam  (  EdiL  Paris.  ) 


S  Adr.  IF,  Bp  ii.  tom.  z.  Cône.»  col.  II4S.~4  Radev.,  loc.  dU 
«»>  ouio  PtlaUnus  comoi  dt  Baloarift,  legato  aecem  inteaubtu 


CLERI  GALLIGANI,  LIB.  III.  4^ 

fiompodtd  iiK>ttt  imperator  per  omne  imperiam  edidit  epistolam, 
fiojos  mitium  est  :  »  Gùm  cUvina  potenlia,  à  quft  omnis  potestas  ia 
ooioetiB  terrA ,  nobis,  Ghristis  ejus  ,*regnuin  et  imperium  commi- 
serk,  etc.  »  Qao  fundamenlo  posito ,  significat  quàm  horruerit  illam 
ke^fidi  vocem  aliaque  id  genus,  ab  Adriano  jactata  :  additque  «  per 
deciioDem  principum  à  solo  Deo  regnum  et  imperium  sibi  esse 
ooDcessom  :  quicumque  imperialem  coronam  pro  beneficio  à  Papa 
8a8eq)tam  à  se  esse  dixerît ,  divinse  institutioni  et  doctrinœ  Pétri 
coDtrarium,  et  mendacii  reum  esse  :  »  quod  ilerùm  inculcat,  applaa- 
deDt3)us  episcopis  :  «  ac  liberam  imperii  coronam  uni  Deo  tanlùm 
adscribit.  >  Quod  et  memorant  episcopi  ac  laudant  in  eà  epistolft , 
qoun  scripsere ,  à  Radevico  relata  ' . 

Tanlà  ergo  totius  imperii  consensione  permotus  Adrianus,  sic 
saam  epîstolam  emolUvit ,  ut  bene/icium  usu  latinse  linguœ  interpre- 
taretor,  non  feudum,  sed  hcnum  factum  :  quôd  autem  imperator 
Biûiestë  tulisset  îUud ,  •  Contulimus  tibi  insigné  imperialis  coroûœ ,  » 
aie  PootiCex  interpretatur  :  per  hoc  vocabulUm  ,  «  contulimus  tibi 
îosigoe  imperialis  coronœ,  nihil  aliud  intelleximus  quàm  imposui* 
1DQ$  '.  »  Ergo  coronam  imponit  episcoporum  ritu ,  non  propterea 
poCestaton  confert.  Quo  pontiûcio  responso ,  omnia  ex  coronalione 
deprompta  argumenta  corruunt. 

Fateiulum  quidem  altioris  esse  spiritûs,  quse  paulô  post  scripsit 
idem  Adrianus;  cùm  Friderico  objiciens,  «homagium  exactum  ab 
qxseopis,  et  eorum  sacras  manus  ejus  manibus  innexas,  »  aliaque 
qosmodi ,  bsec  addit  '  :  «  Resipisce  ergo ,  resipisce ,  tibi  consulimus  ; 
qoia  cùm  à  nobis  consecrationem  et  coronam  merueris ,  dùm  incon- 
cessa  captas ,  ne  coucessa  perdas,  nobilitati  taœ  timemus.  *•  Quid  re* 
scripsmt  Fridericus  ad  rem  nostram  non  pertinet,  sicut  neque  aliœ 
inter  PontiQcem  et  imperatorem  subortœ  simultates.  Sed  profectô , 
cùm yidemus  romanum  PontiGcem  talia  comminantem  pro  iis,  quse 
iHiQc  omnium  usu  innoxia  celebrautar,  tum  etiam  de  coronà  con- 
cessà  ab  eodem  tàm  varié  scribi  ;  sanè  meminerimus ,  hœc  et  alia  ge- 
Mis  hujus  Sedi  apostoUcs attrtbuta  adjura  secundaria ,  quœ  immu- 
taripossunt,  non  ad  primitiva,  quse  à  Christo  concessa  sint,  cer- 
timque  et  iiicommutabilem  rationem  obtineant ,  perlinere ,  ut  jam 
diiimos  ^. 

Hic  iile  est  Adrianus  IV  quem  suprà  memoravimus  ^  scripsisse  ad 
Henricum  II,  Angliœ  regem  :  «  Hiberniam  et  omnes  insulas,  quibus 
sol  JQstitiœ  Christus  illuxit^  ad  jus  beati  Pétri  et  sacrosanctse  romanœ 
Ecdesiae  pertinere;  •  neque  id  esse  dubium  :  pertinere  autem  eo  sensu, 

1  aotfev..  de  Geêt.  Frtd.  l,  1. 1.  o.  xti.  p.  4S6.— s  md.»  et  Uwi.  x.  Conc.,  ooU  tl47«-^'  4dr.^ 
^^  Tl.  Ml.  1149.*-  4  Swf,,  1.  U,  C.  M,—  s  i^lfp.,  L  X.  lecU  L  C.  14. 


itfm  )fBft>  grtt  TOgeaÉM^dfMtommimtM^ 
irf  ttommum.  Qdo  jore  HiberaiaBi ,  mdsu  «nnuo  tesenrsto ,  ragi  -Aa^ 
gHiehâbettAotti  poaridflMiiffiiqm  trad^-Qw  si^tàiii  cepte^suat^  «qiiàm 
dertô  ÂdiiattM  asseifit^{n(ee>€i|usdiMriai)  aiMl  jsm  affiadMpeômt^ 
qiiàm  ut  ei  com  iwa^,  ^erathieatem  qiioque  lepram  tf^  qmt 
«nm  poliore  jure  est ,  et  iMios  chiMiaiii  ortus  imperium  ocmcedi^ 
«itis  :  «d  qoi&,  ^redo ,  ccnfitenda  nemo  »»  «dîget. 

CÀPUT  XIX. 

jUternm  Priderici  1  dfssiâhim  eam  Atexandro  Itl.  ïîteommimle&tiir ,  dcpotiftnr ,  tiie 
tmliiàB  agnosoitur  pro  imperatoro ,  eliain  à  ^Pafà  :  exoommanicatiOyar»  «erlig 
depositio  pro  olhilo  habetar. 


Alterum  itludque  maxiimim  Friderico  i  dissîdkim  cam  Aâeztn- 
dro  III  '^interces^.  Oifenros  quif^^ë  Fridericus  romanis  Poeetifioibiis, 
quôd  victis  Italis  ac  rebellantibus  fiiva^ ,  ac  Germaiionmi  jugcnn  A 
Italis  depeHere  velte  videre&tur-,  Octaviantun  schimuiticum  penlift- 
cem ,  Viotorem  III  appéllatiim ,  ad  versus  Àlexandrum  m  vtrum  sano* 
tisshnom  taetur.  Ân&o  circiter  1 160 ,  à  saocto  pontifice  Victor  meritio 
anathemate  uaà  cam  assecUs ,  atqae  ipso  imperatore  peicellitur  ^. 
Alexander profectc»  ad Francos ,  afflicloriim  pontiBoum  peripiadriii^ 
geotos  jam  aanos  commune  perfuginm;  annoll63,i&  oondiio  Ta* 
iponensi  excommunicationem  renorat  S  nulla  baetenàs  depositionis 
mentione  :  banc  enim  ab  ^ccommonicatione  romani  Pontifioea  sepa- 
Tabant.  Itaqne  nemini  est  visum ,  Fridericum ,  licèt  in  scbisBiate 
obduratum,  eoque  nomine  excommunicatam ,  imperio  cecidisse; 
constititque  apud  omnes,  excommunicatos  principes  sao  jare 
regnare,  nec  abrumpi  anatbemate  civilis  societatis  fœdos ,  contra 
quod  tempore  Gregorii  VII  sentiebant. 

Ânnodemum  1168,  in  concilio  Lateranensi  'Fridericam  ab  Alexaii- 
dro  III  novo  anathemate  ac  simul  depositione  muictalnm  scribit 
Joannes  Sarisberiensis ,  epistolâ  ad  Cantise  sub-priorem.  Sed  qui  bas 
depositiones admittere  nos cogunt ,  videant  an hœcetiam  auctoritate 
eftdem  décréta  probare  velint  :  «  Abstulit  (  romanus  Pontifex)  ei  etiam 

*  Alexander,  Rolandiu  tntea  dictas,  et  legatus  Adria-Friderico  eam  epistolam  attaleral,  de 
quft  dixU  capile  prscedenti  D.  Bossubt  ,  qus  quidam  lam  graves  exciUrat  sacerdoiiuat  inter 
et  imperiam  controversias.  (  Bdit,  Paris.  ) 

**  Baronius ,  quem  sequihir  aactorem  D.  Flichy,  pronantiat ,  Alexandrum  HT,  «  càm  apod 
Anagoiam  excommunicationis  rlnculo  innodaret  Octavianum  (seu  Victorem  III  antipapam  ), 
•irouleo8,qui  cum  Friderico  Juramenio  fldelitatis  ieaebanlur  ad8tricli,ab  ipso  jurMiwolo 
atMolvisse.  »  Tom-  xii,an.  ii6o.  pag.  459.  Sed  utrumque  allucinari  patet  ex  episiolà  ipsius 
Aiexandri  ad  Arnulphum  Lexoviensem  episcopum ,  in  qui  ea  narrât  qu«  aota  fueraot  io  pa- 
piensi  conciliabulo ,  quod  Fridericus  coegerat,  eo  ut  OctaviaQurn  pseudo-papam  coosUtoeret; 
deindè  addit^se  Anagoi»  Fridericum  cum  Octaviano  et  fautoribus  suit  excommunicùsse. 
Tom.  X  Gonc.  col.  1399.  ki  verô  de  eà  absoluiione  àjuramento  ftdêliuuu,  quam  Banmius  com- 
minbcltiir ,  ne  ferbum  quidem  fooit.  {Râit.  Paris.  ) 

I  Conc.  Turon,,i,  x.  col.  I4il.r-s  Tom,  x.  Conç,  eol.  i4{0|  lUO. 


CLÏJRl  eALMCANl,  LÏB.  MI.  If 

lactoritate  Déi ,  ne  ykts  t^ds  èmOoOô  in  iMfflteis  i^Mgrëââiioiitbus  ha- 
beat,  isnt  de  thUAiéXio  aliqao  tietortam  oônseqirator,  aut  aKttibi 
quiète  et  pace  gaudeat ,  douée  fruotus  pœniteatiœ  condignos  opère- 
tor  :  in  quo  secutus  est  exemplum  Gregorii  VII ,  decessoris  sui ,  qui , 
Mstfl  «tate,  Hemietm)  imperateMm  E&cHe&ied  |>rivilegla  eonvelleii^ 
tem  deponens  in  condUo  romano^  simili  seotentià  eonileiiuiavît.  » 
I^oa  habuil  historicus  antiquius^  quod  i^teret,  Mis  depoeiliaiiis 
atfoeexcommunicationis  exemplam  :  tametsi  eam  dioit  de  Pétri  pri- 
tîkgio  latam.  His  scilicet  Pétri  claves  et  excommunieatioBis  vim 
commendari  posse  putabant.  Nos  autemiurbitramur  bas  irrita jaotatas 
esse  minas  ;  hœc  de  victoriis  submovendis  excommunicaliom  prseter 
ordinem  ac  traditionem  adjuneta^efTecisse  ut  magno  suo  malo,  cbris- 
tiani  excommunicationem  minus  minùsque  vererentur,  fsJlente  pie- 
nunque  eventu ,  aut  fortuitis  casibus  consecuto. 

Ânno  1177,  concilio  Veneliis  habite,  facta  pax  ;  quâ  de  re,  acta 
maiiQscripta  bibliothecœ  Vaticanœ  Baronius  refert  \  quibus  nostra 
finmntur.  Ibi  enim  cerDimus  Fridericum  semper  imperatorem  no- 
minari,  depositum  quamvis;  quodque  vel  maximum,  imperatoris 
procoralores  coram  Domino  Papa  jurasse  in  haec  verba^  :  Ego  cornes 
IHedojuro  qiwd  dominus  imperator  mandavU  tnihi,  et:  £go  Sigil^ 
iatkjuro ,  qtiod  dominus  imperator^  etc.  Ex  quo ,  Papa  etiam  audiente, 
qnaotùmlibet  depositus,  pro  imperatore  est  habitus.  Sequitur  in  actis 
miasos  à  Pontifîce  ad  imperatorem  legatOs ,  qui  quidem  imperato- 
rem, «  postquam  renuntiavit  schisma ,  promissam  quoque  obedien- 
tinn  domino  Alexandre  ejusque  successoribus  canonicè  intrantibus, 
ipsmnà  sententià  excommunicationis  pariter  absolverunt,  et  catho- 
lies  unitati  aggregarunt.  »  Audis  quàm  sollicité  de  exconununica- 
tiooe  diclum ,  de  depositionis  sententià  nihil  prorsùs.  Quœ  plané 
deroonstrant,  quantum  inter  excommunicationem  jure  divine  con- 
stitutam,  et  depositiones  novitiis  exemplis  inductas  intersit  discri- 
miais.  Imperator  excommunicatus  ab  excommunicatione  solvitur  : 
depositus  ubique,  etiam  cum  PontiGce ,  pro  imperatore  se  gerit ,  nec 
se  restitui  petit  ;  sed  suo  jure  régnât.  Casterùm ,  quse  de  conculcato 
Friderico  commémorant,  hœc  Baronius  meritô  amandat  ad  fabulas. 

Jam  putamus  haec,  qusc  sœpë  inculcamus,  certo  certius  stabilita  : 
scbismaticum  et  excommunicatum  principem  haud  minus  jure  re- 
gnare  :  à  schismalicis  et  excommunlcalis  regibus  rilè  postulatum , 
^  schisma  ejurarent,  ac  venift  petitfl  absolverentur  :  à  depositis, 
nanquam  ut  se  jure  deponi  potuisse  faterentur  :  addimus  depositos 
baud  minus  pro  regibus  agentes ,  à  PontiGce  quoque  fuisse  agnitos  : 

t  CMC.  FcncL,  ibid,,  col.  H8i  i  Bar,,  tom.  tu,  an,  U77.-t  Tom,  z.  Conc,  col.  lies. 


48  DEFEiySIO  DEGLABATIONIS 

ut  excommuDicatio,  prout  reverà  est,  res  séria  el  gravis  ; 

yerô  tanquam  vana,  nullumque  eiTectum  consecuta,  ac  per  se 

ipsam  nulla  haberetur,  quantÀcumque  pompft  in  speciem  prolata. 

CAPUT  XX. 

Henrici  VI ,  Friderici  flliS ,  excommunicatio  sine  depositione  per  GœlesUnum  m. 
Item  Philippi  Augusli  régis  Francorum ,  ob  repiidiatam  uxorem  per  Innocentlmn 
m.  Item  depositio  Othonis  IV  imperatoris  per  eumdem  Imiocentiam  :  bella  alrocia, 
harum  deposlUoniim  appendix. 

Henricus  VI  imperator,  Friderici  I  fllius ,  quôd  regem  Angliœ  Ri- 
ebardum  Hierosolymis  à  sacro  bello  redeuntem  carcere  tenuisset  *, 
anathemale  condemnatus  à  Cœlestino  III,  et  contumaciter  obsurdes- 
cens ,  placide  tamen  regnavit ,  neque  est  deposilus.  Ejus  cadaver  jussu 
Pontificis  insepuUum  mansit,  quoail  Richardo  régi  de  redemptionis 
pretio  satisfactum  esset. 

Anno  1199,  quôd  Philippus-Auguslus  rex  Franciœ ,  pulsà  uxore  *, 
aliam  superduxerit  **,  jussu  et  auctoritate  Innocentii  111 ,  tota  Phi- 
lippi  terra  ecclesia$iico  interdicto  subdita  est  ;  cui  tnterdicto  déférentes 
episcopos  magnis  rex  incommodis  afTecit.  Idem  postea ,  Ecclesiae  de 
injusto  divortio,  episcopis  eliam  de  injuriis  satisfecit,  magnftque 
omnium  lœtiliâ,  interdicti  sententia  relaxata  est  '.  At  ci]im  per  annum 
ferë  integrum  tenuerit ,  nemo  intérim  de  obedientiâ  denegandâ ,  de 
deponendo  principe  nemo  cogitavit  ;  neque  Franci  talia  admittebant. 

Idem  Innocentius  III  Othonem  IV  imperatorem ,  quorumdam  Ap- 
puliœ  oppidorum  et  Sicilise  intasorem,  anathemate  primùm,  deindè 
depositione  affecit.  Quœ  Rigordus  noster***,  ejus  œvi  scriptor,  eum- 
que  secutus  Joannes  Nauclerus  accuratissimè  distinxerunt;  nihil  ut 
sit  cerlit]is  quàm  depositionem  ab  excommunicatione  sejunctam  '. 
Quâ  depositione,  ut  et  aliis  prœcedentibus ,  bella  atrocia  commota 
sunt,  atque  inter  Othonem  et  Fridericum  II,  multo  sanguine  decer- 
tatum  est. 

CAPUT  XXL 

Post  imperatores  hactenus  depositos ,  primus  aliorum  regum  Joannes  sine  terra 
Anglus ,  ab  Innocentio  lU  depositus ,  regno  Sedi  apostolicse  tradito  resUtutus  ;  qiis 
Sedis  apostolicx  odio  et  contemptui  vertunt. 

• 

Hactenus  romani  Pontifices  imperatores  solos ,  regesque  Germani» 
atque  Italise  deposuerant,  quos  peculiari  titulo  obnoxios  sibi  esse 
putabant.  Primus  omnium  Innocentius  ill ,  alios  quoque  reges  de* 

*  Bar.,  an.  1193,  II97;  Fid.,  tom.  z.  Conc,  col.  1768. 

*  logeburgA ,  Danio  régis  fliiâ.  ~  **  Nempè  Agnetem ,  Meraoia  ducis  filitm. 
s  Rigord.,  in  PhU.  Aug.,  an.  1I93.  tom.  t.  Duch, 

***  Monacbos  S.  DIonysii. 

1  Ibid,,  an.  uioj  Naac,  t.  xu  Conc,  col.  5«, 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  III.  49 

ponere  aggressos ,  ducto  iniUo  ab  Anglise  rege,  misero  flio  Joanne 
<pri  tm  terra  dicUur  ^  Is,  jussu  Papœ ,  electum  Cantuarienseni  ar- 
duepiscopom  Stephanum  de  Langetune ,  Presby terum  cardinalem , 
dûcbÎDâ  moribusque  conspicuum ,  nolebat  admiltere  ;  Cantuarien- 
sesqœ  monachos ^  penës  quos  electio  erat,  Pontifici  obsecutos,  ut 
DUjjestaUs  reos  exagitabat.  Grave  id  PontiGci  visum.  Cœptum  ab  in- 
terdicto  est  ;  denuntiatumque  régi  per  legatos  apostolicos ,  «  ut  si 
per  bocpertinaciam  suam  non  ducereteorrigendam,  ipse  (Pontifex) 
ïïmvm  adhibere  curaret  graviorem  *.  » 

Bex,propterinterdictuin,  in  Anglos ,  ac  Romanos  in  Ânglià  ver- 
notes,  diris  indignisque  modis  sœviit.  •  Post  continuatam  per  bien- 
UQiD  po^secutionem  gravissimam ,  decretum  à  Pontifice  nominatim 
«xcominunicari  regem,  et  ab  omnibus  evitari  ';  »  quae  sententia, 
licèt  ab  episcopis  regem  metuentibus  promulgata  non  esset,  om- 
Diom  tamen  ora  repleverat. 

texconsueto  more  ac  jure  regnabat;  neque  quidquam  Pontifex 
de  60  dq)onendo  decreverat  aut  etiam  interminatus  erat.  At  anno 
]2tlf  jam  totà  in  regem  commotâ  Angliâ,  praecipuis  episcopis  angli- 
MBisid  postulantibus ,  Innocentius  definivit,  «  ut  rex  Anglorum 
loaoDes  à  solio  regni  deponeretur , et  alius,  Papa  procurante,  suc- 
cederet.  Ad  hujus  sententise  executionem  scilpsit  potentissimo  régi 
Fnmcorum  Philippo,  quatenùs,  propter  omnium  remissionem  pec- 
caninam ,  hune  laborem  assumeret,  etrege  Anglorum  à  solio  regni 
cipolso,  ipse  et  successorfe  sui  regnum  Angliae  jure  perpetuo  possi- 
deret\  »  Hic  ergo  videmus  non  modo  deturbatum  regem,  sed  etiam 
domom  regiam ,  Joannisque  liberos  etiam  innocuos;  et  amplissi- 
niQm  regnum  privatum  esse  jure  eligendi  sibi  principes  ;  et  ad  ex- 
tnneos  translatum  imperium,  pontiQcio  jussu.  Quis  hœc  congé- 
raidis  quàm  soi  vendis  peccatis  aptiora  esse  neget? 

At  enim  objiciunt,  huic  decreto  Francorum  regem  Philippum  pa- 
niisse,  ac  pontiticiam  in  deponendis  regibus  agnovisse  potestatem. 
^rtè,  qui  per  eam  occasionem,  eoque  decreto,  Angliam  suo  regno 
iofensissimam  occupare  conaretur.  Quanti  autem  haec  exempla 
Taleant,  et  omnes  per  se  vident  ;  neque  eo  tempore  ignorabant  ;  cùm 
cornes  Flandriffî  *  regem  ad  bellum  sequi  jussus,  id  etiam  objecerit  : 
«  Fuisse  injustum  idem  bellum ,  quod  ad  debellandum  regem  An- 
gh>ruiD  susceperat  *,  cùm  nuUus  antecessorum  suorum  jus  hactenùs 
5ilH  aliquod  in  regno  Angliœ  vindicasset  ^  :  »  adeô  hi  tituli  regnandi 
Tani  habebantur.  * 

t  Jfaa.  Par.  Blst.  Angl,,  an.  1207,  p.  M2,  223  ;  Vid,  Rap,  Thoyr.,  lib.  ▼m.— «  MaU,  Par., 
a.  ISOt,  p.  226  —  *  Ibid,,  m.  1200,  p.  228.—  4  Ibid,,  ID.  1212»  p.  232. 

*  Ferdinandas  SancU  Lusitani»  régis  ûlius. 
s  MaU,  Par,,  an.  I2IS,  p.  230. 

XVI.  5 


SO  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

Posteaqnwi  Joanaes  rex  lafeorrimus ,  «(que  htiid  tsmùs 
temptus  quàm  detestatus ,  suis  tantam  vim  i  viokiis  Frands  ae  r^ga 
Tictoriosissimo  inuDinere  vidit  ;  Innocentio  UI  quaque  auccasaori-^ 
bus  re^um  Anglîœ  tradidit,  quod  ipae  à  Pontifice  nib  homofii  /v- 
fU  fide  reciper^t.  Quid  inuita  ?  contiuuô  Joannes  regno  reatiiutos; 
ab  Innocentio  in  barones  p^uelles  aoathemata  yertuntur,  aique 
in  Philippum  ipsum ,  nisi  bellum  încœptum  ataiiiu  omitteret.  Sed 
barones  in  proposito  pergunt,  Ladovicum  Phiiippi  filium  regoq 
pronuntiant;  idin  Joanne  maxime  deleatantur,  qu6d  regnum  no» 
bilissimum  chirographo  àiemœ  $erviMi$  obtigamei  ^  Ai  ex  illâ  ser- 
Titute  Joannes  id  commodi  referebat,  ut  barontboa,  belloruiii  ne* 
cessitate  inilisque  fœderibua  multa  polUoitua,  multa  larjptus,  ea 
omnia ,  tanquam  sine  romani  Pontificis  supremi  jam  soi  domini  aoe* 
toritateconcessa,  facile  revocaret.  Neo  deerat  Innocentius ,  qui  pro* 
missa  ac  donata  rescinderet.  Intérim  Ludovîcus  mare  trajeoit^  nilûl 
deterritus  excommunicatione,  quœ  profectà  humanis  jam  intentata 
ac  soluta  consiliis,  piis  quoque,  quoruaa  numéro  fuit  Ludovicus^ 
proh  dolor  !  sœpë  contemptui  erat  ;  ac  vana  tantùm  suffugia  qtue* 
rebantur.  Et  quidem  I^udovici  causa  coram  Innocentio  acta  *.  Ob- 
jectum  est  inler  cœtera ,  decretum  condlii  Lateranensis  111  geaeraliSt 
quod  tamen  non  extat  ^.  Oratores ,  Ludovid  nomine ,  responde- 
bant  :  a  Quôd  tempore  latie  sententiae  dominus  Papa  nesciebat  quùd 
Ludovicus  haberet  jus  de  regno  Angli»,  et  cùm  boc  illi  consUterit^ 
non  crédit  quôd  concilium  possit  ei  jus  sAum  auferre*.  »  Sic  sanè^ 
ut  poterant,  in  curift  romanâ,  regum  jura  ab  ecdesiasticA  potestata 
libéra  tutabantur.  Denique  morte  Joannis  finita  controversia  est. 
Tune  odia  Angloruro  concidere  ;  in  Henricum  Joannis  filium  conversa 
omnium  studia ,  atque  in  Ludovicum  odia  ;  ac  tune  metui  cœpit  ex* 
communicatio ,  cùm  vires  undique  defuere.  In  bœc  misera  et  infanda 
Ecclesiam  induxerunt ,  qui  partem  tantam  apostolicœ  potestatis,  ia 

i  MaU.  Par.,  an.  121 5  ;  Fit,  Charl.  Joan.  Spitil.,  i.  t.  p.  5t4;  ei  Corne,  1. 11.  p.  n?. 

*  ObsenraDdum  est  Ludofici  oralores  nuoquin  dicere,  «  quôd  ille  baberet  Jua  de  ttfo^ 
Angll»,  quia  Joannes  i  solio  deposilus  ftierat.  Papa  procurante,  •  ut  Mattbsl  Pariaientii  Terliii 
uUr.  Hoc  enim  argumentum  non  salis  tutum  flrmumque  eis  Tidebatur.  At  Yerodicunl,potH  à 
4|uam  Joannes  morte  damnatus  esseï  à  baronibus  Francis ,  et  de  solio  dejectus  propter  varia  ^ 
crimina  ab  ipsis  Anglio  baronibus ,  Jus  occupandi  regnl  Ludovico  Tenisse»  non  modd,  qo^ 
rex  Anglorum  electione  renuntialus  nierai  ;  sed  eiiam  hsreditario  jure  Blancbse  è  CasielU  e]o» 
«xoris.  Addebant  Joannem ,  qui  rex  non  esset,  summo  Ponliflci  Anglis  regnum  dare  nonpo- 
tnisse,  cikm  rex  qnoque  id  non  possei ,  nisi  liaronura  consensus  aecederet  ;  undè  conclodebini:  , 
Joannem ,  suo  donationis  diplomate  ,  regnum  quidem  non  dédisse  ;  sed  semelipsum  eisodo- 
x«sse;  neque  deinceps  esse  in  illius  polesUte  digniutem  regiam  recuperandi.  Vid.  D.  Fliu«t* 
«l  eos  quos  allegat.  Adi  quoque  Rapin  Thotkas,  lib.  Yni.  {EdlL  Paru.) 

**  Extat  in  concilie  Lateranensi  IV ,  bis  verbis  :  «  Staluimus  ut  saliem  per  quadrienniuiD'»'* 
discordantes  reducanlur  ad  plenam  pacem ,  aut  flrnam  ireugam  intiolabiliter  obaervsodiiBf 
«t  qui  acquiescere  forte  contempserini,  per  exoommnnicaiiooem  compeHaiiiiir.  »  Ton.  x> 
4^nc.  part.  1 ,  col. 233 ,  238.  {EdiU  Paris.) 

aMatt,  Par.,  an.  1316,  p.  m. 


CLERI  GALLIjCANi,  LIB.  IIL  51 

teaporaiibas  ordinaDdis  seu  potiù$  subverteadis ,  pes^o  con^ilio 
cûBoearont  B^  verô  utcmnque  eicus^e  libieat ,  tanquam  lH)n9 
HWQO,  per  hiQus  «etatis  imperitiam ,  à  bonis  etiam  Pontificibus  gjesta^ 
Qtfleculom  saculo  répercutèrent^  tam^  colère  non  possumus ,  q\m 
Bimquam  iCbristo,  autapostoli^,  Patribusqueprodita,  tam  infaus* 
tissQccessibMs  prodieruat. 

CAPUT  XXII. 

Befeitnr  capnt  NovU.  extrav.  de  Jjudleiis  :  hujus  edendl  occasio  :  nihil  ad  rem  ; 

interpretatio  necessaria. 

Per  ^  teflopora  ^  Innoceotius  III  multùm  laboravit  in  componeojdA 
piceinta'  Fraiicos  et  Anglos,  ni  dein(}.è  in  infidèles  arma  conv^rte- 
Q»L  PeDijfice'  djgna  res  !  Novnm  illud»  quôd  pro  pote^te  pacem 
vd  indttcias  r^bus  imperaret.  Grave  id  gallican^  epj^opis  visuai  ; 
•  etregem  excusabant,  Papam  rogantes,  ut  non  lœderet  juri3dîcr 
ttooemr^Fraocorum  ^  :  »  at  graviter  redarguti  suntab  Innocentio^ 
4ltl«deo6  epiMoIft  »  cujus  initium  est  :  iVovi7  ille,  exjtrav.  de  Xudiciis  '• 
Soami  epîstc^  est,  non  sejudicofe  de  feudo,  ci^us  judjcium  ad 
regem  pertin.e4  ^  $ed  decemere  de  peccato ,  cujtM  ad  nos ,  inquit ,  per- 
tket  me  dubiiatione  censura  :  bine  coerceri  à  se  possé  qui  pacem 
abrompant,  prœsertim  juratam  ]  cùm  Ecclesim  sii  de  juramenti  reli- 
gim  eognoscere.  Quœ  quidem  nihil  ad  banc  qusestionem  pertinent , 
cte  non  agat  Innocentius  de  regibus  roetu  deposRionis  coercendis, 
qood  unum  quœrimus  \  vanique  omninô  sunt  et  à  quœstionis  recé- 
dant statu ,  qui  bsc  objiciunt.  Sed  tam^i  si  ad  extremum  urgean- 
tnr^jam  décernant  episcopi  ac  prsesertim  romanus  Pontifex,  non 
tuAim  de  bello  ac  de  pace ,  quod  ipsum  per  se  est  gravissimum  et 
i^  oDicii  pars  maxima;  sed  etiam  de  mÛitiA,  de  judiciis,  de  ma- 
gistnUbus,  de  feudis  etiam,  quorum  cognitionem  à  se  Innocentius 
«noYerat;  cùm  in  bis  omnibus  juramenti  religio  interveniat;  ac  si 
ab  aliis  r^us  juramentum  absit ,  non  abest  certè  peccatum  ;  quo 
Hûnioe,  privata  omnia  et  publica  ad  potestatem  Ecdesiœ  revocen- 
tor.  Qoàre  h«c  Innocentii  vel  emolliant  necesse  est ,  interpretatione 
CQBmiodà,  ac  modum  aliquem  adbibeant,  vel  omnia  imperiorum 
JM  eonfundant. 

M  Pbifippus^  Augustus  senserat ,  cùm  olim  **  legato  Clementis  UI 
râitaoti ,  m  mA  rex  Francias ,  et  cornes  ***  Ricbardus  ****  cum  r^e 
Ao^muB .  (  Henrico  II  )  conuK)nerent ,  foré  ut  terras  eorum  sub  in- 
^oto  concluderet  ;  respondit  se  illius  sententiam  nullatenùs  for- 

1*11.1199. 
^BiepUa  TriveU  Oiron,  Spic,  U  nn,  p.  581.— t  Ext.  Grég.  IX,  llb.  u.  lit.  i.  cap.  is. 
"  Aa.  lies.  —  ***  PieUTieniis.  —  ****  Filiui  Henricl  II,  regti  AngU»  >  ao  deindè  ejtis  sat- 


52  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

midare ,  cùm  nuUâ  sequitate  f ulciretur.  Addidit  etiam  ad  episcopunt 
romanum  miDimë  pertinere  in  regem  aliquem ,  maxime  Francorom, 
per  sententiam  animadvertere,  si  rex  idem  in  homines  suos,  démentes 
et  regno  suo  rebelles ,  ulciscendi  causa  insurgere  disposuerit  ^  »  Sic 
in  sœculis  etiam  ineruditis,  reges  nostri ,  et  majestatem  intelligebant 
8uam ,  et  pro  vhrili  parte  tuebantur.  Itaque  bis  minis  nihil  Clemens  ni^ 
nihil  Innocentius  III  profecere.  De  peccato  cognoscat  romanus  Pon- 
tifex,  legitimo,  canonicoque  ordine,  ubi  grave  facinus  évidente 
injustum ,  notorium ,  neque  ullà  tergiversatione  celandum ,  vel ,  si 
velint ,  Claris  probationibus  certum  :  tune  excommunicationem  tan- 
tùm,  idque  adhibitâ  cbristianft  prudentii,  non  autem  depositionem 
comminetur.  Ut  autem  peccati  nomine,  regnorum  jura,  ambigoas* 
que  bellorum  causas ,  et  iroperiorum  arcana  ad  se  tf abat ,  ne  ipse 
quidem  velit.  Cseterùm  in  foro  conscientiœ,  ubi  babemus  conGten* 
tem  ac  pœnitentem  reum,  quo  pacto  quascumque  peccata  sunt,  etiam 
in  temporalibus  (sive  illa  sint  ambigua ,  sive  certa ,  sive  publica ,  sive 
occulta  )  clavibus  Ecclesiœ  subdantur,  quatenùs  quidem  peccata  sunt, 
nemo  sanus  objiciet  :  neque  ad  rem  uUo  modo  pertinet.  Quod  pro- 
ptertardiores,  aut  cavillatores  monitum  esse  volumus. 

CAPUT  XXIII. 

Bonifacii  VIII  cum  Philippo  IV  Pulchro  Franconim  rege  dlssidium  :  acta  Boniikcil 
rescissa  à  Clémente  V  :  rex  omnesque  regni  ordines ,  regni  in  temporalibus  tueninr 
independentiam. 

Hic  temporum  ratio  postulabat ,  ut  de  Friderico  II  ageretur  ;  sed 
quandoquidem  novo  exemplo  in  concilio  genersdi  est  depositus  ;  ia 
eoque  negotio ,  de  concilii  generalis  auctoritate  multa  mentio  fuit, 
totam  rem  eô  remitti  placet,.  ubi  de  iisquœin  conciliiscirca  tempo- 
ralia  ordinanda  gesta  sunt ,  disseremus*.  Properamus  ad  alia,  neque 
tamen  animus  est  explorare  omnia  quibus  PontiGces  usurpatam  se- 
mel  temporalem  potestatem  exercere  aggressi  sunt.  Posteaquam  enim 
orbis  christianus  bis  assuefactus  est,  non  defuere  reges  ac  principes, 
qui  hune  cupiditati  et  invasioni  titulum  obtenderent  ;  placebatque 
jactare  in  vulgus ,  Sedi  apostolicse  obsecutos ,  dum  fœdœ  cupiditati 
morem  gérèrent.  Caeterùm  seditiones  ac  bella  atrocia  sequebantur  ç 
quo  metu  factum  est ,  ut  base  reformidarent  omnes  ;  et  magno  terrori 
fuit,  quôd  bis  decretis,  si  non  dari  régna,  saltem  perturbari  pos— 
sent.  Quae  postquam  generatim  diximus ,  ea  tantùm  sigillatim  refe— 
remus ,  quae  ad  banc  elucidandam  qusestionem  aliquid  singulare 
praeferre  videantur;  qualla  sunt  imprimis  ea  quœ  sub  Bonifacio  VIII 
contigerunt. 

s  Mau.,  Par,,  tn.  1188.—  t /n/:^  liK  ri.  cap.  9, 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  III.  57 

Eo  PoQtifice  nullus  unquam  graviùs  à  Gregorii  VII  temporibus  cou* 
eolctvit  imperia  :  quo  nomine  non  tantùm  apud  nostros,  quos  acer- 
limè  aggressus  est  ;  yerùm  etiam  apud  exteros  malè  audivit.  Testis 
Jotmies  Hocsemius  oanonicus  Leodiensis ,  ejus  œvi  scrtptor  :  «  His  , 
iaqiait  ^ ,  temporibus,  Bonifacius  animosè  nimis  omnia  facta  sua  ex-- 
padMNit  pro  libilo ,  nec  fratrum  suorum  consilia  sequebatur ,  et  quia 
videbat  quôd  propter  potentiam  regoi  Fraociœ ,  suam  non  poterat 
exsequi  Toluntatem ,  et  considerans  régis  Formosi  simplicitatem ,  eo^ 
qiiàd  totum  regni  regimen  à  suis  consiliariis  dependebat ,  ad  régis 
et  regni  humiUationem  pro  viribus  nitebatur.  »  Haud  longè  absimiiia 
Joinnes  Villanus  Italus  prodidit  *.  Alii  ab  eodém  multa  superbissimè 
at^  arrogantissimè  dicta  gestaque  commémorant.  Hanavit  ea  opi^ 
&io  ad  post^os. 

Platina  Italus,  bistori»  pontificiie  sçriptor  nobilis  :  «  Horitur  Boni- 
liKios ,  qui  semper  regibus ,  principibus ,  nationibus ,  populis ,  ter- 
rorem  potiùs  quàm  religionem  injicere  conabatur  ;  quique  dare  régna 
etaoCnre,  pellere  homines  et  reducere  pro  animi  arbitrio  conaba- 
tur... Uscant  hujus  exemplo  principes  omnes,  tamreligiosi  quàm 
sascolares ,  prœesse  clero  et  populis ,  non  superbe  et  contumeliosè , 
ut  hic,  de  quoloquimur;  sed  sanctè  et  modeste,  ut  Cbristus  rex 
noster  ejusque  discipuli  '.  » 

Huic  adversùs  régna ,  prsDsertim  yerô  adversùs  Francos  gravia  mo- 
lieati,  Phitippus  IV ,  Pulcber  appellatus ,  acerrimi  ingenii  atque  ani- 
mi rex  Francorum ,  Francique  omnes,  principes,  nobiiitas,  plebs, 
deras  ipse  magnà  consensione  vebementissimè  obstiterunt.  Quse  per 
Tim  (acta  sunt  adversùs  Pontificem,  lacrymis  prosequenda,  neque 
reiprobavit,  bujusque  sceleris  insons,  pontificio  quoque  judicicx 
prainntiatus  est;  et  nos silentio prœterimus.  Quœ  ad  illud quod  trac- 
tamus  doctrinde  caput  pertinentia  utrinque  prolata  sunt,  exsequemur^ 
immt  ea  apud  Odoricum  Rainaldum  Baronii  continuatoVem ,  Anna- 
liominr  et  xv  tomis  legimus,  et  in  editione  Parisiensi  anni  16$& 
VuUmsd  hujus  dissidii  ex  regestis  regiis  diligentissimè  colliguntur  ^» 

Ceterùm  cûm  Bonifaciana  décréta,  quoad  boc  negotium  attinet, 
Qomefitis  V  partlm  antiquata  auctoritate ,  partim  temperata ,  partim 
ex  regestis  toili  jussa ,  ac  reverà  suMala  et  deleta  in  regestis  Vatica- 
Dis,  ab  Odorico  Rainaldo  reperta  sunt  :  nos  ubi  ea  deôreta  ex  tem- 
porom  série  referemus ,  suam  cuique  apponemus  notam ,  ut  lector 
Teritatis  amans,  et  quid  decretum  sit ,  et  quo  loco  hâbendum ,  uno 
intuîtu  complectatur. 

Ac  ne  quis  existimet  hœc,  quœ  à  Rainaldo  ex  regestis  deleta  re- 

«  Boc9.  mtL  BpUc  LeodL,  c.  xzix.— t  FM.  Blst.,  p.  iSO.—  >  PUU.  vit,  Bonif.  FUI,  p.  28S» 
cÉiLCokm.  i9n.^iHaln.,  au.  iDi.  n.  M;  Birt.  du  différ,,  p.  S97. 


64  DEFENSIO  DECLAIIATIONI& 

perta  sunt,  prii^Us  forte  contins  faisse  suMata,  prœmîttiiiius  Oe- 
mentis  V  decretam ,  in  bullft  quœ  iiidpit,  Rexylûrîœ,  qtm  qaidem 
abOdorico  Rainaido,  omissft  tantùm  prœfatione,  describitur^  Sic 
aQtem  decernit  Clemens  :  «  Nos ,  eorum  qus  tantis  periculis  atque 
inalis  caosiatti  et  occa^onem  dédisse  noseuntur ,  volentes  abolere 
inemoriam.......  sententias,  constitutiones,  dedarationes ,  privtle- 

giorum  i^vocationes ,  suspensidoes ,  excomtnunicationes ,  interdieta, 
privalionesf ,  depositiones ,  et  pro<!ïes6us  prsditios ,  de  libris  capito* 
kribiis,  et  regiatris  Ecclesiœ  ronranse,  de  fratrom  nostrordm  con- 
•ilio  otnninè  tolli  et  penltùs  mandavimus  amovéri.  » 

Estât  etiam  apud  Odoritom  Rainaldum  *  authentica  déclaratif  ipsî 
regesto  Bonifaciano  inserta ,  quft  base  omâia  jussa  CtementisT  ^«sa 
esse  constat.  Quœ  autem  potissimum  Bonifacii  décréta  Clemens  T 
antiquavit  et  retocavit ,  docet  ipse  Rainaldus  ex  manascriptâ  Ustorià 
Bemardi ,  qaœ  in  bibliothecâ  Vaticana  asservàtnr.  Hsec  enitn  rerba 
blstorici  refèrt*  :  «  In  kal.  feb.  duas  constitationes  Bonifaeii  quon- 
dam  papte ,  dnabi  qoam  (firexerat  régi  Francise  in  qaA  ficribëbat  ei- 
dem ,  ipsum  regem  es(se  subjectum  roman»  Ecclesiœ  in  temporalibus 
et  spiritualibus  ;  aliam  verô,  quœincipit  :  Clerieis  taicos,  reYOcarit, 
et  omnia  quse  &l  ipsis  constituta.  >»  Jam  postquam  nnirersim  rerum 
formam  delineavimus,  singularia  gesta  aggredi  placet. 

IMssensioniis  exordium ,  aut  maximum  fuit  incentivum  celdbris 
iâa  anno  1^6 ,  Bonifticii  Vni  édita  constitutîo  invidiosissimo  exordio  ; 
Chricis  laicos  infesios  oppiio  prodil  antiquiêas  ^.  Hàc  vetat  Bonifacios, 
sub  anathematis  pœaft ,  ne  quid  in  regnorum  et  reipublicœ  subsi- 
dîam  )  aut  principes  exigant  à  dericis ,  aut  clerici  solvant  sine  Sedis 
apostolic^  licentift. 

Gomraotum  eà  re  Philippum  significat  bulla  fnefftéQis  * ,  ad  ipsum 
eodem  anno  directa  ;  sed  Bonifacius  suam  sentenûam  sic  tempérât  : 
A  Non  prttci'sè  statuimus  pro  defensione  yel  tiecessitatibos  tais ,  vd 
regni  tui  ^  ab  iiadem  prœlatis  eceletiastidsque  personis ,  pecomarum 
subsidium  non  prœstari;  at  adjecimus,  id  non  fleri  absque  nostrft 
lica^tià  ^peciali.  » 

Neque  expHoatio  placdtt ,  pamm  ut  videbatur  public»  necessitati- 
bus  consulens.  Quin  anno  sequente,  ipse  Bonifacius  dato  diplomate 
dedaravit  :  c&m  necessihu  imminerei,  peti  ac  reeipi  ab  ecdeaiastidi 
posae  pecutiias ,  quM  etiam ,  Pontifice  romano  inconsultd ,  impertîn 
im^anêur,  atque  ut  neees$itati$  iechratiô,  régis  et  successarum  âno- 
rum  conscienUisrelinquatur^. 

i  HUt,,  etc.,  pag.  300;  Raln.,  an.  isit,  n.  M  et  leq.  — t  Aaiit.,  m.  t30i.  n.  St.—  i  Bernard,, 
Cht^n,  àp.  nain.,  Cn.  ifloO,  ti.  U^iHUt.  du  lOiftér^  «to;,  ^.  Ï4.^i  /Met.,  p.  lS.-^»fNtf ,  p. If» 
Aaifi.,  an.  1297.  n.  so. 


CLERI  GÀLIICANI,  LIB.  HL  55 

^ëd  ftiilem  necesae  erat  talîa  invidiosis^aiè  commoveri ,  ut  deindè 
npm  pemittereotar  «rbitrio  ?  Deoique  Cletneus  V  id  Bonifacii  de- 
«ntoti ,  omoiaque  esL  eo  seoute ,  andqaavit ,  et  baberi  voluit  pro 
èifKiiiy  edRft  biiHft,  cojftô  inftium  est  :  Quoniam  ex  eomUtutiane*^ 

Eedem  aiiso  1296 ,  Philipims  vetuit  «  aanim ,  argentum ,  pecu-^ 
BiHD,  vidoalia,  ara»,  eqooB,  munimenta,  à  qtioeumque,  cujas- 
comqoe  dignîtatis  ac  nationis,  à  regni  Hmitibus,  sine  sua  speciali 
Jkmû/i  deferri  *  ;  »  ut  hts  regnurti  afflueret ,  neque  inimici  augmenta-- 
fmt».  At  BoriififtduB  baltam  rnefabUis,  ad  ipsum  tegem  dirigit,  qua 
bMar  taterdàm  id  utile ,  ne  cfvibQs  necessaria  subtrahantur ,  eaque 
athoates  transeaiit  :  «  Sed ,  iaquU ,  sic  generalem  proferre  senten* 
tai^ot  tQlteti,BOn  solùm  reprobatur  insubditos,  sed  etiam  to 
exteros  cujusiibet  nationis.  »  Tniu  addit  :  «  Et  si ,  quod  absit,  fuerit 
^ndoitiam  intentio ,  ut  ad  nos  et  fratres  nostros  Ecdesiarum  prse- 
ktos,  ecdemsticasque  peimnas,  et  ipsas  Ecclesias,  et  nostraet 
Vnriim  bmia,  non  solùm  in  regno  too ,  sed  etiam  constitutoinm 
riffibet  estetfdatur  :  hoc  non  solum  fuisset  improvidum ,  sed  insa-* 
Mtt,  teHe  ad  illa  temerarias  manus  extendere,  in  q.uibos  tibi  sœ-- 
«riiribusqae  principibus  nulla  est  attributa  potest».  Quin  potiûsex 
boc,  contra  libertatem*  eamdem  temerè  Teniendo ,  in  eioommuni<* 
catioQis  seatenttflm  promol^ti  oanonis  incidisses.  »  At  non  puto 
^Mmquamessepontifioiordmdictorum  tam  protervum  defenscnrem^ 
qtf  tQ«î  httcaudeat  ;  improvidum ,  insanum  ac  anath^nate  plecten* 
facinus ,  si  princups  prohibeat  ne  ab  ecclesiasticis  tes  tam 
,  sikieregfi  licenUà  extra  regnum  transportentur.  Qui  yer6 
is  défendant  ecddsiaaticam  Hbertatem,  profectônon  defendunt^ 
M  tegeto  invidiosam  ac  noxiam  reddunt  ;  çlericosque ,  non  cives , 
M  propomodùm  hostes ,  atqm  omnibus  graves  invisosque  faciunt. 
Qm«  Milippus  ab  edioti  sui  gravitate  et  aoctoritate  non  recessit. 

Raque  commotus  est  bis  Bonihcii  minis  *  :  a  Cogita  et  repensa 
BdattorinB ,  Anglia  et  Hi^ni^  régna ,  quœ  undique  te  circunn 
Aoi,  aormfiqae  potentias  ac  strenuitatem  et  multitodinem  incola* 
tM;  et  patenter  ag^osces ,  quM  non  sit  tempos  aceeptabile,  non 
te  aalotis  in  diebos  istls,  nosetipsam  Ecciesiam  talibos  pertnribare 
limtuiiu.  Meo  revOG»re  débuisses  in  dubium ,  quôd  nostri  et  Ecde- 
il^miMorn  et  (kvoris  sola  subtractio^  in  tantùm  te  debilitaret,  ac 
tau»  quèd  »  ut  tmtmi  tua  omtttamus  incommoda ,  persecùtiones 
t^Mtte  ferre  non  poeses;  ac  ubi  nos  et  eamdem  Ecciesiam  tibi  ad*- 
Tersarios  constitueres  principales,  adeô  nostra  et  ejusdem  Ecclesiis 
^  aliorum  prsedictorum  provocationis  tibi  sarcina  gravier  reddere- 
bir,qtièd  àd^egus  pondus  tui  efflcerentur  humeri  impotentes.  »  A& 

1  fmu.  de  Différ,,  p.  UT.*  1  md„  p.  11^  •  ibfd.,  p.  t7. 


5d  DEFENSIO  DECLARATIONïS 

postea  :  «  Quid  ergo  tibi  accideret,  si,  qaod  abnt,  Sedem  ipsam 
offenderes  graviter,  eamque  hostium  tuorum  constitaeres  adjotri- 
cem;  quin  potiùs  contra  te  faceres  priocipalem  ?  )>  Jadicet  lecAor 
pontificiumne  sit  ac  paternum ,  catholico  régi  regium  offidiun  fortiter 
ac  innoxiè  exsecuto,  neque  quidquaih  contra  religionem  aut  Ecclesiam 
molienti,  haecintentare,  commovere  adversùs  eum  reges,  se  pne-^ 
hère  (uijutarem ,  imô  cuiversarium  principalem. 

Neque  erat  levius ,  quôd  subortis  Philippo  cum  Romanorum  atqne 
Angliœ  regibus  controversiis ,  Booifletcius  sic  scriberet  ^  :  a  NumqukL 
super  lis  dicti  reges  denegant  stare  juri  ?  Numquid  apostolic»  Sedis^ 
quœ  cbristicolis  omnibus  prœeminet,  judicium  yel  ordinationent 
récusant?  Dumque  in  eos  super  iis  peccare  te  assuerunt,  de  hoc  ju- 
dicium ad  eamdem  Sedem  non  est  dubium  pertinere.  » 

Ad  bœc  respondet  Philippus  oblatum  à  se  esse  ut  reges  starent 
arbitris  *,  ac  postea  de  controversiis  cum  rege  Anglo  campromisii  m 
summum  Pontificem,  sed  tanquam  in  prwatam  personam,  ac  bime^ 
diclum  Cajetanum  *,  quod  erat  Pontificis  nomen  proprium  ac  genti-» 
litium.  Hoc  enim  expresse  additum ,  ne  pontificiœ  potestatis  nomifie^ 
hoc  ad  se  judicium  necessariô  deferendum  putaret,  quod  quideia 
arbitri  offlcium  eâ  conditione  Pontifex  ipse  suscepit  ^ 

Cùmautem  anno  1297,  Franciœ  atque  Angli»  regibus  "^^  aub  ex^ 
communicationis  pœnft  treugas  seu  inducias  indixisset ,  legalique  e& 
de  re  Bonifacii  ad  Philippum  litteras  attuiissent  ;  quid  ille  responde- 
rit,  et  in  vulgus  spargi  jusserit,  legati  testautur  sic^  :  a  Cùm  dictas 
litteras  prœsentaremus  dicto  régi  legendas,  idem  rex  in  conUnenti^ 
antequam  litterœ  eœ  legerentur,  nomine  suo  et  se  présente,  fedt 
exprimi  et  mandavit  in  nostri  prsesentift  protestationes  ejusmodi ,  et 
alia  quœ  sequuntur  :  videlicet ,  regimen  temporalitatis  regni  sui  ad 
ipsum  regem  solum ,  et  neminem  aiium  pertinere  ;  seque  in  eo  nemi- 
nem  superiorem  recognoscere  nec  habere  ;  nec  se  intendere  suppo- 
Bcre  vel  subjicere  modo  quocumque  viventi  alicui ,  super  rébus  parti- 
Bcntibus  ad  temporale  regimen  regni.  »  Ac  postea  :  «  Quatenùs  autem 
ipsius  régis  tangit  animam,  et  ad  spiritualitatem  attinet,  idem  rex 
prœdecessorum  suorum  sequens  vestigia ,  paratus  est  monitionibos 
et  prœceptis  Sedis  apostdicœ  devotè  ac  humiliter  obedire,  in  quan- 
tum tenetur  et  débet ,  et  tanquam  verus  et  devotus  filius  Sedis  ipsius  » 
et  sanctœ  matris  Ëcclesiœ  reverentiam  observare.  »  Sic  sua  tudi)atiir, 
nec  Sedi  apostolicse,  cujus  auctoritate  res  Ecciesi»  stant  maxime» 
quidquam  derogabat. 

I  Preuv,  du  Diffir.,  p.  it.—  t  Ibid.,  p.  2S  et  14.  —  s  Ibid,,  p.  4i  ;  Rain.,  an.  1298»  n.  2. 
*  AUrae  etiam  reci  Romanorum.  (  SdlL  Parla.  \ 


1  rreuv,  au  oifitr.,  p.  it.—  t  /^lo.,  p.  23  et  st. 
*  Atqoe  etiam  régi  Roaunorum.  (  J?<Ù<.  Pof/l. } 
é  UisU  du  Diffir,,  etc.,  p.  28. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  IIL  57 

Attuo  4301 ,  passlm  drcuinferebaDtur  brevissimœ  BonifacU  ad 
fbHippum ,  et  Pbilippi  ad  Boniraciam  litterœ  omnibus  note.  Bonifaciî 
epelMm  taie  est  initium  :  «  Scire  te  volumus ,  quôd  in  spiritualibus  et 
koiporalibus  nobissabes  ^»  Quœ  ne  in  prsBjudicium  Iraherentur,  «  die 
fiominicà  post  octayam  PunGcationis  béate  Mariœ  1301 ,  rex  Frando 
fedt  comburere  bullam  Papœ ,  in  medio  omnium  nobilium  et  aliarum 
persoBamm ,  qu»  erant  eàdem  die  Parisiis ,  et  cum  trompis  Fecit 
OQobostîonem  huju$  bullœ  per  totam  villam  Parisiis  prseconisari  : 
item  à  die  Veneris  antediem  Dominicam  erant  elapsi  quiadecim  dies, 
qoàd  idem  rex  condemnavit  filios  suos  in  prœsentift  totius  curi» 
A»,  et  procerum  omnium»  qui  erant  pnesentes,'  si  advocarent  ab 
aliqoo  mente ,  nisi  solummodo  à  Deo  regnum  Franciœ  *.  » 

Qoôd  ergo  regia  potestas ,  alteri  quàm  Deo  in  temporalibus  subjici 
diceretur ,  id  non  modo  régi ,  sed  etiam  universœ  genti  adeô  inU> 
knhile  visum,  ut  nullà  unquam  in  refuerit  omnium  ordinum  tanta 
coQsensio.  £à  de  re  consultus  Petrus  de  Bosco  regius  advocatus ,  ita 
re^K)ndebat  :  a  Quôd  Papa  sic  scribens  et  intendens ,  sit  et  debeat 
bcreticus  reputari  '.  »  Neque  tantùm  ministri  régis  hsec  Pontifici^ 
cogîtata  adversabantur ,  sed  etiam  gravissimi  hujus  œtatis  theologi 
scriptis  editis  confut&bant;  ac  ne  jam  privâtes  appellemus,  Franc! 
principes,  duces,  comités,  barones,  nobiles,  in  iis  actis  quse  ad 
eirdinalium  collegium  ediderunt ,  illud  horruerunt ,  quod  expro- 
brabant  à  BoniPacio  dictum  :  «  Regem  in  temporalibus  subjectum 
ipù  esse  propter  regnum  Francise ,  cùm  reges  Francique  omnes  sem- 
per  dixerint ,  omnibusque  sit  notorium ,  id  regnum  in  temporalibus 
floli  Deo  subdi  ^.  » 

Haie  contestationi  eodem  anno  clerus  universus  assentitur ,  datis 
adBonifacium  litteris,  subhoc  titulo':  a  Archiepiscopi ,  episcopi, 
abbates,  prières  conventuales ,  decani,  prsepositi,  capitula,  con- 
Teotus ,  atque  collegia  ecclesiarum,  cathedralium ,  collegiatarum , 
regniarium  et  saecularium  totius  regni  Francise  Parisiis  congregati  j  )> 
testanturque  ad  tuendam  régis  in  temporalibus  supremam  potes- 
tatom  «se  adfuturos  eidem,  debitis consiliis  atque  auxiliis'opportu* 
nis.» 

Quod  ipsum  postea ,  anno  1303,  luculentiùs  déclarant.  Cùm  enim 
à  BoDifacio  VU!  ad  futurum  concilium  oecumenicum  rex  et  barones 
^ypdlarent,  archiepiscopi,  episcopi,  et  abbates  prsecipui  in  appel- 
htionem  consentiunt ,  atque  bsec  insuper  addunt  *  :  «  Nos  dicto 
domjDo  régi,  et  baronibus,  ac  sibi  assistentibus  assistemus,  et 
secundùm  Deum  pro  viribus  defendemus ,  nec  nos  separabimus  ab 

«  But,  du  Différ,,  aie.,  p.  44.—  i  Ibtd.,  p.  69.— i  Ibld,,  p.  4S.— 4  Ibid.,  p.  «0.— «  Jlfid,,  p.  «T. 
«>4iMé.,p,U3,  US. 


88  DEFEIISIO  DECLÀRÀTIONIS 

lisdem ,  nec  absolationibus  à  joraméntis  fldeliUiUs ,  vd  aliis  quibûs- 
eumque  relaxaUoniln» ,  indultis  et  k^algendis,  impetratis,  vel 
impetrandis,  vel  ultrô  oblatis,  vel  offbrendis ,  tel  concedeiMfis, «te- 
mur  :  imô  semper  ddem  domino  régi,  barooMms  et  adbœrefitibQs 

adbœrebimas  ; jure  romanœ  Eecleaiie ,  noBtroque  et  Ecdesiarum 

nostrarum  in  omnibus  et  per  omnja  semper  saWo.  » 

Quœ  appdlatioDem  ad  conciliom  specUtnt  non  sonthiôtis  loei.  fflo 
vidisse  snfficiat ,  consentire  omnes  regni  ordines  in  eam  sententiam, 
regem  in  temporalibus  soli  Deo  subesse,  atque  etfam  q^eeiaikn  prse- 
latos  profiteri ,  nuilis  se  aententiis  asaensuros  quibos  à  fidelitate  régi 
débita  absolrantur.  Cogitet  nunc  ieetor  dtligens,  an  h»e  mi^ribug 
nostris  tam  gravia  visa  j  indirecte  potestatis  distinctiimculi  emodiii 
posse  videantar  nostri  :  oertè  non  Toces ,  sed  rem  ipsam  JndicabaDt 
iutolerabitem. 

CAPUT  XXIV. 

BaHoB  ÀutcuUa  /itt ,  et ,  Unam  sanetam ,  expendciatur. 

Non  désuni  qui  dubitent  vérane  an  falsa  sit  parva  ea  epistola  Bo- 
liiracii  VIII,  quamanno  1301  loto  regno  divulgatam,  eodemque 
tempore  conrutatam  à  totgravibus  viris,  regià  quoque  auctoritate 
combustam  vidimus.  Yerùm  id  nihil  nostrà  interest ,  dummodô  apud 
nos  constet,  omnibus  curœ  fuisse,  ne  apud  Prancos  doceretur  re- 
gem in  spiritualibus  ac  temporalibus  Papœ  subesse.  Sanè  BoniFacium 
id  sibi  vindicasse,  et  historici  hujus  œvi  suprà  memorati,  et  certa 
monumenta  probant  %  imprimis  buUa  Ausculta  fili ,  quam  ad  Phi- 
lippum,  anno  1301 ,  perlatabi  esse  constat^,  et  bulla  Vnam  sane- 
tam, quas  nunc  perpendere  nos  oportet. 

Ergo  Bonifacius  in  bullft,  j4u$culla  fili,  postquam  ex  )eremi«e 
Verbis  *  id  sibi  tribuit ,  consUtulum  esse  se  super  génies ,  et  régna  ,  sic 
concludit  :  «  Quare  nen\o  tibi  suadeat  quôd  superiorem  non  habeas, 
et  non  subsis  summo  hierarchas  ecclesiasticœ  hiérarchise.  )>  Id  qui- 
dém  à  Philippi  mente  longè  aberat ,  ai  de  spiritualitate  ageretur.  Au- 
divimus  enim  regem  pio  studio  banc  obedientiam  professum  -,  sed 
Bonifacius  aliô  spectabat.  Âccusat&  enim  régis  administratione  per- 
versà  tàm  in  rébus  temporalibus  quàm  ecclesiasticis ,  signiRcabat 
èvocatos  esse  Romam  ad  diem  certum  **  nempè  totius  regni  «  archi- 
episcopos  et  episcopos ,  unà  cum  abbatibus,  capitulisque  ecclesia- 
rum ,  et  magistris  in  theologift,  et  jure  canonico  \  ut ,  inquit,  sublatft 
repentinft  exceptione  consilii,  cum  iis,  sicut  cum  personis  apud  te 
bmni suspicione  carentibus,  quin  potiùs  acceptis  et  gratis, .«..  trac- 

fl  BUi,  du  Ditfér.,  etc.,  p.  41, 14. 

*  A  Jaoobo  de  Jformmdis  ardildlacono  Narboneoti. 

'•  StHim,,  I.  fo. 

••  I  noTemb. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  III.  5d 

tm  ooDsidtiAs ,  et  ordiotre  salubriàs  vateamos ,  quœ  ad  pmmisso^ 
ron  emendattODem ,....  acbonum  et  prosperum  regimen  ipsius  regni 
tîddMraus  expedire  ^  »  InYitabat  deindè  tegem  ut  fidos  tiros  mi(>- 
taret  per  quos  deiiberatiofii  interesset  «  Alîoqiiin ,  ioquit ,  tuam,  et 
ipMraBi  abBentiam  divine  reptente  prœsentift ,  in  prsBmissîâ  et  ea 
cDotiDgentîbus  ae  aliia^  prout  eipedit^e  Tidebitar,  proeedemus.  ^ 
<^ii  vduisseDt,  ac  de  regni  regimine  romanos  Podtifex  Rom^ , 
tege,  sire  absente  siye  prœsente^  decerneret,  nempè  regnaret  Pon^- 
6baL  :  ipse  rex  nudom  régis  ttomen  obtineret  :  quœ  absurda  et  ni^ 
mia  9  teÉtatnr  Odoricus  Rainakins  *  érasa  et  expunctà  démentis  T 
jasBB  fuisse  9  neqde  »  his  Bonifacii  Ktteris  quidquam  integrum  teh 
nuisisse  in  acUs,  prœter  ea  quibus  regem  ad  Hierosolymitanam  ex^ 
peditionem  adhortatur. 

8ed  quanqiMiDi  hisee  regt  Tehementissimè  displicebant ,  non  ibi 
tmeii  eonstitit  BoniheiuS.  Anno  enim  1302 ,  edidit  illam  cdebrem 
extravagantem ,  Unam  ionetam  * ,  in  quA  duo  à  liobis  diligentis^më 
«e  Bobtilissimè  secotii  oportet  :  primàm ,  id  qtiod  exponit  Pontifex  : 
altemm ,  id  quod  définit  ac  decernit  ;  haec  enim  non  ejusdem  virtutib 
esse  et  sœpè  diximus  et  omnes  confitentur.  Expositionis  autem  hsefe 
somma  est  :  «  Unam  Écclesiam  esse  :  unum  ejus  caput  Christucb 
Qiristique  viearium  Petrum  ac  Pétri  successorem  :  duos  eàse  gtadios, 
apirituatem  similiter  et  materialem  :  hune  etiam  Pétri  esse ,  dicente 
Bomino  :  C&nverte  gladium  futnn  in  vaginiam  ;  sed  regum  et  militum 
manu  exerendum  :  tum  gladium  esse  sub  glàdio ,  et  temporalem 
aacloritatem  spirituali  subjici  potestati ,  cûm^ti^  eséeni,  â  Deo  orip- 
Mia  esse  ;  neque  ordinata  f  utura  esse ,  nisi  secundàm  beatum  IMo- 
liysium  inferior  redueeretur  per  alium  in  snpremA.  »  Addit  postes  : 
«  Iféritate  testante ,  spirilualis  potestas  terretiam  petestatem  }nsth- 
tatre  habet  et judicare ,  si  bona  non  fuerit ,  ut  indè  teriRcetur  iUud 
Gérante  :  Te  e&nsiifui  nip^  génies  et  tegna  :  quare  si  deviat  tempo*- 
Mispotestas,  à  ^irituali  judioanda;  Èi  spintuaUs,  minor  à  suo 
aaperiori  s  si  spiritualis  maxima ,  Deo  solo ,  testante  apostolo  :  Spi^ 
fi^uiis  horno  judkat  ofnnia  ;  ipse  autem  à  nemine  jHiieûiur;  quœ 
qHidem  ^ipiritualis  potestas  maxima  Petro  est  tradrta  his  verbis  :  QÛoâ- 
nmtfÊe  Ugaveris.  Quicumque  igitur^  inqult,  huic  poiesUsii  à  Deô  siè 
ofdiâate  refait,  Dei  ordinaliôni  resistii ,  nisi  duo ,  sicut  Manichœu», 
ingst  esse  principia,  quod  fabum  et  hieretieum  jadieamns;  quià 
Mtttite  Moyse,  non  in  printipiis ,  sed  inprincipio  eeslum  Deus  trea^ 

ns  ergo  eocpositis  i  eô  viam  albi  piorasse  vidébâtur ,  ut  romane 

«  nu.,  etc.,  ptg.  50,  SI.— t  Fld,  Rain.,  tom.  xt.  —  s  Sxlrav^,  de  HaJ,  et  obed,;  HiêU,  ete. 


€0  PEFENSIO  DECLARATIONIS 

PontiGci  omnem  poteslatem  esse  subditam ,  etiam  in  temporalibus^ 
pro  certo  fidei  dogmate  definiret  At  profectô  non  eô  usque  proceasit  : 
hoc  enim  tantùm  habet  deGnitio  ï  a  Porrô  subesse  romano  Pontifici 
omnem  humanam  creaturam  declaramus,dicimus,  definimus,  et 
pronuntiamus  omninô  esse  de  necessitate  saluUs  ;  »  quod  quidem 
est  verissimum ,  et  apud  catholicos  certum ,  si  de  spiritaali  potestate 
intelligatur  :  animadvertique  hic  volumus  audentisstmum  Pontifi* 
cem ,  nec  id  fuisse  ausum,  ut  potestatem  temporalem ,  licèt  in  expo- 
sitione  ssepë  memoratam ,  uti  sibi  subditam  in  temporalibus ,  in  ipsâ 
definitione  ac  determinatione  diceret.  Qiiippe  cùm  in  dtatissimo 
cursu  eô  quoque  abripiendus  esse  videretur ,  ut  temporalia  invado- 
ret,  repressit  sestatim,  rei  povitate  ac  difficultate  deterritus,  de- 
flexitque  ad  ea ,  quae  spiritualem  potestatem  certissimè  stabiiirent. 

Dùm  hœc  agebantur,  negabat  Pontifex,  negabant  cardinales  i 
pontifice  dictum  unquam  ,  «  quôd  rex  recognoscerét  se  tenare 
regnum  suum  ab  aliquo ,  aut  ab  Ecclesià,  aut  ab  ipso  Pontifice* ,  » 
neque  profectô  hamagium  postulabat ,  quœ  plana  et  mera  esset  insi- 
pienUa.  Sed  quid  verba  proderant ,  si  alioquin  Pontifex ,  regnum ,  nt 
apertè  prœferebat,  inconsulto  rege,  Rom»  ordinaturus  esset,  et  si 
Tatione  peccati  omnia  ad  se  traheret?  Ad  hœc  fréquente  consistorîo 
mînaretur,  a  se  regem  Pbilippum  depositurum,  ut  unum  garde- 
nem*  :  »  quin  etiam  in  bullâ  Unam  sanctam,  sipertè  scriberet,  «  qaôd 
spiritual is  potestas  terrenam  potestatem  instituere  haberet  ac  judi- 
care^  »  hoc  est^  procul  dubio,  data  sententift  deponere ,  quam  à  se 
înstitui  doceat  :  qui  subjectione  nulla  erat  major,  ne  quidem  in  eo 
quod  vocant  homagio  -  iigio  ?  Quid  quôd  gladium  materialem  tu 
potesUUe  PontificU  plané  esse  dicebat ,  aliâ  licët ,  regum  nempè  et 
militum  manu  exerendum  ?  Qutd  si  doctrina  valeat,  ac  jus  sit  Pontifi- 
cibus  in  bello  ac  pace  tractandi ,  non  jam  hortatione et  consilio ,  sed, 
uti  Bonifacius  facere  aggressus  erat,  summ  potestate ,  ac  pro  im- 
perio  agere  ;  nempè  reges  nibil  aliud  quàm  PontiPicum  ministri  et 
exécutoires  essent. 

Quare  etsi  Bonifacius  non  hoc  definire ,  aut  pro  certo  et  catholico 
dogmate  asserere  videbatur,  grave  erat  Francis  regique  Philippo, 
bsc,  quibus  continetur  regise  potestatis  certa  pernicies ,  pontiGdo 
nomine  quocumque  modo  doceri  ;  impetraruntque  à  Clémente  V  ^ 
Extravagantem  Meruit,  ccgus  h«c  verba  sunt'  :  «  Nos  régi  et  regno 
(Francorum  )  per  deGnitionem  ac  declarationem  bon»  memoriœ  Bo- 
nifacii  papœ  VIII,  prœdecessoris  nostri,  quse  incipit  Vnçun  ionciam, 
nullum  volumus  vel  intendimus  pr®judicium  generari  ;  nec  quôd 
per  illam  rex ,  regnum ,  et  regnicols  prselibati ,  ampliùs  Ecclesiœ  sint 

i  Misi.,  etc.,  p.  •$,  74, 7S.— «/M(fo  p.  T9.— s  Bxtrav.  comin.  de  PrivUeg,,  BUU,  etc.,  p.  tM« 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  III.  6t 

8Ql)jecU  romanae ,  quàm  anteà  existebant;  sed  omnia  intelligantur  ia 
eodem  esse  statu ,  quo  erant  ante  definitionem  prœfatam,  tàm  quan-^ 
tùm  ad  Ecclesiam ,  quàm  etiam  ad  regem ,  regnum ,  et  regnicolas 
saperiùs  uominatos.  » 

Sic  decretalis  Unam  sonctom  ^  tanto  apparatu  prolata,  perindë  ha-« 
bita  est  à  romanis  etiam  Pontificibus,  ac  si  nunquam  fuisset  édita, 
démens  enim  V  id  sanxit  ;  atque  à  Leone  X  quidem  innovata  * ,  sed 
âneprsjudicio  declarationis  démentis  V  quœ  incipit,  Meruit^  remque 
eomem  ad  traditionem  antiquam  ac  majorum  placita  reduci  placuit. 
Neqoe  nostri  rePugiebant ,  satis  sibi  conscii ,  quàm  procul  ab  antiquft 
patram  traditione ,  atque  ab  Ecclesiœ  gallicans  sensu  nova  hœc  ab- 
foissent  \  seque  omni  ex  parte  tutos  arbitrabantur ,  dummodô  Boni- 
ficii  Vlll  constitutio  nocere  non  posset.  Et  certè  fateamur  est  necesse, 
Dec  stare  potuisse ,  qus  solis  allegoriis  atque  accommodatitiis ,  non 
litteralibus  genuinisque  Scripturse  interpretationibus  niterentur. 
Qoale  enim  illud  est ,  de  romani  PontiGcis  supremo  judicio  :  Spiri^ 
tidiê  hamo  d  neminejudicatur*;  tanquam  hic  spiritualis  Homo,  apud 
apostolum  fuerit  romanus  Pontifex,  non  autem  quivis  christianus, 
qai  Deo  per  Christum  in  spiritu  serviat  ;  aut  illud,  ad  duo  principia 
refdlenda  magis  sit  ^ppositum ,  non  in  principiis,  sed  in  principio 
fedtDeus  cœlum  et  ierram^  :  aut  quorsùm  pertinebat  hue  duo  Mani- 
chsiadversa  principia  allegare?  quasi  du»  potestates,  ecclesiaslica 
ac  civilis,  adversœ  essent,  non  sociœ  ;  aut  ita  supremse  in  suo  ordine, 
at  nec  in  Dei  potestate  essent,  neque  ejus  providentiâ  regerentur. 
Qoe  si  quis  ad  litteram  tueri  voluerit ,  nœ  ille  se  omnibus  deriden-* 
dom,  non  jam  confutandum  prœbeat. 

ùeterûm  quod  decretalis  Âferuit,  soli  Francorum  regno  consulit, 
causa  esse  potuit,  quôd  bulla  Unam  sanctam ,  occasione  Francici 
exorta  dissidii ,  Francorum  regnum  maxime  petere  videbatur.  Hue 
accedit  quod  cum  Germani,  Angli ,  aliique  in  temporalibus  colla  sub* 
didissent,  Franci  existimabant super  alia  régna,  hujusce  regni  digni-* 
tatem  ac  libertatem  à  regibus  ac  majoribus  suis  fuisse  defensam  : 
qoippe  qui  christianissimi ,  pariterque  fortissimi,  in  spiritualibus 
quidem  romano  Pontifici  maxime  omnium  paruerant ,  in  tempora- 
libus verô  minime  omnium  huic  potestati  se  obnoxios  fecerant. 

CAPUTXXV. 

Reliqua  BonifàcianI  dissidii  acta  :  gallicana  iotacta  :  Bonifaciana  à  successoribuft 

antiquata. 

Qus  supersunt  in  Bonifacianâ  contentione  leviter  transilimu^* 
Anno  1303 ,  prodiere  in  Philippum  duœ  bullœ ,  quarum  initium  est  : 

Aleo.  X,  Bull,  Pailor  aler.,  t.  ut.  Conc,  col.  3I3.— 1 1  Cor,,  u.  15.— s  Gtn,,  x.  l. 


63  *       DEFENSIO  DECLABATIONIS 

VtT  prace$9Uê  noftros,  et  Nufer  ad  audi^fUiain,  quibus  dedandMur 
Pbilippus  mut/tplta  exeommymiç^UiofM  censtrietus  ^  sed  e»,  teste  Baî-« 
^aldo ,  jussu  Clem^ti^  V  eiwœ  0xpuQct«que  sunt  ^ 

Conscripta  quoque  fuerat  depositionis  sententia ,  adeèque  horum 
Q^niiiuni  d^ri  memorîam ,  ac  levissima  etiam  vestigia  plaçait  ;  ut 
haee  seoteotia ,  eodem  teste  Raio^p*,  €fwa  cêeœpumeta  sUj  quamm 
pranuntiata  non  e$set.  Sanè  Bonifticius,  antequim  eam  s^fitentîaai 
promulgaret,  Âlbertum  imperatojreœ  sspè  à  se  rcgectum,  omni  studio 
atque  industrie  constabiliverat  in  eo  idoneum  suœ  sententiae  execu^ 
torem ,  regnique  Francici  invasoran  naetum  se  esse  arUtratus.  Qoa 
firetus  prsesidio  »  cùm  extrema  ofaooiia  moliretur ,  captus  ipse  Anagoi» 
per  proditionem  civiiw ,  Columnar^mque  et  aUorum ,  ae  GiûUdfltt 
prss^tim  Nogareti  infandu^i  scelus,  piuil6  post  obiit.  Irftne  ac  furore 
pepcitus ,  ut  memorapt,  an  moarore  oppressas,  an  alià  causa ,  nîhil 
ad  nostram  qusestionem  ?  Quàm  autemi  oinnîa  impotcmter  et  inten-* 
peranter  egerit  adversûs  Philippum,  vel  id  abundè  testatur,  quôd 
Cfus  successores  lea  stattm  pro  irritis  habuere  ;  ac  Beonedictus  XI ,  qui 
ei  proximè  successit,  PhiUppo  necpetmti,  excommunk^tionea»  re- 
I^avit ,  absolvit  etiam  episcopos  »  barones ,  et  alios  eàdem  caosft 
excommunicatos  à  Bonifacio  ;  privilégia  regum.  cbristianissimorum 
ab  eodem  suspensa  restituit  ;  denique  sponte  rescîdit  quidquid  Bo* 
lûfaciusin  regni  regisque  dignitatem  fecerat*.  Clemens  verô  V  omoin 
ejus  gesta  h^jus  occasione  dissidii  erasii,  expunxit,  antiquayit» 
resque  eo  loco  essç  decHtravit,  quo  fuerant  ante  ea  gesta  decretaque. 

Le^mus  in  regestis  regiis  ad  Benedictum  XI ,  Bonifacii  suceesso- 
rem ,  mullas  expostulationes  éditas  per  fratrem  Petrum  de  Peredo, 
refigioslssimum  virum ,  Romam  à  Philippo  missum.  Is  ergo  conque- 
ritur  multaà  Bonifacio  gesta,  quœ  à  sanctorum  Patrum  moribiis 
abhorrèrent.  In  bis  ergo  hœc  babentur  :  «  Temporibus  Patrum  non 
fieri  solere  jura  ad  nu  tu  m  oculi,  ut  diceretur  statim  :  «  Absolvimus 
cannes  in  talibus  provinciis  conslitutos,  ut  nonobstante  sacrameoto 
et  juramenlo  fidelitatis  quocumque  a4stricti  sunt,  obediant  tali  prin- 
cipi  amico  noslro.  »  Âddebat,  neque  illud,dici  solitum  ^  :  «  Quôd  Papa 
est  dominus  spiritualitatis  et  temporalitatis ,  et  quôd  graviter  pecc^t, 
qui  hoc  non  crédit  ^  et 'quôd  à  temporalibus  regum  appelletur  addo- 
minum  Papam  :  »  et  quanquam  romani  curiales  non  hsec  diserte 
asserebant,  noslris  tamen,  summs&rei  intentis,  non  ad  alium  per- 
tinere  scopum  Bonifaciana  décréta  videbantur.  Hœc  ergo  conqueritur 
legatus  regius,  subditque  :  »  Dicitur  in  Franciâ,  quôd  non  restât, 
nisi  quôd  Gat  una  constitutio ,  quœ  œquipoUeret  omnibus ,  quôd 

tHltt,  du  Dit;  p.  98. 166  ;  Rain,,  an.  ISII,  n.  $9, 40.— «  ila/n.,  ib»,  n.  44, 49.—  »  BUL,  e\c^ 

^  ÎW7,  208.—  4  Ibid,,  p.  212,  213. 


CLEUI  GALLICANI,  LIB.  III.  63 

msn^  ideriei  et  laici  easeint  miniatri  duntazat  ad  mitum  sumini  Pou* 
tfficii,  eorumque  qui  pneaiideQt.  »  Quem  loeum  sic  concliidit  :  «  H»o 
iQteoi  omsîmUia  non  Sdbant  teBiporibussanctorum  Patrum  ;sed  de 
TitI  et  iK^^tate  <)l€trioormn  ^  et  defensioae  libertatis  eqclesiasticœ  et 
joiiam  fiebant  coi^titutionea  ^  cum  pœnis  ^Gommunicationis  et  in^ 
ia^cA'^  »  ut  profeotà  doeeret  quœres,  eccIesiasUcœ  spilieet,  quibusve 
pœnis ,  nempe  ecclesiasticis ,  excommuoicaUone  et  interdicto  sanci-i 
reotor.  Itec  nomine  régis  significata  Pontifici,  neque  improbata  sunt  : 
adco  irreprehensibilia  videbantur. 

Cetera  quse  iu  l^oc  negoUo  gestas^nt  ad  àlium  patinent  locum  ^ 
Qaôd  aotem  ad  banc  quœstionein  spectat,  bœc  summa  est  :  quidquid 
Booifacius  VUI  edidit ,  ut  regiao)  potestatem ,  quoad  temporalia,  sibi 
ohaoxiam  faceret,  non  modo  à  rege  regnoque  Francorum ,  totàque 
Ecdesià  gallicanft  rejectum  ;  sed  etiam  à  summis  PontiGcibus  anti- 
qoatam  fuisse  :  quod  autem  rex  regnuoMiue,  etgallicana  Ecdesiaeft 
dere  professa  est,  et  à  summis  PontiGcibus  illsesum  permaaere,  et 
seoipiterDCB  hominumiQeiQoris  consecratum  ;  datumque  est  omninô 
sascôlis aecuturis  exemplum  illustre,  doctrînaxn  Scripturft,  antiqui- 
Ute,  traditione  nixam ,  quocumque  nomine  »  quàcumque  auctoritate 
oi^goatam ,  œterno  atque  invicto  robore  in  Eoclesiâ  catholicft  ma- 
Qere  oonstitutam. 

Hsc  ex  publicis  ge^tis  bausimus.  Jam  si  excutimus  quœ  privati 
doctores  aeripserint,  inveniemus  id  iEgidii  romani  aliorumque  theo- 
logoram  summà  consensione  defensum  *  :  «  Clavium  potestati  nid-* 
lam  temporalium  potestatem  à  Domino  fuisse  adjunclam  :  nunquam 
iaTeniri  sedisse  apostolos,,  ut  de  temporalibus  judicarent,  nec  pe- 
tiisse  ut  rc^es  et  principes  eis  in  temporalibus  su]]|jacerent,  aut  da 
ejosmodi  respondere.  deberent  :  falsum  esse  et  invalidum ,  neque 
Francis  ferendum ,  quod  de  Cbilderico  per  romanos  Pontifices  de^ 
posito,  et  Pepino  per  eosdem  subslituto  Jactaretur  :  falsum  item 
quod  de  Iranslato  à  Grœcis  ad  Francos  imperio*,  neque  à  Papa  esae 
trandatum  imperii  veritatem ,  sed  nomen  ;  cùm  Carolus  Magnus  jam 
Twask  potiretur;  quodque  blc  factum  est,  qualecumque  fuit,  non 
fuisse  foctum  per  solum  Papam ,  sed  populo  acclamante  et  favente , 
cujus  est  se  subjicere  cui  vult,  sine  alterius  prœjudicio ,  et  ex  causft 
oecessarià  pro  sut  defensione  ;  neque  trabenda  in  exemplum ,  quse 
Postea  in  deponendis  imperatoribus facta  sunt,  postquam  iUi  Pap» 
ut  domino  paruerunt  :  tum  verô  hœc  omnia  nibil  esse ,  quod  sunt 
argumenta  de  facto,  et  dicunt  quod  factum  sit,  non  quod  fieri  de- 
I>eat;  »  aliaque  ejusmodi  quœ  mirum  edt  ad  ea  saecula  permanare 

*  /nA.  L  X.  c.  «T.  —  t  jEgid,  Rom,,  qumH.  disq,  arl.  nx  ;  Find.  MaJ„  I.  n.  c.  31;  Joan.,  de 
^OF.,  dtpoL  Reg,  et  Pap„  c.  15;  ibid,,  p.  lOT,  et  alii  pa». 


64  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

potuisse,  cùm  tôt  depositionum  exemplis,  tôt  falsis  donationibu^ 
CoDStantini ,  Ludovici  Pii,  aliisque  tôt  falsis  historiis,  tôt  novis  pec 
tolerantiam  aut  consuetudinem  inductis,  ^u  veris,  seu  pnetentis, 
colorati'sque  juribus  undique  premerentur  ;  ad  hsc  in  sumnià  jaris 
publici  ignoratione  versarentur  :  ut  profectô  bœc  intégra  et  suia , 
non  nisi  ex  antiquœ  traditionis  robore  et  cursu ,  oppositas  moles  evi* 
cerint,  et  ad  eos  usque  perruperint. 

CAPUT  XXVI. 

Joannis  XXII  successorumque   acta  advenus  Ludovicum  Bavarum  imperatorem 
summatim  referuntur ,  nec  ad  nostram  quaBsUonem  perlinere  ostendontur. 

Quse  in  Ludovici  Bavari  imperatoris  electi  depositione  gesta  sunt , 
ad  nostram  quaestionem  vix  pertinent  ;  cùm  iis  f^cta  sint  juribus,  qms 
ad  imperium  romano-germanicum  speciatim  spectent  :  rerum  tamen 
summam  perstringemus ,  ne  quis  suspicetur  latere  nonnihil ,  quod 
causœ  nostrœ  odiciat. 

Ânno  13l4^,Henricus  Luxemburgicus  imperatorobiit.CIemens  V, 
decreto  edito ,  cujus  est  initium  :  «  Nos  ad  quos  romani  vacantis  im- 
perii  regimen  pertinere  dignoscitur,  »  Robertum  Sicili»  regem,  quoad 
electus  imperator  à  Sede  apostolicfl  fuerit  approbatus,  vicarium  im- 
perii  ad  Sedis  apostolicœ  beneplacitum  constituit,  sed  in  Italià  tan- 
tùm,  quôd  Germania  haec  jura  non  agnosceret  K  Nec  ita  multô  post 
obiit  Clemens.  Sed  vacante  Sede ,  Ludovicus  Bayarus  et  Fridericus 
Âustriacus  discordibus  electorum  principum  suffragiis,  reges  Roma* 
norum  electi  sunt. 

Prolata  à  Rainaldo^  acta  testantur ,  dictam  communi  septem  elec- 
torum consilio  electioni  diem^^,  adfuisse  omnes  Francofurtum ,  in 
loco  consueto,  prœter  Henricum  Coloniensem  archiepiscopum  et 
Rudolphum  comitem  palatinum  :  prorogatum  horum  gratiâ  electionis 
diem  :  citatosque.  illos,  ut.ad  eum  convenîrent,  defuisse  :  Ludovi- 
cum  Bavarum  quinque  reliquorum  concordibus  suffragiis  fuisse 
electum. 

Satis  constat  Fridericum  extra  Francofurtum  à  Coloniensi  et  Pa- 
latino  fuisse  electum.  Sed  ii  obtendebant  è  quinque  electoribus,  qui 
Ludovico  suffragati  essent,  très  fuisse,  de  quorum  jure  esset  con- 
troversia';  ac  parem  utriusque  electi  conditionem  fuisse  :  quo  Rai- 
naldus  contendit  litem  à  Papa  fuisse  dirimendam.  Vacabat  intérim 
apostolica  Sedes.  Anno  1316,  Joannes  XXII  electus  est*.  I^  Ludovi- 

*  Sive  poiiûs  an.  islS,  mense  Aaguito. 

*  Rain.,  an.  I3i4,  n.  2.— «  Jbid,,  n.  18. 
••  19  Oclob. 

3  Rain.,  an.  i3i4,  n.  25.»  <  Jbid.,  an.  I3i6,  n.  lO. 


CLERI  GÂLLICANI,  LIS.  III.  65 

com  Bimurain  eleetum  ad  pacem  cum  Friderico  electo  adbortâtur  i 
neatram  ooa&nnat  Anno  1317 ,  vacantis  imperii  regimen  ad  roma- 
nofli  Pootificem  esse  devolutum  pronuntiat,  «  cui  in  personâ  Pétri 
terrenîfimQl  et  cœlestis  imperii  jura  Deus  ipse  coipmisit  ^  :  »  quo  jure 
Tkafàun  Résignât  vacantis  imperii ,  sed  in  Italift  tantùm  ;  cùm  tamen 
Mri  jma^si  seriô  aU^gentur,  ad  totam  christianum  (M4)em  protendi 
eoQstet. 

Inierea  Ludovicus  et  Fridericus  de  imperio  in  G^manii  ferro  de* 
«nebaot.  Anno  1322,  Fridericus  magno  prslio  victuscaptusque  est  ; 
LncbTîciim  Joannes  ad  clèmentiam  adhortatur,  suamque  operam  ad 
picMa  cooeiliandam  offert  '. 

Victor  Ludoyicus,  anno  1323,  pergit  ad  Italiam ,  tueturque  eos  qui 
Pontifid  displicebant  ;  imprimis  vice-comités  *  Mediolanensis  du* 
catâs  invasores ,  ab  eo  excommunicatos.  Quo  ioco  hœc  babèt  Rai- 
naUus  :  «  Inde  lis  in  Ludovicum  Bavarum ,  ac  legibus  in  eum  agi 
oœptam  est.  Prsecipua  accusationis  capita  hsc  erant  :  Ludovicum 
disoofxlibos  electum  suffragiis,  antequam  ea  controversia  dirime- 
retor  k  Sede  apostolicà ,  imperii  administrationem  corripuisse  ;  alte- 
mm,  quod  maxime  Pontificis  animum  asperaverat,  Galeatii,  quem 
hostem  et  h«resi  contaminatum  pronuntiarat  Siedes  apostolicà  :  tum 
perdodiiam  Ferrariensium  patrocinium  suscepisse  '.  »  Itaque  bis  de 
caosis  auctoritate  apostolicà  Ludovicus  ab  imperii  administratione 
est  prohibitus ,  quoad  ejus  electionem  Sedes  apostolicà  approbasset* 

£x  iis  profectô  constat  banc  controversiam  non  ad  regum  causam 
genênitim,  sed  ad  imperii  romano-germanici  singularem  ac  p'roprium 
sUloffl  pertinere. 

Eodem  pertinent  ea ,  quse  sunt  ineundœ  pacis  causa ,  à  Ludovico 
BaTaro  ultro  oblata  Benedicto  XII ,  Joannis  successori ,  de  limitandà 
in  Itatià  et  Romœ  auctoritate  imperatorià ,  et  ut  idem  Ludovicus ,  si 
pactisnon  staret,  excommunicationi ,  interdicto  ac  privation!  subes* 
set*  :  qus  quidem  vel  ad  imperium  romano-germanicum ,  vel  ad 
Lodovid  personam  propriè  et  singulatim  spectant. 

Intérim  Ludovicus  sœpë  et  publicè ,  actis  editis,  est  contestatus  ea 
JQra,  qu®  sibi  Joannes  XXII  in  imperium  vindicaret ,  à  se  et  imperio 
ïMm  agnosci ,  imô  improbari  ;  extatque  solemnis  electorum  princi- 
pam  Domine  ad  Benedictum  XII ,  anno  1338 ,  édita  declaratio'^ ,  quâ 
^drersùs  Joannis  XXII  décréta  contestantur ,  «  quôd  vacante  romano 

•  JUia^  iB.  isi7,  D.  37.— t  md.,  an.  1333,  n.  30. 

*EnalgitieUiiionioi  dacei  bcUoniê,  adTersûs  quam  goelpha  proPontifloe  slabant  Cor 
*o^  hc  facUooet ,  qam  luliam  in  duat  partes  diutlwimô  dittraxerunt ,  guelpha  ei  gibeUina 
**ate  fiMrfnt ,  non  tradilnr,  quanquim  quidam  bit torici  mulu  de  earam  origine ,  conieoUu4 
^^  Baglt  qnàm  scientiâ ,  oarraTerini.  (  BdU,  Parié,  ) 

•  toi„  an.  1333,  n.  30  el Ibq.— 4  /^id^  to.  1330^  n.  4».—  »  CoW.  Con$t,  imp.,  uwu  i. 

XVI,  3* 


«s  DEFETfSlO  DËCLARÀTI0NI8 

intperio ,  â  qui  eligitiir  eèncorditer ,  Tel  à  majore  parte  tantâm  dec-* 
tonna ,  pro  régie  ftomanorum  ab  omnibiM  est  babendm^  et  quôd  nec 
Aomliàtioiie ,  approbatioiie,  coûflrmàtiôilé,  consejoau,  tM  auôtoritato 
Sedîs  «pœtdiicœ ,  super  admttiffitiiltione  bonorum  et  jurium  itnperli 
mdiget ,  sire  titulo  regio  «seumeiKlo  ;  quodque  Jura  et  bona  împerii 
admiliistrare  iioterit  de  Jure  et  consoetadine,  nuHft  Sedia  apcistdKci& 
super  hoc  licentiâ  habitA,  vel  obtentA.  »  Hœc  igitur  omnia  osteûdisae 
eotitenti ,  eo  quo  suot  4oco ,  intateta  rèlhiquitnus. 

Qu6d  autem  Ludoricus  Bavarua  Joaonem  XXII  tiieresis  accuâRitam 
dqK»uerit ,  fœdom  antiptapam  aubatituerit ,  iPYancisoaûos  adrersùs 
PontiQcem  juverit;  hœc,  à  tanto  principe  exasperàto  lieèt  fteta, 
lugemos. 

CAPUT  XXVII. 

De  Navarrse  regno  Hispanls  tradito  :  item  de  Joannà  Albretanà ,  hasresis  criinine,  Bob 
priirationiâ  pœna  Romain  à  Pio  IV  evocatà ,  qnod  Galll  tmprobarlnt  ac  prohlbaerial. 

Quod  à  Julio  II ,  in  deponèndo  Joanne  Albretano  Navarrœ  rege  ^ 
factum  ease  dicitur,  id  et  Hispani  varia  referunt,  et  nuUum  hujus 
rei  diploma  proferunt  ;  et  qualecumque  est,  sive  sub  brevis  bullœve, 
aut  sententi®  forma  ;  Joannes  Mariana ,  hispanus  Historicus  celeber- 
rimus,  subreptitium  et  nuUum  fuisse  significat*,  totamque  rem, 
verane  an  falsa  sit,  Odoricus  Rainaldus  sub  dubio  relinquit,  apud 
quem  etiam  videre  est  Mariant  aliorumque  historicorum  Iocos^ 
Henricus  verô  Spondanus  ex  temporum  nous  diploma  faisi  couvin- 
cit*.  Quôd  autem  à  Julio  II,  anno  1512,  12  kal.  Aug.  in  Laleran'enâ 
concilio  de  Ludovici  XII  sociis ,  quorum  numéro  Mavarricus  erat , 
decretum  est  editum,  ut  excommunicarentur,  et  omni  dignitate 
privarentur,  nisi  ab  eâ  societate  discederent,  Spondanus  idem  do- 
cet^  ,  primùm  haud  œquo  jure  fuisse  editum;  tum  verôHispanis,  ad 
Navarram  occupandam  nibil  prodesse  potuisse ,  multis  quidem  de 
causis,  eâque  imprimis,  quôd,  nondum  elapso  tempore  ad  resipiscen- 
dum  dato,  Navarricum  regnum  i  Joanne  innocuo  et  repente  oppresso 
desertum ,  Hispani  invaserint. 

Addit  Garoli  Augusti  **  et  Philippi  II  notissimas  gravesque  do 
htqus  regni  possessione  légitima  Quctuationes  \  adeôque  abfuisse  ro- 
manes Pontifices  ab  eo,  ut  regnum  ^(avarrœ  jure  ad  Hispanos  transia- 

1  Hatn„  an.  isis,  n.  60  et  teq.—  •  Spond,,  eod.  an.  lom.  ii.  p.  296  et  leq. 

*  Spoadtoas  docet  Hispanos  bisiorioos  dicere  altum  aliud.  El  quidem  bie  narrât  illas  punit- 
fidoi  buUiu  datas  TuIsm  la  februarli ,  ille  i  MarOi ,  aller  même  Julio ,  aUatas  aulem  RomA 
dunlaxat  même  jéugiuio ,  aut  retentas  Romis  ,  aut  h  Fetdinando  oceulias ,  qui  eas  non  otten- 
dit ,  nisi  posttfwm  regnum  oeeupatum  fuit,  Ctsterdm  nnihu  historiens  dieit  se  ridlase  bullam 
bane  inlegram,attt  saliem  itlius  allquam  partem  :  boc  tantdm  omnes  referunt,  quod  tàmk  ei 
andiiione  aceeperant.  (  EdU.  Parié,  ) 

**  Ainnt  Garoium  V,  morti  proiimnm ,  Phinppo  H  In  mandatls  dedliie,  m  Natirrv  regituia 
reitituerel,  et  Pbmppain  U  morCeàtem  «adey  juMà  dedbie  PbiUppo  m.  (  EàU.  Fari9é  ) 


CLCftl  GÀLLIGÀNI,  LIB.  IIL  6T 

tan  Atiw  crêdflretrt ,  ut  Pius  IV ,  Antonhim  Borbonium  Nararr»  re« 
fBÊyWKB»  15B1,  ad  obacKentiam  pro  regno  Navarr»  admîserit  :  quod 
MUiiiai  hûtoriannâ  mcmOHieiifis  constat. 

Qttre^9â  depooitio  atqoe  trwélatio,  qro  aola  memoratiir  ad  effec- 
taiiflqiieperdtiéla,  ab  iprisHispaiiis  iiliqaa ,  ab  aliis  dubia,  ab  aliis 
l^da^Qaiii  iHomeiib  PontiHcibiis  nulfai  «sse  joAcatur. 

Qaè  ftetam  est  ut  idem  Pfds  I?,  anno  1563 ,  loannam  Albretanafn 
AMinA  ^dnfii ,  Qt  reginam  Navame,  hœreais  causft  Romam  dtaret  ^ 
9éb  pœsft  priTaHoiris  regni ,  nîsi  st  jndieio  sisteret  ;  quod  quidem 
CffolasIK  probibult,  ac  toderat»  cognatœqne,  injurift  communi 
etiim  Tegjim  imôeatafis  pennotus,  toielam  suscepit  :  cujus  ettam 
jmà ,  •  cùm  netoriens  dutkitns  Oisèlhis ,  tune  Roms  orator  regius  , 
grtrtter  eâ  de  re  apud  Pontificem  expostulasset ,  et  regem  injuriam 
lAm,  qnalem  majores  sui  nunquàm  inultam  reliquissent ,  minime 
Uonan  ostendisset ,  tandem  obtinuit ,  ut  diploma  jam  in  Urbe  so- 
hiimiDore  pablicatum  rerocaretur,  et  omninô  induceretur ,  ita  ut 
Ittter  Pfi  1?  oonstRutiones  bodiè  minime  reperiatur.  »  Haec  Thuanus 
Nfcrt*  ;  qum  adeô  certa  sunt,  omnibusque  liistoriis  comprobata ,  ut 
Aiisainpitûs  laborare  sit  supenracaneum ,  liqnidumque  omninô  sit 
AvKos  ab  eo  abborruisse,  ut  qmdquam  adreges  deponendos  pon* 
fiMo  nomme  moveretur. 

CAPUT  XXVIII. 

^  V  rt  Gregorli  XIV  décréta  In  Heniicum  IV ,  Pfavarrœ  ,.ac  postea  Francorum  et 
KiVin»  regem ,  qaoad  teaiporalta  nullo  loco  habita  :  à  Clémente  VIII  absolutia 
tM«ft  Heorlco  IV  nuUà  rehabilitationis  menlione ,  ut  régi  impertitur  :  oblter 
BoUtQr ,  qoi  adversûs  Declarationem  gallicanam  de  Lihertatibiu  galUcanis  scripsit 

Anoo  1585 ,  Henrico III  rege ,  Sixtus  V,  edito diplomate,  Henricum 
BûriMmiom,  Navarr»  regem,  Antonii  et  Joannœ  filium,  ejusque 
^puUom  Hoiricum  Borbonium  Condaeum ,  tanguam  hœreticos  et  in 
^tmnm  relapsos ,  ad  hœc  bereticorum  fautores  ac  defensores  publi- 
^9  ac  fidei  catholicœ  bostes  proscripsit  ^  :  Navarrum  eo  regno, 
^  Benearnensi  principatu  excidisse  :  utrosque  ad  ullum  principa* 
1^,  ac  maxime  regnum  Francise  jure  hœreditario  capessendum 
'l'ulHles  declaravit  :  quod  decretum  rex ,  Francique  omnes  molesté 
tolerunt.  Quôd  autem ,  tune  temporis  conjurati ,  seu  Ligœ,  ut  vocant, 
^ddJcU ,  catholicœ  i:eIigionis  obtento  studio ,  multa  in  regem  move- 
'^t  eamque  ut  suspectum  bœreticœ  pravitatis  apud  vulgus  tradn- 
^^wt,  Navarrusque  et  Gondœus  Galvinianse  factionis  duces  bellum 
^  inferrent  ;  «  ideô ,  ut  ait  Thuanus  *,  qui  circa  regem  erant ,  sati^ 

n!!^'  *^'  i^xzni.  tom.  ix.  pig.  2T«  ;  nd,  Hb.  xxxT.  tom.  IT.  p.  58lt  edU.  GtU^  1T&4.  -r 
'^*>^Ub.  LiJULU,  pag.  SS»  et  Kq.— i  Ibid.,  p.  ST«. 


6g  DEFENSIO  DECLARATION IS 

pro  tempore  babaerunt ,  cayere  ne  decretum  uspiam  in  rcgno  pro^ 
mulgaretur,  aut  ejus  ratk)  publiée  haberelur  \  •  quod  infirmum  quH- 
dem ,  et  priscœ  circa  eas  res  Francici  regni  fortitudioi  baud  salis 
coDgruum ,  satis  tamen  demonstrabat  quàm  bœc  nuUa  putarentur. 

At  Kavarrus  programmate  in  ipsâ  Urbe  ac  celebrioribua  cjus  locis 
affixo ,  multa  egit  io  Pontificem ,  ac  publiée  declaravit ,  appellare  se 
ab  hoc  decreto,  quantum  ad  regni  jura  attinet  >  ad  çuiiam  Pariom 
FrancisD ,  quorum  ipse  princeps  esset ,  primus  scilicet  regii  sangainis 
princeps ,  quantum  autem  ad  bœresim  sibi  objectam ,  ad  universale 
concilium  ^  :  quibus  id  perfecit ,  ut  ipse  Pontifes  talia  intrépide  au- 
sum  ac  gnaviter  exsecutum ,  magnanimitatis  nomine  collaudarel. 

Gœterùm  nihil  ad  nostram  quœstionem,  si  quid  suœ  contestation! , 
hujus  quo  adhuc  tenebatur,  erroris  asperserit.  Gertum  iilud  corda- 
tioribus  Francis  probatum,  quôd  Pontificem  de  jure  regnandi  decer- 
nentem  non  tulerit  :  adeôque  hœc  décréta  pro  irritis  ac  nuliis  apud 
nos  habebantur,  ut  Henricus  111,  cum  Henrico  Navarro  pace  compo- 
site ,  eum  baud  minus  pro  primo  regii  sanguinis  principe  agnosce- 
ret,  et  socium  adversùs  conjuratos  regiae  familiœ  hostes  adbib^^, 
et  moriens  successorem  lege  Salicâ  renuntiaret  ;  cui  sententiœ  flos 
nobilitatis  etiam  catholicœ ,  multique  etiam  sacrorum  antistites  ad- 
hœrebant,  Henricumque  IV  regem  agnoscebant  *.  Neque  Gregorii  XIV 
decreto,  1  Martii  1591  dato ,  à  régis  obsequio  deterreri  se  passl  simt^ 
imo  diploma  illud ,  quod  de  temporalibus  factum ,  pro  apostolico  et 
ecclesiastico  non  habebant  parlamenta ,  quae  ut  religioni ,  ita  régi 
regnoque  fida ,  regiâ  auctoritate  Gaesaroduni  Turonum ,  Gatalauoi , 
et  Cadomi  residebant ,  vehementissimis  sententiis  proscripserunt  *  : 
temperatiùs  praesules  conventûs  Autrici  Carnutum  habiti  decreve- 
runt  ;  «  et  tamen  ex  auctoritate  Scripturse  sacrse  sanctorumque  de- 
cretorum  conciliorum  generaliûm,  canonicarum.cbnstitutionum, 
perpensis  sanctissimorum  Patrum  exemplis ,  juribus ,  et  libertatibus 
Ecclesise  gallicanae ,  quarum  prœscriptione  decessores  sui  episcopi 
se ,  adversùs  ejusmodi  conatus  semper  tutati  sunt  ;  eapropter  inter- 
dictiones ,  tàm  in  forma  quàm  in  materift ,  nullas  et  injustas ,  et  sug- 
gestione  hostium  Franciae  factas  declararunt ,  salvo  cuitu  et  honore 
qui  romano  Pontifici  deberetur.  »  Decreto  dato  duo  cardinales,  Ca- 
rolus  Borbonius  *  et  Philippus  Lenoncurius,  qui  sacro  conventuî 
prseerant,  subscripsere  :  acta  hsec  sunt  anno  1591 ,  ab  iis  prsesuli- 
bus ,  qui  régi  regiœque  familiae  adhserebant. 

Quo  ex  ioco ,  ut  id  obiter  memoremus ,  ille  confutatur  qui  adver- 

t  Thuan.,  I.  Lxxxn.  p.  877.  ^i  Ibid,,  zen.  t.  z.  p.  67S  ;  Fid.  t.  zi.  1.  zcrn.  p.  i  etseq.  et 
1.  CI.  p.  S4S.— 3  Décret.  Boclu,  I.  ii.  tit.  zti.  c.  S  et  seq.;  Thuan.,  1.  ci.  p.  367, 370.  S74. 
*  Fratrii  flllui  ilterioi  ctrdlaalii  Borbonii ,  qui  Zlgcc  rex  fueraU 


CLERI  GALLIGANI,  LIB.  III.    .  69 

sus  gaffictnam  Declaratîoneiii  de  LiberMihm  guUieanis  trackUum 
edidU  âuctor  anonymus.  Is  eoim  primum  caput  gallicaaœ  Déclara^ 
tioois  oppugnaiulum  aggpressus  sic  incipit  '  :  «  Difficile  intellectu  est, 
1^  ratiooe  illuslrissiiiii  antistites  gallicani ,  libertates  Ecclesiœ  illiii9 
Rgai^iefeBdeiulassttscipieates,  à  propositione  auspicati  sint,  qua 
jitri  Ecclesis  potiùs  adversatur.  »  Nempè  id  iutfCr  Ecclesi»  jura  revo-r 
cat,  ut  potestate  clavium  reges  deponi  possint  :  quœ  jura  gallicani 
pnesnles  ignorabant,  partemque  libertatis  Ecclesis  galUcansB  in  bis 
proUbeodis  juribus  reponebant  ;  quippe  qui  intelligerent  libertatem 
gallicaiiam  priscis  juribus  contineri  \  quœ  his  essent  superaddita ,  ea 
ad  UuliaDdam  gravandamque  Ecclesiam  pertinere.  Sed  nos  eum  vi« 
mm,  qui  de  libertatibus  gallicanis ludat  potiùs quàm disserat,  omit*» 
lifflos.  Nobis  sufficiat  quôd  gallicani  prœsules  in  hftc  novissimâ  De-*- 
dumtione  majores  suos  secuti  sunt  -,  eosque  praesules  régi  regnoque 
fidos  caeteri  deindè  complexi  sunt  omnes.  Neque  enim  attendi  débet 
quid  pars  adversa  senserit  ;  quippe  qu®  jam  indè  ab  Henrici  III  tem*- 
poribus ,  religionem  fœd®  rebellioni  obtendebat  :  non ,  înquam ,  at- 
tendi débet,  quid  illi  senserint  vel  fecerint,  qui  Guisianos,  si  Deo 
phcet,  Gapetis  regibus,  sanctique  Ludovici  posteris  anteferrent, 
ffispanicisque  artibus ,  imô  Hispanico  auro  corrupti ,  ad  bœc  Ligœ 
fororibus  dementati ,  Hispanos  Lotharenosqueseesse,  quàm  Fran- 
008  malebant.  Itec  ergo  febricitantium  deliria  contemnamus ,  quid 
sini  et  pacata  Francia  fecerit  ac  senserit^  attendamus. 

Coaversus  adcatbolicam  fidem  rex,  omnium  clementissimus  atque 
fortissimus,  à  Reginaldo  Belnensi,  arcbiepiscopo  Bituricensi,  ia 
Sancti  Dionysii  celeberrimft  toto  orbe  terrarum  ecclesiâ ,  ad  Ecclesi® 
Citholicœ  gremium  admissus  est  *.  Quœ  cùm  à  Sede  apostolicà  com-* 
prcdlMui  ë  re  esset,  Henricus  se  quidem  ejus  Sedis  auctoritate  ab  hœ- 
reâ  absolvi  supplicavit,  missis  ad  Glementem  YIII  procuratoribus  ; 
^  de  rehabilitationc ,  quam  vocant,  agi  vetuit ,  indignum  id  gailicà 
intestate  ratus  :  neque  Franci,  etiam  conjurati,  aliter  sentiebant; 
qoippe  qui,  rege  converso,  in  obsequium  certatlm  ruèrent,  nullà 
Sixtiani  et  Gregoriani  decreti  ratione  Habita.  Tentati  procuratores , 
lacobus  Perronius ,  Ebroicarum  episcopus  designatus ,  et  Arnaldus 
Ossatus ,  postea  cardinales  \  «  an  coronam  ad  pedes  Pontificis  vel- 
lent  deponere ,  ac  per  iilud  signum  quasi  regnum  Francise  in  ejua 
inanus  consignare ,  quôd  ille  se  pro  rege  gerens ,  quamvis  à  sanct& 
Sede  jure  successionis  privatus,  contra  divina  jura  et  humana  occu-* 
passet;  quam  coronam  post  illam  summissionem  in  capite  procura- 
torum  mox  reponeret.  Verùm  illi  ab  eâ  conditione  se  valde  alienos 

*  Tract,  de  libert.,  etc.,  lib.  it.  cip.  i,  n.  1.  pag.  1&5.— t  Thwm^  ilb.  cfu*  tom.  zu.  ptg.  %% 


tO  .    DErENSIO  &ËCLARÀTIONIS 

éfttenaérunt,  tùm  dtcereot  :  Rdged  Fmn^te^  quantum  ad  juiiKBe^ 
tionem  speoiat,  nttllam  «gnoseere  soperioUBm  ;  nieque  ter6  ptli  pease 
Franeos ,  ut  t-eges  ipsonim  ulM  se  tmquam  êuperiori  summittaiit , 
iiie  prsBscHtlm  âobiMbitem  :  ac  kmgè  decipi  eos,  et  iu  reram  nostitt-* 
mm  cogUatione  toto  oœk>  errare,  qui  aHter  eredmt  :  uain  Mtn  id 
eos  sibi  persuadera ,  qui  de  regni  usurpattene  c^itaât.  « 

Gàm  autetti  «  Pohtirex  abs(rintiotieai  ab  eptocopis  galticatiis  goih 
eessam ,  tauqaam  uuHam  et  irritam  rereeare  deerevisset ,  procura- 
tores  assentiri  noluerunt  :  cùmque  atiimô  perteuderet  Pontifesc  y  et 
frustra  absotutionem  suam  peti  aut  dari  dieetet ,  si  prior  taKda  ma- 
neret,  non  approbatt  à  procuratoribuS  rerocatione  :  conventum  nt 
statim  in  decreto  pontiécib  ea  dausula  adftceretur,  qui  Pontifex 
cUncta  religionis  aeta,  qute  ib  person&  régis  seeuta,  et  qu»  per 
Ipsam  faeta  erant ,  vi  âbsolutionis  in  Francîft  concess»  probaret  et 
eonfirmaret ,  perindë  atqne  si  ]am  tune  i  Pontitice  rex  absototos 
esset.  Qui  in  reeautè  à  procuratoribus  servatum  fuit,  ut  tantûm  ad 
reKgionis  aeta  oonfir matio  porrtgeretur  ^  *»  Adeo  quidquam  quocum- 
que  prœtextu ,  dtea  temporalia  attentari  refugiebant. 

Omni  ergo  temporalium  ac  rehabilitationis  omissft  mentione ,  im- 
p^ilBd  vQïlenti  régi  conditiones,  quse  regtœ  majestati  conventrent  *; 
revooaUe  Sîxti  V  et  Gregorti  XIV  censurse ,  quod  nostri  de  excom- 
Inunieatione  intelligd)ant  ;  permissam  alits  ut  de  solntâ  quoque 
depositione interpretarentur,  nullft  licëtejus  fkctà  mentione,  ne  quîd 
liovae  rei ,  vel  eo  prœtextu ,  inqaieti  homines  conarentur.  Cœterùm 
à  Clémente  nihil  aliud  factum  est ,  qaàm  id  quod  unum  rex  postula- 
Verat  :  «  nempè  ut  Henricum  regem  i  rinculo  excommunicationis , 
quâ ,  ex  cau^  bœresis  erat  ligatus ,  absolveret  *.  »  Res  autem  ita 
gestsB  sunt,  ut  nemini  catholico ,  aut  etiam  ecclesîastico  fraudi  esset 
4uôd  regem  needùm  eatholicum ,  rôtis  potiùs  quàm  armis  ad  ve- 
ram  religionem  vocarissent,  atque  intérim  coluissent,  ut  qui  optimo 
jure  ex  SalicA  lege  regnaret  ;  fuitque  rex  sumnîa  postea  apud  omnes 
catholicos  principes  Sedemque  aposColicam  auctoritate  et  gratift.  Ex 
Thuano  ha3c  referimus  eo  libentiùs ,  quôd  iHe  nihil  aliud  quàm  aeta 
pubiiea ,  certaque  hujus  rei ,  apud  nos  celebris ,  monumenta  retuKt. 
Qas  si  cui  rerum  nostrarum  nimis  imperito  suspecta  sint ,  apud 
cardinalem  Perronium  omnia  inveniet  suo  ordine  recensita  '.  Tpsa 
etiam  bulla  démentis  YIII  abundè  testatur  Henrieo  IV  Magno  abso- 
lutionem  ab  hseresi ,  ut  régi  ab  omnibus  ipsoque  Pontifice  agnito , 

«  Thtum.,  lib.  CTU.  Unb.  zu.  p.  47S,  4T«. 

*  Perroaiom  ei  Osuuim  procuralores  regios  «ccasat  Mizt&iT,  ptram  fei^simililer ,  qoaii 
tltlMent  absolutionem  in  FrancUdium,  ui  nuUam  et  irrium  reroctri,  qoof  qnidem  ipie 
Thuantu  bâc  calpt  libérât,  ut mos  f idimoi.  ( Bdit  ParU.  ) 

a  Thum.,  U  cm.  u  xu.  p.  4T|.  •«  i  OEuv.  di9,  de  Du  Pcrr.,  p.  m  tX  f eq.;  p.  ISI  et  f^. 


CLteRI  GALLI(ÎA)VI,  LÎB.  IV.  ^1 

iMiatém  iXmà  ftiitte  frâpertilum.  Hm  qoAtttAm  eft  vàleânt,  ad 
mÊreBêm  Eodédte  l^iIfieÉiMé ,  àe  FnMèkn  regni  de  supremft  in 
lÉnpdMibiis  soêqné  iMo  otmoiift  potestate  aententiam  ;  qbàinqué 
«L  Ml  Hqvidè  éonatèt,  ^onqnim  ab  eà  destititros,  qui  Verè  sint 
RmcM  ttomiiiis  ac  generia ,  omnes  i^  se  vident. 


LIBER  QUARTUS. 

4^  A  GEEGOUd  VII  TÉll^ÔRIBtS  RBS  IN  CONCILIIS  (ECUMEXICIS  GESTJS  RÈFERUNTUR  : 

kù  GkPCf  MMJII  ^ALUGANifi  BECLARATlONIS. 


CAPUt  PRIMUM. 

dm  xxni  eoneilli  Lateraneasis  III,  ddb  Alexandro  III,  quo  pœnœ  temporalef 
advenus  hsreticos  deceraantar  :  Ibl  distinctio  notabilis ,  eorum  quœ  Ecclesia  per 
tt,  et  eoram  qaae  gerat  prlncipum  a^jnta  constitutionilras  :  bine  lax  huic  et  alila 
^■sdem  genecis  secutia  canonibas  :  his  decretis  prlncipum  consentos  intenreniit 
fo&tus  :  hinc  qaoqae  certa  iUls  auctoritas. 

IVMtqaaiB  exposuimua ,  quœ  propriè  à  romania  Pontificibus  drea 
tappendem  poteslatem  ordttiandam  deponendamque  ;  nimc  qiM 
«Mem  de  re  in  conduis  oecumenids  geste  sint,  esplioemus. 

Mnuisiaotem  occurrit  Làteranensis  concilii  lil ,  snb  Alexandro  III  ^ 
«mo  1179;'<^ut  xxvu  ;  de  Hœretieiê  \  Quo  capite  affirmant  doé^ 
et  exerceri  indârectam  potestatem ,  dùm  auctoritate  condiii  adversùs 
ABrigBQses  tueretices ,  eorumque  stirp^n  Brabantianos  et  alios ,  in- 
cmBis ,  cœdibos ,  popdlationîbus  omma  dévastantes ,  fidelitatis  et 
ohseqoii  juramento  saneitum  obsequium  reiaxatur,  et  subditi  se» 
nasalli  à  dominorum  potestate  absohruntur. 

lliror,  qui  ista  objidnnt ,  non  saltân  advertisse  quo  fonte  pro- 
ihunit.  Sane  initium  bujus  capitis,  ex  sancti  Leonis  epistoM  xotii 
eicerptuiti ,  sic  habet  *  :  «  Sicut  ait  beatus  I..eo ,  licèt  ecclesiastiea 
disciplina  sacerdotali  contenta  judicio,  crtientas  non  eflteiat  iritio^ 
MB  ;  catbolicorum  tamen  principum  constitutiobibus  adjuvatur,  ut 
ifepè  quœrant  hoinines  salutare  remedium,  dùm  corporale  super  se 
iMaont  evenire  supplidam.  »  Sic  Patres  Lat^nanettses  sobtiliter 
<fiseemunt  id  quod  pertinet  ad  meeréoêah  judicium ,  ab  iis  in  qui- 
tes  Ecdesia  ad  corparcde  suppliemm  catholieorum  priiUsipfUn  cofiilt- 
Monibiif  adjuvaiur. 

His  positis ,  jam  utrnmque  remedium  à  sacro  concilio  ad  versas 
iuN^tkos  adhibetur  ;  nam  et  illi  et  illorum  fautores  anathemate 
poniuntur,  societate  fldelium ,  sacris  oblationibus ,  christianft  seput- 
turà  privantur ,  quibus  continetur  sacerdotale  judicium.  Tùm  spiri- 


72  DEFENSIO  DEGLARATIONIS 

tualibus  expeditis,  expediuotur  eUam  corporalia  supplicia,  qaibotf 
Ecclesia  principum  canitUiUionUms  adjmatur  ;  ex  quo  fonte  htoù 
profecta  suDt  :  «  Rdaxatos  autem  se  noveriot  à  debito  fideliiatis  et 
bomini  et  toUus  obsequii ,  donec  in  tantA  iniquitate  permanserint , 
quicumque  illis  aliquo  pacto  tenentur  annexi  :  ip^  autem  cuactisqoe 
fidèlibus ,  in  remissionem  peccatorum  injungimus ,  ut  tantis  cladibus 
se  viriliter  opponant,  et  contra  eos  armis  populum  christianum 
tueantur,  confiscenturque  eorum  bona,  et  liberum  sit  principibuSy 
hujusmodi  homines  subjicere  servituti.  »  Quôd  ergo  bœretici  sua* 
rum  hominio  ac  Qdelitate  priventur  ;  quôd  in  servitutem  redigantur  ; 
quôd  armis  oppugnentur  ;  quôd  eorum  bona  confiscentur;  ea  sunt 
quœ  Ecclesia ,  non  sacerdotali  judicio  y  sed  fviadpMim  constitutionUms 
adjuta  decemit.  Quare  locus  iile  omninô  nos  juvat,  cùm  ex  eo  videa- 
mus  temporalia  supplicia,  quœ  hic  corporalia ,  spiritualibus  sciliceC 
opposita,  nominantur,  ab  ecclesiastico  ordine,  non  nisi  consensione 
principum  attrectari. 

Quôd  autem  bellum  in  hsereticos  omnia  populantes  injungunt  m 
remissionem  peccatorum  ;  atque  id  bellum  suscipientibus ,  biensdum 
de  pœnitentià  injunctà  relaxant,  ecclesiasticae  est  potestatis  :  neque 
hoc  decreto  sibi  tribuunt  armorum  inferendornm  potestatem  ;  sed 
iis  praecipiunt,  qui  banc  potestatem  habeant,  ut  si  modo  Ecclesis 
indulgentiâ  uti  velint ,  eam  potestatem  ad  baereticorum  furores  com^ 
primendos  adbibeant. 

Ut  autem  conciiii  Patres  hominia ,  servitutes ,  conGscationes  sibi 
potiùs,  quàm  amorum  potestatem  vindicent,  ratio  non  sinit.  Quare 
est  necesse  id  stare  quod  diximus ,  ut  baec  omnia  eorum  numéro 
censeantur,  quae  principum  consensione  praestet  Ecclesia. 

Hœc  semel  explicata ,  sub  tanto  PontiGce  Aiexandro  III ,  atque  ab 
oecumenicà  synodo  tam  nobili  l^teranensi  III ,  procul  dubio  omnibus 
ejusdem  generis  decretis  lucem  prœferunt ,  ac  debent  subintelligi , 
etiam  ubi  expressa  non  sunt. 

Hue  accedit  quôd  conciliis  generalibus  aderant  principes  per  léga- 
les ,  ac  décréta  in  sacro  conventu  promulgata  recipiebant  :  sicut  de 
hoc  concilie  Lateranensi  III  legimus  apud  Rogerum  Hovedenum  *^ 
hnjus  œvi  scriptorem ,  qui  sacri  conciiii  canonibus  recen$itis,  hsc 
addit  :  His  decretis  promtUgatis,  et  ab  universo  clero  ac  populo  dr-- 
cumstante  receptis,  etc.  Populi  autem  nomine,  ecclesiastico  more 
styloque,  laici  omnes  intelligebantur,  ipsique  adeô  principes  et  eorum 
legati  ^  Quare  si  quid  in  conciliis  adversùs  bsereticos  decerneretur, 
quod  ad  civilem  potestatem  pertineret ,  id  quanquàm  ad  majorem 

*  Anglam  juris  canonici  periliisimam  et  bonom  biftoricom.  (  Edit,  ParU,  ) 
i  Fid,  tom.  z.  Conc,  col.  1S2S. 


CLERI  GALLICANI,  LIE.  IV.  73 

îdigio&isreverentiain  concilii  Domine  editum  ;  tamenà  civili  potestate 
receptum  ac  ratum  habitum ,  ex  eà  consensione  vim  suam  obtinebat. 
Eodem  modo  rituque  actum  est  sub  eodem  PontiQce  ^  adversùs 
eosdem  bsreticos ,  io  concilio  Turonensi  *,  cap.  iv,  quod  iDcipit , 
h  partibus  Tolosœ.  Postquàm  enim  Patres  decreverunt  quse  sunt 
ficerdotalisjudicii,  nempè:  «  Quisque  contra  hœcveniretentaverit, 
analheinate  feriatur  ;  »  jam  quœ  principum  auctoritate  fiant,  exe- 
qauDtDr  bis  verbis  :  «  Illi  verô  si  deprehensi  f uerint ,  per  catbollcos 
principes  custodiae  mancipati,  omnium  bonorum  amissione  mulcten- 
tu^^  »  Sic  Patres  suo  defuncti  oilicio,  principibus  quoque  ut  siias 
jampules  exequerentur ,  indicebant^  nihil  temporale  ipsi  per  se 
attredabant.  Hœc  dicimus  ad  canonem  xxvii  concilii  III  Lateranen- 
às ,  ex  quo  conflatum  est  caput  Sicut  ait ,  et  capu  t  Absolûtes ,  aliaque 
amOa,  Ext.  de  Hœreticis  *. 

CAPUT  II. 

CoBcOfiLateranensis  IV  canon  m ,  sub  Innocentio  HI,  quod  ad  pœnas  temporale» 
^li6aAf  ejus  est  generis ,  in  quo  Ecclesia  consensu  et  constitutionibus  principum 
minitar  :  principes  facile  comproba])ant  qusB  adversùs  hsereticos  ab  Ecclesift 
«Mclreiitur. 

Haod  aliâ  mente  actum  esse  in  concilio  Lateranensi  IV,  sub  Inno- 
ceoUo  m ,  aequi  rerum  sestimàtores  facile  judicabunt.  Ad  hoc  con- 
^om  reges  omnes ,  datis  à  Pontifice  litteris ,  per  legatos  invitati  ad- 
faenmt  ',  *eà  prsecipuë  causa  vocati ,  ut  quœ  ab  eorum  potestate 
P^derent ,  ipsi  suâ  non  modo  prœsentiâ ,  yerùm  eliam  consensione 
^ÙTDarent.  Quare  nihil  mirum-est  ibi  fuisse  conditum  cap.  m ,  quod 
mcipit  :  Excommunicamus ,  eodem  initio  relatum  extr.  de  Hœreticis, 
^  quo  quidem  capite  baec  habentur  ^  :  «  Si  dominus  temporalis  re- 
qoiatns  et  monitus  ab  £cclesiâ ,  terram  suam  purgare  neglexerit  ab 
hfc  baereticâ  fœditate ,  per  metropolitanum  et  cœteros  comprovin- 
^^iales  episcopos  yinculo  excommunicationis  innodetur;  et  si  satisfa- 
<^re  contempserit  infra  annum,  significetur  hoc  summo  Pontifici , 
lit  ex  tune  ipse  vassallos  ab  ejus  fidelitate  denuntiet  absolûtes ,  et 
^m  exponat  catholicisoccupandam ,  qui  eam ,  exterminatis  hœre- 
&is,  sine  ullâ  contradictione  possideanj; ,  et  in  fidei  puritate  conser- 
^^t,  salvo  jure  domini  principalis  ;  dummodô  super  hoc  ipse  nullum 
protêt  obstaculum ,  nec  aliquod  impedimentum  opponat  ;  eâdem 
lûhilomiDùs  lege  servatà  circa  eos  qui  non  habent  dominos  princi- 
P^€s.  »  Decemunt  postea ,  ut  defensores  et  fautores  hœreticorum 
^nt eliam  infâmes,  sint  intestabiles ,  nec  ad  testimonium admittan- 

*H«biU>iii.  1163. 

'^.  khd.  X.  Conc,  col.  1419.— «  Decr.  Greg.  ÏX,  lib.  v.  tlu  tu,  de  Hœret.  cap.  tiii.  xti.— 

*^.ix.  Conc,  coi.  iM,  127.— 4  Décrétai.  Greg.  IX,  loco  mox,  cU„  c.  xm  ;  et  tom.  ix.  Conc, 

XYi.  4 


71  I>EFENSI0  «ECLARATldltlS 

tor,  nec  ad  faséreditatië  suecessiônett!  accédant  :  «  qusB  ôiàolatiiâ 
sont ,  qnse  non  ^cerdotali  jndlcio ,  sed  prindpnm  adfjnta  oonfltKo^- 
tionibas  Ecdesia  sanciat. 

fjtiçdem  generis  sunt  quse  âtd)âantttr  po^ea  in  tneredcnni  sed 
fantorem  :  «  NnUus  ipd  dtiper  quôcumque  negotio ,  sol  ipse  ^ 
respondere  cogatin*...  si  judéx  extfterit,  cjos^ntentia  nnHamtAti- 
neat  firaiftàtem...  si  advocatns,  ejus  patrooinium  nuMeniks  admit- 
tatur  :  si  tabellio ,  instrumenta  cônfeicta  t>er  ipsotti ,  tfuHinsi)(ettitài^ 
^içt  momenti  ^  » 

Quœ  si  per  se  ad  ecclesiastiicam  pertinent  potestaltem ,  qttid  ent 
necesse  ut  romani  Pontiflces  eadem  iisdem  verbis  àb  imperatoribtft 
impetrarent ,  ot  ftictum  est  in  iis  I^fbns ,  quœ  à  Priderico  fl  impe- 
ntore  edits  ^,  atque  ex  canonibns  ixvn  et  m  conciliornni  Latert* 
nensis  III  et  IV  conflat^e  express^ue  sunt.  Is  enim  constitatione 
quœ  incipit,  In  die  y  eadem  quse  in  his  conciliis  habebantur  repetit, 
de  dominis  temporalibus  ac  principalibus  :  item  hœreticorum  ttfram 
exponit  à  catholicis  occupandam  :  bœretieos  eonimqoe  fautores  bo- 
norum  publicatione  mulctat  :  infâmes ,  intestabiles ,  iisdem  yerbis 
pronuntiat  :  de  advocatis,  de  judicibus,  de  tabellionibus  decernit 
eadem  :  quœ  profectô  satis  demonstrant  à  quo  fonte  baec  manant 
undè  transfusa  sint  in  Ecdesiam. 

Atque  bas  leges  edidit  Fridericus ,  «  in  die ,  inquit,  ill^,  in  qné  de 
manu  sacratissimi  patris  nostri  summi  Pontificis ,  recepimus  imperi 
diadema.  »  Recepit  autem  ab  Honorio  lîl,  qui  Innocentio  lYI  est 
proximus ,  à  quo  h^ec  Friderici  leges  laudesntuTy  approbantur  ' ,  noa 
profectô  conduntur. 

Ac  profectô  principes  tam  pronft  voluntate  Ecclesiam  ad  extin- 
guendas  haereses  cœteraque  oflScia  adjuvabant ,  ut  in  ek  eonstituUone 
Fridericus  hœc  diceret  :  «  Cùm  ergo ,  dispositione  divinft  farente 
nihil  velit  Ecdesia,  quae  nihil  débet  prœter  bonum  appeterè,  quod 
nobis  eodem  concursu  et  eftdem  non  placeat  Toluntate ,  etc.  •  Qoâ 
principùm  voluntate  confisa  Ecclesîa ,  multa  edicere  de  temporalibas 
baudquaquàm  verebatur ,  quibus  postea  principes ,  religionis  studio, 
expresse  vel  tacite  consentirent. 

Quare ,  quod  diligenter  notari  velîm ,  cùm  concilia  I ^terancnsia 
III  et  IV  baec  decemunt  de  hsereticis,  ut  feudis,  ut  homagiis,  nt 
honore  mulctentur  ;  nequaquàm  auctoritate  clavium ,  aut  apostoBcà 
potestate,  de  quâ  hic  conlroversia  est,  id  faciunt,  aut  facere  sede^ 
darant,  aut  omninô  eam  potestatem  aUegant  ;  patetque  explicatif 
vera  ac  nativa ,  quâ  nimirùm  hœc  fieri  à  conciliis  intelligantur  ,quô(^ 

•  Pecreto/.  Greg.IXJoco  fnoxdl.  cxni;  eltom.u. C^c, col.  119. ~tC;0f»l.^^*P^ 
M»,  feud.  —  I  Cornu  JSonor,  III,  md. 


CLEAi  GAI.LIGANI,  LIB.  IV.  75 

Irinevei  inrtaftontas,  ac  décréta  reoipîeate^,  bœcfi^j  T€i(ent,  per- 
oiHereDt,  ooBseo^ireiAt ,  ac  postea  etiam,  ne  dubium  3]iy)erje3iset 
«tam»  J^gibos  editif,  confiraient^  ut  à  Fridei;f(^  ]I  |)aul<^  po^t 
Mn  esse  cermauis. 

CAlPUT  III. 


imperatornm  leges ,  quibus  Ecclesia  juYabatar  ad  pcenas  temporales 
aèitnâs  basreticos,  lu  GonclÛis  LateranensibosIII  et  IV ,  decerneAdas. 

At  a  quig  qiuesierit  quales  illse  siat  copstiluUoDes  pripcipum , 
pAw  je  coDcilio  LateraneDsi  III ,  canone  xxyii  ,  Ëcclesiia  ac|juy^ 
pipnifiWiir,  cùm  D0D4ùm  Friderici  II  leges,  aut  etiam  îpse  ¥n^ 
^jQitiUsset,  facile  respondebimus.  Prsecesserant  enim  multis 
iM!i<|y  antiquorum  prjncipum  circa  hœreticos  coiistitutiones  eœ , 
|Bai  h  codice  Tbeodosiano  et  Justinianeo  legimus ,  ac  prsesertim 
Nebu  erant ,  titulo  de  HœreUcis ,  leges  ix  et  v  ^ 

(^MirtaqqaB  est  Honorii ,  Arca^ii ,  ac  Theodosii  Augustoi:um ,  sic 
baM  :  •  Manicbseos ,  seu  manichœas  vel  doqatistas  nieritissimà 
ievnlbiiepersequiinur.  Huic  ergo  hominum  generi  nihil  ex  moribu^, 
ttUot  k^bus  sit  commune  cum  cœteris  :  ac  primùm  quidem  vo- 
bmns  esse  publicum  crimen ,  quia  quod  in  religionem  divinam 
iomimUitar,  in  omnium  fertur  injuriam,  quos  bonorum  etiam 
IBmîiim  publicatione  persequimur...  Prœterea  non  donandi,  non 
tneodiy  non  vendendi ,  non  poslremô  contrahendi  cuiquam  convicto 
AigoiinMS  facultatem...  Ei^o  et  suprema  illius  ^criptura  irrita  sit, 
Ntestamento,  sive  codiciilo,  siveepistolâ ,  sive  quolibet  alio  génère 
IriMpierit  voluntatem,  qui  manicbœus  fuisse  convincitur,  sed  nec 
Bios  basr^es  eis  existere  aut  adiré  permittimus ,  nisi  à  paternà  pra- 
iiate  discesserint.  y* 

bnidi^i  donatistœque  hic  notantur  mulctandi  supra  cseteros  : 
pniid»â  quidem ,  propter  insignem  in  eà  sectâ  Dei  creatoris  con- 
ffidiun,  et  quod  prœ  csteris  per  occultes  conventus  et  obstinatam 
KM^mtionem ,  fœdi ,  subdoli ,  malefici  habebantur  :  donatistœ  verô 
Copier  immanes  illos  circumcellionum  furores ,  quos  beatus  Au- 
pBtmus  saepè  déplorât  *. 

E^'^  m  decernuntpœnas,  lege  v,  Tbeodosius  Augustus  et  Valen- 
Cœsar,  ac  diserte  a  etiam  manicbœos  de  civitatibus  pellendos, 
0  supplicio  tradendos.  » 
ibs  leges,  qui  diligenter  attenderint,  fontem  invenient  eorum 
Ptt  i  Gonciliis  III  et  IV  Lateranensibus  adversûs  hsereticos  Ecclesia 
jrtidjpiim  cotuHtutionibus  adjuta  decrevit.  Statim  enim  intuemur 
Nr  infâmes ,  cur  intestabiles  babeantur ,  cur  bonis  priventur  ^  ac 

*C«/«itfii,,  lSt.T.Ieg.iTel  i,^t\iA,pa9Simjiug> contra Dùûat. 


76  DEFÊNSIO  DECL4RATI0NIS 

*^tametsi  bœc  de  manicfaœis  et  donatistis  speciatim  dicta  sunt,  hand 
immeritô  ad  csteros  bsreticos  extenduntur,  praesertim  ad  albi- 
genses,  quos  manicbœorum  stirpem  fuisse  docti  sciunt  :  cùm  prse- 
sertiôfi  in  provinciis  devastandis  donatistarum  furores  itnitati ,  Ksdem 
quoque  pœnis  meritô  cœrcereDtur.  Nec  mirum  carcere  attioeri ,  ad 
servitia  redigi ,  bellis  oppugnari ,  quos  etiam  leges  vitâ  privent. 

Veterum  imperatorum  legibus  secuti  principes  addiderunt,  qu8& 
temporum  conditionibus  apta  essent  ;  multaque  in  bœreticos  eccle- 
siasticis  permiserunt ,  ut  magis  magisque  sacro  ordini ,  adversùs 
contemptores ,  débita  reverentia  sanciretur.  Hinc  illa  de  feudis  circa 
dominos  temporales  principalesque  dicta.  Bomini  autem  principales 
dicebantur  ii,  qui  cùm  inferiores  sub  se  baberent  dominos,  ipsi 
supremis  absolutisque  dominis ,  boc  est ,  regibus ,  immédiate  sub* 
erant;  neque  refugere  poterant  ea,  quae  supremorum  dominorum, 
regum  scilicet,qui  perlegatos  aderant,  consensione  décréta  essent. 

De  regibus  verô ,  quos  speciali ter  designari  oportere,  eorum  quoque 
temporum  jura  postulant,  si  quid  in  iis  aliisve  conciliis  expressum 
legeretur,  quod  nullibi  occurrit,  tamen  nihil  nocerent  quœ  îpsis 
prœsentibus ,  atque  odio  hœresum  ultrô  consentientibus  agerentur. 

CAPUT  IV. 

Ex  historiis   demonstratur   quae  de   feudis  aliisque  temporalibus  ,  ecclesiasUcâ 
auctoritate  gererentur ,  principum  concessione  et  consensione  valuisse. 

Non  desunt  qui  putent  ea  quœ  in  bis  conciliis  de  feudis  decer- 1 
nuntur,  ad  feudos  tantûm  ecclesiasticos  pertinere.  Nos  generatim  i 
dicta,  ad  omnes  pertinere  non  refugimus ,  et  principum  consensiono 
décréta  ostendimus. 

Àdstipulantur  nobis  monumenta  historiarum.  Willelmus  Brito, 
diligentissimus  per  eam  œtatem  bistoricus,  Philippidos  lib.  xii,  me- 
morat  de  Albigensium  negotiis  babitum  fuisse  Parisiis  totius  Gallia» 
générale  concilium ,  procurante  Philippo  Âugusto. 

Quo  fine ,  cùm  reliqu!  nihil  deûnire  valerent , 
Quamvis  torreret  ipsum  intolerantia  febris, 
Parisios ,  medicis  contradicentibus  il)at  K 

Nempè  damnatà  jam  albigensium  bseresi ,  quse  per  bœc  tempo 
epîscoporum  synodi  babebantur,  eœ  in  puniendis  per  bonoru 
ademptionem  atque  alias  temporales  pœnas  hœreticis  toi»  sunt , 
acta  ejus  sévi  legenti  videre  est.  Quare  baud  immeritô  Willelm 
haec  à  reliquis  sine  rege  definiri  posse  negat. 

Et  quanquàm  passfm  apud  auctores  legimus  comit'atum  Toloj 
fianum  et  alias  terras  Simoni  comiti  Montis-fortis ,  per  Innocentiui^ 

1  mi.  Brii.  Phmpp,,  lib.  zii.  in  BUt,  Franc,  Pithœt,  pag.  889.  edit.  FrancoC:  1M«. 


J 


CLERI  GALLIGANI,  LIB.  IV.  77^ 

91  et  geoearale  conctUum  fuisse  adjudicatas  ^  :  bœc  tameo  vero  sensa 
cxpBeiUsant  ab  lis  qui  rem  subtiliùs  distinxerunt.  Rigordus  imprimis. 
aailiMKius  de  gestis  Pbiiippi  Augusti.  «  Per  bœc ,  inquit  * ,  tempora^ 
(«M  1215  quo  tempore  est  habitum  Lateranense  concilium  )  Simoa 
MKi  MootisforUs  factus  est  cornes  Tolosanus ,  papa  Inuocent»> 
jlHnDte,  et  Pbilippo  rege  concedeDte,  propter  hœreticam  pra-t 
[riMnatlbigeosium ,  et  propter  apostasiam  Raymundi  comitis  Tolo* 
>  Verba  memoratu  digna  :  Papa  enim  procurât,  rex  verà 
U;  et  tamen  Pontifie!  omnia  tribuimtur  ;  quôd  in  causa  relî- 
attinente ,  reges  omnia  delata  ipsi  vellent. 
I  Etcàm  in  concilio  Lateranensi  IV,  capite  illo  m,  de  /ictreêicis , 
||Hi  nrtKS  objicitur ,  diserte  scriptum  sit  de  summo  Pontifioe  : 
^Twiexponat  catbolicis  occupandam ,  qui  eam  sine  ullâ  contra- 
^UiMpossideaDt;  ^  tamen  id  nonnisi  regum  consensu  factum  ex 
Wébo  Britone  constat,  cujus  de  Raymundo  hœreticorum  de* 
tenoextant  bi  versus,  Pbilippidos  libro  viii,  pag.  192. 

Ra  et  Papa  simul  exponant  omDibus  iUam 
£t  res  et  patrlam  totam ,  qus  spectat  ad  illam  ; 
tt  qui  prœTaleat  armis  et  Tiribas  illi 
tDltere  qoid ,  proprias  licite  convertat  ad  asus , 
£t  dominus  fiât  rerum ,  quas  auferet  illi. 

IftiKs  fendis  haud  aliter  aclum  facile  inteUigimus.  Utriusque  po- 
^csWii  ooocurrebat  auctoritas  :  ac  regia  quidem  bœretico  principi 
i^u  «dimebai,  alteri  principi  concedebat;  pontificia  verô  et  dei 
^miîiadicabat,  et  in  bcereticum  meritô  bœc  à  cege  fieri  declarabat> 
^SBtMqoe  et  accipîentem  in-conscientià  tutos  prœstabat  -,  et  sic  etianL 
^Mtio  eoftcedere  putabatur. 

^^^  reges  repugnabant  quin  Simon  et  alii  noTos  feudos  ab  h»-; 
'MiQii€a|i(08  PontîGci  accq>tos  referrent ,  ut  Sedi  apostqlicœ  atque 
'^dencatbolioae  eô  fideliores  esseot,  quô,  aoctore  Pontifice,  talia. 
^>>4Bk  impetrarent 

Itande  condtio  Bituricensi  anni  1 225 ,  sub  Ludovico  VUI,  ronoano; 
H?«<^tHKâde,  Mattbœus  Parisiensis  bœc  refiert  *  :  «  Simon  de  Monte- 
fcrtî*  ( Amalriciim  cgns  filium  dîeere  debuit  :  pridem  enim  obierat 
^"^9  anno  scilicet  1218,  in  seeundft  <ri)6idione  Tolosanà  lapida 
'^'^^WQS;  sed  bœc  nibil  ad  rem),  «  Simon  ergo  de  Monte-forti  petiit 
^iV'Mtttii  terram  Raymundi  comitia  Tolosani ,  quam  dominus  Papa. 
1^*^  ^ncorum  Philippus  sibi  et  patri  suo  contulerunt,  exbibeasi 
N^^'oDatîene  fociâ  ^  utriusque,  Papa  scilicet  ^  régis  monimenta.  • 
WiDChronico  Turonensî,  in  gestis conciliorum  inserta  distinctiùs* 
^WboUir  bis  yerbis^  :  «  Qnibus  (Raymvmdi  sciUcel  petitionibus)i» 

Duc*.»  tOflll.  T.  p.  Mk  «-* 
t9U 


iaS^lI!''^^*^^^*  ^^x^ftûm.T.p.TTO, etc.— 'tJU^or.op. 
"^  IV.,  tD.  isM,  p.  277  ;  et  tom.  zu  C^fic  «oL  sn.  «- 4 /&<<<•  col. 


78  DEFEN8I0  DËCLARATIONIS 

ilrmiriei»  CMM8  de  M onto^ferfi  (rtmans  ^  littoràs  fÊf»  hùiooefiUi , 
necDon  et  Phflippi  régis  Franeiiè  oMendebat ,  in  qtiibis  coBtinebstar, 
et  dfcti  comitis  Tolosani  datnnatio ,  et  tente  aUngeosium  Sirnoni  de 
Montè-forti  patri  sue  facta  donaUo.  »  Quibas  intelligimas  reps  dona- 
ttotiem  PoDttficis  daimiatione  nixam,  suo  quoque  modo  ad  eum 
leiatam  ^  i  quo  damnatio  processisset.  Quis  autem  propriè  ac  relpsà 
doùaret ,  noo  erat  obscurum.  ta  oenipè  rex  fuit ,  A  quo  terram  St-* 
iton  reeqrit,  qui  Simonem  inveitivit,  terrain  ei  ei  hœredibus  confit^ 
mcmil;  ut  profectô  Rîgordus  accuratè  diligenterque,  Poniifiùe  pro^ 
curante,  rege  coneedenie,  hœo  facta  esse  seripserit  ;  sed  in  bsMretids 
ptifiienëis  reges ,  pontificiie  potestati  ferè  omnia  tribuebant 

QfiKre  qui  talta  pontifici»  potestati  per  sese  innata ,  non  aatem 
conceasione  eut  oonsenslone  taeità  vel  expresse  eivilis  potestatis 
quœsîia  esse  dixerk,  prorsus  ineptiat.  Idem  Judicium  esse  volumus 
de  trium  denariorum  eensa ,  quem  Innocentios  lU  de  terra  contra 
hiereticos  acquisità  Sedt  apoStoUe»  annuatlm  resenrabat  \ 

CAPUT  V. 

Eccleslastica  potestas  multa  sibl  viDdicavIt  clvllia  ;  sacra  bella  rellglonls  ciaaaA ,  aive 
CniciataB  :  ails  ejasmodl  occasionea  :  S.  Lndûvlcl  de  Phllippo  Augusto  avo  insigne 
tesUmonlum  :  tacits  conaenslonis  eicepUo  atriqoe  ordinl  ad  sua  Jura  explicanda 
necessarla  est  :  utriusque  potestatis  sancta  socletas  :  Petrl  Damlanl  ropetltor  locos. 

Neminem ,  oredo ,  latet  ^  molta  ^usmodi  contigisBe  saerorum  bd- 
lorum  4  qiœ  Crueiûêas  voeant,  tempore^  sive  ille  in  Saraeenos  reeu- 
perante  Palastinie  gratiâ ,  sive  in  hnretioos  soseepte  essent  ;  pla- 
oebat  enim  cbristianis  regibas ,  in  tilis  saeris  bellis ,  préesse  ooinibiia 
pontificiam  potestatem,  ut  et  conjunctioribus  animis ,  et  DM|}ori  reU** 
gionis  rerereatîA  rem  gérèrent. 

Saepè  etiam  reges  ac  principes ,  bellnm  sacrum  tnitnri ,  m  seaque 
omnia  Pontiflcibos  tuenda  commendafaanti  Itoc  obvia  et  nota  tanlùm 
referimus.  Neque  duntaxat  in  saeris,  sed  etiam  in  omoibua  liellis, 
paeto  de  pace  tedere^  bujns  firmandi  et  esequendi  gratiâ,  Sedi 
apdstolic»  se  ultrô  submiltebant  ;  aliisque  miiltis  modis  ae  reUgioais 
nomine  ac  revereoliâ  tutabantur  ;  quibus  fient  nt  seenlaria  negotia 
maxima,  Rom»  potiasimàm  covmi  Pontiflce  tractareator» 

Per  eam  intarkn  oooaaionem  spiritoalis  poteslas  multa  reganjora 
invadebat  9  eùmcpie  id  peiapioerent  boni  ac  pfi  principes ,  non  semper 
n^pognabaot. 

Nokum  ittod  tn  tosteaMnto aancti  Lwlevici,  qoo  rex  aaaotisaimiia 
et  maximos,  Phiiippo  fllio  ataucceasori  ccriendam  omni  studio  Ec- 
desiam  eomaeiidat  bis  vetbia  '  2  «  Gùm  Phiiippo  régi  avo  meo  (  Aa* 

deJoUa.  Fié.  iTon.  J^lMoiiyi^^^.l^iicfc.  isnu t. 


CLEUI  GAhUdkm,  LIB.  tV.  79 

|qrt«JH»€8t>CD0$iIiaiifrhiiicai!Wt  à  sabséA  Eodesià  muUis modis 

^  jim  knradi  eA  miaui»  ae  nkuqa.  râleri  sîbi  qoôd 

la^fidmtor  ;  ftapomUsm  meoiQraat  optimum  ppi&c^>ein<  :  hœe 

^0m9bi  aota ;  cùm  iaimii  ooiifliderarat  quttitai  Deo ^bi coor- 

iMt  ennit^  mai»  de  jure  3uo  éwedere,  qHim  sanots  Eeeiasœ 

I «ÉBattooem  «e  lîkem  modère,  aut  crétin  ioooimnoduiii.  h  Eôgna 

,  fdhm  christianissimo  ac  maximo  rege.  ^entettUa  !  QuA  taçien  ia-r 

lÉliliiiiUMUgtttr,  non  esM  aemper  pto  vero  iaimtoque  Ëçclesœ 

I jWtWIoteidmii  id  qiiod  et  qpopît,  luèaadt^  decrevieiit,  tao»^ 

tBminihus;  aed  dÛigMtiaaimè  jseoernesda,  quœ  à  Christo^xmn 

cMiÉrtyri)'  i»,  qiw  regum  auctoritate ,  oonBenatt,  peraiisBu, 

I  MiiiiiiUâ,  aikntîo  dmi^iie  sesaerit  aut  babuertt. 

I   (MlUfim  Qfiu  venU  in  eocleBiasdeiSi  rébus,  quaa ssqpé  videmns 

Miili  aUrihatas.  Sic  ùnfMeratorea  id  sibi  aexto  etiam  saculo  et 

4«Vn  Magaî  tempore  vindtcab«it,  utnemo  in  cathedrA  Feiri  etiam 

^MttMdmA,  msk  qim  ip«s  probapetur.  Sic  ia  epiaûopatûs  emnes^ 

nB»lniidfPriail»qiiQqttedfiia3tkBt(ni^^  gen- 

iMmes  >  id  aSh  juria  tribiiebaat,  ut  aonnisi  eoram  vûluntaile  «e 

JMM^aeopi  fljerenU eùque  res  deteoit,  «t  edttà  fonnulà^ise 

^^0^6^  pradîcalîQQia  inunQ3  iqjungermt  «  ac  ptmtificalem  m 

MÉ#JM  ceatmftÉiiniil  digmilai^fi  S*  eoa  denique  à  metn^olitanis; 

^MliVia  caopiaoQlMs  kmedîci  prtteiperent.  Sic  denique  à  tot  se^* 

^liMPtpneÉ^iMhia,  tôt  eedesîaaticas  dignitatea,  tot  aUa  bimeficia 

akaiiQ  emky  Tel  regaKum,  Tel  aiia quocumque  noHiine^ 

iure  conférant  Non  îdeè  advnraarii  hœc  ounnia  regibus 

*>^iMta  per  ae,  inné  werô  ab  Ecdesift  manasse  decemœt  :  ac 

tekinolke  coBceasdûnea  producuntor,  Talere  tamen  ea  omnia  ex 

^^Mttkme  tacità  facile  demonstrabunt.  Quid  ita  ?  quia  seîlieet  ipaa 

*>MftialQni  docat  ecctodaakiea  nonnisi  per  Eeeleaiain  baberi  posse. 

^MtîCeekBift  foudea  adimit  ^  eoftcedit,  aut  aliud  quid  ex  ciTili  po» 

'Mitldooerpit,  oa  tivilis  potaatatis  consenaioni ,  aaltem  tadt», 

Snè  passlm  occurrit  in  imperatorum  r^umque  autbentioia  et 
^VMiQbitt ,  ut  qui  hfOG  et  h»c  feeerit ,  aacvo  ordine  dq>Qnatur , 
yyimioatar,  in  poeadteutium  redigatur  *  :  qu^  haud  minus  in- 
^"liMa  caaoïmm  aiietoritaite  fierî  \  tameisi  non  id  seœp^  esipres* 


iilaetiafliàrQgibaa  de  Eccleatis  ordinandis  edicta sunt»  quœ  ia 
***ÛMi8  Tix  ac  ne  Tix  quidem  iuTenire  possumus.  Consensu  Ec- 
*^talere^  ftcilé  inte|ligimp9. 


80  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

Sit  etiam  id  exempli  causa  positum.  Decernit  îta  Carolus  Calvos  : 
«  Haec  si  quis  transgressus  fuerit,  anathematis  vindictà  feriatur;  et 
comitis  districtione  constringatur  :  »  quœ  uno  licèt  tenore  posita, 
tamen  ad  suos  fontes  quaeque  revocamus.Sic  cùm  Pontifices  eodem 
contextu  ecciesiasticis  civilia  miscent,  sanè  meminerimus  haod 
minus  secernenda  esse,  quœ  ipsis  per  sese  competant,  ab  lis  qu» 
à  civili  potestate  mutuaniur. 

Nempë  utriusque  potestatis  sancta  societas  postulabat,  ut  altéra 
alterius  munia  in  speciem  usurparet ,  eo jure,  quo  amici  amicorum 
rébus  utuntur  :  bis  certè  omnibus  communi  societate  et  consensione 
valituris.  Quô  spectans  sanctus  vir  Petrus  Damiani  càrdinaliâ  epi^ 
scopus  Ostiensis ,  boc  à  nobis  jam  commemoratum  tradidit  *  :  «  Qqo^ 
dam  mutyœ  cbaritatis  glutino ,  et  rex  in  romano  PontiBce,  et 
romanus  Pontifex  inveniatur  in  rege.  »  Âc  postea  :  «  Cœterùm  (Pod- 
tifex  )  delinquentes,  cùm  causa  dictaverit,  forensi  lege  coerceat;  et 
ipse  rex  cum  suis  episcopis  super  animarum  statu ,  prolatA  sacrorom 
canonum  auctoritate  décernât.  »  Qusb  quidem  miré  congruunt  cum 
bis  quœ  de  conciliis  Lateranensibus  III  et  IV  diximus.  Quo  enim 
jure  reges  ex  canonibus ,  super  animarum  statu ,  toties  cum  episcopis 
décreverunt;  eodem  jure  Pontifices ,  in  conciliis  Lateranensibus  llf 
et  IV  super  temporalia ,  cum  regibus  synodo  adhœrescentibus  atque 
prœsentibus ,  ex  legum  auctoritate  decrevisse  vidimus.  Reliqua  hojus 
loci  verba  ex  antedictis  répétât,  cui  bœc  recolere  est  animos.  Hic 
tantùm  volumus,  ut  cum  summo  viro,  et  pontificia  ab  regiis  distin^ 
guantur  officia,  et  liquida  appareat,  sic  regem  inter  et  PontiGcan 
consentire,  ut  si  quidalter  ex  altero  usurpant,  id  ambobus  voleo- 
tibus,  consensione  mutuft,  tacità  vel  expresse  factum ,  neutri  firaadi 
essepossit. 

Hoc  societatis  ac  mutusB  amicitiae  jure  Luciuslll,  capite  Ai  oio- 
lendam,  de  bsereticis  statuit,  «  ut  comités,  barones,  rectores  et  coo- 
suies  civitatum  et  aliorum  locorum,...  nisi  requisiti  Ecclesiamad- 
juvent  contra  hsereticos,...  honore  quem  obtinent  spolientur,  neque 
ad  alios  assumantur  *.  » 

Hoc  jure  vel  nuUo,  Bonifacius  VllI,  capite  Felicis,  de  pcoùi/i^ 
Sexto ,  in  eum  qui  cardinalem  fuerit  hostiliter  insecutus  bM  sU-* 
tuit  *  :  ((  Ut  sit  infamis ,  diffidatus  * ,  bannitus ,  intestabilis ,  ab  omni 
successione  repulsus  :  dentur  cuncta  ejus  œdificia  in  ruinam  :  noUas 
d  débita  reddere,  nullus  respondere  in  judicio  teneatur  :  bona  ^Q^ 

t  Sitp,  lib.  II.  cap.  niz.  Pet,  Dam.  DUcept,  tyn„  lom.  ix.  Conc,  col.  1I73  ;  el  M.  op.  Dai^ 
lom.  lu.  opnsc.  nr.  p.  so.—i  SMr,  Greg,  IX,  Itb.  t.  Ul.  th.  cap.  9.— >  Sext.  Decr,  ].  ▼.  Ul.  n* 
de  Pœn„  cap.  ▼,  FeUcit. 

*  DifUdare  propriè  ett  à  fide  quam  qult  alieui  débet  ,-aiil  poUmâu  est  per  littertu,  éeh 
cere,  inquU. Dvcarob  :  Gionar,  média  et  infloi»  Uliaatis.  {SdU.  Parti.) 


CLERI  GALLTCANI,  LIE.  IV.  81 

fisco  yel  reipublicœ  dominio  applicentur;  neque  eorum  flliis  aut 
Dq)otibiis  uUa  uoquàm  pateat  janua  dignitatis  authoQoris  ecclesiasticr 
Td  muDdani ,  nullus  aditus  ad  legitimos  actus.  »  Tôt  merè  temporalia, 
fi  m  Ecdesiœ  ac  Pontificum  potestate  sint,  eô  tantùm  nomine,  quôd 
fiedesûe  sint  utilia;  utilitas  ecclesiastica  nunquàm  deerit,  quft  Pon-* 
ffîoes  semper  et  ubique,  incoosultis  etiam  invitisque  principibusy 
de  temporalibus  décernant,  atque  absolutè  régnent  :  quod ,  nec  ipse, 
credo,  Bellarminus  dixerit.  Quare  est  neces^e  assentiantur  omnes, 
btte décréta,  quatenùs  de  temporalibus  statuunt,  non  aliter  vala^ 
peM,  quàm  consensu  principum  tacito  vel  expresso  ^  prœlatamque 
sesid  i  conciliis  III  et  IV  Lateranensibus  lucem  sequi  omninô  nos 

ad  canones  conciliorum  Lateranensium  III  et  IV  ex  Latera* 
IV  luculentâ  interpretatione  aliisque  monumentis,  dicenda 

bÉbdNUDQS. 

CAPUT  VI. 

I^Wierico  II  deposito,sub  Gregorio  IX  acta  :  excommunicatus ,  deindè  depositus, 
l^indoTico  et  Gallis  pro  imperatore  est  habitas  :  concilium  œcumenicum  à 
"  ^  nqvisituiii ,  &  Gregorio  IX  Romam  conTOcatùm. 


Itofenimus  ad  Frîdericî  II  depositionem  ;  atque  banc  primam  in- 
Tttimas  in  concilie  œcumenico  promulgatam  :  quo  nomine  dignam 
sAitramar,  quam  diligentiùs  consideremus  ^  sed  primùm  sunt  ex- 
poDenda  quae  antecesserunt. 

Qoèd  ergo  imperator  Fridericus  II,  voto,  juramento ,  ac  pœnft 
raommunicationis  ultrô  susceptâ,.ad  sacrum  bellum  obstrictus, 
neepromissis  steterat,  et  christianos,  eft  spe  magnft  conatos  ac 
postei  destitutos,  in  gravia  incommoda  conjecerat-,  Gregorius  IX, 
^00 1228,  eam  dixit  sententiam,  quam  suprà  aliâ  occasione  retu- 
fintu  '  :  «  Imperatorem  Fridericum  excommunicatum ,  quanquàm 
inriti,  publiée  nuntiamus,  et  mandamus  ab  omnibus  arctiùs  evitari  : 
Wtack  ipsum ,  si  contumacia  ejus  exegerit ,  graviùs  processuri.  »  Sic 
Booniiatim  eum  excommunicabat  :  gravius  aliquid ,  depositioneni 
nempè  excommunicationi  additamintentabat;nondùm  deponebat. 

Cùm  autem  Fridericus  reges  ac  régna ,  prsesertim  ver6  Anglos 
recenti  servitnte,  per  Joannem  sine  ierrà  romano  Pontifici  obstrictos , 
Ape  re  indignâtes  adversùs  romanam  curiam  * ,  quibus  posset  cla- 
ttoribosconcitaret,  ac  roman»  Ecclesiœ  civitates  invaderet,  Gre- 
iwios  quoque  altiùs  inclamavit  \  datisque  ad  Romanum  suum  ad 
Vftuicos  legatum  litteris,  mandat  :  «  Quatenùs  per  terram  legationis 
SOS  bec  solemniter  praadicans  Christi  fidelibus ,  eos  inducat ,  ut  prof 

*^..  lib.  1.  feot  iT.  cap.  39  ;  Greg.  IX,  ep.  u.  lom.  q.  Conc.  ool.  Sii  ;  Ifoll.  Par*,  p.  108. 


$S  DCFENSIO  DECLARATIONIS 

«tMu  fidd  el  r^oBift  <d)8er¥uUft  fltent  ex  aaî^ 
pentes  skiguM  prcfurlum  iotoresse  ^ 

Tanc  ea  eooltigeruiit ,  qvm  suai  aliâ  occasicaie  à  Dobis  «cripta  {Mu- 
€18  %  et  &  MattlMBa  Patisiensi,  ejus  »¥i  aeriptore  fusé  memorata  \ 
«  Eodem  anno  (l2StS)  Fridericus  ifliperator,  mare  Meditemneuni 
ingressus,  ut  Dcmibiio  peregriraUoais  votum  persolveret,  êfaA 
Acbon  applicuit.  Veoientes  ei  (dmam  elerus  terne  et  popidus ,  ctim 
magoo  honore  ^  ut  tantum  deeebat  VirtHn ,  illum  récupérerai  :  yemm- 
tamen  ^  quoniàm  noverant  eum  à  Pap&  excoBuaanicatiim ,  oon  ei 
coœoMuiîcayeraDt  in  osculo,  neque  m  measâ;  sed  coosultteroiit  nt 
domîQO  Papae  aatisfeciene ,  rec&et  ad  sancUe  Eccleate  unkatan. 
Templarii  verô  et  hospitalarii  in  adventa  ejus  flexis  genibus  adora- 
verunt  eum ,  genoa  4tts  deosculantes ,  et  omnia  fideliiuD  <|iiî  atoat 
«xercitus ,  (^orificabat  Dominum  in  adreotu  ipsius ,  ^)eraiite&  qnàd 
per  eum  salus  fieret  in  Israël.  »  Ergo  imperatorem  ut  excoBiiBiini^- 
tum  habebant,  et  à  communione  que  abstinebant  m  osculo  et  in 
mensd,  ut  jam  suprà  diximus  ;  cœterùm  ut  imperatorem  honorabant 

Parebant  etiam;  eumque  ut  ducem  sequebantur  principes  et  rec- 
tores  exercitûs  Christian!,  «  Dux  actlieet  Lesiburgensis,  patriarefaa 
Hierosolymitanus  ;  archiepiscopi  Nazarensis,  Cœsariensis,  Narbo- 
nensis ,  episcopi  Yintoniensis  et  Exoniensis ,  ac  magistri  hosisUdis 
ac  teutonicorum  ;  »  qui  omnes  ecclesiastici  œquè  ac  laici ,  «  pnepa- 
ratis  omnibus  ad  progrediendum  necessariis ,  processerunt  féliciter, 
prœvio  imperatore,  et  apud  Joppen  prospéré  pervenerunt  *•  » 

Pergit  historicus  '  :  «  Anno  1229,  papa  Gregorius  nimis  molesté 
ferons  quôd  Romanorum  imperàtor  excommunicatus  et  rebellis ,  ad 
Terram  Sanctam  traosierat ,  de  iilius  pœnitentifl  desperabat.  Decrevit 
ergo  eum ,  quem  contumacem  vidit  et  rebellem,ab  imperiali  fastigio 
depellere,  ét.alium  quemlibet  filium  pacis  et  obedientiœ,  loco  qas 
aubrogare.  » 

Interea  Geroldus  patriarcha  Hierosolymitaous ,  datis  ad  unirersos 
Christi  fidèles  litteris,  de  Friderico  multa  conqueritur  ^  at  nihilomi- 
nûs  ubique  imperatorem  appeUat  ^ 

Anno  1229,  «  vidons  dominus  Papa  robur  et  constantiam  impera- 
toris  nondum  enervatam ,  sibi  et  romanœ  Ecclesi«e  nondum  incurvari, 
miait  per  totam  AUemaniam  prselatis  magnifiais,  et  aliàs  man^tibos» 
epistolas  prolixas,commonitorias,  et  prœcepit  districtè,  ut  omnes 
insurgèrent  in  imperatorem ,  Deo  et  roman»  Ecdesie  rebellem.... 
Ab^Ivit  etiam  omnes  qui  eidem  fidelitatis  juramento  tenebantar 
adstricti  ^.  •  Hœc  Matthœus  Pariaiensis  parum  Pontifici  cessisse  me- 

t  Jfott.  Pmr„  p,  149  ;  et  «p«  m.  Gr^.  iX,  Wm*  xi,  Cm^,  ooL  lie—  t  Sw9.p lil>.  i.  toc  m»s 


C£.ERI  6ALLIGANI,  LIB.  IV.  Si 

«0i»t  Quas  CMsa»  attu^,  wtene  non  Kbet^JKC  wità  necesniia 


Estai  «I  depotftioiris  seotentiala  oondKoFum  vcdimuînib^ ,  qU 
JiMill  exooflwmiucalîOBe ,  sic  tegikir  :  «  Onmesqui  ei  Qdditatis  ju^ 
oneato  teiiHitiip»  deeeraendo  àb  observatione  jûranmiti  epsmoâi 
ahadiiioay  el  finniter  prcdiibemla  ne  «bi  fidriitaton  observent ,  do* 
aa&fnerit  Ttiieiiio  excommuaicalieins  a^trictus  ^  » 

Ne  tameo  dixeris  depositionem  per  se  cum  excomnHmieatîoM 
<x)imexain,  cùm  Friderieum  vincoto  excommunicationis  adstric- 
tom,  prohibente  nemine ,  ne  ipso  quidem  PontiQce ,  régnasse  videa- 
iaos  ;  sed  ipse  seatentiœsuœ ,  quem  vellet  adhibebat  modum. 

Aliodato  diplomate,  ait,  Friderieum  asseruisse  hsresim.,  «  dom 
eotttanter  proponeret,  inquit  ',  quôd  per  nos  tanquàm  Cbiristi  vica- 
nom  excommonicationis  vlucolo  adstringi  non  potuit.  »  Quôd  autem 
OQpverit  passim  se  potuisse  deponi ,  hœresi  non  împutâtur  :  adeo 
bsedSversft  auctoritate  eonstant. 

hterei  îlla  contigit  memorabilis  ad  r^em  sanôtum  Ludovicum  et 
tmiMrum  Banmagimn ,  de  Roberto  régis  fjratre  ad  imperium  eli- 
lOriD ,  Gr^orii  IX  legatio  ^  Franci  pro  regni  Francf d  nobilitate  ac 
doBiûs  régis  dignitate,  magnifiée  multa  ;  caeterùm ,  quod  ad  rem 
BQItram  attinet,  responderunt  :  a  Si  Fridericus  ab  apice  imperiali, 
ttieriâsexigentibus,  deponendus  esset,  nonnisi  per  générale  condlium 
«aanodus  judicaretur.  »  Hattbœus  Parisiensis  memorat  addidisse 
M  :  é  Insontem  sibi  videri  adhue  Friderieum ,  neque  qoid  sinistri  in 
totisum ,  Tel  in  fidelitate  sœculari ,  vd  fide  catholicA  \  missuros  ad 
^leratorem  qui  quomodo  dé  fide  catholicft  senliat  dillgenter  inqui- 
nnt  :  tum  ipsum,  imô  etiam  ipsum  Papam ,  si  malè  de  Deo  senserit, 
W|lKadinternecionempersecuturQS.  »  Quœ  quidem  non  probamus 
Ottmii,  sed  referimus,  atque  ab  bistorieis  recensita  percurrimus. 

Credibile  est  Gregorium  eâ  Francorum  responsione  permotum 
ftÉMe  ut  condlium  (Bcumenicum  convocaret.  Gertum  quidem  est, 
BoMn  ab  eo  Pontifice  fuisse  convocatum.  Fridericus  episcopos  mul- 
toê  etiam  gallicanos ,  ad  Sedem  apostoKcam  ex  obedientifl  prope- 
tiQtes,  cepit.  Quà  de  re  graviter  conquestus  est  sanctus  Ludovicus, 
data  ad  Friderieum  epistolà.  Intérim  ad  eum  scribit  ut  ad  impera- 
tMm,  cjusque  imperium  cum  Frandoo  regno  coujuQOtissimum 
ig&osdt  ;  quantumvis  Fridericus  à  Gregorio  IX  fuisset  anathemate  et 
dôposiUone  perculsus  *.  Addit  :  «  Pnenestinum  episcopum  et  alios 
legitos  Ecdesiœ ,  in  prsjudidum  vestrum  vdentes  snbsidium  nos- 

^^i9,iX,  ^.04  Oa. Card^ ton. si.eol. |t9^tSk».m; IM^^  fol.Hl.^lifffl.  Par., 
p.stf.^4  /m.  ipM.  Peu  d$  FiHu  1. 1-  0.  m  nd.  JUmnq.»  de  g€tk  S,  Lwhv.^  m.  itl»;  DmO^., 


84  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

trum  implorare,  manifesté  repulimus;  nec  in  r^oo  nostro  contra 
majestatem  vestram  potuerunt  aliquid  obtinere.  »  De  episoopis  suis 
hœc  signanter  notai  :  «  Nam  sicut  ex  eorum  liUeris  manifesté  didi- 
cimus,  nihil  contra  imperialem  celsitodiAem  excogitaverant  ;  etiamsi 
summus  Pontifex  fuisset  ad  aliqua  minus  débité  processurus.  «  Haec 
senserunt  de  imperatore  depositoepiscopi  gallicani  :  hœcsensit  rex, 
quo  nollus  unquàm  sanctior,  nulius  sapientior,  aut  Sedi  apostolic» 
obedientior. 

CAPUT  VIL 

QuîB  8ub  Innocentio  IV,  Gregoril  IX  successore ,  gesla  ;  concilium  Lugdunense  I  :  in 
eo  acta  ;  atque  ex  his  et  antè  dictls ,  argumenta  contra  nos. 

Gregorio  mortuo ,  ad  Innocentium  IV  habendi  concilii  cura  trans- 
mittitur.  Is  igitur,  anno  1245,  concilium  convocat  Lugdunum,  bàc, 
înter  alias ,  causa  memoratà  *  :  «  Necnon  pro  negotio  quod  inter  Ec- 
clesiam  et  principem  vertitur,  reges  terrae ,  prselatos  Ecciesiarum ,  et 
alios  mundi  principes  duximus  advocandos.  \Xc  postea  :  «  Nos  dic- 
tum  principem  in  prœdicatione  nostrâ  citavimus,  ut  per  se,  vei  per 
suos  nuntios,  in  concilio  celebrando  compareat,  responsurus  nobis 
et  aliis,  qui  aliquid  contra  ipsum  duxerint  proponendum.  » 

Misit  Fridericus  procuratores  suos,  qui  primùm  diiationem  pétè- 
rent, «  moxad  futurum  Pontificem  et  concilium  f  uturum  generalius 
appellarent.  Atque  dominus  Papa  respondit  :  Quôd  iilud  çrat  conci- 
lium générale ,  quia  tàm  principes  sœculares  quàm  clerici  ad  illud 
fuerant  invitati*,  sed  omnes  qui  in  jurisdictione  imperatoris  fuerant, 
ad  illud  eos  accedere  non  permisit ,  propter  quôd  appellationem  non 
admittebat*.  » 

Prolata  sententia  est  in  banc  formam  :  «  Innocentius  episcopus, 
sacro  prsesente  concilio,  ad  rei  memoriam  sempiternam  '.  »  Mox 
relatis  Friderici  criminibus ,  atque  allegatâ  clavium  potestate,  addit  : 
«  Memoratum  principem....  suis  ligatum  peccatis,  et  abjectum ,  om- 
nique  honore  ac  dignitate  privatum  à  Domino  ostendimus  ac  denun- 
tiamus;  et  nihilominus  sententiando  privamus  ^.  »  Tum  absolvit  à 
fidelitatis  juramento  subditos  \  et  qui  pareant  vel  faveant ,  vinculo 
excommunicationis  adstriugit. 

Postea,  «  Dominus  Papa  et  prselati  assistentes  concilio,  candelis 
accensis,  in  dictum  imperatorem  Fridericum ,  qui  jam  imperator  non 
est  nominandus,  terribiliter,  recedentibus  et  confusis  ejus  procura-, 
toribus ,  fulgurarunt  *.  » 

Hinc  argumenta  congerunt  :  depositum  imperatorem  virtute  cla- 

t  Bp.  ttm.  IV.  ton.  SI.  Orne,,  eol.  «M  ;  Mm.  Par.,  tn.  iMS.^t  Fitf.  in  Cône.  Lugd.  brew, 
noL^ etc.,  ool.  M9,  «4o ; èiûU. Par., p. 0M.  —  i  Tom^ n.Cone. /oc cil.  —  4 iM., col. Ml.  — 
f  Ibid.,  eol.  MS.  Ifoll.  Par.,  p.  «T2. 


CLERI  GALLICANI,  UB.  IV.  85 

^om ,  idqiie  praesente  concilio  général!  ;  adfaisse  principe^  cum  epi- 
acoi»5  ;  réclamasse  nemineM  ;  quin  ab  ipso  Friderico  agnitam  Ecctesi» 
potestatem ,  cum  ab  boc  coDcilio  ad  futurum  pontificem  et  futurum 
coDcilium  appellarit;  agnitam  etiam  expressissimè  à  Francis,  quos 
antiqui  juris  retinentissimos  fuisse  jactamus  ;  cùm  etiam  ipsi  respon-* 
derint  id  quod  suprà  vidimus  '  *,  «  Si  Fridericus  deponendus  esset, 
noimisi  per  générale  concilium  cassandus  judicaretur  :  •  quo  res- 
poDSO  fateantûr  impéria  subjici  ecclesiasticœ  potestati  ;  neque  enim 
referre  multi ,  concilione  an  Papœ  subsint ,  quœ  suâ  jam  arce  dejecta 
smt. 

CAPUT  VIII. 

SoIqUo  objectornm  prsecedentis  capitîs  :  duo  quseâam  notatu  digna  :  depositio  édita  » 

BACRO  PRiESENTC  CONCILIO ,  DOIl  SACRO  APPROBANTE  CONCILIO ,  Ut  SOlet. 

Haec  nos  ex  gestis  facile  explicamus.  Primùm  ergo  observari  volu- 
miis  in  rei  gesUe  série,  quàm  diligentissimè  descriptam  haben^us, 
eoarrari  quid  Pontifex ,  quidve  alii  dixerint.  De  nullâ  autem  aliâ  re 
tnctatum  videmus  quàm  de  Friderici  sceleribus ,  decretisque  in  eum 
latis;  de  bis  qusesitum  deliberatumque  esse  :  an  autem  datum  Eccle- 
sis  à  Christo  sit  ut  reges  deponeret ,  ne  inquisitum  quidem  fuisse  ; 
Beqae  quidquam  eâ  de  re  dictum  ;  neque  blc  in  tantâ  synodo,  neque 
9Sb\  asquam  :  quod  tamen  vel  semel  fieri  oportebat. 

Secundo  notamus  singularem  formulam  :  Sacro  prœsente  concilio. 
£t  quidem  ille  théologie  professor  anonymus ,  qui  ad^ersùs  Decla- 
rationem  Cleri  gallican!  edidit  responsionem  historico-tbeologicam , 
hsc  scribit  *  :  «  Innocentius  in  publico  totius  orbis  Christian!  uni- 
Tersali  concilio ,  îpsoque  approbante ,  Fridericum  regno  privât.  »  Vide 
quàm  oscitanter  haec  legant ,  vel  malft  fide  référant ,  qui  nostra  oppu- 
gDent  :  cùm  tantùm  intersit,  an  quid  fiât,  duntaxat  sacro  prœsente 
wncUio,  an  *etiam  sacro  approbante  concilio.  Nos  autem  advertimus 
lassim  quidem  in  conciliis,  ub!  adest  prsesens  Pontifex,  ed!  décréta 
^us  nomine ,  sed  ubique  adscriptum  :  Sacro  approbante  concilio,  vel 
aliquid  ejusdem  roboris.  In  hâc  etiam  synodo ,  celebrata  haec  for- 
mula est  :  et  de  usuris  quidem ,  cap! te  xiii;  prœsentis  concilii  appro^ 
batione  sancimtAS  :  et  ejusdem  concilii  auctoritate  firmiter  inhibemus  : 
et  cap.  XVII,  definientes,  sacro  approbante  concilio  :  et,  communi  cov^ 
cUii  approbatione  .statuimus  '.  Quin  etiam ,  more  majorum  in  hoc 
quoque  concilio  vidimus ,  ab  omnibus  episcopis  sententiam  excom- 
municationis  pronuntiatam  fuisse.  At  is  qui  reliqua  omnia ,  sacro 
approbante  concilio,  decernit  Pontifex,  sententiam  in  quâ  depositio 
saudta  est ,  'sacro  tan tum  prœsente  concilio ,  dictât  ^. 

'  Sttp.,  hoc  Ub.,  c.  Ti.  —  t  Res,  hist,,  col  1683.  p.  04.  —  s  Tom,  xi.  Conc,  col.  649,  654»  655. 
r^*Ibid„cci,  M5. 


86  JDEF£NSIO  DECLARATI0NI6 

Et  qui  jJOT  iBteffterithoc  à  se  decretqm  ease,  emm  frmtrikuêet  êmiro 
emùUio ,  ddiberaêione  pr€Bhabiia  i2tfi$mllkÂtiod  autem  est ,  cum  e|Âr 
seopis  delib«iBsae ,  et  eomm  oonsHia  exqoisnsse  :  «lind ,  coBCila  «ii&> 
lorkate  atqoeappNbsiiQBe  decreium  aliquid  esse. 

Ne  veràaiiribremiirideoiUà  formiilàPoiilifi^^  qoàd 

iofevatoffis  depositioiiein  tsaquam  rem  maximam ,  sam  aiietontati 
potestatique  resennrrt.  Eece  eaim  excomiiHiBicatioDein  more  witior 
r^m^  cum  aacro.OQDdiio  soisqiie  cœpisoopis  pnmmitî&t  :  qu»  tasMi 
aeirtièiitia  eô  est  gravior  majorisque  potestatis ,  quô  legno  ccelesti 
quàm  terreno  privari  gravius  est  ac  Inctuosius.  Et  tamen  in  conoîKis^ 
passim  commun!  Patrum  décrète  atque  approbatione  anathemata 
promulgantur  ;  commun!  décrète  episcopi  deponuntur,  quorum  de» 
positîo,  pro  spiritualis  potestatis  amplitudine,  majorem  in  Ecclesià 
potestatem  requireret ,  quàm  laicorum  quorumcumque  ;  communi 
denique  décrète ,  Gdei  dogmata  ac  symbola  sacrique  canones  pro- 
mulgantur, quo  nibil  est  in  totâ  religione  majus  aut  gravius.  Cùm 
igitur  ecclesiastica  omnia,  quanticumque  sint  ponderis ,  communi 
auctoritate  ac  sacro  approbante  concilio  promulgenîur  ;  quœ  prœ^ 
$enU  tantùm  concilio  fier!  dicuntur,  habere  ea  non  debemus  pro 
ecciesiasticis. 

Certè  docent  Patres,  ac  tbeologi  confitentur,  quae  verè  ecclesias- 
tica sint,  atque  à  Christo  tradita ,  ea  quidem  in  Petro  et  successori- 
bus  eminere  :  cœterùm  ad  omnes  manare  episcopos ,  atque  in  epi^ 
scopatu  toto  unam  esse  potestatem.  Nibil  enim  Papae  attributum^ 
quod  non  sub  ipso  et  cum  ipso  facere  ac  decernere  coepiscopi  pos->- 
sint.  Rursus  ergo  testantur  romani  Pontifices ,  non  esse  ecclesiasti- 
cam  principes  deponendi  potestatem ,  quam  soli  exerceant. 

CAPUT  IX. 

De  statu  imperli  romano-germanici  qusdam  quœ  ad  objectorum  soluUonem  spectant 

Tertio  notamus ,  reverà  imperatores  germanos ,  seu  romano-ger* 
manicos  eft  conditione  fuisse,  ut  romani  Pontifices  existimarent, 
prœter  illam  potestatem ,  quam  à  Cbristo  haberent  in  omnem  animam 
christianam,  aliquid  sibi  peculiaris  juris  in  eos,  processu  temporis 
quœsitum  et  comparatum  fuisse.  Neque  tantùm  romanes  Pontifices, 
sed  etiam  alios  multos  in  eam  sententiam  consensisse. 

Placet  colligere  bic  paucis^  quœ  sparsim  eft  de  re  monumenta  ex- 
tent ,  quorum  etiam  parlem  maximam  suo  loco  retuiimus  ^ 

Primùm  autem  yidimus  %  quœ  à  Baronio  relata  sunt^  ut  probaret 
jam  pridem  sub  Othonibus ,  imperium  romano-germanicum  ejusque 

I  Sup„  lib.  it.  cap.  8S.* t  Jbid,,  cap.  xl  ;  Bar,,  tom.  x.  an.  964.  p.  78S,  7M>  «n*  Me>  p. n$» 


CLBRI  GALLICANI,  LIB.  IV.  87 

imperatercs ,  romanis  Pontificibus  ita  foisse  obDoxios ,  uft  ab  eis  ae« 
dpmoty  non  modo  imperiu|n,  sed  etiam  suceessoris  destgnanâi 
,  poMatem.  Hoc  primnm  :  inm  illod  conaecntam ,  ut  extinctft  -Otho- 
Dom  familifl  romani  PontiGces,  suà  auctoritate  designarent  eos 
Ceraumi»  principes ,  qni  regem  Tentonum  eHgerent ,  in  romanum 
postal  nnperatorem  à  romano  PontiGce  promovendum.  Queequidem 
Baromos  à  Gregorio  V  Germano ,  anno  Ctiristi  996 ,  circa  ipsa  initia 
impern  romano^gennanici  constituta  esse  memorat. 

Ifeeâtam  vera  sont ,  quàro  à  Baronio  magnft  vi  aflSrmantur,  faier! 
noBOportet,  imperium  romano-germanicum ,  ejusque  imperatores , 
inipii  soâ  origine  romanis  Pontificibus^  quoad  ipsa  temporalia  fuisse 
obixxiSos. 

non  ita  multô  post ,  circa  Gregorii  Vil  tempora ,  audivimus  ^  quid 
iQctor  vitae  Henrici  iV  scripserit  ;  nempè  ad  eum  Pontificem  à  Ger«- 
maois  perdueliibus  fuisse  jactatum,  «  non  decere  (Henricum  IV) 
tamflagitîosum ,  plus  notum  crimine  quàm  nomine ,  regnare ,  maxi- 
noècten  sibi  regiam  dignitatem  Roma  non  contolerit  ;  oportere  Romo 
sinnD]iis  in  constituendis  regibus  reddi  :  providerent  apostolicus  et 
Romt  ex  consilio  principum,  cujus  vita  et  sapientia  tanto  honora 
coQgrueret.  »  Hœc  igitur  à  Germanis  Gregorio  VII  fuisse  suggesta 
Dsrratcoffivusfaistoricus  :  a  Quà  subreptione  delusum  apostolicum, 
sinmlet  honore  creandi  régis  quem  sibi  fallaciter  obtulerant.  »  Que 
protectA  ostendunt  bis  jam  temporibus ,  in  romano  Pontifice  fuisse 
iH)tatum  peculiare  aliquod  jus  ad  constituendum  eum  regem ,  qui 
pQStea  imperator  futurus  esset  ;  atque  ad  eum  postea  deponendum. 

Hnnc  ad  locum  pertinet  lUud ,  ab  eodem  Gregorio  VII  romanis  im« 
peratoribus  postulatum ,  rëgiœ  fidelitatis  sacramentum ,  quod  mémo- 
ravimus  suprà  *. 

Sub Paschale  II,  qui  romanusPontifex à  Gregorio  VII  est  tertius, 
Ahujussvi  historico  Gotfrido  Vilerbiensi  relata  baec  sunt  ',  tanl[uèm 
à  romanis  Ponlificibus  dicerentur  : 

Iraperium  dedimus ,  tu  pauca  dédisse  Tideris. 
Imperlo  nostro ,  Caesar  romanos  haberis. 

Hinc  profectum  iilud,  quod  ex  Radevico  retulimus ,  de  imperatore 
l^)ttMirio  Saxone  inscriptum  Lateranensi  palatio  : 

Rex  venlt  ante  fores ,  jnrans  priûs  Urbis  honores. 
Post  Homo  fit  Pap» ,  sumit  quo  dante  coronam  ^ 

Hoc  eUam  faeit,  id  quod  est  ab  Adriano  IV  ad  Fridericum  I  scrip- 
^Qm  de  hmefieio^  atque  insigni  coronœ  imperatoriœ  per  Pontificem 

•  Slip,,  Hb.  I.  «ecu  1.  c.  12  ;  Urst,,  p.  382.— «  /Wd.—  s  Gotf,  Vit&rb»  Chron,-^  4  Sup„  lib.  ra; 
*•  «;  fUéev,,  de  gt^U  Frid,  I,  cap.  x  ;  Urtu,  p.  492. 


«8  DEFENSIO  DECLARATI0NI6 

dato  :  quffî  quanquàm  ab  ipso  Pontifice  erasa  et  emollita ,  usque  adeô 
PoDtificîs  animo  adhœrebant ,  ut  postea  rursùs  ad  Fridericum  scri- 
béret,  datum  à  se  imperium,  atque  auferri  posse  à  quo  datum 
esset. 

Id  passim  fuisse  creditum  testatur  paulô  post  in  concilio  Turonensi^ 
habita  ab  Ârnulpho  Lexoviensi  concio,  quâ,  ubi  docuit'eam  qaam 
Fridericus  T  imperator  commuDem  cum  caeteris  Ecclesis&debebatobe- 
dientiam ,  hœc  subdit  '  :  a  Prœtereà  specialem  causam  habet  quà 
sanctam  romanam  Ecclesiam  domioam  recognoscere  débet  :  alioquin 
manifestissimè  poterit  reus  ingratitudinis  apparere.  Si  enim  ad  vête- 
res  recurramus  bistorias ,  certum  erit  prsedecessores  ejus  imperium 
non  de  alio  jure,  quàm  de  solâ  sanctœ  romansB  Ecclesiae  gratiâ per- 
cepisse.  Nihii  igitur  plus  juris  vindicare  principes  possunt,  quàm 
quôd  in  eos  contulit  dignatio  largientis.  » 

Neque  ita  multô  post,  Innocentius  III  ha^c  déclarât  *  :  de  electori- 
bus  quidem ,  jus  eorum  omne  ab  apostolicâ  Sede  descendere,  de 
electâ  verô  personâ ,  si  indigna  haberetur,  eam  à  romano  Pontitlce 
rejici  posse,  ne  Ecclesia  romana  idoneo  defensore  carere  cogeretur: 
quae  in  gratiam  Friderici  II  factaet  ab  eo  agnita,  ejus  deponendijus 
romano  Pontifici  tribuebant. 

Hue  accedit ,  quôd  jam  pridem  romanis  PontiGcibus  ab  imperato- 
ribus  id  praestitum  fuerat  juramentum ,  quod  fidelitatis  fuisse  romani 
PontiGces  postea  declaraverunt  '  :  summi  certè  obsequii  fuisse  nemo 
diflitetur. 

Cùm  ergo  haec,  et  sibi  romani  Pontifices  vindicarent,  et  omnes 
passim  pronis  animis  acciperent;  haud  absurdum  videbatur  dejici 
imperio  posse  imperatores ,  qui  erga  Pontificem ,  quo  auctore  regna- 
rent ,  debito  ac  jurato  ac  jurato  ofTicio  defuissent  :  quam  in  senten- 
tiam  toio  jam  orbe  vulgatam ,  Lugdunenses  Patres ,  pontiGciohonori 
faventes,  facile  adductos  esse  nihil  mirum  est. 

Quod  autem  jus  illud  quaesitum  et  adscititium ,  romani  Pontifices 
cum  apostolicâ  potestate  sedi  suas  innatà  pariter  exercèrent  simulque 
împeratorem  excommunicarent  atque  deponerent  5  excommunica- 
tionis  quidem  episcopi  utparticipesclavium,proantiquo  jure  ac  more, 
se  socios  adhibebant;  depositionem  verô,  in  quâ  jus  sibi  nulium, 
neque  innatum  neque  quaesitum  vindicarent,  nolebant  à  se,aat 
pro  potestate  decretam ,  aut  approbatione  solemni  firmatam  ;  sed  tan* 
tùm ,  quod  res  erat ,  présentes  esse  se ,  atque  etiam  in  concilium 
«dhibitos  fatebantur.  Quo  ritu  aliquid ,  quod  verè  esset  ecclesiasti- 

*  Ad.  1163. 

«  Serm.  jérnulph,  Lex.  in  Conc.  Tur,,  lom.  x.  col.  14I5.— «  /wi.  ///,  Extr,  lib.  i.  lit  n.  de 
SlecUone,  cap.  FeneraMem.^3  aem.,  1.  xi,  lit.  ix.  de  Jurejur.,  cap.  unico,  Principe*  rtm. 


GLERI  GALLICANI;  LIB.  IV.  8» 

CQDi,  ab  qMSCopis  gestum  nemo  unquam  in  conciliorum  acUs  ostendet* 

Neque  tamen  arbitramur ,  si  hœc  in  Fridericum ,  sacro  concilia 
approtnote,  gesta  essent ,  ideô  statlm  rem  esse  confectam  ^  quœren- 
dooique  soperesset ,  an  ita  gesta  sint ,  ut  soient  ea ,  quibas  certa  Ec- 
desi»  fides  suimnaque  auctoritas  explicatur ,  ut  dictam  est  suprà  *» 
Coosentiunt  enim  catholici  omnes,  non  ejusdem  esse  generis,  quœ^ 
in  coQciliis  etiam  cecumenicis  fiiunt  ;  quseque  expresse  quœsita ,  quaer 
de  fide,  quœ  lato  canone  sancita  sunt ,  magno  ab  aliis  habent  discri- 
mine; et  tamen  hic  maumum  est  causse  deploratœ  argumentum, 
qnèd  cOncilium  générale  non  eam  susceperit ,  neqqe  tali  facto  ad- 
scribt  Tolaerit  solemnem  formulam  :  Sacro  approbanie  concilio. 

Reoolique  hic  yolumus ,  id  quod  est  à  nobis  perpétua  rerum  série 
demonstratam  :  quœcumque  hactenùs  à  romanis  PontiQcibus,  ad 
deponendos  reges,  etiam  in  synodis  sunt  gesta,  in  iis,  Deo  ita  pro vi- 
dante, nunquàm  ac  semelquidem  adscriptum,  hsec  Patrum  consen- 
sione,  approbatione ,  decreto  gesta  esse  :  quœ  formula ,  cùm  in  cœ- 
teris  ecclesiasticis  decretis ,  Pontifiice  prœeunte  perpétua  solemnisque 
sit,  certum  est  hsec  quidem,  quanquàm  Petri  nomine  agi  videban- 
tnr ,  ioDgo  discrimine  distincta  à  reliquis ,  quœ  certô  verèque  essent 
ecclesiastica. 

Ex  antedictis  solvimus ,  quœ  de  Francis  imperia  concilio  generali 
subjicientibus  sunt  objecta.  Et  quidem ,  si  Franci  id  vel  maxime 
tertio  decîmo  sœculo  facere  incepissent ,  gliscente  imperitiâ ,  tamen 
anteactissseculis  stare  nos  oportet;  quantô  magis  cùm  id  nequidem 
cogitarerint? 

Primùm  enim ,  si  quis  stricte  eorum  ad  Gregorium  IX  de  deponendo 
imperatore  responsa  perpenderit,  inveniet  ab  iis  non  absolutè  dic- 
tum ,  imperatorem  à  concilio  deponi  posse  ;  sed ,  «  si  exigentibus 
mentis  deponendus  esset ,  nonnisi  à  concilio  generali  cassandum 
Tideri  :  »  tùm  etiam  illud  de  imperio  romano-gertnanico  dici ,  quôd 
siogalari  tituio  Ecclesiœ  obnoxium  credebatur  ;  putabantque  nostri 
Uotam  rem,  qualis  est  depositio romani  imperatoris ,  qui  reipublica^ 
cfaristians  caput  haberetur ,  ad  romanam  licèt  Ecclesiam  pertineret, 
noDoisi  exquisito  totius  orbis  concilio  *  perfici  debuisse ,  aut  etiam 
potuisse.  Gœterùm  coronam  Franciœ ,  nec  Papœ ,  nec  concilio ,  Franci 
unquâm  subjecerunt.  Imô  verô  non  multô  post ,  Bonifacii  scilicet  VIII 
tempore,  cùm  objicerentur  eis  depositi  imperatores,  hœc  statim  re- 
pooebant  :  a  Quod  dicitur ,  quôd  Papa  deponi  t  imperatorem  :  res- 
poodeo,  Veram  est  illum  quem  ipse  posuit,  quia  ab  ipso  accepit 

'  Swp,,  lib.  m.  c.  1. 

'  EdUi  habent  coneiiio,  nulio  tenia  :  nos  Terô  codicii  BIS.  abbé  Fliurt  auctoritate  ralti» 
M^BûliiiaBni  eonciUo,  (  BdU.  rcr  soi,) 

XVI.  V 


90  D^EFENSIO  D£CLARATiONiS 

• 

feudum  K  »  Et  de  Friderico.II  diserte  :  «  Quod  ratera  dîeitaur  de  Fri- 
derico ,  quem  déposait  luDOcentius  lY ,  dico  quôd  yerum  est ,  et  de 
illo  imperatore  concède;  quod  Papa  est  ejus  doaûnvis  temporalis, 
quoniàm  ille  imperator  Gt  per  decUonera ,  et  i  Papft  ooofirmaUoiiiem 
recipit  et  coronam  ;  sed  nibii  horum  est  in  rege  FrancÎKU  »  Hiec  noBr 
tri  quadraginta  circiter  post  Fridericum  depositura  anoîs,  facti  r^ 
cente  memorià,  respoadebaat. 

Quo  etiam  pertinebat  illud ,  -sancti  Ludovici  tempore,  &  Fninco- 
rum  legatis  dictum  ;  r^em  Franciœ ,  quem  linea  régit  semgumiê  pro^ 
yexit  ad  sceptra  Francorum ,  ex^llentiorem  esse  aliquo  imperatpre , 
quem  sola  electio  provehit  vohmtarîa  *.  Quantum  autem  nostri  ab  eo 
abfuerint,  ut  coronam  Franciœ  uUi  alteri  quàm  Deo  subditam  esse 
yellent ,  Bonifaciana ,  quœ  jam  retulimus  * ,  gesla  demonstrant. 

CAPUT  X. 

Constaatiensia  et  BasU^ofiia  décréta  :  Slgismaadi  imperatoris  in  synodoConstantiensî 
impériale  decretum;  ejusdem  imperatoris  de  romano-germanlci  imperil  priacipibus, 
declaratio. 

Facile  est,  ex  antedictis ,  conciliorum  Constantiensis et  Basileensis 
ea  qusd  objîciunt  décréta  explicare.  Pari  enim  ratione  dicimus ,  si 
quid  ibi  à  Patribus  de  pœnis  temporalibus  decernatur,  id  Qeri  con- 
sensu  principum ,  qui  ex  toto  orbe  christiano  per  legatos  aderant  : 
eoquejure ,  quo  Ecclesia  ad  temporales  pœnas  inferendas,  princip'-n 
constitutionibus  adjuvatur. 

Id  verô  ex  ipso  Gonstantiensi  concilie  satis  constat.  Anno  enim 
1415 ,  sessione  xiv ,  decretum  legimus  hoc  titulo  ^  :  QiAùd  %mper€Uor 
det  operam  ;  ut  concilium  sit  êutum.  Sic  autem  decernit  :  «  Sacro- 
sancta  synodus  exhorlàtur  invictissimum  principem  dominum  Sigls- 
mundum  Romanorum  et  Hungari»  regem ,  quatenùs  plaeeat  paten- 
tes litteras  sub  suœ  Majestatis  sigillis  dare,  et  omnibus  principibus , 
vassallis  et  subditis  sacri  imperii ,  et  prœsertim  ci vibus  et  incoUs  ci- 
vitatis  Constantiensis  praecipere  et  mandare,  quôd  manutenebunt 
etderendent  prœdictum  concilium,.-  quandiù  duraverit,  et  qui- 
*cumque....  nonobservaverit....  sententiam  imperialis  banni  incor- 
rat,  perpétué  sit  infamis ,  nec  ei  unquàm  porlœ  dignilatispateant,... 
omnibus  fendis....  sit  ipso  jure  privatus.  »  Qu»  ad  ecclesiasticam' 
dignitatem  et  utilitalem  maxime  pertinentia ,  si  per  sese  sancta  sy- 
nodus  decernere  potuisset ,  non  erat  cur  à  rege  requû'eret. 

Quâ  de  re  rex  decernit  bis  verbis  :  «  Qui  statuit  terminos  genCum 

i  Tract,  Joan.,  de  Par.  de  pot,  Reg.  et  Pap„  cap.  xt  ;  Find,  Mai,,  lib.  xi.  ptg.  tOT  ;  F'iO, 
ibid,,  quœtt.  de  pot.  Pap.,  p.  18S.—  *MaU,  Par.,  «a.  12S0,  p.  SIS.—  i  Sitp.,  L  Ul.  0.  SS  et  wq. 
—1  Conc,  Comt.,  Sest.  ut.  tom.  xu.  col.  lis,  116. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  IV.  91 

lacadàn  DamèniBii  AogekMtmi ,  et  utrcMmmqtte  minist^ia  ordioe 

Iri»  dfaçeasâi»  9  sioiit  choros  «agelicos  variis    dignitatibus 

fÈâtttat  inaignMt;  sic  et  Ecolesiam  adhoc  militantem  in  terris , 
Imé  tèms{rffitiialtiiin  qoèm  teiiip(MraIiam  distnixit  titulis  potesta- 
lMt«tpiilohnifldelîbiis,et  tnflddibas terribiiis  apparens,  ut  ca»* 
mm  ides  ordhitta  procédât.  ^  Qnà  temporaliam  et  spiritualium 
ÉjÉMlone  «(  jure  dMno  expËcatà ,  temporales  pœnas  ipse  decer- 
■««filtati  aceksiisticeservtturas.  At  si  bas  Boclesia  per  sese  inferre 
pÎÉMt,  dbtinctioneiii  vanam ,  neque  ex  jure  di?ino  imperator 
hmlOMet,  neqae  sancta  synodas  r^^episset. 
'  hrsi  tsmpora  Fridericus,  dox  Anstriœ ,  Georgium  episcopum 
IHdeiiimun  ejus  civitatis  aliorumque  loeoram  possessione  dejecerat. 
inidiMperalorem  delata  per  episcopum  ^  dus  episcopo  restitoere 
Jws,  imperatoris  Jttssis  non  stetit.  Sessione  xxviii ,  episeopas  pos- 
takCiooBdSo  CoQstantiensi  monitorias  lîtteras,  quibus  dux  bonis 
wnfiSs  oedere  cogeretw ,  siib  pœnis  in  eonstitutionibus  Caroli  IV 
NwnMs  editis  aliisque  gravioribos.  Eàdem  sessione  xxvif i ,  dat 
^BoittimoBitorium,  qno  déclarât  Fridericum  ducem  incidissein 
t^^mprinoHonis  feudorum  e$  MiabiliUUianis  in  constiiutiane  Caroline 
MMtt^  addito  anathematis  vinculo  '.  Non  ergo  bas  pœnas  per  se 
^^Wit,  aed  principom  adjuta  oonstituUonibus. 

Mi  8«iè  décréta  sunt  i  principibus  adverses  eos  qui  in  hceresî 
^Miitt  permanserint  9  qjiique  in  excommunicatione  sorduerint. 
^  virt  legimus  in  constttutione  Friderici  II ,  memoratà  suprà , 
^^te^  tb  alite  postea  principibus  décréta ,  conGrmata ,  amplifi* 
^Mt;quitMis  adjuta  sypodus  Ck)nstantiensis  decernit,  contu* 
^Mliilversùs  Eecl^am  spiriiualiier  et  temporaliter  puniendos ,  ut' 
Mk  deereto ,  et  eontm  ifwasores  wcedeniium  ei  recedenlium  à  con- 
^i  ^ja  monitario  centra  Philippwn  comitem  virtutwn  *. 

QuoeUam  ex  fonte  manavit  id  quod  est  à  Martino  V,  sacro  €on- 
'^^l'flltti  eoncitio  approbante ,  editum  in  bullà  Mer  cunctas ,  adver- 
^^SHoSsique  defensores*  ^  nempè,  «  ut  quAcumque  dignitate 
^^Mgeaot,  etiamsi  patriarcbati ,  archiepiscopati ,  episcopali ,  regali , 
'^K^)  diioaii ,  »  in  eos  ab  episcopis  atque  inquisitoribus  bseretics» 
l^v^tis  inquiratur^  ab  iisque  «  per  excommunicationis  pœnam^ 
*?*rteni8,  interdieti,  necnon  privationis  dignitatum,  persona- 
^1  et  officiorum,  aliorumque  beneficiorum  ecclesiasticorum, 
^^l^riim ,  quœ  à  quibuscumque  ecclesiis ,  monasteriis ,  ^c  alii» 
■*  ^lesiasticis  obtinent ,  ac  etiam  bonorum ,  et  dignitatum  s«- 
^rium ,  ac  graduum  scienUarum ,  quarumcumque  Facultatum,  et 

^<^  <kmt„  Se$$,  xxrm,  col.  30t,  su.  —  iCdfMfil.  Conc,  CofWl.  cottf.  bw.,  JeM.xr» 
«.  IM;  Fid,  Jmi.  aa.  coL  2W.— 1 0UL,  po4t*  Seti.  xlt.  col.  27i. 


92  DEFENSIO  DEGLARATIONIS 

* 

per  alias  pœaas,  senteatias  et  censuras  ecclesiasticas ,  ac  vias  et 
modos ,  quos  ad  hoc  expedire  videriat.  »  Quœ  conglobata  licèt ,  quis 
non  videat  jure  tamen  diversissimo  decemi ,  nec  ab  eodem  fonte  ma- 
nare ,  conf usèque  dicta ,  tamen  congrue  aptèque  singulorum  ratione 
habita ,  intelligi  exercerique  debere  ?  Quis  enim  cùm  audiat  eodem 
tenore  intentari  privaiioMm  htmorum  ac  digniMum  sœcularium ,  ac 
graduum  scienliarum  quarwncumque  FaetUtatum;  quis,  inquamy 
cùm  hœc  audiat  colligata ,  ideô  putet  ab  iisdem  inquisitoribus ,  digni^ 
tates  omnes ,  etiam,  si  Deo  placet ,  regiam  pari  jure  tolli  posse,  ac 
doctoratum,  baccalaureatum  et  magisterium  artium?  Quare  hxo 
omnia  conglobatim  licèt  dicta  atque  congesta,  tamen  diligenter  se* 
cerni  oportere ,  luce  est  clarius. 

Ac  si  vel  maxime  hujus  vi  decreti  etiam  régna  tolli  possunt,  quis 
vetet  inteiiigi  de  iis  regnis,  qu»  sunt  feudi  ecclesiastici  ;  cùm  ex- 
presse dicatur  tolli  quidem  feudos ,  sed  eos ,  qui  â  qu^fuscwnque^ 
ecclesiis ,  monasteriis ,  ac  aliis  locis  ecclesiaslicis  obtinentur  ? 

Yel  decretum  sessionis  xix  audiamus ,  contra  invasores  ecdesias- 
ticœ  libertatis  atque  ditionis.  Ibi  inveniemus  inter  bona  ecciesiastica» 
quœ  occupata  reddi  debeant ,  bis  terque  recenseri ,  régna ,  prwin^ 
cias  j  comitatus y  dcnninia,  territoria,  civiUUeê^.  Neque  immeritô; 
cùm  régna  utriusque  Siciliâe ,  Sardiniœ ,  Corsicœ ,  ad  Ecclesi»  ro- 
manae  feudum  certâ  possessione  pertinere  constet ,  ut  alla  régna 
omittamusy  quae  se  uitrô  huic  conditioni^subjecerint,  atque  etiant 
imperium  romano-germanicum  ,  quod  eodem  vel  simili  jure  habere 
pertendunt;  ut  profectô  nec  mirum  esset,  si  in  conciiio  Constan- 
tiensi ,  privati  fuissent  reges ,  qui  amplexi  hœresim ,  juratam  Ecclesie 
romanse  fidelitatem  ejurassent.  Ut  autem  eodem  jure,  Francise  aut 
Castellœ ,  quo  Sardiniae  aut  Corsicae  régna  adimantur ,  neque  quis 
anime  cogitare,  neque  |Gonstantiensi  concilie ,  sine  gravi  contume-, 
lia,  tribuere possit. 

Hœc  ergo ,  conglobate  licèt  conf  usèque  dicta ,  valeant  apte  ,con- 
grue,  distributivè,  respective,  suo quœque  ordine  ac  modo  \  neque 
omnia  eodem  jure  constare,  aut  cum  potestate  clavium  conjuncta 
esse  intelligiantur  ;  sed  adhibitâ  diligendi  ca^tione ,  ad  suos  fontes 
quœque  revocentur. 

Quo  itidem  sensu  decretum  fuerit ,  ut  qui  Sigismundum  Romano- 
rum  regem  ad  Hispaniam  pacis  ecclesiasticœ  causa  profecturum  im- 
pedisini ^  qudcumque  dignitaU,  aut  ecclesiastico  henefidOy  sœcularwe 
priventur  *  :  quatenùs  scilicet  ese  dignitates ,  ea  beneQcia ,  Ecclesias 
sint,  vel  innato,  vel  acquisito  jure. 

t  Sets.  nz.  in  confirm.  Corut,  Frid,  U  et  CaroUnK*  Fîd„  col.  279  et  leq.— •  Seu.  xys,  <^.  • 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  IV.  63 

Idem  dicimus  de  constitatione  ejusdem  condlii  sessionis  xxxix  ^ 
coi  est  titalus  :  Provisio  iidversùs  fuiura  sekismata  ';  qu4  Bomfacii  Vlll^ 
coostitotio  FeUeis,  à  Dobis  suprà  mémorata  * ,  adversùs  eos  extendi- 
tor,  qui  ùnperiali,  regali,  poniificaUy  vel  aliâ  qitdvU  ecclesiasticA 
ma  9œculari  prœfulgeani  dignitaU  :  que  ita  întelliguntur ,  primùm 
Ht  temporalia  ad  consensnm  principum  referantur  ;  tùm  ut  non 
eomia  omnibus,  sed  singulis ,  quse  singulis  sint  congrua,  appiicentur.^ 

Ifec  alio  sensu  valent  ea  qus  eodem  modo  à  conciiio  Basileen^ 
sesâone  ix  décréta  subI  *>subpœnà  excommimicatianis  etprivatianU 
HftUaiU  cujtêslibel  ecclenastieœ  aut  mundanœ  ^.  Nequeenim  illis  Gon-* 
stiotieDsibus  Basileensibusque  formniis  usquàm  exprimitur,  hœc 
tenporalia  ad  ecclesiasticum  ordinem  auctoritate  clavium  ac  jure 
difiDO  pertinere ,  de  quo  uno  litigamus;  ac  facile  inteUiguntur  pri- 
ïvi  dignitate,  etiam  mundanà,  eos  in  quos  sibi  taie  jus  Ecclesia 
conparavit 

Et  quanquàm  Ecclesia  catholica ,  seu  concilium  générale  eam  re-* 
imeotans,  nuUos  per  se  feudos ,  nullas  ejusmodi  res  obtinet  ;  sacr» 
Unes  synodi  Gonstantiensis  ac  Basileensis  ^  eo  jure  quo  se  in  roma- 
Bn  Pontifierai  aliosque  prselatos  illa  jura  obtinentes  poUere  intelli*. 
gAant ,  de  iis  quoque  decrevere. 

Ro?o  id  exemplo  in  bis  conciliis  factum  esse  confiteor  ;  neque  mi*- 
nimbiec,  quse  nullatenùs  ad  fidem  perpetuamque  morum  doctri-. 
Ml, sed  ad  yariabilem  disciplinam  pertinent,  varié  tractata,  ordi- 
B«ti,  administrata  fuisse. 

Qui  ergo  baec  Gonstantiensia  et  Basileensia  tanto  studio  inculcant , 
jua  credo  ipsi  intdligunt,  nihil  bœc  ad  nostram  quœstionem  perU- 
oere  :  velimque  meminerint ,  quà  defensione  à  concilii  Gonstantiensis 
sessionibus  iv  et  v  tutos  se  esse  putent.  Nempè  lata  illic  tam  clara ,  tant 
finna  de  conciliorum  superioritate  décréta ,  sic  elevare  soient ,  quôd 
^^oodlium ,  sessione  iv ,  a  non  tractet  ex  proposito  materias  aut  quss- 
^ioQesfidei,  nec  intendat  ibidogmata  fidei  statuere,  aut  hsereses 
Yd  errores  damnare  -,  »  neque  id  decretum  fecerit  «  per  modum  de-, 
fi^oois;  quia  non  additur  ita  secundùm  fidem  catholicam  esse  te- 
neodum  ;  nec  dicitur  anatbema  contrarium  sentientibus ,  ac  docen-i 
tibQs\  ))  Hœc  auctor  Doclrinœ  Lovaniensium ,  ex  Joanne  Viggers  : 
hscBellarminus  et  aiii  scribunt ,  Melchiorem  Ganum  secuti  ' ,  cujus 
^  rerba  sunt  :  «  Si  quis  (  tradita  in  sessione  iv  concilii  Gonstan- 
tiensis )  diligenter  expendat ,  inveniet  ea  non  formam  habere  de- 

*«SeM.  xTu.  in  cùnfirm.  ConU.  Frid.  IL  et  CaroUnœ.  Vid,  col.  239.— s  Sup,  hoc.  Ub,.  c.  y, 
*  In  iUo  decreto  irrita  declarantur  ea  qo»  adrersib  Sigismundam  imperaUMrem  synodi  de- 

^"Wm  Eogenios  IV  feoerat.  (  Bdit,  Paris.) 
'  Orne,  Bas,,  Seu.  ix.  tom.  m.  eoi.  soo,  soi. — 4  Daci.  Lov„  p.  78, 74,  —  s  BfU,,  de  Conc^' 

*"^ Uk.  a  c.  uzi  jfelch.  Con.^  <l«  Xoc.  27^.^  lib.  Y.  cap.  0. 


M  DTEFEIfSIO  DEGLARATIONIS 

cveti ,  qoo  videlkdt  autfidries  oMigeaUur ,  aat  cootrarium  sentieQtes 
•xplodaBtur.  » 

Ofitendant  bas  formulas  eonfiMà  cooptas ,  farmam  hàbere  ieerê- 
Éi  :  osteadant  in  his  propositum  aiiquid  omnibus  ad  eredendum  : 
ostendant  sattem  in  lis  aiiquid  disUoetè  dictnm ,  quod  ad  rem  nos- 
tram  ,  et  ad  claTiom  à  Domino  eoncessam  potestatem  pertineat  Quod 
eùm  inteUexerint  nulle  modo  posse  fieri ,  dùm  h»c  profectô  objiocre 
pergunt,  nitiil  aliud  qnàm  fucum  fadunt ,  et  imperkos  ludant 

Qttôd  ergo  si  argumimtatur  passlm  Nicolaus  Dubois  ^  :  Tel  Imsc 
esse  admitteoda ,  yel  conciliorum  Gonstantiensis  ac  Basiteensis  oon- 
tenmendam  auctoritatem  :  nœ  iile  sno  more  nugatur ,  qui  oostra 
tbeologorum  omnium,  suaque  etiam  placita,  resà  concilio  obiter, 
eonfusè ,  indistincte ,  nuUA  deliberatione  dictas ,  lequiparet  iis,  qosB  i 
concilio  diserte,  datftque  operft ,  décret» ,  ordinate ,  definitœqoe  sunt. 

Idem  D.  Dubois  synodo  Basileensi  exprobrat ,  quôdde  feudojodi* 
eare  volumt ,  probibitaquesit  ab  imperatore  Sigisraundo  :  quasi  verd 
negemus  fieri  potuisse ,  ut  ea  synodus ,  aUœve ,  inconsultô  aliéna 
tractarent ,  et  ab  iis  yetit»  abstinereot.  Sed  qnandoquidem  bœe  ob- 
jicit ,  velim,  cogttet ,  qu»  à  Sigisraundo  in  his  expressa  sint  actis  : 
«  Palàm.  ac  solemniter  protestati  sumus ,  quôd  arebi*H>rincipatos , 
arcbb*marescbaBatus,  et  jus  eUgeodi  romanum  principem  a  nobis  et 
sacro  roBMnum  imperio  immédiate  descendant ,  ac  in  feudum  de- 
pendeant  *.  »  AliA  oocasione  idem  Sigismundus  ad  eamdem  synodum 
Basileensem  h«c  scribit  *  :  «  Notum  facimus  tenore  pr»sentium  uni- 
versis,  quèd,  cùm  inter  alios  orbis  principatus,  sacrum  romanom 
imperium  divinitus  institutum  obtineat  prinoipatura,  etc.  »  Que  à 
relîgiosissimo  imperatore  dicta,  de  priocipatibus divinitus  institut^, 
■ostr»  sententis  favent.  Qoatenùs  autem  ad  romanum  spectant  im- 
perium ,  dectorumque  et  aliorum  principum  jura  ad  imperium  re?o- 
eant ,  nuUà  romanorum  Pontificum  mentione ,  Tehementissimè  dicta 
decretaque  videmus.  Ex  quo  appœreat  in  his  temporalibus,  nuUo  fidei 
religionisque  p^ieulo ,  posse  quœdam  à  romanis  Pontificibos  ven- 
dicata ,  à  romanis  imperatoribus  propulsari.  Sed  hsc  quidera  parùm 
ad  nos.  Ad  propositum  revertamur. 

CAPUT  XL 

OoncUiam  Lateranense  V  Bub  Julie  U.  Be  «oactlil  Trideetinl  decreto  seastonis  xxv , 
eapite  xix  de  referaïaUene  t  qiild  nestri ,  etiam  onris  roouuin  tddioUiiirT' , 

aenserlnt. 

Ne  quid  prsetermittamus  quod  concilii  œcumenici  titulo  nobis  ob- 
jici  possit ,  recensenda  sunt  quœdam  quae  sub  Julio  II ,  in  concffio 

i  Pari  u  refûi.,  p.  29»  81  et  piM.«-«  4pi».  t.,  COM.  Bot,,  eel.  M>,  M9««i  JMi.«  oot  99f • 


CLfiai  GALLICiUNI,  LIB.  IV.  96 

IMmmsêoaij  sub  e*  foriDolà,  4uer0  appraImM  cMcUio,  décréta 
SQit  :  iin|»îaiw  iUad  anni  1512,  quèdrw  Lodoviciifl  XII  regnmn*^ 
qneSmi^^  exeeptà  Britanoift,  ae  maamè  LugdaDenais  dvHaa, 
omUabiilQ ,  otakiiit,  Maaao  aibasisteot;  conatat  non  modo  ex^* 
wnnii^HcMiwa  et  iaterdktum  proaluitiatuin  este,  sed etiam  €s 
bilémaiti  mmiaiam  GAênnmêemirandûtUêifmniiiMs  ^  Sic  bdlia  fla- 
PMrtibos ,  GaUia(itte  absentUnis ,  JuUos  H  in  Lateranensi  aynodo 
boÉUi  ikoimo  dacerndlMbt.  Qu»  quidem  proforîmils  in  exempiiiai 
«asB,  qum licèt  magno  nomine ,  oiflua, eiad  tarrorem eiMnpoaita; 
alfiaat  noUo  efliBotu ,  ita  DttUâ  auctoritate  gesta»  nemo  oordattor 
«itebitnr. 

ttjicliint  concUii  Tiidentifii  capat  IhieaabiHs,  de  dudlis,  qaod 
est  sessionis  xxv  caput  xix  de  Iterormatione.  «  Imperator ,  regea , 
dam»  principes,  marcbiones , . comitea  et  alio  quocomque  Domine 
itmM  temporales,  qai  locum  ad  monomachiara  in  terris  suis  inter 
«iaistianos  ooncessmnt ,  eo  ipso  sint  excommunicati ,  ac  juriscKe^ 
fioae  et  domink>  oi?itatis,  castri ,  aut  loei,  in  quo  vel  apod  qnem 
dnJiwn  persniserint  fieri ,  quod  ab  Ecdesift  obtinent ,  privatt  intel- 
ipitor ,  et  si  feadalia  sant ,  directis  dominis  statlm  aequirantur  *«  » 
Hcc  conceptis  verbis  de  feudis  ecclesiasêicis  décréta,  fayent  noUs  po- 
tiùsquàm  nocent  -,  cùm  nec  tanti  sceleris  atrocita^ecompelli  potuerit 
saocta  synodus ,  ut  aliquid  de  feudis  temporalibus  decemeret.  Inte- 
rin  cùm  excommunioationem  et  feiidi  privationem  pari  Terboruai 
teoore  décernât,  hoc  exemplo  docet , optimè  à  nobis  dictum ,  ad di- 
Tmissimos  fontes  esse  revocanda ,  qu»  à  sanctis  conciliis  persaspè 
coOigata  atque  congesta  sint. 

Qood  addit  sacra  synodus  :  «  Qui  verô  pugnam  cemmiserint,  et 
qui  eorum  patrini  vocantur ,  excommunicationis ,  ac  omnium  bono- 
niffl  proso'iptionis  ac  perpetuœ  iafamiœ  pœaam  incurrant  ;  »  idA 
aobis  reiatam  est  inter  eas  causas ,  quibus  Franciœ  regnum  prdii- 
Ktam  sit  ab  acceptandis  tanti  concilii  de  disciplina  ac  reformatione 
deaeUs^ 

Hocenim  et  similia  effecerunt,  utanno  1576,  sub  Uenrioo  III ,  in 
<!OQTentu  ordinum  Blœsis  habito,  tametsi  deputati  ferè oomesè oon- 
JQratis  sive  ex  Ligd  erant ,  curiseqjue  romanœ  eo  nomine  addictissi- 
loi,  concilii  tamen  Tridentini  de  reformatione  décréta.,  nonnisi  e& 
exceptione  admitterent ,  salvis  Ecclesim  galUcavue  liberUUAus* 

Neqae  etiam  Ula  sessionis  xxv  dausula  in  constitutionem  Blsesen* 
sem  iilata  est  ;  cùm  tam  multa  ex  concilii  refq(rmatione  pelita  e6 
conferrentur. 

*  Ctnc.  later.,  w.  Sie$$.  m.  toa.  nir.  «ol.  tu  — t  C&nc.  TXtf.,  S$m.  iir .4e  R$(^.,  c  xix. 
«WMifrIUi  ;  (on.  HT.  OQL9it.^iBochcl.sD9G,Sççl.  GQU.,^.^.mp.  |«« 


96  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

Quin  etiam  in  eà  coDgregaUone ,  quœ  nomine  GODventûs  ordiaam  j 
anno  1593,  vigente  £i^4^  habita  Parisiisest,  à  dooe  scUicet  Medtm- 
neiisi  convocata  :  cùm  dax  Feriœ  Hispanique  conciliam  recipiendam 
urgerent ,  probti  sunt  articnli ,  quibus  Franci  deterrerenttir  à  con- 
cilii  decretisadmittendis,  quos  inter  arUculos  is  legitur  :  «Concîlîum 
excommunicat  et  privât  regem  eft  ci  vitate ,  aot  loco ,  in  quo  daeUom 
permissum  sit  :  »  sessione  xxv.  Addita  nota  :  «  Hic  articalus  tedit 
potestatem  régis ,  qui  temporali  suo  uUàve  cgos  parte  privari  non 
possit;  cùmeo  respectu  nulium  superiorem  agnoscat,  qualiscumque 
ilie  sit  ^  »  Qu»,  jussu  cardinalis  Pellevei ,  coqjuratorum  antesigna- 
ni ,  qui  sacro  ordini  prœsidebat ,  aiiata ,  eo  tempore  et  loco  ubi  ro- 
mana  curia  regnare  videbatur ,  ostendunt  quàm  sit  insitum  Francis 
ne  quid  ecdesiasticœ  potestati  in  temporaliajuris  tribuant. 

Sic  décréta  de  rébus  temporalibus  à  conciliis  etiam  œcumenicis 
proiata,  rata  sunt  vel  irrita,  prout  principum  vel  consensione  ad- 
mittuntur,  vel  dissensione  respuuntur  :  nedum  ad  clavium  divînam 
potestatem  aut  ad  Qdei  invariabilem  regulam  pertinere  possint.  Ai- 
que  hsec  quidem  sunt ,  quœ  ex  conciliis  œcumenicis  opponantor; 
patetque  clarissimè  sacras  synodos  de  rébus  temporalibus  nibil  auc- 
toritate  clavium  decrevisse. 

CAPUT  XII. 

No3tri  saecali  gesta  ulUmo  loco  reservata  :  dissIcUum  Venetum ,  snb  Paulo  V,  Heniici 

IV  Blagni  operà  compositum. 

Priorum  ssculorum  gestis  evolutis,  quae  nostro  œvo  nostrâque 
memoriâ  gesta  sunt,  ultimo  reservamus  loco. 

Quôd  anno  1602,  duxet  senatus  reipublicœ  Venetorum  de  bonis 
immobilibus  per  ecclesiasac  monasteria,  sine  senatûs  licentiâ  ac- 
quirendis,  quaedam  judicia  legesque  edidissent,  et  quasdam  ôccle- 
siàsticas  personas  prop/er  joree^ensa  crimina  carceri  mancipassent*, 
Paulus  V ,  die  17  aprilis ,  anno  Ghristi  1606 ,  pontificatûs  primo ,  mo- 
nitorium  promulgavit ,  quô  ducem  ac  senatum ,  nisi  ea  omnia  certis 
praestitutis  temporibus  revocarent,  excommunicatos ,  ciWtatem  ip- 
sam  Venetorum  terrasque  omnes  eorum  ditioni  subjectas,  ecclesias- 
tico  interdicto  suppositas  nuntiat  et  déclarât. 

Statim  atque  id  brève  perlatum  est  ad  episcop^s  ac  praelatos  Venets 
ditionis,  ad  quos  directum  erat  die  6  Maii  ;  prodiit  ad  eosdem  edic- 
tum  Leonardi  Donati,  Dei  gratta  F'enetorum  ducis  nomine  * ,  in  quo 
annotamus  ea  quœ  ad  quœstionem  nostram  faciunt.  Hoc  primùm  : 
«  Nos  qui  tranquiUitatem  ac  quietem  dominii ,  nostro  regimini  à  Deo  ' 

,  i  Fid.  DupUlx,,  uun.  it.  SIsIùk  Benr,  IF,  Thuan»,  llb.  cf.— s  MoniL  Paul.  F,  op.  GM.^ 
tODL  ni.  p.  m.  —  3  IbUl,,  p.  315. 


CLERI  GÀLLICANI,  LIB.  IV,  9? 

i  aervare  tenemiir ,  et  auctoiitatem  principis ,  neminem  su- 
perioroa  in  tmiporalibus  sub  divine  msjestate  agnoscentis  debemus 
teeri ,  etc.  »  Tom  ista  :  «  Gùm  cognoverimus  prœfatum  brève ,  contra 
omne  jos  et  aeqanm  émanasse ,  et  contra  ea  qnœ  divina  Scriptura  et 
KMioniBi  Patrum  doctrina  sacrtque  canones  prœcipiant,  in  prsju- 
ëàmk  aocUmtatis  sscularis  à  Deo  nobis  tradite ,  et  libertatis  reipur 

bBca  oostrae,  corn  perturbatione  tranquille  possessionis , non 

SDe  omnium  scandalo  promulgatum  fuisse  ;  prœdictum  brève  mm 
mode  Ht  injostam  indebitumque ,  verùm  etiam  ut  nullum  nuUiasque 
loboris  aut  momenti  »  nobis  habendum  esse  non  dubitamus ,  atque 
ita  invaiiduin ,  irritum ,  et  fulminatum  illégitime ,  et  de  facto  nulio- 
qœ  îBris  ordine  s^rvato  ;  ut  ea  remédia  adhibenda  non  duxerimus, 
qoibas  majores  nostri  et  alii  supremi  principes  usi  sunt  cum  Pontifia 
cShis,  qui  potestatis  sibi  in  aedificationem  traditœ ,  limites  acmodos 
egrean  fuertnt.  »  Sic  ipsà  per  se  nota  nuUitate  contenti ,  appellatio- 
DemtdeoDcilium  oecumenicum  superfluam  censuerunt.  Hujus  dissi- 
dii  eveati»  cùm  nemin^n  lateat,  tantùm  observamus  hic  aliqua, 
qo»  caosam  nostram  spectent. 

Frimùm  :  excommunicatos  ducem  et  senatum  reipublicœ  Veneto- 
nuB;  dvitatem  aliasque  cjus  imperii  terras  ecdesiastico  interdict<^ 
sappositas  ;  nihil  sollicitatum  imperium  ;  et  excommunicationem  pe- 
aitàs  à  depositione  sejunctam,  contra  quod  Gregorii  YIl  tempore 
seo/ôAsDi  ;  paeterùm  de  depositione  nihil  actum  esse ,  neque  aucto- 
litale  apostolicà  dissolu  tas  leges  à  senatu  conditas,  quas  Pontifex 
ioprdiaret ,  sed  jussum  senatum  ut  eas  antiquaret  :  metuentibus , 
aifaBor,  romanis  carialibus,  ne  depositiones  aliaque  ejus  generis, 
ocolato  saeculo,  jamque  harum  rerum  pertœso,  parùm  approbari 
possent 

Secundo  :  ducem  ac  senatum,  dato  edicto,  professos  principum 
potestatem  in  temporalibus  soli  Deo  subesse  :  Papam ,  dùm  ad  ea 
proaQiret,  egressum  esse  limites  ac  modos  traditee  sibi  à  Deo  potes- 
tatis :  ejus  decretum  Scripturis,  Patribus ,  sacrisque  canonibus  ad- 
Tersarl. 

Tertio  :  omnes  Venetos  atque  ecclesiasticos  religiososque ,  haud 
minus  qoàm  laicos,  exceptis  paucissimis  ^,  eâ  doctrinft  nixos,  senatui 
obtempérasse ,  décréta  Pauli  V  pro  nullis  habuisse. 

Qôartô  :  constitisse  decretum  Leonardi  ducis  :  conslitisse  leges  ^ 
qoas  de  temporalibus  rébus  senatus  dixerat  ;  tametsi  ecclesiastica 
iKma  personasque  concernèrent  :  nihil  eorum  à  senatu  fuisse  revo- 
catum  :  excommunicationem  rerum  temporalium  causa  latam ,  prœ- 

*Bfe«nmi, prêter  omneijefaitaf»  nonnoUlez  faœiliifl. capaclnorom  et  UieatinorniBi qol» 
''^■W  neoMemperarent,  malueruni este  eiolcf.  (JEdU,  Paris.) 


VR  DEFENSIO  DECLÀRÂTIONIS 

UaMs  licèt  ecdesiasttcis  hnmaiittatibuS)  pronuBà  beliîtaBi,  ae  remi 
ut  taleiD  per  sese  ceddisse;  nullàque  Td  in  speciem  à  seaato  ymk 
postidatà^,  aut  absolutione  accepta,  pro  cathoUcis  atque  EccWs 
lomaiie  filiia  eos  ease  hatMtoa» 

Qamtô  :  factom  id  esse  Hearici  IV  operft ,  toU  GalHA,  hnè  é&m 
totà  Ecdesià  applaodente  :  HispaDis  eUam  in  hnjus  glorie  fmtkm 
▼enire  cupientibus  **  :  nuUo  cathoiico  extra  cmiam  romanam  soa^ 
pOTe  conato  Panli  defensioneai  ;  nullo  oppngnante  ea,  (puo  sentais 
pnMico  edictQ  toto  terranim  orbe  promulgasset  :  qinn  etiam  edîctMi 
à  noUo  romano  PontiGce, ulià  unquàm  censura  fuisse  improbatmiu 

Sexto  :  non  promo?eri  aut  augeri ,  sed  potiùs  atleri  rem  ecdesias* 
ticam  nimiis  aut  praBposteris  incœpUs  ;  defendique  potuisse,  adviersAs 
PontiGces  vebementissimos  ac  nimia  ausos,  tempondîa  juni  supre* 
marum  potestatnm,  intégra  religione  Sedisque  apostolice  reverentiâ; 
càm  ille  frater  Paulus  calvinisme  hœresi ,  quam  cueullatus  fo^rtiat^ 
per  ecHtim  dissidiorum  occasionem  ^^ ,  adUum  aliquem  quacreBS, 
nallum  invenerit ,  aut  Senatum  inducere  ausus  sit ,  insidiosinimiia 
licèt,  ad  infringendam  Sedis  apostolicœ  nugestatem. 

Haec  perpendant ,  qui  religione  semel  nominatâ ,  romano  Pontifid 
permittenda  omnia ,  etiam  temporaUa  ;  eamque  sententiam  ad  roma* 
jsam  fidem  putant  pertinere. 

Neque  eo  seciùs  bœc  atque  alia  bigusmodi  dissidia ,  et  inviti  eons* 
memoramus,  et  toto  animo,  ut  Ecciesiœ  simul  et  reipuUk»  norâ 
aversamur  ;  gravemque  putamus  divini  numinis  ultionem  incombera 
bis, qui  bsec  vel  induxerint,  vel  libenti  animo  susceperint,  aut  id» 
modo  aluerint ,  vel  ad  ea  ocius  restinguenda  sud(nîbu8  ac  sanguini 
pepercerinL 


* Cardioalls  dx  Joteusb,  cai  boc  negotium  Hemicui  Magiuf  conmiterat,  qucnMiiM 
tirez  8uà  instruzerai  auclorilale ,  cûm  senatus  noilet  aul  peiere  abaolulionem,  id  qood  Pontifes 
tpebemenler  cupiebai,  aut  etiam  illam  non  petitam  saltem  aceipere,  diiU  in  senala  :  StM^ 
tum  esse  interdicium  ;  et  lenatus  catceri  mancipatos  ecdesiasUcos  tradtdit ,  non  quidam  tk 
prœlato  cui  Papa  jiiMerat  ;  sed  legato  regii  Francis.  Hiitoria  pauca  babel  exempla  dUsSékh' 
rum,  que,  ot  tllad ,  ad  flnem  osque  um  firroiter  et  conatanter  defensa  ftteHnt  (  Bdiî.  PatU^} 

**  Rex  Hispaniarum  Philippus  TIIsolus  dilat»  pacis  causa  Aiit,  dûm  se  cum  omnibus  soto 
copiis  Pontiflçi  offérebat,  ad  bellum  Venetis  inrerendum.  Vid.  ejusepiat.  ad  Paulan  T,  ap. 
Tbnan.  lib.  csxxtii.  Deindé ,  seu  pudore  victus ,  seu  quâlibet  aliâde  causa,  pacis  arblter  9tm 
Toluit;  etquidem  nonnullas  condltiones  proposuit.  Veneti  ipsiUm,  arbitrum  admiserunt;  wm 
llem  condltiones,  qoas,  ut  iniquas^  nec reipubiice  dignas  majeaiale  retpuenwt.  Quapr^ptar, 
rébus  deroùm  compositis.quanquàm  uno  HeoriooMagno  reconciliatSB  pacis  bonor  debecMr^ 
mi  Hispaoi  eiiguam  operam  navassent,  Veneti  Umen  Hispaniarum  quoqoe  régi  graiica  rafeni 
JUMerunL  (  BdU.  Paris.) 

"**  Eonim  dissidiorum  occasione,  anooymus  libellum  fixerat  VeneUis,  quo  renpablicaa 
adbortabatur  ad  desciscendum  ab  Ecdesià  romanâ.  Senaïus  in  nbelli  aoctorem  inqoJri  i«Mii> 
et  interei  edicio  conflrmavit  ;  se  i  fide  et  obedientiA  sancte  Sedis  nunquèm  diacessorum.  B«ia* 
4li86idii  temporc,FRA-pAOLo,ususoperâ  Marci-Antonii  DEDoHi9is,ed{dit  apud  AngkisHislo- 
Ttam  condiii  Tridentini,  eo  nempè  consilio,  ut  curiam  roroanam  calumnjif  respergerd,  d 
«ancta  synodi  decreiorum  imminueret  auctoritatem.  (Edit,  Paris.) 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  IV,  M 

CAPûT  xm. 

ûrélMBs  BeBannlni  libri  adversÙB  Barclœam  :  Benalûs  decretam ,  antlquis  ejnsdem 
KBilte  decretis  congraum ,  qu»  sacra  Faciikas  tuseeperit  :  regii  concilU  decretum, 
Ptmaiii  eardinallt  Ofierà. 

àBno  1610,  "Èà  nov^mbiis,  alîqaot  menribus  post  Henrid  IV  in- 
Mmi  4C  parncidialein  cœdem ,  cardinalis  Bellarmiiu  tractotus  de 
)0Male  siimmi  Pontificîs  in  teinporalibas ,  adversùs  Guillelmum 
todeun ,  prodat.  Is  sUtlm  à  pariamento  Parisiensi  est  prosmpius , 
•fÉttnaque  est,  sub  pœnîs  lœsœ  majestatis ,  ne  qnîs  eum  libnitti 
UMnl,eder6t,  venderet ,  ut  qui  contineret  falsam  et  deCestabilem 
frofoUàmem,  eô  pertînentem,  ut  submittereiitur  bominî  à  Deo  con- 
ititirtc  sopr^nœ  potestates  ;  et  adverses  eorum  personas  et  imperia 
itAdkbpqmli  coQcitarentuT  ^  »  fnterdictum  toto  regno,  ne  quis  eam 
prapottâonem  directe  vel  indirecte  doceret. 

Hœ  senatùs  decretum  consonabat  ei  quod  ab  eodem  senatn  ^ , 
uoalôôi ,  editum  fuerat ,  jussusque  Tanquerdlus  besc  ?erba  pro- 
spère: «  Mibi  diiqdicet ,  quôd  dixerim,  quôd  Papa  Christi  yicarius 
iDODarcha,  Bfttritualen)  et  secularem  potestatem  babens,  principes 
9Bk  fnxefiis  rebdles ,  dignitatibus  privare  potest  *.  » 

ilmab  eodem  senatu,  anno  1595,  eanidem  doctrinam  ejurare 
ittOB  est  Florentinus  Jacob  clericus  regularis  sancti  Âugustini. 

Btioqne  deereto  vetita  sacra  Facultas  banc  doctrinam  permittere, 
imîaa  senatui  egit,  decretisque  paruit. 

Os  crgo  consona  adversùs  Bdiarmini  b'brum  senatus  decreverat  ; 
cajas  decreti,  cardinab's  Perronii  operfl ,  suspensa  est  à  supremo  régis 
Kmiio,  executio ,  usque  ad  régis  beneplacilum  ^  ;  decretumque  id 
ti  est  forma ,  quâ  rege  présente  decemi  solet. 

Cnuabatur  Perronius  Beliarmini  in  Ecclesiam  mérita ,  dicebatque, 
nMo  principe  ac  novo  principatu,  omitti  oportere  ea,  quœ  roman» 
curie Aqdicerent.  Datum  ergo  temporibus ,  ut  res  in  suspenso  habe- 
fCtar;  neque  quidquam  aliud  potuit  impetrari.  Data  clàm  opéra  est, 
iaBribrmini  hic  evulgaretur  liber,  aut  sententia  doceretur ,  virique 
Mtonomini  et  honori  parcitum.  Âlii  laudabant  Perronii  pruden- 
tei  :  plerique,  hoc  obtentu,  veterem  Galliœ  vigorem  infringi,  et 
iftwere  adulationem  dolebant. 

^^rit  4u  Parlent.  36  nov.  J610  ;  Vid,  Ub,  cui  tilulus  :  Becueil  de  pièces  concern.  lliift.  de 
**liXni. Pur.,  1717,  lom.  it.  p.  u. 

<tM«eBb. 

•«Mfcd.,  j)tc.  EccU  Coll.,  lib.  y.  cip.  «,  7  i  Fid.  Dup.  xyj.  iœc.  pap.  1469.  —  3  Recueil  de 
>*•.  etc.,  Wid„  p»g.  13. 


-12i  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

l)us  in  soft  religione  viverent.  Taie  autem  erat  juramenbim ,  qui 
«  in  conscientift  suâ,  verè  ac  sincère  ^  nullft  reservatione  meot^ 
quilibet  catholicus  testaretur  Jacobum  esse  regem  suum  legitim 
qui  à  Papft ,  aut  apostolicâ  Sede  nullo  modo  deponi  ac  deprimi 
rexque  maneat  nonobstante  aliquft  declaratione,  vel  sentenlii 
eommunicalionis ,  vel  deprivationis ,  atque  etiam  tolli  non 
absolutione  quavis  fidelitatem  atque  obedientiam  su»  majestati  q 
que  successoribus  ^  » 

Hoc  verô  juramentum  quod  Angli  fideliiatis  aut  allevantûe?< 
cardinalis  Bellarminus  cum  illo  Elisabeth»,  quod  erat 
re  ac  sententift  convenire  asserit;  negatamque  Pontifici  excoama 
candi  principis  potestatem  :  quœ  quidem  œqno  lectori  dqudi< 
relinquimus.  Quœ  verô  auctoritate  certà,  in  eft  re  gesta  sint, 
ferimus. 

Huic  certè  Jacobi  régis  juramento  insidiosissimè  atque  invii 
inè  erat  insertum  illud  :  «  Prœterea  juro,  quod  ex  corde  abhorreo, 
testor,  et  abjuro ,  tanquàm  impiam  et  hœreticam,  banc  doctrinam 
propositionem  :  quôd  principes  per  Papam  excommunicati,  yd 
privati ,  possint  per  suos  subditos  deponi  et  occidi.  » 

Hoc  eô  pertinere  videbatur ,  ut  catbolici  quivis  privatA  au 
décernèrent  impiam  et  hœreticam  eam  esse  sententiam ,  qaim 
deponendis ,  hœresis  saltem  causa ,  regibus ,  viri  maximi  atqoe 
tissimi ,  ipsique  adeô  romani  Pontifices  postremis  sœculis,  boDO 
mo,  tanquàm  probabilem  défendissent.  Et  quidem  ab  eonun 
ientiâ  abhorrere ,  perspectis  meliùs  rébus,  uti  nos  Franci  fi 
€rat  licitum  ac  bonum  ;  damnare  ut  hœreticam ,  absque  Eccies 
auctoritate ,  nimium  et  temerarium  videbatur. 

Nostri  doctores  rem  totam ,  in  eft  quam  prœdiximus  consoltatiofl 
sic  tempérant,  ut  quandoquidem  haereticum  esset,  et  ab  Ecdesià 
Constantiensi  concilio  ut  hœreticum  damnatum ,  tyrannos,  hoc  < 
principes  etiam  legitimos  maiè  potestate  usos,  occidi  passe ,  eoà^ 
titulo  possit  insigniri  ea  propositio,  quœ  depositionem  cam  €« 
conjungeret,  ut  erat  in  juramento  positum. 

Utcumque  est  (  neque  enim  hic  de  hàc  consultatione  qus: 
sed  rem  gestam  enarramus  )  Paulus  V,  eodem  anno  1606, 10 
oclobris,  brève  edidit  ad  anglos  catholicos  cujus  est  initium: 
cnimi  mcerore^  quo quidem  in  brevi,  relato  juramento,  h«c*d' 
m  Vobis  ex  verbis  ipsis  perspicuum  esse  débet ,  quôd  hujusmodi  j 
inentum ,  salvâ  fide  catholicà  et  salule  animarum  vestrarum, 
non  potest  ;  cùm  multa  contineat,  quœ  fidei  et  saluti  ap^ëadv« 
^ntur.  »  De  quo  brevi,  cùm  in  Anglift  quidam  ambigerent)  iUi 

*  Fid,  Rap,  Thoyr.,  lib.  xthi.  lom.  th.  p.  50, 51. 


CLERI  GALLICANI,  LIS.  IV.  ]9f 

fieeserrorisdamnarentur;....  multa  quoque  in  regnum  et  rempn— 
Itom  ioeommoda ,  perturbationes  graves  secuturas  :  quin  etiaia 
Boœre  r^m  incolumitati  ac  majestati  ea,  quibus  illam  adjuvare 
TeDeoL» 

fisc  Tir  maximus  toto  eloquentœ  flomioe  peroravit.  Jam  objicitur 
apbis,  non  modo  tanti  cardinalis  archiepiscopi  Senonmsis  toto  orbe 
fMntis8îmi ,  ac  de  Ecclesiâ  catbolicà  benè  meritissimi ,  verùm 
tfina  deri  tbtios,  cujas  nomine  agebat ,  auctoritas  \  quœ  duo  magno 
lÉonos  discrimine.  Aliud  enim  est  cleri  decretum,  aliud  ab  oratore 
iognÉMissinio  quœsita  et  aptata  cansœ  argumenta. 

Aede  dero  qoidem  quod  objici  potest,  nostros  nempè  episcopos 
BQDC  i  majorum  sententià  dèflexisse,  cùm  id  anno  1682  declarariot, 
fiodiie  declararetur ,  eorum  antecessores,  anno  1615 ,  tanto  stiidia 
€htitennit  :  facilis  responsio  ex  dictis. 

QiMeDÎm  clero  gallicano  anno  1615  displicuit,  hœc  quœ  ad  relî^ 
|iomi  pertinerent ,  nomine  ordinum  regni  Qeri ,  idque  auctoribi» 
]Ai8  tertii  ordinîsdeputatis,  nihil  ad  oonventum  nostmm  anni  168& 
^BmsL  Conventos  ordinnm  regni ,  licèt  ibi  sacer  ordo ,  et  ut  regni 
noDbnim  ÎBtersit ,  et  pro  3uâ  dignitate  primas  ferat ,  tamen  civilis^ 
coofootos  est,  reipublicœ,  non  rei  ecclesiastic»  causa  convôcatog; 
^ordo  ecdesiasticus ,  conventûs  tertia  pars,  à  dnobus  ordinibus 
UeiHras  numéro  ac  suflragiorum  auctoritate  vîncitur  ;  de  cujus  bsT" 
tinte  rex  decemit  supremft  auctoritate  :  conventûs  verô  noster 
^m  1682,  totns  eodesiastîcus ,  ac  de  re  ecelesiasticfl  congregatus,  à 
i^A&on  deo^ti  firmamentum,  sed  executionem,  Patrum  more^ 
e^oeUvit. 

Qu6d  aatem  anno  1615  metuebant  ne  schismata  Gèrent ,  gravi  ad- 
^^801  catholicQS ,  qui  à  nobis  dissentirœt,  intentatà  caisurà ,  id 
cwoitas  noster  cavit ,  dùm  et  veritatem  asseruit ,  et  ab  omoi  cen- 
ttfl  (emperatmn  esse  voluit. 

Qweùm  ita  sînt,nibii  jam  necesse  est  nos  de  Perronio  cardinale 
^teodàm  kdborare ,  utcumque  adversiB  sententiœ  favisse  videator» 
'^  eum  credimus  vebementissimum  oratorem,  ipso,  quo  rapiebai 
'^'mi,  doquenti»  impetu ,  fuisse  abreptum  :  neque  veritum  audi- 
^  ultra  metas  impellere,  ut  cùm  se  repressissent  y  tamen  quo  ipse 
^^  lœa  consistârent,  atque  à  censarft  abstinerent.  Quanquàm  et 
^ttoseineranty  eur  in  romanam  curiam  propenderet;  ut  née 
^ivtnijit,  si  gaUicani  Patres  potioribua  doeti  momentis,  ab  ejus 
'^■Ntt  disceaserint. 

Re  ijoid  tam^i  prœtmmisisse  videar ,  de  ejus  oratione ,  quœ  meoL 
^idem  jodîdo  moment!  sint  maximi ,  pauca  àkam. 


im  DEFEorsio  lyECLARÂfioms 

CAPUT  XV. 

In  Perronii  cardhialls  oratione  ad  tertium  ordioem  anaotata  faœdam  :  ejtis  dlct^ 
confutantur  :  acta  laudantur  :  hujus  controversiae  finis. 

Ac  stalim  occurrit  ipaa  qiwstio  artificioâissimè  ooastitttta.  lilod  ei 
dial6ctices  regiilis,  atque  ab  intimo  artificio  depromptom,  qaôd  opH 
pognatarus  universalem  aegatiyam  istam,  qaam  legis  fundamantali^ 
loco  esse  volebant  :  NuUo  easu  tege»  à  PanUfiee  depani  poumaUç  opi 
pcHièbat  ille  particularem  alBrmativam  banc  :  «  Possuat  à  Pontifio^ 
deponi  aliqui  rages ,  bis  nempè  conditionibtis ,  si  fidei  caLbcAtca&  proJ 
pugnaûd»  sacrameato  obligatt  sunt,  si  eam  deseront;  «  deniqu^ 
persequuntur  ^  »  Qoibus  cùm  finibus  qua^tionem  cireamsariberet^ 
eô  coarctare  adversarios  nitebatur ,  ut  ^  qaod  erat  inridiosissiaiujii^ 
reges  bœreticos,  violatique  jurisjurandi  reos,  ad  bœc  perseeutores ^ 
defendere  yiderentur.  Illad  intérim  atudiosissimè  tacuit ,  qiiod  siepè 
}am  dixinius  :  inter  iadirects^  potestatis  defeosores,  neminem  onqaàm 
fuisse  aut  esse  potuisse ,  qui  se  bis  Gnibus  contineret  ;  quq[>pe  càoi 
indirectam  potestatem  Dei  gloriâ,  aaimarum  salute ,  et  potestate  da^ 
Ysum  metiantur  :  quam  quidem  ad  bos  très  redigere  casus,  non  modâ 
esset  absurdum,  verùm  etiam  hœreticum. 

Quare  nec  ipse  cardinalis,  qui  se  ad  eos  redegisset ,  quidquam  pn>- 
barepotuit,  nisi  ultra  tenderet;  protulitque  depositos  Heoricos^, 
Fridericos  ^ ,  nuUum  catholicœ  Gdei  articulum  denegantes,  CliiMe* 
ricum  etiam  Fraucico  regoo,  et  grsecos  imperatores  imperio  Oecideit* 
tali  nudatos,  cùm  mbii  Ecclesiœ  repugoarent.  Nec  tantum  viram 
puduit  allegare  Gregorium  Magnum,  tanquàm  privaturum  imperio 
reges ,  si  unius  xenûdoebii  privilegium  violassent. 

Id  seiiftt  vir  acuUssimus ,  atque  ultrô  professus  est ,  •  adhibui  i 
seejusmodi  exempta ,  qoatenàs  toservire  posseat  boiethesi  geae* 
rali  :  dari  quosdam  casus ,  quibus  subditi  exsolvi  posseot  à  prcstilo  I 
reg^s  sacrameaio;  aut  huic  bypotbesi  particutari  :  licere  id  fievi  in 
prâieipes  hcreticos ,  sire  apostatas ,  ac  persecutores  *.  »  Tanquàn  ia 
oratorîB  potestate  esset ,  coereare  ad  arbkriam  ipsam  argomecitoniai 
vim  :  Bcm  autem  aut  totft  vi  suà  valeant ,  aut ,  si  nimls  pn4>aiit,  totâ 
Ti  suà  cormant. 

At  illud  dissionuiare  non  possum,  quôd  etiam  ab  OriestaUbos  bêfiif 
laoris  prssiâtum  quœrit ,  contenditque  :  non  alio  nomine  jostiiia 
piumque  esse  ehristianorum  adrersùs  Torcas  betlum ,  quàm  qoèd 
infidelis  princeps ,  nullum  jus  sibi  in  cbristianoram  pcovinciaB 

«  fTd.  Perr.,  ioc,  cii^  p.  «». 

•  rv  et  V.—  •  !•  et  II. 

t  Fid,  Perr,,  Ioc  dL,  p.  eo2, 601* 


CLERI  6ÀLL1CANI,  LIB.  IV/  MB 

p«V9p68sit  :  «•  Qood  oagare,  inquitS  nihil  aliad  essét,  quàm  er* 
ronm  Latheri  delfeDdere ,  prucoFanque  beroum ,  qui  ad  versas  ma- 
knetanoe  tania  bella  gesserufit,  sancti  etiam  Ludorid  damnare 
Bworiaa.» 

i^iie  fliud  perpendere  voluit ,  mafaometaiios  ac  Turcas ,  ex  qaa 
iMmmt,  hostilem  animam ,  atque  inexpiabile  beUam  professos 
MWtàs  €hrlati«ia8  provincias ,  meritô  ut  perpétues  hostes  alqoe 
iMMres  baberi ,  qui  etiam  ubî  paeem  se  fovere  simulant,  nibil  nisi 
Mb  «optant  y  idque  ex  ipsis  impi»  legis  friaoitîs  :  nuHà  nobiscum 
pm  tati,  B«dlofido  foedere,  noKo  unquàm  beneGcio,  nisi  eydcK 
piea;  Qt  extremi  pereant ,  quibus  intérim  peperciase  videantor.  Qna 
JQiteqins  dabitet  justa  ebriatianorum  inter  se  adversùs  communeoi 
bsBfm  todera ,  jostas  societates  ;  ac  prorsàs  sue  more  insanissd 
LatanuD ,  qui  à  tetris  pnedombus  beilum  amoliretur  ?  Hiec  quàm 
piScM  abrint  à  nostrft  quœstione ,  ne  imperitissimos  quidam  f agit , 
tBfHam  virum  latere  potuerit;  qui  tamen  hic,  si  Deo  placet,  ai 
LudoTid  damnandam  memoriam ,  et  Lutheri  errores  crepabat, 
aprito,  ut  poepos  territaret. 

tarimum  et  iHud  quod  toties  incuIcaTit  :  causam  deposltionis,  vèl 
tùaSaik  ia  eo  esse ,  qu6d  mutuo  sacramento ,  et  se  reges  populis  ad 
tuadam  reetara  fidem ,  et  populi  regibus  ad  Gdele  obsequium  oUi* 
9>iBl;utsi  Hli  à  Juramenti  rdigione  discesserint,  hi  quoque  vicissim 
àMaaaeramento  absolvi  possint  :  neque  verô  obstare  <c  quôd  reges 
^iiki  ante  coronationem  factamque  unctioném,  ac  prœstitum  jusju* 
nBAm  régnent  ;  responderi  enim  ab  indirect®  potestatis  defenso-^ 
rite,  reges  nondùm  consecratos  sic  baberi,  ut  qui  jam  in  prœde-> 
ceMiibus  solerane  Jusjurandum  populis  prsestiterint*.  »  Hœc  enim 
qnm  ▼anèjactentur,  multa  demonstrant -,  imprimis  quôd  ne  illud 
fAkUtt  ad  causam,  hoc  est ,  ad  pontificise  potestatis  quœstionem  per- 
tafeat  :  quippe  eùm  si  semel  statuamus  reges  conditionali  tantùèt 
Mmnfione  regnare,  Jam,  nullo  pontifîcise  potestatis  interventu„' 
sparte  etaneseeret  illa  regii  nominis  auctoritas ,  ruptis  conventts 
^coBifitiDiHbtts  quSMis  nReretur.  Hue  accedit  illud  à  càrdinali  pro  certa 
pnbiiQi  -.prineipum  juramentis  eam  eontineri  regnandi  conditionem^ 
IQI  dcfleiente  airaul  sdyantur  imperia  ;  quod  ille  immeritô  pro  certa' 
MMk.  Ea  emm  Juramenta  ralere  ut  commendetnr  infigaturque  prin- 
<^MkBo*  vera  fides  ;  non  eo  profectè  ut  regnandi  jus  ad  conditio- 
bAi  pada  neeessariô  revocetur,  ut  suo  loco  docuimus,  et  Ânastasii, 
I^Mbqoe  iraperatoris  suprà  memorata  exempta  testantur  '. 

Itoquetolerari  potest  quôd  Perronius  tta  argumentatur^  :  «  AKucl 

»  na.  Pen.,  ioc  dl.,  p.  «30.— i  Ibid.,  p.  599,  WT,  «31,  630,  «48.— i  Sup„  Ub.  il.  c.  T,  II»  1^ 
<(ii9^— 4?€fT.^  foc.  dC^  p.  «3«,  ««8. 


f04  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

esse ,  adversùs  jurisjorandi  reUgiooem  aotu  quodam^  alhld  ipeà  p«H 
fesstone  pugnare,  aUud  peecare  adversùs  jusjuraadum,  alîud  ÔMma 
jusjoranduin  evertere  contrario  etiam  edilo  jurejurando...  Et  qoktoA 
cùm  aliquis  princeps  iiyustè  judicat,  peccare  illum  contra  joriqa* 
randi  religionem  ;  at  si  profiteretur  juramentoque  firmaret,  se  semper 
ûqostas  dieturom  sentaitias;  tùni  yerô  everteret,  inquit,  ipsam 
josjurandum  de  serrandà  justitià,  simulque  regnum  abdicaret,  evcrsi 
conditione  regnandi.  »  Ita  déindè  respondet  ^  :  «  Regni  sub  GhrMo 
obtinendi  fieri  incapaces,  qui  à  prsfôtito  ipsi  christianisque  popalis 
fidei  catholicœ  servandœ  sacramento  defecerint.  »  Hic  lubens  à  tanto 
yiro  quflBrerém,  in  historiis  ac  libris,  quos  studiosissimè  evcrf^, 
ecquem  invenerit  principem,qui  ipsam  justitiam  factâ  professioQe 
ejurarit  ?  Cerlè  neminem.  Multos  autem  à  rectà  ûde  abhorruisse  lu- 
gemus^qui  nihilô  seciùs  rempublicam  benè  gesserint  ;  quandoqaidem 
Oeo  placuk ,  veram  fidem ,  non  humanà  sapientià  comparari  j  sed 
divinà  gratià  provenire.  Quorsùm  ista  ?  Ut  pateat ,  illam  quam  fiiigit 
cardinalis  de  justitiâ  ubique  contrainendâ  profession^n  juramanto 
firmatam ,  ne  in  insani  quidem  principiis  mentem  încklerQ  posse. 
QÙamobrem  si  fingendum  est  quid  fieret  de  principe  qui  ita  jostiUam 
ejuraret,  facile  respondemus ,  amovendum  eum  à  gubernacQliSt 
dandumque  tutorem ,  non  quidem  ut  ei  qui  regnandi  conditioaeiii 
yioia?erit,sed  ut  ei  qui  propriè  strictëque  supra  omnem  bumai^un 
morem  insaniat.  Ita ,  inquam ,  ei  tutor  adhibendus  esset,  i|ti  phr^ie- 
ticis  ac  f urentibus  principibus  factum  est ,  ab  iis  ad  quos  pertinet  ; 
non  tamen  profectô  à  romano  Pontifice  aut  sacrorum  antistîtibiis , 
qui  quidem  nibilo  magis  huic  rei  se  immisceant,  etiamsi  eana  vd 
maxime  placet  fieri,  ex  conditionalibus  pacUs.  ^^neret  enim  jos 
suum  integrum  liberœ  civitati  \  quo  jure  fraudari  nequeat  ;  nequidem 
si  religio  conditionali  fœdere  continetur.  Eo  enim  casu ,  postquim 
de  reKgione  sacrisque,  sacrorum  antistites,  tùm  de  imperio, lib^a 
re^>ublica  civitasque  decemeret  ;  ut  profectô  bœc  omnia ,  qoœ  tanto 
drcuitu  apparatuque  verborum  amplificat  eloquentissimus  cardinalis^ 
extra  causœ  statum  tota  sint,  nec  nisi  imperitis  fucum  faciant. 

Quôd  autem  déclamât  reges,  sacramento  dato ,  Christo  regi  ob- 
noxios ,  «  ipso  feloniœ  crimine ,  excidere  fendis ,  quos  à  supreiiio 
Domino  Christo  obtineant  \  »  tanquàm  Christo  regi ,  accepto  à  rogibus 
fidelitatis  sacramento  »  novum  jus  in  reges  comparetur  !  bœc  ut  m 
populari  oratione  toleramus^  ut  theologicè  ac  seriô  dicta  respuimB5§ 
neque  propterea  tanti  viri  judicio  nostrum  anteponimus;  sed  tam^ 
docemus  multùm  interesse,  aa  quis  oratoriis  ampuUis,an  tbeoio- 
gicà  gravitate  ac  simplicitate  disserat. 

1  Pen.,  foc.  cw.,  p.  «38.  , 


CLERI  6ALLICANI,  LIS.  IV«  105 

Cstertei id  si^dt  m^xiisi eafdînalts  glori»,  qoôd  si  cgus  dicta 
quodam  r^rebendm*e  cogimur,  certè  geeta  ka&mus.  Glomtor 
eopm ,  Dec  immeritô ,  »  se  verè  genuinèque  Fraocum  Francorunuiiie 
fijten , seiDper  adhœsiase  r^bus,  seœper  respesdsse  reges;  ac  post 
Bmnd  IH  necem,  Henrioo  lY  MagBO  ohaecatum  esse;  etquidem 
taH  eoasdentift,  ex  utriusque  partis  seotentiâ)  cùm  iUe  priiK^eps 
mMpiàm  îDCorrigibilis  fuerit,  relapsas  verô  halntos  sit,  infin*- 
Mtiûne  falsà  K  •  Optimè  omnino.  At  ilhid  iolmm  constat  :  eom^ 
din  totA  coiiscieoti&  seqaitur  principeni  à  romaais  Pontificibus  regDO 
wÉiwiai ,  abondé  docuisse  quàoft  facile  hiec  à  PontiGcibiis ,  drea 
ÎBçerium  ac  res  traiporales  décréta ,  viri  boni  grayesqoe  omittere 
imaCTmt. 

ad  oratîonem  Perronii  dicenda  babebamus.  Et  quidem  ea 
de  regnandi  conditionalibus  pactis,  quœque  sint  aut  esse 
fiqgntor ,  qusque  etiam  esse  possint  ^  udo  verïx)  traosegimiis  ; 
ÇMtîoiiesque  eas  à  caosfl  nostrft  prorsus  aliénas ,  àb  bAc  dispa- 
ta^Diie  procal  amoyimus  :  quippe  ciun  agamus  de  jure  divînitai 
meioclavium  potestati,  non  deejosmodi,  quales  fingi  postent, 
r^giBB  pc^olorumque  oonventionibus. 

Miqua ,  quœ  tantus  cardinalis  copiosîssimè  prosequitur  momenta 
WiiaBBm  )  aptatosqoe  caus»  ab  artifice  aiunmo  veterum  looos  pris- 
oi^  histori»,  hic  excuti  nibil  nece^e  ;  cùm  bœc  omnia  sooloeo, 
iairactatione,  diiigentissimè  perpensa  atqoe  explorata  sint,  preaso 
bla  etiam  pleramque  auctoris  gravissimi  nomine. 

Ihqne  id  omisimus ,  quod  est  occasîone  hiqus  eontroversiœ  ccHram 
ifto  rege,  à  sapientissimo  principe  G<»dœo  peroratum  *  ;  nibilqtte 
tria,  dicendiim  superest ,  quod  ad  nostram  quœstionem  faciat ,  niai 
id:rem  ad  regem  evocatam ,  ac  postes  silentio  esse  transactam. 

CAPUT  XVI. 

Cmmiià  Sanetarelli.  An  eardhialls  Perronias  jare  mettieret ,  ne  Ecclesia  errasse 
tlderetor,  si  censnrft  netata  esset  illa  de  deponendis  regibos  sententia. 

Cseterùm  cùm  de  deponendis  regibus  nova  quotidlè  scripta  pro- 
Aitet,  atqtte  Antonii  Sanctarelli  exitiosissimus  eà  de  re  circum- 
MMtur  liber;  ne  porrô  pergerent,his  inventis,  Ecclesise  conciliare 
odia,  ac  rempublicam  commovere ,  nostr»  Facultati  visum  est,  etiam 
CEttsufft  comprimendam  ingeniorum  licentiam  :  atque  auno  1626 , 
li&lpào  omnium  consensu  magistrorum ,  totiusque  regni  applausu , 
ttttd  de6retum  prodiit  quod  suprà  retulimus  *. 

Non  iUi  metuerunt ,  quod  Perronius  cardinalis  nimio  causœ  su8d 

.'^Jhn^  toc.  cêL,  p.dM.'— tJ^.»  ttb.1.  Hol.  a.  cap.  l.—  •  làUU,  cap.  4. 


a«6  DEFENSIO  DECLÀftATIOI^lS 

studio,  in  Hlft  oratiom  imminere  dixerut  *  t  ut  si  seatentni  de  depo- 
simâîs  regibos  censurft  notaretnr ,  Sedes  apostolica  aberrasse  à  fide; 
imô  ipsa  i  moltis  jam  aceolis  oaddisse  yideretar  Eeclesia  ;  non  id , 
inquam ,  metnerant.  Satb  etmn  intelfigébant ,  fllos  qui  eam  aenlen- 
tîam  secuii  easent,  non  eam  amidexatos,  ut  dogma  fldei,  oti  à  nobis 
Inciilentiasimi  demoaatratom  est  :  neqne  verô  ignorabant  pnestan- 
dam  theologis  ipsam  Ecclesi»  romanœ  fidem ,  non  etiam  magnoram 
qoamlibet  viroram ,  aut  romanorum  quoqoe  PontiGcum  opiniones 
certîs  temporibus  natas  :  neque  iis  prajudicari  adversùs  veritatem 
ae  majorum  doctrinam.  Neque  enim  si  Papias,  JusUnus,  Irenœos, 
«Itique  apoetolid  yiri  ac  sancti  martyres  mille  annorum  regnom 
approbarunt,  communisque  ea  primis  sœculis  sententia  ferebat«rr, 
ideô  nunc  yetamur  rqioere  eam ,  ut  evangelic»  apostoUcasque  dec- 
tria»  coûtrariam  ;  quaotô  minas  eas ,  qum  postremis  sseculis  opî- 
nionea  soecrevcrunt  ?  Imô  id  argumentum  Tuent  divinœ  Provideiil» 
tuentis  Eeclesiam  ;  quod  ingemis  ultro  in  dubia  aut  falsa  làbmtibns, 
cursus  tamen  opinionum  divino  Spiritu  sust^tetur  »  quomtnus  m 
Ecclesias  fidem  irrumpat.  Quare  sacra  Facultas  nihil  dubitavit  snb- 
ortam  de  deponendis  clavium  auctoritate  regibus  opinionem  {«h 
probture  tt  damnare  Umquàm  novam  et  falêom,  errofieam,  ac  verbo 
^ei  oonirariam.  Id  tantàm  eayit,  ne  hiereticam,  taoente  Eeclesia , 
deelararet.  Huic  censurée  consonant  articuli ,  anno  1668 ,  Ludovieo 
SIV  oblati ,  quos  alio  loco  memoravimus  *  :  à  quibus  Pacultatîs  nostr» 
decretis,  uti  incoepimus,  ita  in  tris  desinemns  :  Deoque  agimus 
gratias ,  quôd  hane  tractaticmem  à  remotissinns  usque  temporfl>ns 
wi  nostra  tempora,  eo  duceatqueauctore,  deduximus,  nostramque 
doctrinam  tôt  labentibus  sieculis  immotam  inyictamque  prœstitimus. 

CAPUT  XVII. 

BecapUulatio  dlctorom  ad  capat  I  gallicanae  Declaratlonis  de  temporalls  potestatis 
«upremà  auctoritate  :  ao  quod  cardioaUs  Perriniiis  oUeelt,  ooatmm  aenteattim 
romani  PontiÛces  pro  errooeâ  habuerint?  Ào  ab  ulUs  fioaoUUs  dattatta  ait?  An 
aliquis  ex  eâ  adversùs  Ecclesiœ  auctorliatem  metus? 

Jam  quœ  exdictis,  tot&que  hâc  traclatione  consequantur ,  pauds 
colligamus.  Et  quidem ,  id  erat  nobis  propositum  uti  doceremos^ 
non  modo  nostram  sententiam  ab  omni  censura  esse  liberam ,  sed 
etiam  veram ,  antiquam  y  firmam  *,  ac  si  censura  adhibenda  sit ,  eaai 
Ineritô  in  adversarios  intorqueri.  An  id  probaverimus ,  recensitis 
bmoibus  qu»  pro  utrftque  parte  retulimus  documentis^  intueri 
placet. 

I.  Ergo  haec  demonstravimus  *  :  quam  ecdesiastico  ordini ,  romt- 


CLERIfiALLICANI,  Lift.  IV;  16$^ 

ooqiifrFQDliAcî,  virtate  clariain  tribaont  reram  temKKmlinin  ae de-: 
fomadarum  regmn ,  sive  directaiii ,  sire  indÂrec^m  potestatem , 
mm  ad  Bimîa ,  perioQlosa ,  horreoda  dedacere ,  ejcmque  sententio 
aoritatie  totam  Eade^am  perturbatam. 

n.  Gregorium  VU,  qui  primus  omnium  de  deponendis  regibui 
eiptaTît,  etiaifi  requisitam,  aulium  ^os  rà  cxmnplom,  nullam 
aattoritatem  proferre  potuisse  :  pec  niai  manifesté  rana ,  nimia  et 
naila  respondisse  :  eumdem  née  sibi  canstare  potuisse  ;  novaque 
sopûstruxisse  novis ,  quo  ausu  sois  deeretis  omnem  anctoritatefll 
abrogasse. 

m.  £am  potestatem  in  omnibus  TSteris  noviqne  Testament!  litois 
peoitite  inauditam ,  neque  unquàm  traditam ,  cùm  res  atque  occasi^ 
id  aaximè  postutaoret  ;  imô  diserte  ezplicatum  à  Lege ,  à  prophetis , 
MbîstOy  ab  apostolis,  regiam  potestatem  in  temporidibus  soli  DM 
sabesse,  eiqiie  potestati,  etiam  sœyienti,  atque  Eodesiam  perse* 
qvati,  in  ctTilîbus  rebns  prestandam  obedientiam ,  nedum  iûi  uUà 
ctinn  pootificiA  anctoritate  repti^^netor  ^ 

W.  Eam  doctrtmuai  ad  secuta  sœeala  dimanasse,  et  usque  ad  extr^ 
nm  ferè  undecimum  saeculum  regibus  idololatris ,  apostatis ,  hm^ 
retins,  excommunicatis ,  Ecolesiam  persequentibus ,  idem  atque 
chodisÉtiam  integram  esseservatam  :  nunqoàm  vel  inteniatas  minas 
depesitionis ,  neque  quidqoam ,  de  eà  unquàm ,  cùm  id  res  maxime 
pwcoret,  à  qaoquam  christiano ,  sive  clerîeo  sîve  iaieo  fuisse  Jao^ 
talaa: sad  onmes  ita  concorrisse  in  obseqoium,  nt  qui  nihil  aliud 
CQgHarenl*. 

V.  Id  &ctam  ibreguUs  atque  sententiis,  qu»  ad  omnem  «tatem^ 
^omnia  tempora  œquè  pertineant;  pessimèque  mereri  de  cbristianâ 
Riigione  608,qai  postremA  state  dixerint,  apostoHs,  martyribus, 
ystrAna,  foamis  denique  PoirttQeibus ,  dtil!  potestati  etiam  adrer* 
s«|ti obedîentibus, nocendi  vires,  non  autem  voluntatem  atque  an^ 
aùdefuisse. 

^  QliEm  à  Gregorfo  Vif  ae  deinceps  in  eam  rem  àe^éU  gestaque 
nt,  pessimis  imUia ,  pessimo  exitn  processisse. 

VIL  Qui  GregORO  VII  auetore,  à  régis  obedientiA  reeesserint ,  mar 
litatè  ùdsft  opinione  duetos ,  malè  intellecto  interdioto  de  vitandis 
«BBommmieaî»;  eorumqoe  doctrinœ  seeatos  Pqntifices,  theologos 
«MM  wtipiB  eanonistas ,  ipsom  etiam  Gregorium  Vil  obstitisse  *. 

VBI»  itatiOees  rooMmos  in  deponendis  regibus  Gregoriom  VII  de 
teteimilMos,  non  (te}are  prooeMtose;  neque  unquàm  quœsituiâi 
neque  canone  aot  professione  editA  constKutum ,  utrum  et  quid 
BoeleÉe  dlca  temporatta  ofdinanda  Chifstas  conœsserft  :  unum 


108  DEFENSIO  DEGLÀRÀTIONIS 

Gregorii  VII  factum  pro  somma  aoctoritate  fuisse  :  ergo  PontiBces 
non  ex  certo  dogmate,  sed  ex  opinione,  qaœ  ipsis  tantùm  pro* 
babilis  videretur,  jadicasse  ;  neqae  bmc  ad  Eoclesi»  doctrinam  om- 
nino  pertinere,  fatentibus  etiam  iis,  qai  roman»  iiifallibtUtati  maxime 
fayeant. 

IX.  Prolatas  etiam  in  synodis  à  romanis  Pontificibns  circa  r^es 
deponendos  sententias,  à  nullâ  synodo  dictis  sententiis,  editoqne 
aynodico  decreto  comprobatas  :  tanquàm  prohibente  Spiritu  sancto, 
ne  se  rebas  noyis  sacrœ  synodi  immiscèrent. 

X.  Viros  sanctos  doctosque,  qui  post  ea  PontiQcum ,  de  dqxmoidîs 
regibus,  décréta  floruerint,  nihii  iis  motos  in  Patrum  sententiâ 
p^-stitisse. 

XI.  Bonifocium  VIII ,  qui  primus  omnium  aggressus  sit  tempo- 
ralium  rerum  ordinandarum  ac  deponendorum  principum  potes- 
tatem  Sedi  apostoiicœ  edito  canone  in  bulift,  Unam  sanctam,  vin- 
dicare ,  rei  novitate  deterritum ,  in  nndâ  rei  expositione  stetisse  ; 
neque  ad  eam  deGniendam  prosiliisse  ;  et  tamen ,  ne  valeret  id  qood 
▼et  exponendo  in  publico  diplomate  dixerat,  buUam  Unam  stmcUm, 
eà  in  parte  ab  ejus  successoribus  ita  habitam,  ac  si  nunquam  exti- 
tisset,  eftque  ratione  robore  yacuatam. 

XII.  Ecelesiam  gallicanam ,  clerumque  gallicanom  apertè  obstitisse 
iis,  quibus  idem  Pontifex,  propter  subordinata  rdigioni  régna, 
aummam  sibi  potestatem  in  ciyilibus  tribueret  :  qu«  eft  occasione 
Eoclesia  gallicana ,  regnique  ordines,  ipse  rex ,  doctoresqne  thedogi 
religiosorum  ordinum  gesserint,  scripserint,  decreyerint,  ea  illssa 
et  immota  stetisse  et  stare  :  quœ  yerô  Bonifacius ,  ea  à  secutis  Ponti- 
fidbus  antiquata ,  erasa ,  abolita  esse. 

XIII.  Qu«  à  sacris  conciiiis  oecumenicis  circa  temporalia  décréta 
atnt ,  nunqoèm  auetoritate  clayium  facta  esse  :  nunqtritm  adacripum 
^  auetoritate  Qari;  imô  expBcatum  fleri,  mittintft  à  regibns  po- 
testate;  neque  onquàm  ea  décréta,  nisi  consensu  principum  yaluisse. 

XIV.  Cùm  à  romanis  Pontifictbus  reges  pro  potestate  depositi  smit, 
nunquàm  ab  ullo  r^e ,  nunqu&m  ab  ullius  regni  ordinibus  banc 
potestatem  fuisse  agnitam;  imô  obttitisae  regesqoe,  remqne  ad 
cruenta  bella  extema  et  ciyiUa  esse  dednetam  :  qa«*e  nec  regsa 
nnqoàm  y^  data^esse  ;  sed  beili  causas  dantaxat ,  atqne  ambitioei  > 
rebeUionique  colorem  ac  tituium ,  totomque  orbem  bis  bdlis  cenla- 
grasse  ;  atque  omnino  bas  regum  depootUones  pontificiâ  anctoritile 
laetas ,  nulU  unquam  utiiitati ,  maxîmo  damno  atque  inyidte  f aiai0* 

Ex  bis  faeilë  duo  hiec  cbristianus  Iect<Nr  inteUiget 

Primùm  id  :  cardinalem  Pmrmiium  haud  ex  yero  dixisse^  M 

I  Ptrr.,  loe.  ^U,  p.  ei^,  mal.  Mi . 


CLERI  GALLICANI,  LIE.  IV.  100 

np4  luAeri  noêiram  smtentiam  tùnqudm  erroneam.  NqDus  enim 
romanus  Pontifex  id  unquàm  docuit ,  yel  censuit  :  malè  item  asse^ 
misse  eamdem  cardinalem  :  A  decem  eoncUiis  cofUrariam  sentent 
tiam,  uiteram  fuisse  suppositam^  cùm  ne  unum  quideooi  conciliam 
extiterit ,  à  quo  dictis  sententiis  romanorum  Pontîficum  in  depo* 
ne&dis  regibus  sententia  comprobetur ,  aut  potestas  temporalium 
ecdesiasticis  clavibus ,  annexa  doceatur  :  (ï*ustrà  ergo  metuisse  eum* 
dem  cardinalem,  ne  si  annexa  clavibus  temporalium  potestas,  inustft 
Doti  proscribatur ,  Ecclesiœ  catholicœ,  Sedisque  apostolicœ  fides 
itqoe  auctoritas  collabescat;  cùm  nullum  Ecclesiœ,  nullum  apo-> 
stoiic»  Sedis  de  eà  potestate  decretum  proferatur  ;  imô  talis  potestas 
cmD  Scriptursac  traditionis  auctoritate  stare  non  pôssit.  Hoc  primum 
ex  Dostrà  tractatione  consequitur. 

Aiterum  istud  :  nisi  gallicani  Patres  summo  studio  pacem  colerent,' 
nifail  obesse  potuisse ,  quominus  adversam  sententiam  totà  Scriptu-» 
nrom  ac  traditionis  auctoritate,  longoque  malorum  expérimente 
proscriptam,  iisdem  aificerent  notis,  quibus  Sanctarelli  doctrinam 
sacra  et  sapientissima  Facultas  configendam  censuit.  Sed  episcopalem 
Dechrationem ,  quô  per  sese  est  gravior,  eô  moderatiorem  esse 
debere  judicarunt  :  atque  id  facere  contenti ,  quô  tam  periculosa 
tamque  invidiosa  novitas  ultro  corrueret,  non  modo  ab  omni  con- 
tomelià ,  verùm  etiam  à  censura ,  quamvis  œquâ ,  temperarunt. 

CAPUT  XVIII. 

De  regiboB  propter  haereaim  et  apostasiam  deponendis  :  cnr  œtate  postremA  multl 
regescoDsenserintPGur  scholastici  doctores?  Cur  ab  eA  sententia  discedamus? 

QiMBres  qui  Tactum  ergo  sit ,  ut  doctores  scholastici  passim  in  eam 
sentoitiam  abierint  :  reges  christianos ,  saltem  propter  hœresim  atque 
apostasiam ,  deponi  posse  ab  Ecclesià  ;  et  cur  ipsi  principes  postremis 
temporibus  id  ultrô  fateri  videantur?  Cujus  confessionis  quœdam  acta 
nferantur. 

Facile  respondemus  :  primùm ,  ut  sœpè  diximus ,  hœresis  atque 
apoatasiœ  causas  nihil  habere  proprium,  quo  reges  Pontificibus 
fadant  obnoxios  :  cùm  clavium  potestas ,  cui  volunt  connexam  banc 
deponendi  principes  potestatem,  non  restringatur  hœresis  atque 
ipostasiae  causis.  Quôd  ergo  quidam  forte  principes  se  propter  eas 
causas  deponi  posse  concesserint,  id  non  oritur  ex  ullà  potestate, 
qaam  in  Pontificibus  agnoscant  ad  ordinanda  temporalia  :  sed  quôd 
bsresim  detestati ,  omnia  in  se  ultro  permittant,  si  eâ  se  peste  infici 
siaaDt.  Gœterùm  cùm  ab  hœresi  lantopere  abhorrèrent ,  sanè  intelli- 
gebant  nibilinsejuriscuiquam  dan  à  se,  qui  hœresis  tantùm  caus& 
dédissent. 


110  DEFENSIO  DECLARÂTIONIS 

Gur  aotera  ooo  eA  eausâ  budc  âepo&i  posée  fateamur  :  primùm  id 
probibet,  quod  yeruni  amamus,  ac  priscam  Eccleai»  et  profectam 
ab  apostoUs  Patribosque  doctrinain  novitiis  opinionibils  antqpOB»-* 
i^Mus  :  alterum ,  quôd  baoresis  nomen  tam  diffusé  pateat,  ut  ad  ont- 
nem  causam  latâ  interpretaUoiie  £ftcîlè  deducator;  quo  aml^goa 
jerbo  inyolyi  sablimes  poteatates  publica  tranquillitas  non  sinit  : 
denique,  quôd  be^resis  etiam  stricte  suœptœ  sanel  admiasA  caosft, 
alias  repudiare  non  sint  integrum  -,  quippe  ees  causas  séparant,  Tel 
fraudem  moUantur,  vel  in  summA  ignoratione  versentur. 

De  scbolasticis  yerô ,  qui  ab  aliquot  sœculis  post  sanctum  Tbomam 
et  alios  9  niagno  eons^dsu  fat^i  yideantur ,  baeresis  et  aposiàsm  causft 
deponi  posse  reges  ;  pneter  ea ,  quœ  dicta  sunt  * ,  hsc  insup»  ad- 
dimus  :  manifesté  eos  falsos  ac  nîmios  fuisse ,  qui  hœresis  atqne 
sipostasiœ  causam  sufficere  dixerin  t  ;  cùm  Peironius  heresi  atque  apo- 
stasie yiolatum  jusgurandum  ac  persecutionem  adjunxerit  :  BeUar- 
minus  yerô  id  salt^n ,  ut  tuMttos  a  flde  abstrakere  canmiur  ;  qood  si 
defuerit,  quietè  pacatèque  régnent.  Quare  baud  dubium  est,  qaîn 
acholasticorum  bàc  in  parte  caduca  et  infirma  habenda  sit  auctoritas^ 
cùm  ii,  Bellarmino  et  Perronio  fatentibus,  falsi  ac  nimii  fuerint. 

Jam  ergo  meminisse  nos  oportet  opiniones  schote ,  quantum  à 
schoke  decretis  dogmatisque  différant,  Melchiore  Cano  teste.  £o 
namque  auctore,  nobis  est  integrum ,  ut  à  scholœ  opinionibus  libéré 
recedamus,  eisque  anteponamus  majorum  dogmala ,  quse ,  eodem 
Cano  teste,  multô  illustriora  firmioraque  sint. 

Idem  Melcbior  Canus  décréta  ac  placita  schoiœ  eo  intemosci  docet 
à  scbolse  opinionibus ,  quôd  placita  quidem  firme  judicio  stent  ;  nec 
sine  censuras  nota  ii  elabantur,  qui  ab  bis  discesserint.  At  inter 
scholasticos  alicujus  certë  nominis  (  quis  enim  prœstare  omnes  au- 
deat,  aut  yerô  légère  yelit,  quos  ad  contaminandam  potiùs  quàm  ad 
tractandam  theologiam  dirœ  intemperiœ  tanto  numéro  egerint  ?)  inter 
illos ,  inquam ,  neminem  inyenies,  qui  ad  fidei  dogmata  référât  eam  ^ 
quam  pontificibus  tribuunt  in  deponendis  haereticis  regibus ,  potes- 
tatem.  Quod  ergo  hic  sentiunt,  ad  opiniones ,  non  ad  placita  scbole 
pertinere  constat. 

Certè  sebolastici  yeter es ,  per  librorum  penuriam ,  aliasque  causas, 
tantâ  multarum  rerum ,  praesertim  juris  publici ,  imperitiâ  laborarunt, 
ut  eos  in  bis  quaestionibus  testes  adducere ,  relictis  Patribus ,  nibil 
aliud  sit,  quàm  altà  caligine  demersos,  in  apertâ  ac  limpidâ  luce 
yersantibus  anteferre.  Vel  hoc  exemplum  perpendant.  Quis  è  scbo- 
lasticis ,  aut  yerô  è  canonistis  postremi  seyi ,  non  id  docuit  :  clericoa 
yuUo  modo  principibus  esse  subditos  ?  tanta  publici  juris  ignorantiA 

i  In  appendice,  Ub.  n.  cap.  H. 


GUERI  CALLICANI,  LIB.  IT.  Ut 

(flBflJMrefair!  At  Biinc  quotitsquisqoe  est ,  dm  dko  di^rkoilioi ,  seA 
lelgmorom ,  epflctqKMrum^  etiam  roman»  Ecclesiie  cardinatimn  ^ 
gn  non  se  subcÛtos  suis  regibus  fateantur,  salvis  privilegiis  ordiof; 
sQoEcclesiœ  auctoritate  concessis,  et  publicâ  regnorum  lege  firmatis? 
Qsfiales  excipio ,  eosque  non  omnes.  AxA  dicant  in  rébus  dùbiis, 
qiwitùm  iis  fidere  nos  oporteat ,  qui  Patres  apud  solum  ferè  Gra-* 
fiman  legerunt  ;  rei  ecclesiasticœ  seriem  ignorarunt  ;  falsas  hîstorias 
antinterpolatas,  pro  veris  atque  integris  habuerunt. 

*MAus  ergo  delusos ,  non  modo  de  principum ,  sed  etiam  de  Pon- 
tîfieum  jaribus  multa  fligerunt  ;  ac  si  à  Pontificibus  r^es  haeresiiT 
et09&  deponi  posse  fateantur,  fatentur  intérim  à  regibus  quoque  ac 
pnticularibus  synodis  deponi  potaisse  Pontifices  ;  Othonisque  I  ia 
Joninem  Xn  pontiflcem  gesta  laudant ,  quœ  Baronius  detestatur  ^  : 
ot  non  nostra  tantûm ,  sed  etiam  omnium  intersit  ab  bis  appellari. 

Mtto  Constantin!  aliorumque  falsas  donationes,  falsasque  décré- 
tées, Teternm  Pontiflcum  nomine  consarcinatas ,  nunc  omnium 
eonsensione  rejectas,  tune  tamen  pro  sacrosanctis  habitas  ;  atque  in 
bis  quîdem  nihil  legimus ,  quo  Pontificibus  ulla  temporalium  potestas 
triboator.  Adeô  haec ,  quœ  nunc  yenditant ,  bis  quoque  novellis  ac 
posteris  posteriora  sunt.  Sed  tamen  bœc  nos  admotient,  ne  imperitis 
âeedis  omnia  tribuamus,  ntque  recurramus  ad  ipsos  ecclesiasticœ 
fnfiUonis  fontes. 

QoJHl  si  porrô  pergunt  seholasticorum  auctoritate  nos  premere 
tirca  principes  propter  bœresim  deponendos;  duo  hic  in  memoriam 
mocari  yolumus. 

Primum ,  id  quod  gestum  est ,  anno  1615 ,  in  ordinum  regni  gene- 
raB  conyentu ,  ubi  cardinalis  Perronius ,  allegato  licèt  scholasticorum 
sibi  brente  consensu,  tamen  id  tantùm  postulabat,  ut  haec  quœstio 
iater  prôblematicas  ac  libéras  haberetur  :  «  An  reges  hœretici ,  ac 
Jorate  etiam  in  coronatione  catholicae  fidei  persecutores ,  deponi 
pofisint  *  ?  D  Ergo  existimabat  eam  sententiam ,  quœ  deposilioni  fa- 
vctet, non  inter  certa  schote  placita ,  sed  inter  opiniones  esse  recen- 
sendam. 

Alterum  quod  recogitari  yolumus,  hoc  est  censura  Sanctarelli 
anno  1626  édita ,  anno  1682  repetita  \  ac  yulgati  acceptique  tota 
regno  articuli  ejusdem  Facultatis  anno  1663,  quibus  omnibus  sacra 
Ftcultas ,  non  modo  profitetur  sententiam  de  deponendis  etiam  hae- 
fesis  causa  regibus,  non  esse  inler  certa  placita  referendam^  sed 
etiam  plané  rejiciendam,  notisque  atrocibus  configendam.  Quare 
privatonim  doctorum  scholasticorum  opinionibus,  quas  memorant, 
opponimus  totius  scbolœ  ejusque  grayissimae ,  ex  quà  nimirum  ple- 

*  Bor,,  an.  m3.  t.  x.  p.  778  et  leq-—  i  Perr.  loc,  cit.,  p.  «00. 


119  DEFENSIO  DEGLARATIONIS 

rique  Tetares  scbokstid  prodierunt,  non  jam  opiniones,  sediCerfar 
décréta»  t(^  cbristianissimo  regno  publiée  approbata,  toti  Ecciesias 
nota  9  à  nemine  unquàm  pro  suspectis  habita ,  aut  ullatenùs  incusata. 

CAPUT  XIX. 

Anonymi  auctorls,  qui  tractatum  de  Libertatibus  EccLESiis  GALLiCAifiB  edMUt» 

Uber  IV  ex  antedictis  confutatur. 

Scrlptor  anonymils  qui  de  Libertatibus  Ecclesiœ  gaUicanœ  tracta-* 
tum  edidit ,  primam  propositionem  nostrœ  Declarationis  aggressus, 
indè  auspicatur  :  yin  hœc  propositio  spectet  ad  libertates  Eccle$iœ  gaUi-- 
canœ  ^  ?  Quft  quaestione  nihil  agit,  nisi  ut  inanem  litem  moveat  Non 
enim  clerus  galiicanus  Ecclesiœ  gallicauœ  libertates  tantùm,  sed 
etiam  décréta  tutanda  suscepit.  Scilicet  sic  incipit  Declaratio  :  •  Ec- 
clesiae  gallicanae  décréta  et  libertates  à  majoribus  nostris  tanto  studio 
propugnatas ,  earumque  fundamenta ,  sacris  canonibus  ac  Patram 
traditione  nixa ,  muiti  diruere  moliuntur  *.  »  Quibus  verbis ,  quoniàm 
anonymus  occasionem  cœpit  tractandi  de  libertatibus  gallicanis ,  sanè 
Integra  ea  pensitare  debuit.  His  certè  vocibus  clerus  galiicanus  Patmm 
scita  universim  antiquis  traditionibus  nixa  complexus,  illud  etiam 
professus  est  :  propulsari  à  se  ea ,  quibus  «  bœretici  apostolicam  po^ 
testatem  invidiosam  et  gravem  regibus  et  populis  ostentent  :  »  qQ(H 
rum  numéro  vel  maxime  continentur,  quœ  de  illft  pontiflcift  regom 
deponendorum  potestate ,  tanquàm  Ecclesiœ  catholicœ  dogmata  es- 
sent,  invidiosissimè  objiciunt.  Hœcigitur  clerus  galiicanus,  ut  falsa 
et  catholicœ  Ecclesiœ  perperam  imputata  respuit. 

Sed  âge  :  anonymo  concedamus  in  gailicanft  Declaratione  tantûm 
agi  de  libertatibus  :  ne  tùm  quidem  à  verâ  libertatum  notione  disce- 
dimus,  dùm  earum  nomine  retinemus  ea,  quibus  Ecclesiœ  prisca 
jura  continentur  :  arcemus  autem  ea ,  quibus  gravari  non  n)od6 
rempublicam ,  sed  etiam  Ecclesiam  ipsa  experientia  docuit. 

Quod  verô  anonymus  difficile  intellectu  dicil  '^  quâ  ratione  ad 
libertates  Ecclesiœ  revocari  possint  quœ  juri  Ecclesiœ  potiùs  adver- 
sentur;  facile  admitterem ,  nisi  ea  quœ  ille  jactat  jurium  nomine, 
ad  Ecclesiœ  non  jura ,  sed  incommoda  pertinere  intelliger^n* 

Neque  ut  anonymus  existimat  \  clerus  galiicanus  libertates  galli- 
canas  ex  Petro  Pithœo  aut  Petro  de  Marca  defiivit.  Patrum  monu- 
menta  protulimus  ",  quibus  ad  ecclesiasticam  libertatem  hœc  qao- 
que,  de  quibus  nunc  agimus,  jura  regia  revocantur.  Quœ  sanè 
monumenta  non  miramur  ab  anonymo  prœter  missa  "  -,  quippe 

t  TracL  de  Lib,,  etc.,  lib.  4.  cip.  l.  —  t  Ded.  aer.  gall,  1682.  prœfl  —  s  AnofU,  toc  dL, 
0. 1.—  4  Jbid,,  IL  a.—  5  Sup,,  lib.  u,  m  el  hoc  lib. — «  Jnon.,  n.  ». 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  IV.  U9 

eùm  de  SbeHatibi»  galHcanis  oontoatiosè  magiflciQàm  vere  sofin 
dèqoe  seripserit. 

NeqaequodiBepQtat,  adeè  absonum  est  regni  libertatem  cam 
Eecle»»  libertale  esse  coDjuD(^m.  Neque  dedeeori  dacîmus  quocl 
theoiogi  christianicpie  jura  regia  derendimos ,  non  làm  ut  jura  regia  ^ 
qaim  at  Cbristi  placita  ;  Cbristi ,  inquam ,  pladta ,  rempublicam  or- 
diaantis,  tranqoiilantis  imperium,  ut  Ecclesia  in  imperio  future  , 
jim  à  sedttionibiis  libéra ,  melius  Deo  serviat  :  nec  placet ,  religionis 
spede,  régna  pessomdari,  quibus  religio  tutelœ  esse  debeat. 

Objieit  anonymus  decretalem  Ntmi,  in  Gallià  receptam ,  eamquer 
altercationem  qu«  sub  Philippo  VI  Francorum  rege  contigit  *  :  quft 
nempè  «  episcopi  contendebant  ecclesiasticam  jurisdictionem  sese 
ad  temporalia  extendere ,  saltem  ratione  peccati  :  »  quam  decretalem 
omiiiaqQe  adeô  bine  secuta,  ab  hàc  questione  alienissima  esse  osten- 
dimos  '.  Neque  enim  id  agebatur,  ut  eoclesiastici  judices  peccata 
prohiberÎDt  sub  depositionis,  quod  unum  blc  quœrimus,  sed  tantùm 
sob  anathematis  pœnft ,  ut  profectô  mirum  sit  virum  eruditum,  ipso 
in  liiDîne,  tanquàm  fundamenti  loco  illud  tantâ  ambilione  jactasse, 
quod  oeqaidem  ad  questionem  pertinere  constat. 

Jam  Qlud  qusrimus  :  an  seriô  velit  judices  ecclesiasticos  peccati 
nomine ,  de  pace ,  de  bello ,  de  tributis  summft  auctoritate  decernere  , 
pacte  y  fœdera  publica  privatave ,  ac  publica  etiam  judicia  retractare  ; 
UDo  verbOy  toîam  rempublicam  commovere  ?  Neque  enim  in  bis  nul— 
lum  est  peccalum.  An  igilur  hœc,  peccati  nomine,  ad  ecclesiastica 
jodicia  re?ocabimus  ?  Aut  id  ad  Ecclesiae  jura  libertatesqûe  pertinere 
dicemus?  Non  id  equidem  reor.  Imô  ?erô  pars  libertatis  fuerit,  ne 
eodenastici  tôt  sœcularibus  negotiis  implicemur,  seu  potiùs  obrua- 
mor.  Ea  ergo  décréta  de  peccatis  ad  ecclesiastica  judicia  revocandis 
commodà  interpretatione.molliri ,  uti  nos  fecimus ,  non  ad  extrema 
urgm  €>portebat. 

Neque  me  fugitextisse  tempus,  quo  ecclesiastici  judices  hoc  titulo 
omnia  ad  se  traherent ,  atque  ad  civiiia  prosilerent  ;  qus ,  ut  Eccle- 
àsd  profecerint ,  experientia  docuit.  Gertè  bine  factum  est,  ut civilis. 
■lagistratus ,  quasi  vice  versa,  magno  Ecclesiœ  detrimento,  tôt 
ecclesiastica  invaderet.  Quœ  omnia  utrinque  resecari  è  re  esset ,  ut 
omnes  yerftpace,  verâ  libertate  potirentur. 

Quaerit  anonymus  ^  :  «  Aliane  sit  hodië  Ecclesia  gallicana ,  ab  eâ  , 
qo»  anno  1615  tam  generosè  restitit  tertio  regni  ordini,  proposi- 
tionem  banc  primam ,  aut  certè  simillimam  statuere  conanli  ?  >>  Nos 
aalem  ex  actis  docuimus  *,  quàm  ea ,  quœ  tune  gesta  sunt ,  à  nostris 

*tM.,  B.4«  Sxirav,,  de  Jud.,  llb.  n. (U.  x.  cap.  iZ.'-tSup,,  Ub.  m.  c.  23.  —s  Anon.,  lOd^ 
Ot-*  B.  •«—4  Sup.,  hoc  Uà,,  C«  UT,  XT. 

xvu  6* 


tl4  DEFENSIO  DJESLAfiATIOBJS 

Xùïïi  ipsft  re^  (Am  ifÉl  m  trioluidœ  rtttoae,  àbttânsorait.  Lavdtaft 
anonymus  cardinalis  Perrooii  orationem  quam  se  totîoa  t\en ,  une 
et  DobilittBi  DCfmitie  protmotiaro  aflrnîabtt  \  ^  quim  deras  galKea* 
nus  y  deri  aetis  inseri  probavarit,  Jam  ab  aiino  l&M,  dinteràm 
anflo  1673.  Itec  retert  aaoDymoa  ;  neque  id^invtatigi^  :  qoam  caun 
aam  Perronias  sasceperit  \  quid  dearua  jtuserit  ;  quîd  à  Ineo  aat  dviB 
«(Btu  tractari  vetuerit  \  Dec  ai  derus  galiicanus  aummam  îpsam  aeaoo* 
pum  orationis ,  ideô  omnta  qu»  in  eA  dieta  sint  eompeobêYit.  Atque 
hœc  quidan  virant  dodum  ex  actis  poblida ,  qu»  in  onmiom  saQt 
manibus ,  conquirere ,  non  autem  uniim  Petrum  Frizjpaium  *  dle- 
gare  oportebat. 

Quœrit  deindè  anonymus  :  «  An  invidiosa  et  gravis  regibus  et  po* 
i^olis  fiât  potestas  ecdesiastica ,  si  drca  temporalia  prineipum  in 
sertis  casibus  exerceri  posse  affirmetur*?  Que  loco  ilUud  etim 
exprobrat  ',  gravem  christianissimo  régi  factam  ab  episcopis  gallica- 
nis  injuriam ,  quôd  suspicari  yisi  sint ,  moUturum  ea ,  propter  que 
Ecdesia  decurrere  cogeretur  ad  extremum  illud,  «  ut  ejua  subditoa 
à  prsestito  fidelitatis  Juramento  absolveret.  »  Quœ  quidem  non  modo 
invidiosë  in  denim ,  sed  etiam  in  regem  subobscurè  jactata  ano-' 
nymus  omisisset ,  si  cogitasset  tanlum  principem ,  quô  ab  illîs  minis 
per  se  est  tutior,  eô  securiùs  approbasse  ut  posteris  caveretur. 

Quod  autem  anonymus  monet  ^  :  «  Cùm  prindpes  spirituaiia  non 
satls  pertimescant ,  fadlè  ruituros,  nisi  prindpatûs  privatione  se 
pleeti  posse  sentiant ,  •  viri  solertiam  agnoscimus  :  tanta  tuend»  fidd 
Ecclesiœque  remédia  à  Gbristo ,  ab  apostolis ,  ab  omni  antiqoitate 
prœtermissa,  ultimaque  œtati  reservata,  admiramur. 

Quin  etiam  vir  solertissimus ,  regnique  gallicani  studiosissimus  id 
cavet  :  cùm  regnum  ab  unft  slirpe  in  aliam  non  semel  translatnm 
fuerit,  id  existimetur  non  posse  Qeri ,  «  sinç  praestiti  juramenti  solu* 
tione,  acsineauctoritate  EcclesiaB,  quœ  nunquam  interventura  sit,  nisi 
gravissimœ  causse ,  deficientibus  aliis  omnibus  remediis ,  et  adbibità 
cauteift  quàm  maximà,  illuc  adigerent*;  »  ut  hoc  quoque,  si  Deo 
placet,  ad  incolumitatem  regtae  domûs  pertinere  judicemus,  si  ali- 
qua  extra  regnum  vis  dejicere  eam  et  deturbare  possit.  Gseterùm 
quàm  verum  sit,  bas  depositiones  regum ,  nonntsî  gravissùnis  eau- 
sis  ^  et  adhibiià  cautelà  quàm  maximd,  factas,  exempta  testantar. 

Quid  autem  anonymus  mutationes  Francici  regni  commémorât , 
tanquàm  eae  sint  metuendae ,  nisi  ad  pontificiam  auctoritatem  revo- 

i  jénon,,  n.  6,  8. 

*  Frizontas,  doelor  Sorbonicai,  historiam  gallorum  eirdinallam  scripilt  parûm  diligenter , 
la  eo  libro,  cui  Ulalum  Tecit  :  Gallia  purpurata.  \id.  Sleph.  Baluiii  JnU-Frisoniwn,  C  BdiU 
Paris,) 

a  Sup,  hoc  lià.j  cap.  a,-? s  Jnon.,  a.  3.  —  «  I^id»  a.  9,  —  s  Ibid.,  n,  S» 


CLBRI  GALLICÀIïr,  LIB.  IV.  ItS^ 

?  NBqoe  iA  eogitat  la  Cttpetoram,  qu«  nunc  obtlnet,  domo 
ibUiBBdà  fKmfiQciain  «uetoritatèm  ae  quidetn  «sse  nominalam» 
ai  îUa  ftunilia  sapUDgentos  Jam  annos  stabile  imperium  posridet  : 
qoo  nibil  anquàm  Grmiiis  aut  durabflias  rébus  bomanis  contig[U 
Venkm  ilia  tatnta  ftunilia ,  qa&  nuITa  aagusfim*  extitit ,  patrum  nostro* 
ram  nemorifl  ceeidiaset ,  si  hœc  qu»  anooymus  nunc ,  tanquàm  fii^ 
■onenla  meHiorat  S  vahiissent.  Qutd  ergo  Henrici  IV  tempora  ad- 
dodt  ni  iBedinm,  quem  ad  fidem  eatbolicam ,  non  tam  quonimdam 
cithdionrsiii  repugnautifl ,  quàm  aliorum  obsoquils ,  ipsoque  suc- 
œssu  atque  victoriis,  perductum  fuisse  novimus?  nec  ideô  homi- 
BQm  înfeote  probare  cogimur,  quôd  Deum  iis  ad  sua  consilia  exe- 
qoeoda  usutn  Diariiô  ooUaudemus. 

Ladit  Buo  more  anonymus,  dùm  quœrit  quos  reges  possit  dk 
Eeekêiâ  Mettos  facere  itla  regum  deponendorum  auclaritas  '  P  Pagor- 
«M  fùria$âi$  ?  Subditque  :  De  illis  antistites  gaUicanos  cogitasse  non 
futo.  Tanquim  non  de  iis  Paulus;  quid  aulem  Paulum  appello? 
Christns  ipise  cogitant.  Vanum  ergo  iilud  ac  ludicrum ,  quod  reponit 
aoonymas.  At  illad  insulsum  :  «  Sed  numquid  facultés  ceusurarunt 
adimenda  etiam  erit  pastoribus  ecdesiasticis ,  ne  illarum  metus  à 
SQseipieBdo  baptismo  retardet  ?  Nùm  inermis  esse  debet^omois  su- 
perior,  ne  poeuarum  timor  ab  ejus  obedientift  deterreat?  »  Infelix 
theologos  !  loermem  et  invalidam  putat  Ecclesiam,  si  à  regno  cœlesti 
taotùm  arceat  :  nuOas Ecclesiœ  censuras,  si  spiritualia  tantùm,  non 
atiam  temporalia  àuferant.  Ât  cogitare  debuit  non  illud  invidiosum 
et  grave  esse  regibus  ethnicis ,  si  propter  inobedientiam ,  ex  Christi 
mandate  ad  ethnicos  redigantur,  intègre  regnandi  jure ,  inlegrâ  repu- 
Uicà.  Ut  autem  Ecclesia,  unà  cum  christianâ  fide,  obtrudat  regibus 
dofflinum ,  cujus  nutu  deponantur  :  hoc  verô  ad  efferandos  reges 
pertîaet;  hoc  eam  dedecet Ecclesiam, quae  omnes  complexa  gantes^ 
cmaibus  securam  pacem,  neque  tantum  divinam,  sed  etiam  huma- 
oam ,  Christîque  imperlo  dignam  pollicetur. 

CAPUT  XX, 

Retiqua  aDonymi  argumenta  solata  panels  :  ac  primùm  qaas  ad  Scripturara* 

Hcc  anonymus  duobus  primis  iibri  iv  capitibus  exequitur  :  quft 
Tditatione  prstermissft ,  ad  ipsam  quœstionem  accedit  y  ac  Scriptural 
locos  aggreditur  ;  neque  quidquam  dîcit ,  quod  non  anteà  fuerit  dilî- 
gentissimè  confutalum  *.  Hic  verô  prœtermittere  non  possumus  egre- 
giam  viri  interpretationem  ad  illud  Christi  dictum  ;  Reddite  QUiB 
scrr  CiCSÀRis  CiESARi ,  dummodô,  inquît,  reddantur  quœ  sunê  DeC 

^dwm^  n.  T.—i  iM.,  m.  10.  —  s  Su^,,  lib.  l  sect  i.  cap.  6  i  lect.  u.  cap.  IS  et  aeq. 


116  QflFENSlO  DEGLARATIONIS 

Deo  K  Quam  exceptionein  si  admittimos,  nihfl  aliud  Ghristos  egerit, 
qaàm  ut  ea  statim  everteret,  qu»  statata  voM>at  invicto  robore, 
statimque  à  Cœsare  discedendum  fuit ,  quem  idolss  senriratem ,  fine. 
bei  8unt ,  Deo  denegare  oonstaret. 

At  enim  subdit  anony mas ,  à  Cœsare  discedendam ,  «  si  non  aolùm 
quœ  Dei  sunt ,  non  reddat,  sed  si  sabditos  à  flde  per  vim  reirabat, 
ac  nîsi  aliiindè  mala  graviora  timeantur;  »  denique  si  Dei  vicatim 
declaret,  obediendcm  esse  Deo  magis  quàh  hohimibus'  :  qaas  glos* 
sas  comminisci  quid  est  aliud ,  quàm  Christi  yerbis  sua  aKena  et 
inaudita  assuere  ? 

Sanë  auctor  ipse  inlellexit  perperam  allegari  istud  Actorum  :  Ofo- 
dire  oporM  Deo  magis  qudm  hominibus.  Sibi  enio^  objicit  ',  «  bine 
tantùm  sequi  non  esse  parendum  prineipi  aliquid  contra  Deum  prœ- 
cipienti ,  non  autem  proptereà  in  aliis  ab  ejus  obedientià  recedenduor  ; 
ac  potiùs  bonorum  ac  vitœ  jacturam  faciendam.  »  Quœ  cùm  verissimè 
dixerit ,  quid  ad  haec  responderitaudiendum  :  «  Laudabiieid  quidem, 
sed  quotusquisque nunc est,  qui  paupertatis,  exilii,  ac  mortis  meta 
à  Dei  servitio  non  deterreatur?  Quo  concludit,  licere  Ecclesiœ  «  cbris- 
tiano  prineipi  monito  et  incorrecto  potestatem  nocendi  adicn^re ,  ac 
ab  eJQS  tyrannide  populos  subducere.  »  Sic  quia  ab  evangelicft  forti* 
tudine  tam  multi  deQciunt,  alia  nos  remédia,  Evangelio Patribusque 
incognita  comminisci  et  humano  ratiocinio  omnia  indulgere  oportet » 
Dullft  etiam  adductà  Scripturœ  auctoritate,  nisi  forte  illA,  qtiam 
unam  adhibet  anonymos  ^  :  Data  est  mihi  omnis potestas  in  cash  et  in 
terra  *  :  quae  quàm  ad  roman  um  PontiGcem  pertineat ,  et  omnes  per 
se  vident ,  et  suprà  demonstravimus  ". 

CAPUT  XXI. 

Argumenta  anonymi  deprompta  ex  antiquitate  :  tam  ex  Bcholastieis  et  canonisUs, 

Nihil  moramur  id  quod  capite  iv  anonymus  agit  multis,  regum 
potestatem  non  ita  esse  à  Deo ,  quin  sit  à  populorum  consensu  :  qu» 
nemo  negaverit ,  neque  quidquam  ad  rem  pertinent.  Nos  autem  qua- 
tenus  regia  potestas  à  Deo  sit,  lucide  exposuimus  ''. 

Jam  Patrum  traditionem  capite  v  expendit  :  quo  loco  de  Patribus 
iis  primùm  agit ,  qui  in  conciliis  sederint.  A  Gregorii  VII  tempère 
traditionem  probandum  auspicatur  :  locos  affert  supra  memoratos  ex 
conciiiis  Lateranensi  III  et  IV,  Lugdunensi  II ,  Constantiensi ,  Basi- 
leensi ,  Tridentino  depromptos. 

Quid  autem  attinebat  locos  referre  tantùm ,  quos  nuUus  ignorât  ? 
Res  gestas  ac  rerum  circumstantias  aperire,  decretorum  causas 

«  Anon,  loc,  cit„  cap.  lu.  n.  4.  —  t  Act„  t.  29.  —  )  jinon.  loc.  cit^  n.  s.  —  4  Ibid,,  n.  i,  2.— 
f  MotUi,^  uTia.  19.  —  0  Sup*,  Ub.  I,  Mct.  I.  c.  6 ,  aecu  u,  o.  &9.  --  ?  Sup.,  loç,  eu.,  c  i|  a,  )• 


GLEBI  GALLICANI,  LIB.  IV.  117 

mmtaaaifae  invaiUgare,  de  scrfatioDâms  qiwrere  oportebat  eam  , 
qà  mmfkm  iitemiionem  DectamUonia  gaUicaiiœ  initio  haud  exigui 
^rad^Aa,  yel  îpae  tibdo  prbmiaerat  Nos  baec  omnia  toto  hoc  JSbto 
furfo  darè  diacussiinuis. 

Cflfjommipè  pertraefat  sanoti  Gregorii  dictom  de  regibus  etiam 
potestate  privandis ,  qui  xenodochii  priviiegium  yiolassent  K  Qoo 
laeo  omnia  satis  sibi  tuta  arbitratur,  si  epistolœ  Gregorians  veri- 
taten  asserat,  ac  Joannem  LauDoium  insectetur.  Nos  autem  alia 
protoUmus  *,  quae  docUs  haud  ignota ,  si  animo  providere  anony-^ 
iiii8*n<Hi  potuit  \  bis  lectis  speramus  ab  eft  ol^ectione  facile  desti- 
toram. 

.  Uam  didmus  de  Ghilderico  deposito  :  quem  quidem  locum  ^sko- 
nisraa  copiosissimè  tractât  '  -;  sed  intérim  œqualium  auctorum  testi^* 
aoon  pleraque  conticescit  :  eorum  qui  multa  post  seecula  scripsere, 
aaietimiatem  plus  œquo  extollit  ;  rerum  circumstantias  prœtermittit* 
Moa  omnia  eyolvimus ,  et  certa  documenta  adduximus  \ 

A  Gregorio  11  negata  tributa ,  translatumque  imperium  ad  Francos, 
tuquiQi  exploratam  rem  adducit  anonymus  ^  :  ac  de  negatis  tributia 
Mnoonfectam  putat,  allato  Theophane  et  Zonarà,  et  Joanne  Lau- 
Bob  fortassis  confutato  :  quid  hic  Grœci  vel  attingant ,  yel  misceanf, 
^id  Latioi  memorent,  quid  ipsa  rerum  séries  postulet,  prœter* 
Battit  :  quamquàm  hœc  vel  à  Baronio  didicisse  poterat  ^  quœ  nos 
lecensnimus  ®. 

AUa  exempla  refert  regnorum  pontificift  pptestate  ademptorum  '' } 
neqne  omittit  Ivonis  locum ,  de  coronà  Philippe  I  régi  restituendfl, 
quarn  per  summam  imperitiam  de  regift  potestate  esse  intellectain 
docuimus  *.  Anastasium  imperatorem  memorat ,  sanc tique  Sym-* 
machi  locnm  '  ^  quem  nisi  à  totà  sermonis  série  abrupisset ,  sibi  no^ 
dtnram  facile  intellexisset  :  neque  id  saltem  explicat;  si  Symmachua 
depositiones  cogitabat ,  cur  bœreticum ,  contumacem ,  excommuni- 
calum  j  denique  persecutorem  Anastasium ,  ubique  appellet  impera* 
torem?  Neque  ex  imbeciilitate,  tôt  ubique  adversùs  Anastasium  sedi- 
ticmibus  concitatis  :  neque  quôd  pejora  metueret ,  quàm  quœ  jam 
Ecdesia  experta  fuerat.  Nos  historiam  banc ,  ut  et  alias  retulimus 
integram  *^,  quo  lector  omnia  dijudicare  potestl 

At  iUodomisimus  ab  anonymo  relatum  *^  :  nempè  quôd  Petrus 
Blesensis,  Eleonorœ  reginœ  nomine,  ad  Cœlestinum  111  scripserit 
pro  liberatione  Richardi  filii ,  à  Leopoldo  Austriœ  duce  capti  ;  hœc , 
inquam ,  omisimus  ;  quippe  quœ  ad  rem  non  pertinebant.  Id  enim 

«  JnoH,  toc,  at,,  c  Ti.— t  Sup,,  lib.  n.  c.  9.-3  ^mn.  loc,  cit.,  c.  x.— 4  ^up.,  I.  ii.  c.  S4, 35. 
^'Jmm.  loc,  cit.,  c.  xi,  xu.— «  Sup.,  l. ii.  c.  il,  12 et  ieq.— M*»»  'oc.  dt,,  c.  xi.  n.  5.-n 
•  ATd,  Svtg,,  l.  m,  c,  10.— »  4dfno}i.«  n.  7,  «.— lo  Sup»,  t  u.  c.  7,—  n  dmn„  n.  9% 


ttS  DEFENSia  SECLâBATI01II& 

regim  11^5  mi  Petto  H  moeosioréMs  <min\$  ftiétkm  refmii 
ÈmiUUur * .  Qfure  àkàtj  mèn  regem^  mminqmniorem,  â imgo poÊH 
Hfeiœ  jmri$d%eêiam$  eximi  :  excoaubaniottioids  ceitè ,  qoenadoi»* 
dùm  factum.esse  vidimus ;  non  depositionis  metu; nec, si  qvid  taie* 
SleoDora  rçgina  rébus  suis  serrieiis  daodedoK)  aseulo  serq^MSdt , 
metoritatem  ejus  ta&(i  esse  putareoMis. 

Beroardi  dietum  de  duobiis  gladiis  refert  anoitymiis  *  :  quA  ooett^ 
siaae  prolatom^  sue  more,  taeet  Nos  ex  ipeo  Bernardo,  vobwêm^ùù 
série  exposuimus  '. 

Tum  ille ,  à  tertio  deeimo  siecmlo ,  schoIasticDS  et  caaonisUs  km$f^ 
recensât  ordine  \  Quibus  quanta  fides  baberi  debeat  paulô  aniè 
diximus  '•  Casterùm ,  qui  rem  penitàs  introspexerit ,  fadlè  ântdfiget 
anonymum  nou  in  bis  semper  bonà  fide  esse  yersatum.  Indick>  eve 
poterit  ioeus  ex  iEgidio  romano ,  sire ,  quisquis  ille  est ,  Quœi^bmiê 
iitpuiaiœ  auctore  depromptus.  Hune  laudat  anonymus  hfio  soribea** 
tem  ®  :  «  Et  si  rex  Francise  secundùm  jura  non  sobest  mauno  Peu- 
tifici ,  nec'ei  teqetur  respondere  de  feudo  sui ,  potest  ei  subgaœre 
incidenter  et  casualiter,  ratione  connexionis  alicujus  caos»  spiritua- 
lis ,  sicut  babetur  extr.  de  Judieiis ,  cap.  Novit ,  etc.  »  Quc^  verba 
pHmùm  quidem  ad  depositionem  nibil  pertinent ,  quod  nuac  qos- 
rimus.  Quin  favet  iglossa  Hostiensis  super  verbo  de  Feuio ,  ibideai 
relata  ab  jEgidio  romano  ;  quft  glossfl  Pontifioem  sic  inducit  loquea- 
tem  :  ((  Non  intendimus  cognoscere  de  feudo ,  sed  tantùm  ratione 
peocati ,  inducendo  illum  ad  pœnitentiam ,  quia  iliam  non  potest 
agere  nisi  satisfaciat.  *•  Tùm  iUud  notandum  quod  iEgidius  paoià 
aàtè  dixerat  ''  :  «  Gausœ  merè  temporales  sont  causœ  feudales ,  et 
causas  sanguinis,  et  hujusmodi  ;  istas  commisit  Deus  immédiate  et 
prineipaliter  imperatori  et  regibus,  de  quibus  nec  Papa  nec  alii 
prœlati  debuerunt  cognoscere  in  Ecciesià  primitivft;  licèt  modôcon- 
suetudine ,  de  personalibus  quibusdam  et  temporalibus ,  ad  utrumr 
que  judicem  recurratur.  n 

His  aûimadversis ,  facile  intelligi  potuit,  quôd  praelati  de  tempo- 
ralibus interdùm  judicent  ;  non  id  pertinere  ad  primitiya  Ecclesiffi 
Juni ,  det|uibus  qu»rimus  ;  sed  ad  consuetudinem  consensu  mutuo 
introductam,  ad  quàm  auctores  quosdam,  ab  anonymo  laudatos, 
respexisse  constat..  Sed  bsec  utcumque  se  babeant,  graviore  nos 
auctoritate  teneri  significavimus. 

r  I  Bp.  Bleon.  Reg.  ai  CœL  llf;  int,  ep.  PeL  Blet,  cxtr,  tom.  mit.  Bibl,  Pal.,  p.  I089-  — 
t  Anon.  loc.  cil.,  c.  th.—  j  nd.  sup.,  \.  m.  c.  16.—  <  Anon.»  c.  ?ii,  tiii,  ix.— $  nd,  sup.  *oc 
Ub,,  c.  XTiii.—  6  Anon.,  c.  tiu.  n.  T;  JBg,  Rom,  quœfl,  dtip,,  art.  it;  Find,  Maj., l.  u.c.»» 
— 7^n<m.,  c.  84. 


CLBRI  GALL1CANI,  LIB.  IV,  Iff 

'  CAPUT  XXII. 

ÀAaajmi  argumaiita  e^  cooatasa  vegam,  jet  swiGtorum  eiemplis. 

Apad  «fionymam  csfiitis  xiii  tthdtis  mira  poIHcetar  :  Princtpet/ 
iftn  i/tiquam  Etelestœ  in  iemporaKa  pote$tat€m  agnovUse  K  Sanè 
■MDilMîmus  de  HIft  potestate  agi ,  qtift  i^ges  deponuntar.  Quid 
âatom  ad  eam  rem  refert  anonymus  ?  Nempè  Ludoricam  Germaoiid 
ae  LoQiariam  Aostrasi»  reges  adrersàs  €arohrai  Cahrum ,  de  inva* 
Bkme  eogHantem ,  ad  Nioelaum  I  ^^nfugisse  ;  ut  quos  nalla  pacia 
IMera,  nulla  neetoat  consangQioHalis  Ugamenta,  apostolica  in- 
jnetio  per  ceosuram  ecclesiaatîcam  venire  eompellat.  Hle  Terô  ano- 
BTDnis  deposttiones  somniat.  Excoramunicatione  agi  volebant ,  ut  in 
ranumiféstà;  quod  ad  rem  nostram*no&  pertinet;  neque  à  Nicolad 
inpebvuiit. 

ànono  sœculo  stalim  ad  duodecimum  anonymus  transvolat ,  qui** 
bas  dqiosifîones  islas  iavalnfsse  nemo  n^at.  Hœc  ergo  penitùs 
oniltere  prœstitisset.  An  enim  oportebat  memorari  Philippum  II 
aeHI,  FVancorum  reges,  qui  Anglîcanum  et  Aragonense  regnum 
pooQficiis  depositionibus  nixi ,  inyaserint  ;  tanquàm  etiam  ad  auo- 
lorHatem  trahi  possint ,  quse  reges  cupiditate  aut  errore  peccarunt  ? 

At  anonymus  ex  anteactis  sœcuiis  Justinum  II  manorat,  qui  chri»* 
timos  Persarmenos  à  Chosroâ  Persarum  rege  desciscentes ,  tutatus 
sit,  et  Chosroœ  querenti  responderit  :  «  Nefas  esset  ut  Christian! 
chretianos  tempore  beiii  ad  se  confugientes ,  désertes  esse  palian- 
tor  *.  »  Qnorsùm  ista  ?  Ubi  hle  depositio ,  aut  solutum  fidelitatis 
Mramentum  ?  At  enim  ait  anonymus  :  «  Nonne  melius  est  ut  Gddes 
priocipibus  non  se  subtrahant,  etiamsi  justam  habeant  causam, 
ni»  Ecciesiœ  accedente  auctoritate  ?  »  Cur  non  ergo  illud  Justinus  n 
aut  Persarmeni  cogitaverunt  ?  Nempè  illud  mtUus  nondùm  christia- 
norum  quisquam  in  animum  induxerat. 

Quod  Henricus  IV  imperator  aliique ,  post  undecim  ferè  sœcula , 
principes  ah'quandô  dixerint ,  parùm  ad  rem  facere  satis  ostendi- 
nos'. 

Quod  autem  anonymus  memorat  de  jure,  •  quod  penès  rempubli-* 
€«n  maneat  aliquandô  principatûs  transferendi ,  deque  mutuft  prin- 
cipam  et  subditorum  obligatione ,  ad  exequenda  pacta  in  institutione 
>^  conventa  %  »  jam  diximus  '.  Quœ  quidem ,  si  quid  valent ,  Ec- 
lesiam  ab  bis  rébus  arceant  ;  ut  hoc  aliène  loco  querere  nibil  aliud 
a  9  qoàm  banc  quœstionem  involvere,  non  expHcare  voluisse. 

Qa6d  clerus  gallican  us  Declaratipnem  suam  sanctorum  exemplis 

*  ^non.  toc.  ctt.,  c.  xni.  n.  i.— t  Ibid.,  n.  2  ;  Evagr,,  l.  t.  C  7.—  >  Sup.  hoc  Ub,,  c.  xthx.  — 
<  iHni,  foc.  €ii,,  n*  10|  11.*-  s  Mqç  M.,  c.  xt  • 


tu  DEFBNSIO  DECLARATIOMS 

Sede  apostoUci  coUocarént  :  qiiibus  Biaitmè  permotos,  ad  id  dere^ 
Bisse ^ ut,  extra  cardiaalium  collegium,  Bàrtboloiiueum  Baraosein 
archtepiscopum ,  Urbaaum  VI  digèrent ,  non  qaidem  romanam ,  aed 
tamen  Italum  ;  quem  in  Italià ,  ipsa  patri®  charitas  detinerèt  ^.  Atque 
is ,  deiinità  plèbe ,  in  pontificift  cathedra  constitutus,  et  ab  omnibus 
agùitus.  Neque  eo  seeiùs  post  aliquot  meases,  Robertns  Gd>enBea- 
sis  '*',  Glemens  VII  dictus ,  Anagniœ  **  eleetus  est ,  qaèd  pleriqae 
cardinales  Urbanum  yi  electum  contenderent  :  se  quidgp  meta 
adactos ,  ac  datft  copia ,  stattm  ex  urbe  Romà  tanquam  ex  costodii 
effngisse.  UriMinus  Romœ  Glemens  à  Galiis  agniios ,  Avenione  sedit 
Vrbano  Bonifacius  IX,  Innocentius  VII ,  Gregorius  XII,  Clemeoti 
Benedictus  XIII  Hispanus  suffectus  est.  Has  inter  turbas  christiém 
respublica  infando  schismate,  quadraginta  ferè  annorum  spatio, 
laborabat.  Quœrebatur  primùm,  an  is  metas  fuisset,  qui  graves  et 
constantes  viros  meritô  permoveret ,  atque  electionem  irriCam  hee- 
ret  ?  Tùm  si  electio  per  vim  et  seditionem  extorta  ab  ipsâ  orq;me 
nulla  esset ,  an  secutà  consensione ,  atqne  agnttione  Urbani  VI  raU 
haberetur?  An  verô  omnia  per  se,  ettam  ipsa  agnitio  atque  cod- 
sensio ,  eodem  scilicet  metu  prœstita ,  irrita  caderet  ?  et  quidem  satis 
constabat  à  cardinalibus ,  quanquam  non  per  omnia  plebi  furend 
obsecutis  ;  quippe  cùm  non  romanum ,  sed  Italum  duntaxat  Pou- 
tiGcem  providissent ,  tamen  electionem  ipsam ,  non  uti  sacri  canoDes 
postulabant,  pleqft  libertate  fuisse  celebratam;  neque  integram 
fuisse  eis ,  ut ,  more  majorum ,  ex  totft  rq>ublicft  christianà  digè- 
rent ,  qui  toti  prœfuturus  esset.  Utcumque  est  (  neque  enim  juvat 
hic  tantam  innpvare  litem  ),  est  certum,  rem  doctis  etiam  sanctisqae 
vins  adeô  obscuram  esse  Yisam,  ut  nationes,  régna,  principes, 
sacrorum  antistites,  illique  etiam  ipsi,  qui  vit®  sanctitate  atque 
miraculis  célèbres  babebantur,  in  re  hactenùs  inaudità,  juris  et 
facti  ambiguitate,  in  dtversa  sludia  traherentur. 

Sœpè  intérim  de  pace  actum ,  sed  inani  operâ  ;  neque  persuader! 
potuit  utriusque  partis  cardinalibus,  ne  sede  vacante,  novo  Pooii- 
fice  constituto ,  schisma  propagarent  ;  neque  ipsi  contendentes ,  at 
vocabant,  hoc  est,  Angélus  de  Gorario,  Gregorius  XII,  ac  Petros 
de  Lunà ,  Benedictus  XIII ,  qui  se  pro  Pontiticibus  gérèrent ,  sspè 
licët  poliiciti ,  adduci  potuere ,  ut  reipsà  loco  cédèrent ,  ac  pacem 
honori  suo  anteponerent  :  adeô  imperii  dulcedine  capti ,  vanis  pol- 
licitationibus  ac  pactis,  etiam  sacramento  contirmatis,  nihil  aliud 

i  ytd,  Rain.,  tom.  xtii.  an.  1378,  n.  i  et  teq. 

*  Seu  poiiûs  GeneyeDsis. 

**  CardiDAles  primûm  teceaserunt  Anagoiam,  et  indé  Fundos  urbem  regoi  NeapoHinliB 
proTiocU  Terr»  Laboris,  norem  leucls  distaoi  ab  urbe  àoagnU.  Uà  Bobertus  etoctuf  est. 
{BdU,  Paris.) 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  V.  146 

soain  coDScientiam ,  ac  publicam  fidem ,  totumque  adeô  or- 

jàristianum ,  ludere  videbaotur. 

Qterque  profitebatur  se  à  pon  tificatu  pacis  ecdesiasticœ  gratiâ 

im;  sed  eà  conditione,  si  priùs  semulus  loco  cederet, 

et  anio  ,  ut  vocabant,  statim  coalitura  yideretur.  Sed  cûid 

tm    expectaret,  neutér  inciperet,  nihil  intérim  fieret, 

iJB  inOnitum  extraheretur,  totum  id,  quod  inter  ipsos,  mis- 

wUrà  ciirôque  legatis,  agebatur,  fœdœ  ludifieationi ,  quàm 

[imelationi,  similius  habebator. 

te  f agit  Gregorium  XII ,  virum  bonum  ac  simplicem ,  me- 
eg^se  visum  ^  Benedictum  XIII ,  subdolum ,  pervicaeem , 
lofaeliiiatae  mentis ,  eo  tantùm  coUimasse ,  ut  in  semulum  con- 
acdiismaUs  invidiam  derivaret.  Sed  nec  ipse  Gregorius  erat 
:  quippe  qui  ad  pacem  et  abdicationem  per  se  ipse  pronus , 
à  dimittendà  potentiâ,  nepotum  quibus  ingenti  studio  ad- 
llMiebatur,  artibus  ac  ludificationib  us  vetaretur.  Placet  referre 
Aretini  Gregorianarum  partium  elegantissimi  et  candidis- 
de  ipso  Gregorio  verba  memoranda.  •«  Paulatim  res 
eœperuDt,  et  cuncta  in  dies  détériora   fieri;  voluntas 
PonliGcis  recta ,  nequaquam  satis  habere  firmitatis  reperta 
pontiGcatum  deponendum.  Cujus  rei  culpam  muiti  in  pro- 
«jus  referebant.  Ab  bis  enim  formidines  inanes ,  et  adum- 
peHcala  quotidiè  fingi,  ac  instillari  ejus  auribus  prœdica- 
K»  Neque  ab  bis  abiudit  Theodorus  à  Niem ,  earumdem  partium 
z  neque  quidquam  visum  est  gravius,  quàm  cùm  Gregorius, 
cardinalibus ,  qui  studerint  paci,  eorum  loco  car- 
Antonium  Corarium  fratris  filium ,  et  Gabrielefn  Gon- 
sororis  Glium  postea  Eugenium  IV  ^.  Ac  multa  eum 
im  torbà  circumdabat,  qui  ad  retinendum  Pontificatum 
it  9    nec  imbecillem  senem  puduit  abdicationem  pacisci  eâ 
lu  Faventinus  *  et  Foro-Juiiensis  principatus  **  nepotibus  tra- 
^.  ?îihil  ergo  mirum  ,  quôd  tanta  coorta  sit  christiani  orbis 
adversùs  ambos  Pontifices ,  qui  septuagenariis  majores , 
cupiditate ,  rempublicam  christianam  certam  in  pemi- 

ab  aliquot  sœculis  fœda  erat  Ecclesiae  faciès ,  solutft 
et  corruptis  moribus  ;  et  ab  ipsft  curià  romanà  prima  totaque 

■l,  j^rel-  de  ump.  tiU  MsL,  p.  27.— i  Theod.  à  Niem,  Hb.  m.  de  Schis.,  cap.  is,  10»  IT» 

mBmim^»  CO0.  svu*  *"*  ^*^^*  "•  8. 

l^tlB  vrbeiMila,  dbtanf  quatuor  leucfs  à  Foro- Julio  in  Bomandiolâ  proTinefâ. 

itei  RaioaldiM  illum  qaoque  potlulasie,  ut  nonnuUa  oppida  Eccleei»  HaveDuatit  dilio- 

%4areBtor.  C  Sdit,  ParU,) 

.  xTiJ.  êU.  1407»  n.  29  ;  Thcod,  à  Nicm.,  loe,  cit, 

r 


CLBRI  GALLICANI,  LIE.  V.  H7 

pi.  Ea  spes  aninios  suslentabat  :  quôque  yebementiùs  conciu98a 
^  aposlolica  Sedes ,  eô  magls  in  eam  piorum  incensa  studia.  Sed 

bal  infirmorum  fides ,  atque  omninô  navicula  y  yeluti  dor- 

Gbrislo  »  mei^i  fluctibus  videbatur. 

CAPUT  VIII. 

kismati  qoaesiU  remédia  :  coDcillom  œcomenlcoin  necessarlnm  :  Ecclesia 
ab  Odorico  Rainaldo  Vicleûsmi  accusata,  propter  subtractam  simol 
m  et  anoatas. 

Gallia  tanto  Tulneri  medicas  adhibuit  manus.  Clerus  galli- 

^Ltitetiœ  coogregatus  anno  1394,  Simone  Cramando  '*',  patriar- 

Alexandrino  titulari,  prœside  electo.  Quo  duce  hœc  professi 

antistites  ^  :  «  Tendimus  ad  redintegrationem  et  conservalîo- 

alatûs  et  honoris  summaa  dignitatis  papatûs ,  et  uniyersalis  Ec- 

t,  sîctit  io  nostris  consecrationibus  juramus.  »  Hic  finis  omnium, 

et  universalis  Ecclesiae  dignitas  pristino  reponeretur  loco. 

^OniTersitas  Parisiensis  commoveri  cœpit.  Muiti  tractatus,  multî 

tkifciti  :  compertum  denique  est  tria  sanando  schismati  accom- 

remédia.  Primum,  ut  contendentes  loco  cédèrent,  Secun- 

qooniam ,  id  ab  invitis  extorqueri  non  potuit,  ut  se  ab  eorum 

itià  onines  subtraherent,  ac  neutrales  essent.  Tertium,  cùm 

A  esset  exempli,  ut  subjecti  ab  obedientiâ  se  ipsi  subduce- 

coocilii  generalis  auctoritas  quœrebatur.  In  eam  posteà  sen- 

îbat  frequens  concessus  Ecclesiœ  gallicanœ,  eodem  Gra- 

prseside,  anno  1406.  Hinc  tria  illa  remédia  hoc  sevo  toties 

ita:cessio,  obedientiae  subtraclio  seu  neutralitas,  concilii 

congregatio. 

aotem  accedebat  illud ,  quod  per  sese  erât  gravissimum , 

decli  PontiGces  sœpissimè  etiam  inter  ipsa  electionis  initia  ad 

ttum  Yoluntarise  cessionis  adacti ,  cùm  rem  protelarent ,  nec 

lEccleslaeconsulerent,  perjurii  quoque  nomine  omnibus  exosi, 

hodtes  Ecclesise  magls  quàm  Pontifices ,  eâque  causa  meritô 

imô  per  générale  concilium  deponendi  haberentur. 
Odoricus  Rainaldus,  Simonem  Cramandum,  aliosque  Gallos, 
optimè  meritos  arguit  *,  ut  qui  odio  Benedicti ,  hœc  per- 
la  dogmata  invexerint  :  nempe ,  «  neutri  contendentium 

\i>eerelorMm  doctor  famosisshnut ,  subtllis  ipgenio,  clarusque  eloquentiâ,  ot  verbis 
eri  g3Dicani  cœliu  an.  1394, Spicil.  tom.  ti,  p.  73,  ftiit  rerercndarius ,  sea  magisier  pre- 
ioaccflarfui  dueis  Bituricensis,  lum  episcopus  Pictavienbis,  demûm  patriarcba  Alextn- 
xrcbiepiicoptis  Rbemensis ,  et  sub  Joaone  Xlll  cardinalit  llle  Pisani  concilii,  ad  ex 
JnB  fcbbma  coacli ,  pan  Tuerai  maxiina.  Crantandum  omnea  lestaniur  fuisse  tui  «?i 
miiDoni  et  eom-  cujus  opéra  eral  eximia ,  in  gerendia  et  extrtcandis  rebua  ardui» 
iafl  Cbriff  'loin,  ii ,  col.  1 194  et  seq.  lom.  ix ,  col.  i33>  i34.  ( Edil.  Paris.  ) 
icà,  kun.  TJ.  p.  7^»  ®*  ^^™*  *^*  C^^^»*  ^^^'  2515.— «  ila<«.,  lom.  xtu.  an.  i4oe,  n.  le. 


-148  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

cbsequendum  esse ,  sed  provocandum  esse  ad  générale  concilium  ; 
ooncilium  romano  Pontifici  prœferendum  ^  sacerdotioram  conferen- 
dorum  jus  ad  episcopos,  proyocationes  ad  archiepiscopos  revocan-* 
dos  ;  leges  canonicas  ab  iisdem  solveodas ,  neque  extra  Galliae  regnan» 
evagandum  ut  Sedes  apostolica  consulatur  ;  Gallorum  regem  de  h8&- 
resi  et  schismate  posée  cognoscere  ;  Gallos  Sedi  apostolicœ  conjungt 
posse,  quamvis  sedenti  in  Sede  apostolica  conjuncti  non  sint,  et 
iiegato  Pontifici  obsequio,  non  futuros  acepbalos,  cùm  Christussit 
eaput  Ecclesiœ  ;  quâ  in  re  Cramandum  ad  Yiclefismum  deflexisse. 
Tum  illud  gravissimum ,  atque  ex  viclefistarum  subdolis  conciliis , 
edicto  regio,  vetitas  pendi  annonas,  »  quas  annatas  vulgô  dicimus. 
Quo  fine  desinere  ineptissimam  accusationem  oportebat.  Neque- 
enim  bic  dissimulare  possumus  Ecclesise  gallicanœ  injuriam ,  quse 
sub  Cramandi  nomine  Yiclefismi  accusetur  :  tanquam  viclefistœ  fue- 
rint  et  acephali ,  qui  utrique  Pontifici  fœdum  scbisma  alenti  obe- 
dientiam  denegarent  ;  ut  unus  idemque  indubitatus  Pontifex ,  con- 
cilii  œcumenici  auctoritate ,  proderetur.  An  yerô  putamus ,  vacante 
Sede  apostolicft,  dissipari  ecclesiasticam  unitatem;  aut  unà  cum 
Pontifice  Sedem  apostolicam  interire ,  cui  quidem  Sedi  christiani 
omnes  intérim  conjungantur;  aut  Ecclesiam  esse  tùm  corpus  ace- 
pbalum  ac  truncum ,  cùm  interdùm  vacatio  in  multorum  annorum 
spatium  extrahatur? 

Gaeterûm  subtractA  semel  obedientift ,  quid  aliud  fieret ,  quàm  ut 
episcopali  regimine  tantisper  componeretur  Ecciesia  y  donec  sum- 
mus  Pontifex  crearetur  ?  Neque  verô  quidquam  est  à  regibus  postu- 
latum ,  quàm  ut  ad  abolendum  scbisma ,  ipsâ  hœresi  tetrius ,  pr»eun- 
tibus  eptscopis  atque  theologis ,  suam  operam  atque  auctoritatem 
interponerent:  quod  praesidium,  si  periclitanti  Ecclesiae  denegarent, 
quis  non  videat,  eos  necessario  ofiicio  defuturos? 

Quod  autem  Odoricus  Rainaldus  premit  Bénedictum,  Gregoriam 
excusât ,  ejusque  vitupérât  cardinales ,  qui  ab  eo  discesserint , 
cùm  in  ejus  fide  persistere ,  ac  Benedicti  asseclas  ad  eum  deseren- 
dum  urgere  debuissent  ^  frustra  est.  Neropè  si  hœc  tùm  concilia 
Yaluissent,  dùm  contendentes  alter  alterum  accusarent,  caeteri 
expectarent ,  et  tanquam  pacatissimis  Ecclesiœ  rébus  omnia  ordine 
consueto  gérèrent;  Ecciesia  immedicabili  vulnere  scinderetur,  et 
adbuc  infandum  scbisma  duraret.  Quare  hœ  ludificationes  semel 
incidendae  erant;  meritôque  cardinales  toti  orbi  testabantur ,  eo  loco 
€sse  Ecclesiam ,  ut  omnia  ruitura  essent ,  nisi  jam  non  in  verbis  ac 
pollicitationibus  9  sed  in  ipsis  rébus  remedium  quœreretur*.  Quienim 
pertinebat  inquirere  diutiùs ,  pênes  quem  schismatis  culpa  resideret, 

A  Main,,  tom.  xtil  an.  140S,  n.  7, 8  el  seq.— i  Bp,  Cwti,  ap,  Rain,^  ib.,  n.  S3|  54.  SS>  eic. 


GLERI  GALLICANI,  LIB.  V.  11» 

mit  cujus  medici  inscitià ,  yel  scelere ,  vulnerata  ac  lacera  périclita— 
retur  Ecclesia  ?  Quia  certum  ulrosque  in  culpà  esse ,  qui  mercenarit^ 
nonveri  pastores,  semetipsos,  non  gregem  pascerent^  satisque  se 
^hismatis  reos  proderent,  nisi  sese  citîùs  propter  Ecclesiam  con- 
^enrandam,  vel  in  aitum  dejici  paterentur.  Ergo  cardinales  âpsam  ^ 
anteaquàm  funditus  interiret ,  nisi  Deus  provideret ,  Ecclesiam  ex 
Qtriusque  manibus  confestim  eriperent ,  et  concilio  oecumenico  sa- 
naodam  conjungendamque  traderent. 

CAPUT  IX. 

Volliim  remedium  nisi  in  concilloram  genemlium  superlore  potestate  :  an  ea  BiC 
agnita  in  caasft  sehismatis  tantùm ,  an  ideù  collata  ad  scbismatis  cansam ,  quod 
in  aliis  qnoqae  caasls  prsvalere  soleret  ? 

Conciliorum  generalium  jam  indè  ab  initio  nascentis  Ecclesi» 
summa  auctoritas  habebatur  ;  ac  tum  Vel  maxime  è  re  Ecclesiœ  erat 
ut  eam  auctoritatem  omnes  agnoscerent.  Quippe  contendentes  pon- 
tificiam  potestatem  immodicè  extollebant ,  et  Gregorius  quidem  apertè 
dicebat  :  «  Ego  snm  Papa ,  ego  sum  supra  jus  ^  »  Cùmque  cardi- 
nales, ab  eo  dira  omnia  comminante,  ad  concilium  œcumenicum 
appellarent,  sic  ipse  respondit  :  «  Hsec  appellatio  est  contra  sacros 
canones  \  bsec  appellatio  non  défendit ,  sed  gravât  :  hsec  appellatia 
împticat  ignorantiam ,  vel  malitiam ,  vel  falsitatem  *.  » 

Beoedictus autem  eo  superbior,  etiam  datisbuUis,  excommunica- 
verat  qui  à  se ,  aut  à  successoribus  romanis  Pontificibus  appellarent» 
QuÎD  etiam  Francorum  regem  Carolum  YI ,  à  se  discedentein ,  admo- 
net,  «nuUo casa  à  romano  Pontifice  appellare  licitum  :  "  simul  régis 
SQbditos  à  juramento  Qdelitatis  absolvit  '  :  adeô  tumidos  vel  in  ad- 
verse fortunâ  gerebat  spiritus. 

At  quotquot  erant  schismatis  inimici ,  prsecipuè  verô  Universitas 
Parisiensis,  quam  pacis  auctorem  et  sanse  doctrinœ  fontem  universa 
tum  suspiciebat  Ecclesia ,  hsec  opponebat  ^  :  •«  Papa  matri  suœ,  hoc 
tstsaoctae  Ecclesiœ,  quam  fidelium omnium  matrem  esse  constat, si 
ipse  catholicus  est,  materno  Jure  subditur,  ut  et  Ghristus  matri  : 
tum  illod  :  «  Cùm  neuter  nos  audiat ,  nitiil  superest ,  nisi  ut  dicamus^ 
Ecciesi®  :  n  addebat  «  utrumque  Pontificem  apertè  hœreticum ,  quôd 
schisma  inveteratum  sit  hœresis  :  »  denique ,  «  reformationem  om- 
ninô  necessariam  ;  cùm  nisi  Ghristus  provideat ,  in  ruinam  irrepa- 
rabilem  ventura  sint  omnia;  »  ac  propterea  «  synodum  universalem 
^Dgregandam,  cui  auctoritatem  consensus  omnium  fidelium  da-* 

^Sfiai,  ton.  Ti.  p.  200;  Rain.,  lom.  xtii.  an.  1409,  n.  ss.  — iJta/n.,  ib.,  an.  iiOSa  n.  2.— > 
'^Ktf.  Benetf.,  Spu.,  (oc.  ciL^  p.  iso»  U4,  ta».— 4  /&id.,  p.  «t. 


150  DEFENSIO  DECLÀRATIONIS 

ret.  »  Quam  sententiam  Beaedicti  cardinales,  datis  ad  eum  litteris*, 
conflnnabant. 

Neque  Gregorii  cardinales  minore  studio  concilii  œcnmenici  aucto- 
ritatem  prasdicabant  ;  quippe  qui  et  ad  illud  appeUarent ,  et  appella- 
tioui  hœc  intersererent  :  «  A  vobis ,  Pater  sancte ,  vicario  ad  Domi- 
num  nostrum  JesumChristum ,  qui  judicaturus  est  yîtos  et  mortuos 
et  saecuium  per  ignem  :  item  ad  générale  concilium ,  à  quo ,  et  in  quo 
soient  gesta  etiam  summorum  Pontificum  quaecumque  pertraclari, 
decerni,  et  judicari  :  item  ad  Papam  et  PontiQcem  futurum,  cujus 
est  gesta  inordinata  sui  prsedecessoris  in  melius  reformare,  etc.  ^  > 

Hinc patet  quàm  faisi  sint,  qui  tum  primùm, occasione  schismatis, 
ortam  putant  de  conciliorum  superiore  potestate  sententiam ,  quique 
memorant  appellationes  ad  générale  concilium ,  rem  novam ,  qoam 
hujus  schismatis  nécessitas  expresserit.  Neque  cogitant  à  Bonifa- 
cio  VIII,  regem  et  regnum  Gallise  cum  universis  ordinibus  appellasse 
ad  futurum  concilium  ;  suoque  loco  referemus  *  ejusmodi  appella- 
tiones ,  sseculis  anterioribus ,  à  catholicissimâ  tum  Ecclesià  an^icanâ 
celebratas.  Sed  ut  haec  et  alia  vetustiora  omittamus ,  in  modo  recen- 
sitis  actis  yidimus  appellationem  inlerpositam  à  Gregorio  XII  ad  gé- 
nérale concilium,  u/  d  quo,  et  in  quo  soient  gesta  summorum  Pontifi- 
cum judicari.  Ergo  concilii  superiorem  potcstatem ,  ut  rem  solitam , 
non  ut  causa  schismatis  recens  excogitatam  implorabant  \  neque  à 
Papa ,  ut  dubio ,  sed  generatlm  à  Pap  recurri  ad  concilium  Fateban- 
tur  ;  duaeque  obedientise,  hoc  est  tota  Ecclesià  catholica ,  agnoscebat 
hanc  concilii  superiorem  potestatem ,  in  quâ  un  fidelium  conscientia 
acquiesceret. 

Nam  quod  quidam  commémorant,  contendentium  cessione  seu 
abdicatione  prœstantissimum  atque  tutissimum  remedium  contioeri, 
ex  parte  quidem  verum  est  ;  sed  rem  penitùs  inspicienti  vanum.  Quid 
enim  reverà  tutius  atque  prsstantius  in  omni  lite,  quàm  ut  litigantes 
ultrô  paciscantur  ?  Sed  cùm  id  impetrari  à  pertinacibus  sit  difficilli- 
mum^  hinc  fit  ut  necessaria  sit  judiciaria  auctoritas,  qus  cuncta 
constituât.  Quare  concilium ,  quod  litem  disceptaret  atque  ambos 
Gontendentes  in  ordinem  cogeret,  omnes  requirebant. 

Hue  accedit,  quô ,  ambobus  etlam  loco  cedentibus ,  quœstio  super- 
esset,  spontene  an  coacti  papatum  abdicarint.  Neque  enim  persua- 
der! poterat  auctoritate  pollen tibus  ut  cédèrent;  ac  si  id  deserti  face* 
xent,  visqusedam  illata  videbatur,  resurgebantque  vanœ  spes  tuends 
dignitatis ,  atque  in  pristina  mala  relabebatur  Ecclesià.  NuUum  ergo 
remedium,  nisi  in  supremâ  concilii  generalis  auctoritate  atque  judicio. 

*  Quibiu  eam'  ad  Pisanum  conclllam  côQYOcabant. 

A  BuU,  Bcned,,  SpMl,,  p.  203  ;  Jp.Raln.,  an.  tois,  iL'9«*t7nfv  Ub.  z.  e«p.  2S. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  V.  îSt 

CAPUT  X. 

t  Plsatonn  «b  tttritlsiïae  obedlentlse  cardinalibus  convocatam,  c^o  J  ure  ?  Ejus 

eoncilii  acta. 

«go  omnes  fateréntur  generalis  coticilii  opem  esse  Eccleslœ 

km,  qctMtio  supererat,  quis  illud  concilium  convocaret.  Nam 

canonifous  erat  cautum ,  neabsque  roroano  Pontifice  Ecole- 

it;  et  id  à  contendentibus  expectare,  ut  totam  EccI»- 

do)»  distractatn  obedientias  conyocarent ,  nihil  aliud  erat 

ruperam  ladere.  Neque  enim  qoisque  eorum  conciliam  ullum 

erat ,  nîsi  à  quo  pro  vero  certoque  Pontifice  coleretur» 

ieq)erimento  claruît  :  ècce  enim  Gregorius ,  Senas  ;'Benedic- 

mam  petiit.  Ibi  diversissimis  mundi  partibus  constituti , 

ifÉque  synodum ,  Gregorios ,  Austriàm  Âquileensis  dioecesis, 

in  Dtini  yiciniâ  oppidulum  ]  Benedictus ,  Perpinîanum 

dioecesis  ^  convocarunt.  Quo  fine  ?  Nempè  eo ,  ut ,  quem- 

erat  praedictum  à  cardinalibus ,  a  unus  ad  Occidentem, 

ientém,  gressibus  directis,  ad  schisma  perpetuandutn, 

spém  penitùs  evacuandam  pergerent  ^  :  »  nihilque  aliud 

iSûelesiae  superesset,  quàm  illud  propheticum ,  quod  iidem 

tneritô  inculcabant  :  F'enite  y  congregamini  omnes  bestiœ 

ie  ad  devorandum  :  ecce  derelictus  est  grex  *. 

r||ltOr  eo  loco  res  essent ,  ipsa  nécessitas  extorquebat ,  ut  quô- 

(tttodo  Ecclesia  conveniret  :  quse  ubi  semel  coacta  et  adunata 

;^  anctûritatem  suminam  et  indetrectabilem  futuram,  pacis 

tonsentiebant  omnes.  Quare  cardinales  utriusque  partis,  id 

(ire  decemuntlicere  ;  ut  in  tanto  discrimine  concilium  con- 

'£t  diséftè  Benedicti  XlII  cardinales  :  «  Ubi  concilium  est 

,  sîctrt  in  casu  nostro ,  et  Papa  unicus  (quanta magis 

non  Tult ,  negligit,  aut  non  potest,  vel  est  furiosus;  non 

<jpiiD  cardinales  possint  *,  nec  necesse  est  ut  convocans  habeat 

su^  concilium,  cùm  ab  archiepiscopo  convocante, 

into  appelletur  *.  » 

ioa  protessi  Gregorii  XII  cardinales ,  et  utmmque  coUegium  , 
'*Wrttedbu5  discessione  factâ,  concilium  générale  Pisas  con- 
Qtiâ  Terô  auctoritate  in  casu  tam  extraordinario  staret  illud 
I,  Poster  Gerson  exponebat  anno  1408,  factâ  propositione 
^*ï}8llcis  ad  synodum  'Pisanam  delegatis ,  in  hœc  verba  Osée  *  : 
)Uit  Juda  et  filii  Israël  pariter^  et  piment  sibimet  capul 

S^'V^Bbi  Helena,  est  oppldalum  Galll»  Narbonensto,  cujiu  sedes  eptscopilis  à 
'  ^I>  an.  1504.  tramlaU  est  in  Ticioam  urbem  PerpiDiaDum.  ( BdiL  Parité) 
f  .  Bain.,  an.  i408,  o.  S4,  S0.  ep.  Card,^  i  Jertm,,  xu.  9.  —  >  SpiclU,  toc.  cil.  He^ 
'^*Bom.iiiiperU,  p.  370.-^4  Os„  i.  il. 


152  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

unum.  Docebatautem  hsc ,  consideratione  iv  :  «  Congregatio  filionim 
Israël  et  Juda  pariter  sumit  suam  efficaciam  et  virtutem  à  divlno 
semiae ,  quod  per  ecclesiasticum  corpus ,  tanquim  sanguîs  vivificus , 
diffusum  est ,  et  radicaliter  seu  ioseparabiliter  insertum  ^  »  Tum 
commemoratis  permultis  sanè  casibus,  quibus  Ecclesia  sine  Papft 
congregarl  possit  :  «  la  talibus,  inquit,  casibus ,  congregatio  école- 
siastica  sumit  auctoritatem ,  et  virtutem  se  ipsam  unieodi,  ex  divine 
semine  per  universum  corpus  diffuso  \  quod  est  ipsa  fides ,  ipsa  cha- 
ntas ,  ipse  utriusque  ductor  Spiritus ,  ipse  Ghristus ,  ex  quo  totum 
corpus  compactum  et  connexum  per  omnem  juncturam  subminisira" 
iiams.,..  augmentum  facii  *.  »  Plura  in  eam  rem  postent  referemus; 
nunc  ista  sufficiant;  cùm  prsesertim  nemo  dubitet  jure  îpsonaturali 
communitatem  omnem,  nativo  licèt capile destitutam,  quantômagis 
Ghristi  Ëcclesiam  ab  eo  optimè  constitutam ,  suœ  unitati  ac  saluti 
summft  auctoritate  et  efficacià  providere  posse. 

Hftc  igitur  auctoritate  fulti  cardinales  utriusque  partis ,  Pisanocon- 
cilio ,  ipsi  primi  omnium  numéro  viginti  très  adsunt  \  adcurrunt  un- 
dique  principes  Ecclesiarum ,  fidei  periculo  et  tantâ  necessitate  per- 
moti  ;  trecenti  episcopi  cum  totidem  ferè  abbatibus ,  omnium  penë 
religiosorum  ordinum  superiores  et  générales,  legatiregum,princi- 
pum ,  regnorum ,  provinciarum ,  ex  celeberrimis  capitulis  et  aca- 
demiis  deputati ,  atque  innumerabiles  sacrœ  theologiœ  et  canonici 
juris  doctores  '.  Fit  «  sancta  et  universalis  synodus  universalem  Ëc- 
clesiam repraesentans ,  Spiritus  sancti  gratiâ  in  majori  Ecclesia  Pisanâ 
congregata  \  *»  En  quft  auctoritate  freti  ;  nempè  universalis  Ecclesis, 
quam  reprœsentarent ,  sanctique  Spiritus ,  cujus  gratià  coalescerent  ; 
quà  deindè  auctoritate  citantur  contendentes ,  et  contumacia  decla- 
ratur;  ac  demùm  sessione  xv  *,  uterque  «  de  papatu  damnabiliter 
contendentes  (seu  potiùs  coHudentes),  ut  notoriis schismatici  et  an- 
tiqui  schismatis  nutritores,  notorii  hœretici  et  à  Ode  devii,  notoriis- 
que  criminibus  enormibus  perjurii  et  violationis  voti  irretiti,  et 
universalem  Ëcclesiam  notoriè  scandalizantes  ;  atque  adeô  ipso  jure 
dejecti  »  declarantur,  deponuntur ,  ab  Ecclesia  prœciduntur.  Ses- 
sione XVI ,  antequàm  eligatur  Pontifex ,  fit  decretum  cardinalium 
sacramento  confirmatum,  a  de  continuahdo  conctiio,  quoad  ratio- 
nabilis,  débita ,  ac  sufiiciens  reformatio  universalis  Ecclesiœ,  et  status 
ejus  tàm  in  capite  quàm  in  membris  facta  sit ,  et  quôd  sede  vacante 
continuetur  concilium,  et  ad  reformationem  procedatur*.  »  His  pactis 
atque  decretis,  anno  1409,  sessione  xvii,  Petrus  Philargus  Cretensis, 

I  Gert,»  pfop.  cor,  Angl.,  ooos.  it.  tom.  n.  pag.  iM.  — t  f'pftet.,  XT.  18.— i  Fld^  ivhseri^, 
tom.  XI.  Conc,  col.  2218  ;  et  in  SpU.^  4  Conc»  Pis,,  Sets,  xr;  ib,,  col.  2201.—  '  iàid,,  et  Spic*»\ 
tom.  Ti.  p.  S2I.—  <  Ibid.,  sess,  xvi.  col.  220s,  2204. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  V.  153 

ex  minoram  familift ,  vir  sanctus  ac  doctus ,  à  cardinalibus  eligitur, 
et  assumpto  Alexandri  V  nomine ,  in  Pétri  cathedra  coUocatur.  Déni- 
que  càm  multi  antistites  ac  legati  discessissent,  sessione  xxi,  ab 
Alexandro  V,  sacro  approbante  coneilio,  dimittuntur  Patres,  ac 
4rienoii  tempus  indicitur,  quo  elapso  tempore,  continuetur  conci- 
fium.  Atque  hsec ,  quaeso ,  lectores  diligenter  advertant ,  nec  schîs- 
matis  tantùm,  sed  etiam  reformationis  gratià,  Pisanam  synodum 
initituiam  et  cùntinuatam  esse  recordentur.  Ne  miremur  Constantien- 
aem  synodum ,  Pisanœ  continuationem ,  de  reformandi  auctoritate 
tanta  dixisse  :  qaœ  tamen  Scbelstratus  non  modo  dissimulaverit , 
ferùm  etiam ,  quoad  potuit ,  eversa  voluerit. 

CAPUT  XI. 

Cenllnnatiir  assertum  illud  :  quôd  processus  Ecclesise  catholicœ  et  Pisanl  concilii, 
soperiore  conciliorum ,  etiam  extra  sçhisma ,  io  summis  quibusque  negotiis , 
loctoritate  nitattir  :  qulbus  fundameotis  concilii  Pisanl  décréta  nitantur. 

Jam  ex  actis  facile  intelligitur,  quo  fundamento ,  et  à  contenden- 
ftns  discessum  sit,  et  illi  loco  dejecti,  et  novus  Pontirexsubstitutus. 
Aiont  passim  id  duobus  niti  fundamentîs  :  primuip ,  quôd  in  scbis- 
Bite,  boc  est  sub  dubio  PontiQce,  concilii  auctoritas  procul  dubio 
potior  habeatur  :  tu  m  etiam ,  quôd  potior  habeatur  adversûs  schis- 
natis  altorem  obstina tum ,  atque  adeo  suo  modo  hœreticum.  Hœc 
qoidem  vera  sunt,  sed  non  bis  pertingimus  ad  radicem  ipsam  ;  va- 
Baque  bœc  duo  erant,  nisi  ab  illo  uno  ac  primo  dogmate  profluxis- 
aoit  :  Ecclesiœ  catholicœ,  ejusque  concilii  generalis  auctoritateni , 
absolutè  atque  etiam  extra  schisma ,  in  summis  Ecclesiœ  rebùs  prœ- 
ralere, 

Nam  de  Papft  dubio ,  et  schismatis  casu ,  ut  inde  ordiamur,  falsuih 
iUod  esse  constat ,  imô  periculosissimum ,  quod  à  Bellarmino  aliisque 
passim  pro  certo  axiomate  asseritur  :  Papa  dubius.  Papa  nuHus  ^ 
Qoammus  enim  axioma  illud ,  quo  canone  sit  fixum ,  quo  juris  fonte 
iDanarit ,  quis  denique  ille  sit  dubius  Pontifex ,  qui  jam  Pontifex  non 
ait  An  ille  de  quo  reipsà  dubitetur?  Ergo  pseudo-papas  omnes, 
Bordiinum  eliam ,  et  alios  toties  anathemate  percussos  in  Pétri  sede 
rqwnamus.  An  forte  eos ,  de  quibus  ab  electionis  origine  f uerit 
dobitatum?  Abeant  igitur  laudatissimi  pontifices  Innocentius  II, 
Alexander  III ,  alii  sancti  verique  Pontifices  :  redeant  Anacleti ,  Yic- 
tores,  alii  antipapœ,  aut  cum  veris  Pontificibus  squo  jure  discep- 
teot  *.  Atque  hi  quidem  antipapœ  in  factionem  suam,  principes 

*  BeUttmu,  de  Cùne.  auei.,  Ifb.  ii.  cap.  19.  et  allb.  pasi. 

*  SigDiflcaC  Bossun  banc  mm  BeUarmlnt  aenteDliam  :  coorto  schitmate,  tUtlmPapam  et 
aàtipipaoi  «qaè  flleri  dabiot  pontiflcet, quoad  uaque concllium  diremerit  controveniam.  Qum 
•tBiMitia  adeô  abtarda  est ,  et  terô  Paps ,  alqne  eUam  Eodeti»  paci  incommoda ,  ut  mirum 
ii(  Ifagnnm  ilo  wnsiaN  fieUarminum.  (  iffdll.  Parl«.  ) 


154  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

^oque  et  imperatores,  totaque  âdeo  régna  pertraxerant  ;  otai 
partem  orbis  etiam  ingentem  dubitasse  sofflciat,  optimi  qooqoe 
Pontifices  inter  dubios  ac  nullos  habeantur.  Periculosisshni  exem^ 
€st ,  si  statim  factione  ortâ ,  et  pseudo-episcopo  per  ambitioâem  con- 
Btituto,  verus  Pontifex  sit  dubius,  atque  adeo  tmllus.  Ergo  Bdla^ 
mini  ivaga  nimis ,  et  latiùs  fusa  de  dubio  Pontifice  ad  certos  limita 
€oercenda  sententia  est.  Valeat  nempe  in  eo  casu ,  in  quem  BoncF 
-niensis  et  Parisiensis  academiae ,  illa  Gregorio ,  hœc  Benedictottfveos, 
'iConsenserunt  ^  :  Ubi  dubium  de  papatu  sit  inextricabile ,  propUr  ûMh 
hiam  juris  et  facti ,  eo  casu  Papa  dubius  sit  protectô  Papa  nuflos. 
Nihil  enim  prodest  nullo  certo  docaménto  deprehensa  aut  probaH 
Veritas.  Sed  enim  nec  sic  erat  éxpedita  dillicultas ,  aut  sublatœ  schis- 
matis  causs  ;  remanebat  enim  quœstio  :  esset  ne-in  suo  casu  inextrir 
eabile  juris,  et  facti  dttbium.  T^am  uterque  Pontitex,  BenedîetfB 
sequè  ac  Gregorius,  pro  certo  et  indubitato  Pontifice  se  gerebant,  et 
id  certum  esse  bullis  promulgatis,  canonibus  editis,  conciliis  adbi- 
l)itis ,  siib  anaithematis  pœnà  decernebant.  Vel  illud  audiamus  A  Gre- 
gorio XII,  in  suà  Àustriensi  synodo,  pronuntiatum  '  :  a  Christ! 
nomine  invocato,  sancta  et  universalis  synodus,  universalem  et 
catholicam  Ecclesiam  reprœsentans,  ad  quam  cognitio  et  decisio  hajds 
causœ  noscitur  pertinere,...  pronuntiàt ,  decernit,  et  déclarât...  TJr- 
banum  papam  VI,  Bonifacium  papam  IX,  Innocentium  Ani,ftiisft 
indubitatos  ac  veros  Pontifices,....  et  nunc  Gregorium  papaùi  fuisse 
verum  et  indubitatum  Papam  ;....  ac  damnatse  memoriœ  Roberto  G^ 
l)ennensi ,  Petro  de  Lunà  et  Petro  de  Candift  in  titulo  papatûs  nuUuiti 
jus  competisse ,  ipsosque  fuisse  et  esse  notorios  schismaticos  et  per- 
tinaces,....  ipsumque  sanctissimum  dominum  nostrum  Grejgoriuta 
papam  modernum,  ad  professionem  obedientiœ  suse  pér  orbem 
universum  restituendum  esse.  »  En  quid  decernerèt  illa  sub  Gre^rio 
ferè  jam  ab  omnibus  destituto ,  miserabilis  synodus.  Neque  Bénedic- 
tus  inferiora  cogitabat  :  quin  uterque  Pontifex  se  certum,  notorium 
et  indubitatum  Papam  decemebat;  âemulum  verôsuum  ndtoriumet 
indubium  schismaticum ,  nuUftque  vél  probabili  ratione  nixum  ;  adeo- 
que  dubium  illud  non  esse  inextricabile,  si  ad  fontem  veniretur.  Nec 
utrique  deerant  sui  sectatores ,  qui  usque  adeo  faverent  suo  pontifia, 
ut  nonnisi  à  contumacibus  jus  illius  in  dubium  revocari  posse  cre- 
derent.  Quare  ex  dubio ,  nuUum  satis  firmum  perpetu»  discessionl, 
siye,  utvocabant,  obedienliœ  subtractioni  praesidium,  aut  târbatb 
conscientiis  piena  tranquillitas ,  aut  schismatis  vûlneri  certum  rême- 
dium.  Neque  quidquam  aliud  prœsto  erat,  quo  ottinis  scropulQS  tol- 
to^tur,  nisi  invict&  auctoritate  figeretur  iHnd  :  Pontificem,  leticm 

I Spicil,,  t.  Ti.  p.  22t.— 1  Orne,  jâuUr^  U  v.  Ml.  MO»,  JlO^s  mlÉè^pi<o«mi»«MI.  '        ^ 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  V.  155 

«aptam ,  in  Eodeste  catholicœ ,  ejusqae  conciUi  gen^ralls  potestate 
esse,  de  qiio  Eedesia  deeemeret  id ,  qaod  rei  eeclesiasticœ  necessa- 
littm  Tîderetur. 

Mm  iitod  de  Pontiflce  altore  obstinato  schismatis ,  ac  proptereia 
«oo  qtioâam  modo  hœpetîGo  ;  Imud  miDÙs  Ecdesiœ^oatholicœ,  ejus- 
<}iieeoiicilii  auotoritatem ,  Papa  quoque  ipso  superiorem  reqairebat. 
SiBèafferebaturex  corpore  Juris  canon  ille  :  Si  Papa  ^  qoo  Papa  di- 
«eretur  à  neoiine  jadicandns,  nisi  êsset  d  fide  devius  K  Quo  bœresis 
casa  AiteiMHitur  onmes  Papaïki  etiam  cerlum  à  conciKo  judioandum. 
Sed  oonstabat  contendentes  nullam  hœresim  professos  esse ,  neqoe 
pro  eerto  ca&one  habebatur,  id  qaod  glossa  dicebat  :  a  Posseaccusari 
f^puD  à  notorium  sit  erimen  ejns,  et  scandalizatur  Eeclesia,  et  sit 
laeoitigibflis  ;  nam  contomacia  dicitur  bœn^  *.  »  Quare  Parisiensis 
^  Bonomensis  académie ,  quibus  postea  Senensis ,  totaque  adeo 
^ecessit  Eede^,  id  quidem,  quoad  poterant,  statuebant  :  «  Quôd 
«Mtendeotes  per  schistna  inveteratutn  in  bœresim  incideriiit.  » 

M  qaoniam  ea  res  dabia  haberetur,  addebant  :  si  id  quoqûe  esset 
dÉtom,  an  propter  schisma  inveteratum  in  hœresim  inciderint, 
6oqae  nomine  à  synodo  deponi  possint,  id  quoque  ad  synodi  cogni^ 
tioDem  peftinere. 

Vteràm,  bœc  si  ad  vhrum  persecare  aggredimur,  comperiemus  eô 
àtare,  quôd  quiyis  Pontifes,  quovi&  jure  nixus ,  pacem  Ecclesiœ  ac 
rtotem  gregis  honori  suo  anteponere,  atque  adeo  certis  easibus 
dMicnre  te&eatar  -,  quœ  obligatio  posait  ac  dcÂeat  à  conciKo  oscume- 
nieacteclarari.  Unde  quocumque  modo  qusestio  tractaretur,  eô  redi- 
bifit  omnia,  ut  quiiis  Ponllfex^  et  quovê  jure  praditus,  concilio 
OBomnenico  cef'tis  incasibus,  usque  ad  abdicandam  potestatem  parère 

Etipiîâem  sitls  constabat,  uti  pr«diximus',  Gregorium  et  Bene- 
^otom  de  abdicando  saspè  jurasse.  Unde  cardinales,  ac  florendsH 
simevcademi®  concludebant  eos  esse  saorilegos ,  impies ,  «  Ecdesiiaa 
totos ,  ape^të  schismaticoB,  ac  schismatumauctores  et  nutritores  *  :  ^ 
ac  FiMus  :  quôd  «  adrisma  sit  mater  errorum ,  cujus  obstinatione  et 
^■«iaMate  deseeudatur  in  hœresim, et  Jldes  hsdatur  Deo  et  Eccieste 
<IAita,  cQjas'proYîsio  spectet  ad  eoncitium  :  »  et  quôd  a  schisma 
iBvMemtum  in  haeresim  transeat  :  »  ad  bcec  «  Papam  iMeiielfeum  et 
^lAflÉOiaticum  cessasse  esse  Papam ,  «et  à  schismaticorum  atque  bcere- 
tieefrom  inoorrigibilium  dbedientift  reeedendum  :  »  denique ,  h  ^  in 
<lttbie,  an  toc  inérementum  schismatis  transeat  hi  hœreshti,  Tel 
^  Weftit  ex  quo  provisio  spectat  ad  conciliom ,  id  quoque  ad  coi^ 


*  ikerJmtt,  iL,*-^  iHô$8,  in  cap.  Si  i^opa ,  (9KI.^  t  Sup„  hoc  lUf.,  e.  nn.-^^^^ieU.,  i.  ti. 


156  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

cilium  pertinere  :  »  quœ  omnia  à  concilii  summft ,  in  quemcumque 
Papam ,  quocumque  jure  prœditum ,  polestate  peodebant. 

Hue  accedit ,  quôd  Ghristus  nullam  specialem  in  schismaticos  ant 
hœrelicos  Pontifices,  congregatis  episcopis ,  aut  synodo  œcumenies 
concesserit  potestaiem.  Quare  totum  illud  jus, quod  omnes  unanimi 
consonsu ,  in  schismatis  atque  haeresis  causa ,  concilio  œcumeoico 
tribuebant,  eo  uno  dogmate  nitebatur;  quôd  synodus  (Bcumenica 
totius  Ecclesise,  atque  adeo  sancti  Spirilûs  complexa  potestatem, 
iiniversim ,  ubi  de  summft  re  ecclesiasticft  agilur,  summà  et  indecli^ 
nabili  auctoritate  deeernat. 

Quo  factum  yidimus  ^  ut  uno  eo  axiomate  utraque  obedientia 
niteretur.  Et  Gr^orii  quidem  cardinales  apertè  provocabant  ad  coo- 
cilium  générale ,  «  ut  à  quo  et  in  quosoleant  gesta  etiam  summorum 
PontiQcum  quaecumque  pertractari ,  decerni  et  judicari  *.  ^  Benedicd 
verô  assèche,  atque  in  his,  vel  potissima  Ecclesia  gallicana,  Unive^ 
sitatis  Parisiensis  dictum  illud  comprobabat  :  «  Papam  matri  sus, 
hoc  est,  sanctœ  Ecclesiae  materno  jure  esse  subditum  '  :  »  quœ  vd 
nibil  concludunt,  yel  ad  omnem  Pontificem ,  etiam  extra  scbismatis 
casum,  protenduntur. 

Et  quidem  ab  Odorico  Rainaldo  Simonem  Cramandum  patriarcbam 
Alexandrinum,  suggillatum  audivimus  ^,  quôd  Ecclesiœ  gallicame 
sacro  conventui  prœsidens,  concUium  prœtulerit  rotnano  Pontificii 
et  Petrus  Plaoul  Parisiensis  doclor  idem  asseruit ,  sacro  ccHisessa 
applaudente;  tantùmque  abf uit ,  uteos  ad  banc  tuendam  sententiam 
vebementissimè  pérorantes  quisquam  incusaverit,  ut  eorum  maxime 
auctoritate  atque  consiliis,  tota  gallicana  Ecclesia  adversùs  schis- 
maticos uteretur.  Quin  ipse  Petrus  Plaoul  ab  Universitate  studii 
Parisiensis  ad  concilium  Pisanum  ambaxiator  missus,  in  ejusdem 
concilii  sessione  publicft  eà  de  re  celebrem  oraUonem  babuit.  Sic 
enim  in  gestis  sacri  concilii  legimus  :  -  Sessione  xiii ,  die  Mercorii,  29 
Haii,  quidam  valentissimus  doctor,  vocatus .  magister  Plaoul,  asr 
cendit  pulpitum,  et  proposuit  verbum  Dei,...  et  deduxit  puldirè 
exaltando  Ecclesiam ,  et  asserendo  eam  esse  supra  Papam  :  quod 
deduxit  pluribus  rationibus,  tàm  ex  parte  materiœ,  sciûcet  anima- 
rum  ;  quàm  ex  parte  formœ ,  quse  est  Spiritus  sanctus  ;  quàm  etiam 
ex  parte  causœ  elDcientis,  quœ  est  ipse  Ghristus;  quim  etiam  ex 
parte  finis ,  quœ  est  ipse  Deus  in  Ecclesia  triumpbante  ^.  •  Atqoi  bis 
quidem  argumentis,  hujus  œvi  more,  complexus  est  omnia ,  quibos 
0ummos  tbeologos  in  eamdem  sententiam  adductos  esse  coosUt  : 
Ht  certum  omninôsit,  quœ  in  concilio  Gonstantiensi ,  de  concilioram 

1  Sup,,  c  iz.^i  jtp»  Rain,,  tu.  1408,  n.  o.— s  Spic,  loc  cU,,  p.  t7.— 4  Sup.,  ctult-s  Oonc 
Pis,,  Sesi.  xiu.  ool.  2184,  am  ;  Spidl.,  tom.  n.  p.  S20. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  V.  157 

sDpremft  auctoritate,  explicatiùs  dicta  sunt,  ea  in  utrftqne  obedientiâ, 
boc  est,  in  Ecclesià  catholicà,  atque  in  concilii  Pisani  dictis  atque 
gestis  prœcessisse. 

CAPUT  XII. 

An  sine  temeritate  concilii  Pisani  auctoritas  rejici  poselt. 

ÂlPisano  concilio  Odoricus  Rainaldu3  objicit  :  sine  Papa,  secundùm 
canones,  legitimum  haberi  non  posse  concilium  :  pessimorum  scilicet 
medicoruin  more,  qui ,  valetudine  desperatà,  sgrum  interire  malunt, 
quim  à  consuetis  remediis,  quamvis  frustra  tentatis,  ad  extraor- 
dinaria,  quamlibet  certa,  confugiant.  Nec  deerant,  Alexandri  V 
tempore,  imbecilles  animse ,  qiiœ  hâc  superstitione  tenerentur,  quoss 
Cerson  noster  sermone  coram  Alexandro  V  confutat  et  irridet ,  bis 
T^is  :  «  Cujus  est  ista  tua  substitutio ,  Pater  beatissime ,  nisi  Christi? 
Uodè convocatio  concilii  (Pisani  scilicet)  tàm  mira?  Undè  priùs  dis- 
cordantium  inaudita  consensio  ?  Undè  tôt  prsesulum  et  sapientium 
coQCDrsus  tam  celer?  Non  causa  certè  dissensionis ,  sed  pacis.  Non 
^wayit  Papa  :  fuit  conventiculum.  0  ridenda  ac  irrationalis  nimiùm 
nSol  Neque  verô  quatuor  illa  concilia,  quse  in  Actibus  apostolicis 
describuntur,  Petrus  vocasse  memoralur.  Neque  synodus  Ntcœna 
JQSSQ  Silvestri ,  sed  Constantini  convenisse  legitur.  Ad  quintum  uni- 
Tersale  concilium  Patrum ,  contra  Theodorum  Nestorii  discipulum  *, 
Démine  convocan  te  **,  sese  Patres  exhortati  sunt.  Fuere  ergo  con- 
TenUcula?  Cave  dixeris.  Coluntur  ab  Augustino  (Gregoriumvoluit 
dicere,  sive  librarii  mendum  est  )  tanquàm  Evangelia.  Quid  si 
scbisma  dubios  reddit  christianos,  quem  duorum  pro  Papa  colant? 
Qaid  si,  quod  perrarum  est ,  summus  Pontifex  labatur  in  hœresim , 
ut  legimus  Liberium  arianae  pravitati  subscripsisse ,  Marcellinum 
idolissacrificasse?  Quid  si  intolerandis  oneribus  Christian itatem  gra* 
^aret?  An  adversùs  tantos  morbos  nullam  relinquis  medelam?Re- 
linqao,  inquis.  Credo  sanè  :  nam  imperfectam  nimiùm  ecclesias- 
ticam  politiam  adstrueres;  necàDeo,  cujus  perfecta  sunt  opéra , 
salabriter  institutam,  si  quis  in  eam  morbus  posset  incurrere,  contra 
quem  nulla  posset  adhiberi  medicina.  Sed  tamen  nulla  memoratid 
casibus  relinquitur,  si  non  aliquandô  sine  Papse  vocatione ,  convenire 
possit  Ecclesià.  » 

*  Bit  nupicor  Hbrarii  yel  typographi  erratum ,  qui  aut  oscitantes  prœlermiserint  nonnalla 
^crba,  aoi  incmil  unain  pro  allero  posuerinL  Neque  eniro  ignorabat  Gerson  ftiisse  Theodorum 
Keiiorii  nmgtstrwn ,  non  discipulum.  Sed  Gersonia  opéra,  eliani  editiouis  D.  Dupin ,tunl  lot 
Beadis  lypograpbicis  deforroata ,  ut  esset  necesse  ea  recudi  diligentiûs.  (  Bdil,  Paris,  ) 

*' Convocatam  fuiwe  quintam  aynodum  à  JuaUniano  Imperatore  diciiEvagrius,  et  leitalur 
1M<|Mina  Juitiniani  epislola  ad  episcopos  tune  C.  P.  degentes,  qua  lecta  est  in  i|M0  concilio, 
<*^t  T.  Tid.  tom.  T.  CoDC,  col.  422.  Hoc  erratum  ftiiise  Gersonis  yix  credi  potest.  ProfecUV 
^"'«Hieiitis ,  cûm  in  ino  codice  tiaberet  Cœsare  convoconte ,  acripaerit  incogitanier  nemine 
*"»wafiic.v(  £dtt.  Paru,  ) 


158  DEEENSIO  DECLARATIONIS 

Ne  hic  mihi  critici ,  fàstidiosam  hominum  genus ,  aliqoos  ma* 
moriffi  aut  hisloriœ  lapsus,  seu  menda  operarum,  quas  in  editione 
Gersonis  sunt  innumerabilia  ;  sed  tpsum  argumentorum  pondus 
attendant.  Eorum  vîm  invictam  sentient.  Quare  Âlexandro  V ,  Pis2& 
electo  pontifie! ,  multô  maxima  pars  ehristiani  orbis  statim  adhœat  : 
Gallia,  Ânglia,  Germania,  Hungaria,  Dalmatia,  Groatia,  Norvegit, 
Dania ,  Suecia ,  Polonia ,  Italia  ferè  tota ,  Roma  quoque  ipsa. 

Hue  aeeessit  postea  tota  posteritas ,  teste  Bellarmino  S  et  in  Sede 
Pétri ,  post  Alexandrum  V ,  duos  Alexandros  sexti  et  septimi  nomine 
venerati  sumus;  cùm  Glemens  VU,  Leonis  X  suecessor,  et  Clemeois 
VIII ,  eum  Glementem  spreverînt ,  Robertum  scilicet  Gebennensem 
cardinalem,  qui  Glementis  VII  assumpto  titulo,  post  Urbanum  VI 
Avenione  sedit. 

Neque  valet  Odorici  Rainaldi  responsio  *,  in  romanorum  Pontificom 
série,  numeratos  folsos  Stephanos  falsosque  Joannes;  undë  vm 
Pontifices  numerum  ac  titulum  suum  traxerint.  Ita  enim  numeratos 
esse  constat,  obscuris  t^nporibus  et  ab  historicis,  non  ab  ip»s 
romanis  Pontifîcibus,  cùm  per  ea  tempora,  nondùm  in  decrelis 
suis  addere  solerent  nomini  suo ,  ipsam  numeri  notam.  Nunc  aut^n 
cùm  romani  Pontifices  sic  passim  edicant  in  capite  diplomatum, 
Alexander  papa  Vly  AUxanitt  papa  VU,  numeratum  ab  iis  esse 
faisum,  et  à  falsà  aut  suspecta  synodo  creatum  Pontificem,  récente 
adhuc  facti  memorifl  ac  manirestis  gestis,  absonum,  absurdom- 
que  est. 

Quare  et  illud  certum,  Alexandrum  V  et  Joannem  XXIII,  Pontificom 
bistoriis,  vitis,  catalogis,  toto  orbe  terrarum ,  atque  etiam  inUrbe 
editis ,  passim  fuisse  adscriptos  ;  totique  Ecclesiœ  catholicœ  probro 
maximo  sit ,  tanto  episcoporum  aliorumque  orthodoxorum  numéro, 
tanto  universitatum ,  religiosorum  ordinum ,  provinciarum ,  regno* 
rumque  catholicorum  concursu ,  celebratam  fuisse  falsam  et  caoo- 
nibus  repugnantem  synodum,  quam  etiam  Alexander  Va  Romanis, 
totoque  propemodùm  orbe  jam  agnitus ,  confirmarit.  Extat  enim 
illius  synodi  confirma tio  Bononiœ  édita  *,  aliquot  post  mensibos, 
quàm  Pisana  synodus  soluta  est;  ne  id  Patrum  auctoritati  magis, 
quàm  ipsi  veritati  tribuisse  Pontifex  videatur.  Probat  autem  ejus 
gesta ,  ut  quœ  un%vtr%a\x$  Ecclesiœ  aucioriiate  et  concordiâ  facia 
sint  ^.  Neque  ita  multô  post ,  idem  Pontifex  summâ  cum  pietateq^iit; 
testatusque  est  inter  extrema  suspiria,  se  quidquid  Pisis  egisset, 
summo  divina^  gloriae  amore  fecisse. 

Hue  accedit  quôd  ejus  semuli  ac  Pisani  concilii  contemptores,  Gtù- 

i'Beilar,,  de  Conc»  lib.  i.  cap.  Z.^^Rain,,  an.  1409>  n.  80.  —  '  Tcm,  n.  Conc,  coL SIOI* 
<—  4  md„  col,  2>ii  ;  Rain,,  an.  i4io,  n.  15, 17, 


GLERI  GALLIGANI,  LIB.  V.  159^ 

gorioft  atque  Benecfietus^  coaTOcato  licët  generali  concilio,  vix 
piuoos  episcopos  congregare  possent.  Quin  etiam  synodu^BenedicU» 
Ferpiniani  habita ,  Pisanum  concilium  venerata  est ,  conclusumque 
me&est,  utPetrus  vocatus  Benedictus,  iret  vel  mitteret  procum- 
torea  Irravocabiles  Piaas  y  ubi  aliud  coocUium  congregabatur  pra 
aflioiie  EeclesÛB,  qui  procuratores ,  ejus  nomine,  papatui  rejiun- 
tiareot,  Gregorio  cedente ,  mortuo ,  vd  ejeeto  K  Id  ex  sexdecim  de* 
potatis,  quindecim  conduserunt  ^  ;  atque  ita  ex  duobus  frustulis, 
qo»  Pisano  a>QdIio  repugoabant,  unum  jam  frustulum,  à  quo 
Besedictus  colebatur,  votis  atque  suspiriis  Pisau2e  synodo  cohserebaty 
eique  se  suomque  Pontificem  submittebat. 

At  in  aliâ  particulà  Gregorius ,  cùm  paucas  Italiae  urbes ,  easque 
ferè  ignobiles ,  vix  in  obsequio  retineret ,  frustra  convocabat  toUus 
orbis  episcopos.  Quâ  de  re  sic  Rainaldus  scribit  *  :  «  Spreta  suât  ab 
epîscopis  ejus  imperia ,  cùm  in  magnam  adduceretur  inyidiam  coa- 
db'um  ad  scbismatis  propugnationem  molitum  ;  misitque  Nicolaum 
episoopum  Ferentinum ,  et  Dominicum  designatum  epîscopum  Mdi-- 
tBsem,  Venetias;  ut,  objecta  anathematis  pœnâ,  illius  provinciœ 
fmsulesad  synodum  cogèrent.  SedVeneti,  Alexandro,  ex  doctorum 
seotentift ,  quamvis  Gregorius  Yeoetus  esset ,  adhœserant  ;  »  nec  im« 
meritô.  Quis  enim  non  sperneret  tam  paucos  episcopos  in  tenui 
atqae  ignobili  Austrisa  oppido  synodum  œcumenicam  venditantesy 
wt  ab  eis  universalem  reprœsentari  crederet  Ecclesiam  ?  Tali  tamea 
coDcilio  Ecdesiâque  fretus  Gregorius,  se  notorium  et  indubitatum 
papam,  Alexandrum  V,  quem  tota  ferè  Ecclesia  colère t,  œquë  ac 
Benedictum  in  altero  mundi  angulo  pr^esidentem ,  notorium  schis- 
maticum  declarabat  ;  quem  talia  de^arantem  Odoricus  Rainaldus 
pro  vero  Papa  haberi  vult ,  in  eoque  frustulo  totam  Ecdesiae  catholicœ 
potestatem  collocat.  Quis  hœc  ludibria  et  ecclesiasticœ  historiée  de* 
décora  ferat? 

niud  paulô  gravius,  quôd  aucto  Pontidcum  numéro,  Pisani  Patres 
BûQ  restinxisseschisma,  sed  auxisse  videantur,  Id  quidem  Odoricus 
Bainaldus,  etalii  passlm  objiciunt.  Sed  profeclô  immanem  belluam 
iUe  interemit ,  qui  percusso  capite ,  et  corpore  obtrito ,  seminecem, 
atque  aegra  vix  membra  trahentem ,  reliquit  :  quo  factum  est  ut  lethali 

*  Tom.  zj.  Conc,  col.  2019  et  leq.;  Raln,,  an.  H09,  n.  S4. 

*  B«c  uUima  yerba  nuUibi  reperimus  in  tomis  Concilionim ,  neque  fn  blstoricis  Surlta  ^ 
Tbeod.  à  Niem ,  Rainaldo ,  etc.  Surila  rem  sic  narrât  :  «  Concilio  interfuere  prœlatl...  circiler 
cxx....Càm  Pater  Beoedictus  consuluisset ,  quid  è  republicâ  chrislianâ  este  censerent..... 

noiiDl  dinensione...  in  contrarias  partes  Patrum  opiniones  distrahuntur £a  opinionum. 

<Kicrepantia  eé  rem  deduxit ,  ut  Perpiniano  penè  omnes  discederent ,  et  xviii  »  rellqui  boo 
onnes  fecerunt,  quod  bic  à  Bossubt  refertur.  CiBlerûm  SuriUe  narratio,  argumentum  Bossubt 
confirmât,  nedûm  iUud  inflrmet.  (  Jffdil.  Paris.) 

^Bflin,,  an.  ii09>  n.  2. 


160  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

Yulnere  ictam  in  Pisanâ  synodo,  Constantiensis  synodus  paulô  post 
supervenîens  confîceret. 

Cœterùm  quisquis  Constantiensis  synodi  salutarem  Ecclesiœ ,  ac 
scbismati  pestiFeram  agnovit  auctoritatem ,  Pisanam  quoque  syno* 
dum  suscipiat  oportet,  quse  Constantiensis  continuatio  est.  Quid 
plura?  cùm  ipsos  liceat  adh  ibère  testes  qui  Pisanœ  synodi  adver- 
sentur.  Nempè  Bellarminus  qui  dubiam ,  Rainaldus  et  alii  qui  nullam  ' 
pronuntiant,  in  hoc  axioma  consentiunt  :  romanum  Pontifieem  du- 
bium,  sive  in  casu  schismatis,  concilio  generali  subesse.  Omnes 
enim ,  excepto  nullo,  in  eam  sententiam  uno  ore  decurrunt,  ut  Pou- 
tiQcem  saltem  dûbiumœcumenico  concilio  subdant.  Âtqui  Gregorius 
œquè  ac  Benedictus  dubius  erat  Pontirex ,  à  quo  tanta  pars  Ecclesiae, 
suique  cardinales  discedebant.  Ergo  ille  concilio  suberat ,  ab  eoque 
depositus  acquiescere  debuit,  ac  renitens  pro  schismatico  habendus, 
eorum  quoque  calculo  qui  cum  Odorico  Rainaldo  ei  favent  :  quod 
est  argumentum  ex  confesso  ab  adversariis  plané  peremptorium. 

Objiciunt  tamen  sanctum  Ântoninum  excusantem  eos  qui  post 
Pisanam  synodum,  atque  Alexandrum  V,  Benedicto  et  Gregorio 
favebant  :  Cûm  dubium  esset  maximum  de  illo  maxime ,  utrùm  Gre- 
gorius  et  Benedictus  Ecclesiam  scandalizarent  dissimulando  unionem^ 
se  velle»  Nam,  inquit  %  de  Gregorio  apparuit  contrarium^  quia  de^ 
facto  renuntiavit.  De  facto  renuntiavit  sanè  in  Constantiensi  con- 
cilio, posteaquàm  quantum  potuit  ludificatus  Ecclesiam,  desertus 
ab  omnibus ,  et  ad  angulum  redactus  Italiœ ,  rem  in  eo  esse  vidit ,  ut 
meritô  anathemate  feriretur ,  postquàm  et  ipsum  et  suos  sui  puduit  ; 
malueruntque  cum  aliquft  laude  cedere ,  quàm  ignominiosè  ejici,  ut 
œmulo  Benedicto  contigit.  Quôd  ergo  Gregorius  cessit ,  ipsi  Pisaïue 
synodo  imputandum  est.  Neque  proptereà  penitùs  inexcusatos  esse 
yolumus  qui  bonâ  spe  ducti ,  sive  à  Gregorio ,  sivè  à  Benedicto 
schisma  produci  paterentur  ;  quod  unum  Antoninus  voluit.  Cseterùm 
qui  prœfractë  contendunt  cessionem  utriusquePontificis,  aut  saltem 
Gregorii  expectandam  fuisse,  eos  ego  dixerim  invidiosissimum 
schisma  propagatum  voluisse,  spreto  remedio ,  quoad  ipsa  nécessitas 
extorqueret  :  ad  haec  in  eo  labi,  quod  imperfectam  asserantàCbristo 
constitutam  Ecclesiam ,  quse  adversûs  exitiosissimum  yulnus  nullo 
praesidio  instructa  esset.  Tertio ,  grave  illud  est  non  agnoscere  vinx 
occultam  Spiritûs  sancti,  ad  synodum  Pisanam,  tôt  régna,  tôt  Ec- 
clesias,  tôt  principes,  tôt  episcopos,  tôt  abbales,  totordinum  capita^ 
cum  reUgiosis  cœtibus,  tôt  inclytas  academias  adducentis,  ut  face- 
rent  sibi  caput  unum.  Denique,  jam  diximus,  dicemusque  ipsam 
Constantiensem  synodum  eo  esse  fultam,  quôd  Pisanœ  synodi  con- 

i  Antonin,  $unm„  ptrU  n.  liu  lu.  de  sctUsm,^  S  «• 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  V.  lei 

tinaatio  esset,  quod  est  vel  grayissimum  ejusdem  Pisanœ  synodi 
finnamentuin  ;  ut  profectô  nunc  tàm  sancta ,  tàm  probata  synodus  ^ 
fiioe  gravi  saltem  temeritatis  notft  abjici  nequeat. 

CAPUT  XIII. 

M  CoDStantienae  conciUum  devenitnr  :  ejas  causas  atoae  initia  refernntur  :  rerum 
séries  nsque  ad  sessionem  y  :  hinc  confutati  qui  ad  schismatis  tempus  décréta 
restringunt. 

Jam  ergo  ad  Coastantiensem  synodum  devenimus.  Eam  Joannes 
XXIII)  Alexandro  Y  mortuo  substitut  us ,  coavocavit ,  ut  Pisana  syno- 
das  coDtinuaretur. 

Causœ  continuât!  concilii  in  bullâ  convocationis  expresse  :  ut 
schisma  fîniretur,  uthœreses  damnarentur,  ut  ecclesiasticae  disci- 
plinae  reformatio  fieret  ^ 

Schisma  quidem  vivebat  adhuc  *,  ac  si  Pontificum  atque  obedien- 
iiaram  numerum  aspiceres ,  non  excisum ,  sed  auctum  esse  vide* 
lNitar;et  falsorum  Pontificum  fautores,  pauci  licèt  comparatione 
rdiquorum ,  Hispani  prseserUm ,  quô  inîquiùs ,  eô  obsUnatiùs  eos 
toebantur;  neque  immeritô  timebatur,  commotis  adhuc  anîmis,  ne 
ex  scintilla  majus  incendium  resurgeret.  Jam  viclefiana  hseresis  totft 
in  Eoclesift  grassabatur,  quodque  malorum  omnium  caput  erat, 
jacebat  ecclesiastica  disciplina  ^  tantaeque  morum  corruptete  inerant, 
ut  vel  eâ  causa  synodus  necessaria  haberetur  ;  cùm  ex  eà  radice  et 
scbisœata  et  hœreses  prodiisse  constaret. 

His  de  causis  Constantiensis  sytiodus  est  convocata ,  ac  Jeanne 
XXIII  Sigismundoque  imperatore  praesentibus,  inchoata^.  Primuni 
omnium  sacra  synodus  recipit  Papae  sponsionem ,  sponte  quidem 
oblatam,  sed  postea  juramento,  buUftque  insuper  édita,  confir- 
natam  :  quàd  cessurus  esset  papatu,  non  tantùm  si  Petrus  de  Lunâ, 
et  Angélus  de  Corario  cédèrent  ;  yerùm  etiam ,  si  id  è  re  Ecclesiœ  esse 
sjnodo  videretur  '  :  eo  nempè  f undamento ,  quôd  verus  quoque  et 
certus  Pontifex;  quo  magis,  quo  veriùs,  quo  denique  certiùs  pater 
pastorque  esset ,  eo  magis  honori  suo  Ecclesise  pacem ,  et  gregis 
saiutem  anteponere  teneatur. 

Hàc  sponsione  factâ ,  bullàque  promulgatâ ,  Pontirex  die  20  Martii, 
majore  beddomadà  imminente,  clàm  autugit  Constantift,  atque  ia 
vicînum  oppidum  Scaphusense  se  contulit ,  ubi  sub  tutelà  Friderici 
ducis  Austriœ  morabatur.  Multum  eà  fugà  commota  est  synodus ,  nec 
deeraot  Pap»  adulatores  pessimi ,  qui  synodum  solvere-molirentur  ^ 
sed  habita  est  fréquente  concessu,  die  25 ,  sessio  m,  post  Papse  re- 

tBaa.  CM».  Cone,  ConH.,  Sets.  i.  col.  ii.  —  t  ibld.,  Seu,  ii.  ool.  le.  —  >  Fid,  in  ap^enO^ 
laa.  m.  Crnie.,  ooL  liSt. 

XVI.  7*. 


168  DEPENSIO  DÏCLARATIOmS 

ees8uiii|)rima ,  iaquft  decernitar,  qaôd  «ConstantûeiaSpiritasanctè 
synodiis  generalis ,  pro  reformatione  et  unione  Ecclesi®  in  oai»te  «t 
ia  membris,  fuit  et  est  rite  et  juste  convoeata ,  initiata ,  celébrata  ^  ;  ^ 
quod  per  reeessum  Papœ  aut  aliorum  quorumcumque ,  hoc  sacrum 
coucilium  non  est  dissolutum  :  neque  traosferri  debeat,  nisi  asseusu 
coDcilii,  aut  omninô  dissolvi,  «  usque  ad  extirpationempraeseotis 
schismatis,  et  quousque  Ecclesia  sit  reformata  in  fide  et  moribos, 
et  capite  et  membris.  » 

Quid  sit  apud  synodum,  et  hujus  œvi  scrip tores,  in  Eedesiâ  re- 
formari  fidem,  omnes  facile  intelligunt.  Non  hoc  est,  restitui  colla- 
psam,  cùm  nunquam  Ecclesiœ  collabatur  fides  \  sed,  eft  firmà  et 
intégra ,  damnari  haereses ,  haereticos  Ecclesrà  ejici ,  quô  clariore  luoe 
fides  enitescat.  Cœterùm  Ecclesiam  «  in  fidei  veritate  semper  imma- 
culatam  permanere ,  et  de  bsresibus  semper  triumphare ,  »  alibi 
dicet  synodus  * ,  Viclefum  condemnans  :  atque  hoc  obiter  dictam 
oportuit  ;  ne  quis  in  ambiguà  reformatée  fidei  voce  falleretur. 

Verùm  id  diligentissimè  Advertendum,  très  concilii  causas  ab  ipso 
concilie  statim  ac  diserte  expressas  :  fidem ,  schisma ,  reformationem 
generalem  in  capite  et  in  membris.  His  ut  reliqua  consentanea  essent, 
sessione  iv ,  ubi  ad  ipsos  Pontifices  devenitur ,  ad  easdem  très  causas, 
débita  ab  ipsis  obedientia  refertur ,  nempè  ut  huic  synodo  obedire 
debeant  in  his  quœ  ad  fidem  pertinent,  quaeque  ad  extirpatlonem 
hujus  schismatis,  quœque  ad  reformationem  generalem  Ecclesij^ 
Dei  in  capite  et  in  membris. 

Dùm  haec  agerentur,  et  sessio  iv  fieret,  renuntiatum  est  sacro 
concilie ,  Papse  nomine ,  ipsum  non  alift  causa ,  quàm  propter  sani- 
tatem  corporis,  Constantift  recessisse,  atque  omninô  impleturum 
amnia  quœ  $acrœ  synodo  promisisset  *.  Ha)C  in  acta  relata  sunt.  Quia 
ipse  Pontiîex,  datfl  schedulà  propriâ  manu,  aliisque  multis  testifi*- 
cationibus,  idem  confirmavit. 

Sacra  tamen  synodus  intellexit  ex  ejus  recessu,  quocumque 
colore  qu^to  tegeretur,  nonnihil  turbarum  eventurum ,  multaque 
eum  de  disturbandâ  synodo  moliri  -,  nec  déesse  adulatores ,  qui  pes- 
sima  suaderent.  Sex  enim  cardinales  palàm  pronuntiaverant ,  ejus 
absentiâ  jam  solutum  esse  concilium,  ac  Rainaldus  memorat*,  ple- 
rosque  cardinales,  alios  post  alium ,  ad  Papam  confugisse ;  edictum- 
que  Papas  yalvis  afiixum  repertum  fuisse ,  quo  curia  omnesque 
offîciales,  ut  ad  ipsum  accurrereut ,  sub  excommunicationis  ac  pri- 
vationis  pœnft  citabantur  :  quag  omnia  ad  dissolvendam  synodum 
pertinerent. 

t  Cone.  Const.,  Sesi.  ui.  col.  ir.— t  Ibid,,  Sess.  tm.  eol.  4S.— »  Tbid,,  Sess.  ir.  «ol.  2d;  VSiim 
in  app,,  cedul.  Joan.  XXlIi,  col.  mi,^Anain„  ao.  i4tS|  n.  G  et  seq.;  ex  TUeod,  àNUwu 


CLERI  €ALLICANI,  LIB.  V.  1^ 

Scribalit  et  tfii,  Pâtres  cardinalibos  indignatos  id  etiam  cogitasse, 
Qtprobiberentur  à  sessionibus  eoncilii,  ubi  de  Papft  ageretar,  cni  se 
tiirpes  adQhtok^  pnestitissent  ;  Petram  de  AUiaco  cardinalem, 
«quùiii  omnibus  née  minus  Ecclesisa  romanse,  quàm  ipshis  concilii 
stôdiosum ,  his  olistîtisise ,  et  cardinalem  défendisse  dignitatem  ^ 
Rec intérim  deeMant,  qui  pessimo  adulandi  studio,  pontificiam  po* 
testatem  immodicë  efferrent.  Quae  cùm  ita  se  haberent ,  necessarium 
trat  Patrtbas ,  ut  conciliarem  auctoritatem  magis  magisque  incul- 
carent.  Quare  sessione  y,  non  modo  sessionis  iv  canonem  iterarunt, 
sedeiiam  liiec  duo  addiderunt  :  primum,  ut  explicatiùs  diceretur, 
cujuseumque  alterius  condlii  generalis  decretis  Papam  8%tbj%ci  ;  alte- 
Tom,  ui  $%  eontumacîier  ohedire  contempserit,  débité  puniatur  ';  ne 
scilicet,  quôd  plerique  jactabant,  honestè  potiùs  quàm  necessari6 
obstringi  obedientiœ  videretur*,  tantàque  Patrum  consensione  finita 
ttt  sessio ,  ut  actis  hœc  verba  inserantl^r  :  «  Quibus  constitutionibus 
lectis,  concilium  eas  uniformiter  approbavit  et  conclusit.  » 

Ifi  sunt  illi  duocanones  relati  superiùs,*de  quorum  sensu  agitur. 
Sed  ipsa ,  credo ,  rei  séries  persuadet ,  non  alium  esse  posse,  prœter 
emn  qaem  tuemur  :  nempe  ut  in  fidei ,  schismatis ,  reformationis 
casQ,non  tantùm  Constantiensi ,  sed  etiam  cuicumque,quocumque 
tempore,  et  quftcumque  causa  congregato  concilie  generali,  obe- 
dieoUam,  à  Papa  etiam ,  prsestari  oporteat. 

CAPUT  XIV. 

Vana  suffugia,  ex  ipso  concilii  scopo  ac  verbis  ,  confutantur. 

Certë  cùm  Constantiense  concilium  in  his  sessionibus,  duplicis 
gmeris  décréta  protulerit ,  quarum  alia  propriè  ad  concilium  Con- 
stantiense pertineant,  alia  ad  omne  concilium  protendantur ,  utrius- 
que  geoeris  decretis  certam  notam  adhibuit.  Et  tertise  quidem  ses- 
Boni  décréta  qui  legerit ,  statim  animadvertet  ita  decerni  :  «  Quôd 
istod  concilium  non  débet  dissolvi  :  quôd  ipsum  concilium  non  potest 
traosTerri  :  quôd  qui  interesse  debent  huic  concilie,  non  recédant  '.  )^ 
TuDc  sessionibus  iv  et  v  multa  in  eumdem  sensum  de  hoc  concilia 
proprîè  decernuntur  ;  quam  notam  si  haberent  omnia  synodi  décréta, 
libaiter  fateremur  non  posse  protendi  ad  omne  concilium  ea ,  quse 
de  isto  constituta  fuerint.  Nunc  cùm  concilium ,  in  sessione  v,  diserte 
scripserit ,  «  et  huic  concilio  et  cuicumque  alteri  concilie  generali ,  n 
etiam  à  Papft  deberi  obedientiam  ;  patet  sacram  synodum ,  quasi 
dedità  operà  occurrisse  eorum  effugiis ,  qui  ad  concilia  in  schismata 

^PtL  jéittae.,  de  ùuet.  Sed,  in  append.,  tom.  n  ;  Gers,  Leo„  Arrêt,  de  temp.  sui  hUt.^ 
*  Gpuc.  C9Mt,^  S€9$,  T.  coL  M.— S  ibêd,.  Sets,  m.  ool.  18. 


164  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

habita,  aat  ad  solum  schismatis  tempos  horum  decretorum  veri» 
detorqueant.  ' 

Hoc  certè  suffugiam  post  Basileensem  conteDtionem ,  aoctore  Tar- 
recrematft,  primùm  emersit.  Is  enim,  cùm  auctoritatedecretorum 
Ck>iistantîensiuni  vebementissimè  premeretur ,  primus  omnium  cou- 
tendit,  «  quidquid  verba concilii  in  sono litterœ prétendant,  »  tamen 
aliter  quàm  sonant  intelligenda  esse  ;  diOicillimumque  esse  observare 
Gonstantiense  decretum  de  obedientift  à  romano  PontiGee  débita , 
«  nisi  decretum  illud ,  ad  aliam  trabatur  intelligentiam ,  quàm  yerba 
in  superGcie  prœtendant  ^  »  Itaque  commentum  illud  excogitaTit, 
decretum  Gonstantiense  ad  solam  scbismatis  causam  restrmgendum  : 
ex  quibus  satis  constat ,  virum  acutissimum  semel  iterùmque  ac  ter- 
tio verborum  concilii  perspicuitate  summft  eô  esse  deductum,  ut, 
répugnante  litterà ,  ad  bunc  sensum  comminiscendum  causse  neces- 
sitate  se  fuisse  abreptum ,  ullrô  Tateretur. 

Quare  qui  eum  secuti  sunt ,  nihil  aliud  quàm  ludibria  protulerunt. 
Et  quidem  commemoravimus ,  quàm  aliéna ,  non  modo  à  sensu , 
verùm  etiam  à  verbis  horum  decretorum  dixerint ,  qui  Gonstantiense 
concilium  huic  concilio  duntaxat,  non  autem  aUis,  auctoritatem 
eam  tribuisse  respondent  ;  cùm  Patres  Gonstantienses  diserte  son- 
pserint  :  a  Papam  hujus  concilii,  et  cujuslibet  alterius  concilii  ge- 
neralis  prœceptis  teneri.  » 

Nec  minus  absurde  DisquisUianis  auctor ,  pro  conGrmando  Turre- 
crematœ  sufTugio  hoc  argumentum  proposuit  :  ce  Goncilium  istud 
(Gonstantiense  scilicet)  fuit  continuatio  Pisani  concilii  ad  civitatem 
Gonstantiensem  translati  :  ex  actis ,  Pisanum  verô  pro  sublatione 
dicti  schismatis  congregatum  fuerat  :  item  ex  actis  *  :  »  ergo  ad  schis- 
matis causam  illa  Pontificibus  prœscripta  obedientia  revocatur.  Qu£ 
jactata  ad  speciem  jam  ex  gestorum  série  evanescunt.  Esto  enim ,  ur- 
gentissima  causa  Pisani  concilii  fuerit ,  extirpandum  schisma  -,  tamea 
ex  actis  docemur ,  accessisse  aliam  haud  minus  necessariam ,  liempè 
reformationem  in  capite  et  in  menibris  '  :  tùm  continuatam  in  urbe 
Gonstantift  Pisanam  synodum,  tria  suscepisse;  fidem  exponendam, 
extirpandum  schisma,  reformandam  Ëcclesiam  in  capite  et  in  mem- 
bris  ;  atque  in  his  tribus  ab  ipso  PontiGee ,  non  tantùm  huic ,  sed 
cuicumque  concilio  genercUi,  praestari  obedientiam  oportere.  Ergo 
pessimâ  Gde,  décréta  concilii  sessionum  iv  et  v ,  ejus  gestis  dictisque 
apertè  reclamantibus ,  ad  solam  schismatis  causam  restringuntur. 
Quo  etiam  factumest,  ut  qui  his  solutionibus  uterentur ,  subesse 
tamen  aliud  facile  persentiscerent ,  ut  de  Turrecrematft  vidimus.  P. 

t  Turrec,  Aeip.  ad  BatiL,  part!  u.  n.  2  et  4.  t.  xiii.  Cône.»  o.  1711,  an,^*Dl$q„  n.  T6,  n. 
p.  27.-«  I  Conc.  PU,,  Se**»  xn,  tom.  u.  col.  2203;  Oonc.  ContU,  Se**,  U|  ui|  Titf.  iS«p«4  ci* 


CLERI  GALLIGANI,  LIB.  V.  165 

nrà  Gonzalez ,  postquàm  ad  tempos  schismatis  dubiiqoe  Pontifi<^ig 
Yerba  restrioxit ,  subdit  tamea  :  «  Forsan  vero  incautè  ia  dilfiûitione 
ioâ  Yerba  posaerunt ,  quœ  videntur  ampliùs  aliquid  sonare  K  »  Quis 
?er6  non  existimet  incautum  potiùs  fuisse  Gonzalem ,  quàm  tôt  sa- 
pieotissimos  Patres  ac  tbeologos  ita  incautè  locutos,  ut  nec  ipsi  eo- 
imn  Terbomm,  quse  tam  accuratë  selegerint ,  sensum  intelligerent? 

Jam  quod  Bellamiinus  quo  uao  vel  maxime  adversariorum  causa 
nititor,  dixit,  ex  décrète  Constantiensi ,  subjectum  fuisse  eonciliis 
Papam  dubiam ,  adeoque  non  jam  Papam.* ,  manifestam  absurdita- 
tem  pne  se  f^t;  nempe  ut  concilium ,  cùm  sibi  et  cuicumque  con- 
cSo  asserit  collatam  immédiate  à  Chrislo  potestatem ,  etiam  in  Pa- 
psm,  tanto  conatu  nibil  agat,  quàm  ut  eonciliis  eum  qui  non  sit 
Papa,  subjiciat  :  quo  nibil  est  absurdius.  Deinde  observatum  à  nobis 
est,  Papam  dubium,  qui  jam  pro  Papa  non  sit ,  intelligendum  esse, 
non  in  quocumque  scbismate;  sed  in  eo  schismate,  ubi  est  inextri- 
cAUe  dubium  juris  et  facti  ' ,  quale  erat  illud  sehisma  post  Urbanum 
^Talis  autem  casus  est  rarissimus  ;  quippe  qui  post  Christum  na- 
tal ,  semel  tantùm  contigit.  Hinc  argumentum  :  Constantiense  con- 
cffium  nunquam  adhibuit  illas  voces,  quibus  generaliores  ac  latiùs 
fuscnulte  esse  possint,  ad  exprimendum  eum  casum,  quo  nuUus 
€st  rarior  et  infrequentior  ;  atqui  bis  vocibus ,  quas  Constantiensis 
adhibuit  synodus  :  quicumque  :  quàcumque  dignilate  :  cuicumque  con^ 
^îitOynuUœ  generaliores  reperiri  possunt;  ergo  Constantiense  con- 
cilium non  eas  adhibuit,  ut  se  ad  infrequentissimum ,  ac  tôt  rétro 
sscQlis  semel  tantùm  cognitum  casum  adstringeret  ;  cùm  praesertim 
sacrasynodus  alias  futuras  synodes,  non  modo  animo  prœvideret, 
sed  îpsa  etiam  decretura  esset.  Neque  enim  quisquam  ignorât  cano- 
nem,  Frequens,  sessionis  xxxix^,  quo  de  décennie  in  decennium 
habenda  concilia  generalia  decernuntur  ;  atqui  illa  concilia  non  omnia 
futara  erant  sub  dubio  PontiGce  :  ergo  concilium  Constantiense  non 
ea  tantùm  concilia  prœvidebat,  qussub  dubio  Pontifice  futura  essent. 
Atqui  eonciliis  quibuscumque  futurissubjiciebat  Papam;  ergo  etiam 
sobjiciebat  iis,  qus  à  Papa  indubitato  haberentur. 

Prsetereà  demonstravimus  '  totam  Ecclesiam  sehisma  elisuram, 
adeo  abfuisse  à  restringendft  ad  Papam  dubium  concilii  potestate, 
ut  etiam  intelligeret ,  ne  in  Papam  quidem  dubium  valituram  eam, 
nia  absolutè  valuisset;  neque  tolli  potuisse  dubium  Papam,  qui 
in  saà  obedientift  certus  haberetur,  nisi  et  illud  constitisset ,  cer- 
tam  etiam  Papam  in  concilii  generalis  potestate  esse.  Hinc  illa  ma- 

1  G<m„  de  infttU,  A.  P„  diipat.  xni.  saet  t.  S  10.  n.  3.  p.  671.  —  t  Bell.,  de  Conc,  auct,, 
Bb.  11.  eip.  19.  —  i  nd.  Sup.,  cap.  u;  ei  toc.  SplcU.  Aie  dl.  —  4  Conc.  Con$t.,  Sesi,  zxzxz. 
^»l.— *  Sup.  hoc.  U0„  cap.  n»  X,  a. 


166  I^EFENSIO  DECLARATIÛN)S 

ifiiarunt,  causam  sohbmatis  ad  cotttiliom  générale  ddvoltftaiii,  tMlf 
^uidem  proptcAr  illum  singcilarein  ca^utn,  sed  quôd  ^gotarid 
«cascis  noû  aliâ  potestate  difBnleDdds  esaet ,  qaàm  ôft  qnft  oteMH 
tsasusdifBnirisolerent.  Qûrnsi  universaflcdesîaantensatiatti  byiio>^ 
-dam ,  multô  tnagls  post  eam ,  atque  in  Gonstandensi  ootK^Ho ,  de^ 
daravit. 

Tùm  illud  constat ,  Constantietisein  synodum ,  non  modo  de^^llfctiii- 
^endo  schismate ,  sed  etiam  de  exponèndft  Bde  ^  ac  relforlMtidl 
ttisciplinà  fuisse  sollicitam.  Id  enim ,  etEodea»  mala ,  et  bnlbi  «on- 
vocaUoois ,  et  ipsa  sacrœ  synodi  jam  indè  ab  mitio  prof^isiD  posto^ 
tebant.  Atqui  expositio  fidei  ac  reformatio  d»dplinœ ,  non  ad  sdUDll 
schismatis  tempus,  sedadomniaEcclesiœ  tempora  protendKtar.  Erg^ 
^bsurdam  est  ad  solum  talis  schismatis  tempus  restringere  coiieili 
BoUicitudinem. 

Postea ,  sacra  synodus  non  pis!  certo  Papa  constitnto  refbrmatio- 
nem  aggressura  erat.  Ergo  cùm  docuit,  in  reformationis  causa  Pa*^ 
pam  concilio  subesse  oportere,  non  Papam  dubium ,  sed  certum  ,  et 
nb  ipsâ  synodo  constitutum  cogitabat.  Neque  enim  quis  negaverR 
sacram  synodum ,  cùm  sessionum  iv  et  v  décréta  conderet ,  qiis 
deindè  actura  erat  animo  providisse.  Im6  potiùs  in  ipsis  fnitHS  cerià. 
fundamenta  ponebat,  quibus  cssterœ  synodi  actiones  et  ordinailoiies 
suo  tempore  struerentur.  Id  autem  volebat  maxime,  ut,  Pape  coq- 
stituto,  reformatio  Geret;  utque  eam  nullus  hominum,  ac  ne  qiii- 
dem  ipse  Papa  prohibere  posset.  Id  ergo  agebat ,  ut  Papam  etiam 
certum ,  atque  ab  ipsà  synodo  constitutum,  conciliaribus  decretis 
oblîgaret. 

Hic  verô  omnem  absurditatem  exsuperat  illa  responsio,  qoam 
auctor  Doctrinœ  Lovaniensium  prodidit  ^  :  nempe  ut  in  synodo  Con- 
stantiensi  reformatio  nihil  aliud  sonet ,  quàm  ipsam  extinctionem 
schismatis.  Quo  loco  verba  ilia  de  reformalione  faciendâ  in  capiie  et 
in  men^risy  intelliguntur  :  in  capiie  y  se\x  capitibus  schismatids  ^  qum 
scilicet  capita  schismatica  à  synodo  in  ordinem  cogerentur  :  quo  ni- 
hil excogitari  possit  absurdius  ;  sed  tamen  ad  hsBC  absurda  redigun- 
tur ,  qui  perspicuis  synodi  verbis  atque  sententiis  commenta  sua 
assuunt. 

Itaque  postulamus  ut  ex  ipsis  consuetis  synodi  Constantiensis  lo- 
cutionibus ,  synodum  Constantiensem  intelligant.  Certë  sacra  syno- 
dus, sessione  xy,  sic  decemit  :  «  Ne  quis  ullo  modo  prohibeat  ad 
Sedem  apostolicam ,  aut  romanam  curiam ,  hoc  durante  condlio , 
vel  ad  ipsum ,  et  quaecumque  alia  generalia  venientes  *.  »  En  sessione 
XV  easdem  plané  voces ,  quas  in  v  legimus.  Dicant  boni  expositores 

i  Doci.  Xovon.,  p.  t4.— t  Conc.  Corm.^  Sess.  xt.  col.  14T, 


CLERl  GALLICANI,  LFB.  X  167 

frtfeBrfttoBein  eam  sv  MUÉiai»,  wm  ad  oames  sfûoAù&j  sed  ad  eas 
que  m  schismate  fiant  pertfoere.  Itom  ses^ne  xtvi  fit  decretutii 
cnaliàc  daasQià  :  «  Salvis  iis  cpue  in  hoc  pnoesenti ,  «t  in  diis  qui- 
fcnpomqae  geBcaradîbusiMSneilîîsfieri  soterent^  :  »  quse  eùm  ad  om*- 
^ajiaoâoB  perttnere  necesse  sit ,  sessionis  y  Terba ,  non  minas 
,  nec  mints  patere  constat  Deniqtre  in  ipsâ  bullà  Inter  tune- 
!|w  y  9ftoro  approbante  condKo ,  iuoc  jobentar  :  nempe  interrogari 
^aHWis  ITicle^snii  soapectum  :  a  Utrùm  credat  quod  quodcumqUîe 
ifCMOflimn  f;0nerale  et  etiam  Gonsfeantiense  universalem  Ecclesiam 
itet  *.  »  En  iternm  ac  t^tiô  constanlique  ienore  quodcumqaie 
nnà  cum  conoilio  Constantiensi  omne  ooncilium  compre- 
:  que  nihil  est  clarius  ad  ipsius  Gonstantien^s  concilii  voces 
ftlMpretandas ,  constituendamque  sententiam. 

CAPUT  XV. 

Ex  sesstone  yiii  concIUl  Gonstantlensis ,  sessionis  v ,  sensns  asserltur. 

Aind  argumentum  exsorgit  ex  sessione  yiii  pro  vero  et  nativo 
GoBstantiensium  canonum  sensu ,  quem  tuemur.  Eà  sessione  refe- 
itiatar  ac  damnantur  Viclefi  propositiones  xlv.  Ex  bis  Gajetanus  ac 
IBooIaiis  Dubois  quasdam  seiigunt',  quarum  condemnatio  nobîs 
officiât  :  octayam  :  <(  Si  Papa  sit  prœscitus ,  vel  malus ,  et  per  conse- 
queos  membrum  diaboli ,  non  habet  potestatem  super  fidèles  sibi  ab 
aliqno  datam  ;  nisi  forte  à  Gœsare  :  »  propositionem  xli  ,  banc  scili- 
eet  :  «  Non  est  de  necessitate  salutis ,  credere  romanam  Ecclesiam  esse 
supremam  inter  alias  Ecclesias.  » 

Acnequidomittamus,  proferunt,  item  JoannisHussi  proposition 

nés  damnatas  :  septimam  :  <c  Petrus  non  est  nec  fuit  caput  Ecclesise 

aaocts  catbolic»  \  »  Inculcant  etiam  illud ,  quod  Martinus  V,  bullà 

Inter eunctas,  quemlibet  de  haeresi  Viclefi,  aut  Hussi  suspectum, 

aacro  approbante  concilie ,  sic  interrogari  jubet  :*  «  Utrum  credat 

qoôd  beatus  Petrus  fuerit  vicarius  Christi ,  habens  potestatem  ligandi 

et  solyendi  super  terram  ?  Utrum  credat  quôd  Papa  canonicè  electus, 

qui  pro  tempore  fuerit ,  ejus  nomine  proprio  expresso ,  sit  successor 

beati  Pétri ,  habens  supremam  auctoritatem  in  Ecclesiâ  Dei  '  ?  »  Ex 

bis  igitur  taie  conficiunt  argumentum  :  Si  Ecclesia  romana  suprema 

est  \  si  Papa  habet  supremam  auctoritatem  in  Ecclesiâ  Dei  ^  ergo  con- 

ciliam  générale  non  est  supra  Papam  ,«ut  Ecclesiam  romanam  -,  ergo 

«  ConcU,  Cotui.,  Sess.  xxti.  col.  307.  —  t  BuU.,  iDler  cunctai.  post.  Sess.  zlw,  col.  268.  — 
•  Ofet,,  de  auet.  Pap.  et  Conc.  tract,  i  el  ii.  pass,  post  lom.  m  ;  Summ,  S,  Thom.,  edit, 
l^'»  IWT;  Di9q„  art.  it.  h.  61  el  ieq.;  Doct.  Lov.,  pag.  68  elseq.;  nd.  Seês.  tiu.  Cône. 
Cmu,,  OBl.  41, 47.  .4  nd.  Sas.  vf.  ConcU.  ConfU,  col.  480.—  »  BuU,  Mer  cmcias,  (oc. 
Smat. 


168  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

sessionum  iy  et  y  décréta  non  de  Papft  absolatè ,  sed  de  Papa  dabi^ 
ac  de  scbismatis  tempore  intelligeada  sunt. 

Yaleat  plané  illa  consecutio ,  nisi  et  à  synodo  pneYisa  di 
et  ab  ipsà  quoque  apertè  soluta  est.  Sed  quid  Constantienses  Pai 
addiderint  Yideamus;  nempë  post  relatam  Viclefi  proposttî 
illam  :  a  Non  est  de  necessitate  salutis  credere  romanam  Eccl< 
esse  supremam  inter  alias  Ecclesias,  »  statim  subjicittnt  :  a  Error, 
per  romanam  Ecclesiam ,  intelligat  uniYersalem  Ecclesiam ,  aut 
cilium  générale,  autproquanto  negaret primatom  summi  Pon 
super  alias  Ecclesias  particulares.  »  En  quàm  diligenter  Constantii 
ses  Patres ,  et  Martinus  V  locuti  sunt  :  en  ut  Ecclenas  pariicularm 
non  totam  ipsam  Ecclesiam  catholicam ,  uno  ore  aliquid  dece 
tem ,  PontiQci  submiserint.  Indè  nimirum  nostri  sua  illa  sumpsera 
«  dandam  esse  supremam  et  plenam  PontiQci  potestatem ,  sed  i 
comparatione  ad  fidèles  singulos ,  et  ad  particulares  Ecclesias.  »  Ii 
Gerson  noster  in  ipsâ  Constantiensi  synodo  prœdicabat  ;  ita  in  eod 
concilio  totidem  Yerbis  docebat  Gersonis  magister  Petrus  de  Alliai 
cardinalis  ^ ,  quo  maxime  auctore  YÎclefiana  hseresis  damnata 
H8ec  profitebantur  qui  in  synodo  docebant ,  qui  synodum  d 
tem  audiebant  :  hœc  ipsa  Martinus  Y  sua  facit ,  cùm  décrétai!  h 
cunctasy  concilii  Yerba  inscrit,  et  ipsâ  synodo  approbante  conCrmat 

Instat  Cajetanus,  nihil  obesse  sibi  hœc  Yerba  concilii  à  Martinol 
approbata  ;  cùm  istud  a  quôd  primatus  Papse  sit  super  Ecclesias  pa^ 
ticulares ,  sit  sermo  afflrmatiYUs  de  primatu  super  particulares ,  i 
non  negatiYus  de  primatu  super  uniYersalem  Ecclesiam  *.  »  QuodP. 
Tbyrsus  Gonzalez,  Cajetanum  secutus,  sic  exponit,  a  utYiilliQS 
censura  à  Martino  Y  approbatœ,  solùm  sit  de  fîde  romanum  PoDti- 
ficem  habere  primatum  supra  singulas  Ecclesias ,  et  Yi  illius  non  sit 
de  fide  habere  primatum  supra  Ecclesiam  uniYersalem  ut  congre^ga- 
tam  in  concilio  :  »  addit  quôd  «  ibi  sic  adstruitur  primatus  romani 
Pontificis  super  Ecclesias  particulares,  ut  non  negetur  super  Eccle- 
siam uniYersalem  *.  »  Haec  ille ,  hœc  alii ,  non  perpensft  rerum  série, 
res  magnas  Yanis  distinctiunculis  conficere  soliti ,  in  hune  locum 
memorant. 

Sed  profectô  nimis  scholasticâ  subtilitate  ludunt  :  quasi  Yerô  dece* 
ret  sanctissimam  synodum,  dum  deditft  operft  id  agit,  ut  contra 
Yiclefum  explicet  quid  sit  de  necessitate  salutis ,  in  Ecclesiœ  romao^ 
primatu  profitendo ,  aliquid  eorum  omisisse ,  quae  de  necessitate  sa- 
lutis credere  oporteat.  Atqui  ex  concesso ,  nihil  dicit  de  primatu  ro- 
mani Pontificis  super  ecclesiam ,  ut  est  uniYersalis ,  et  illud  tantùm 

i  Gers,,  Serm,  in  fèit.  S.  AfU.,  ton.  ii.  p.  3SS  ;  Petr.  JUlac,  tract,  de  Bcd,,  ib*  <«  «Ff^ 
— t  Fid.  Cajet,,  toc.  Jam  cil.  —  s  Gom,^  de  infiill,,  difp.  xui.  lect,  t.  S  S*  n.  >•  P*  ^^' 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  V.  169 

asserit,  primatum  eum  agnoscendum  super  parliculares  Ecclesîas. 
Ego  hoc,  npn  illad,  de  necessitate  salutis  credendum  esse  définit; 
stalque  mconcossum ,  quod  sessionibus  iv  et  y  de  concilii  summa  et 
abscîuta,  etiam  in  ipsum  Papam  potestate ,  decreverat.  Huie  doctrinœ 
coogniit  îlla  Martini  Y  interrogatio  quam  diximus  ;  non  enim  quœri 
jabet  :  utrum  credant  quôd  Papa  habeai  mpremam  aucioritatem  su- 
fer  EeeUnam  Dei  ;  sed ,  utrum  habeat  supremam  in  Ecclesiâ  Dei  : 
qood  à  nobis  est  aUbi  luculentè  explicatum^ 

lam  yerô  ex  bis  argumentum  conficimus  :  Quod  est  ita  positum  à 
ooDcilio  Ckinstantiensi ,  ut  ex  illo  tota  papatûs  ratio  exponatur ,  erro- 
lesque  contra  papalem  potestatem  suborti  condemnentur ,  id  non  ad 
tempus  schismatis ,  aut  ad  Papam  dubium ,  sed  ad  ipsum  papatum , 
qoaUs  est  à  Christo  institutus ,  et  ad  omne  tempus  pertinet  :  atqui  id 
qood  est  sessionibus  iv  et  y  de  Papa  definitum ,  ita  se  habet ,  ut 
exindë  tota  papatûs  ratio  exponantur ,  et  papatui  oppositr  errores 
cood^nnentur ,  ut  patet  ex  prsdictis  :  ergo  quod  est  de  Papft  in 
sessionibus  iy  et  y  definitum ,  non  ad  Papam  dubium ,  aut  ad  schis- 
matis tempus  ;  sed  ad  omnia  tempera ,  et  ad  ipsum  papatum ,  qualis 
esti  Christo  institutus,  pertinet;  contra  quod  adYersarii  interpreta- 
bantor. 

CAPUT  XVI. 

Meos  Msslonis  v  ,  ex  caplte  Frequens ,  et  ex  caplte   Si  vero  sessionis  xxxix 

demonstratur. 

Haad  minus  Yalida  argumenta  deducuntur  ex  sessionis  sxxix  mul- 
tis  capitibus ,  quae  sigillatim  pensitanda  erunt. 

Primum  occurrit  caput  Frequens*,  quo  capite  synodus  Pontifici- 
bos  legem  figit,  eamque  muItipUcem.  Primùm  enim  decemit  ut 
summus  Pontifex  certis  temporibus ,  et  quocumque  decennio  syno- 
dum  generalem  habeat;  deindè  ut  in  fine  cujuscumque  concilii  Tu- 
turc  coQcilio  locum  assignare  teneatur  :  tùm,  ne  id  faciat,  nisi  con- 
sentiente  et  approbante  concilio  :  postea  ut  ad  defectum  Pontificis,  ab 
ipso  concilio  is  locus  assignetur,  Yaleatque  couYOcatio  etiam  sine 
Pontifice  facta  à  concilio  :  postremô,  ut  Pontifex  tempus  concilio 
pnestitutum  abbreviare  quidem  possit ,  non  tamen  prorogare.  Sic 
prsscribit  rem  quamdam ,  eamque  maximam ,  quam  quocumque 
decennio  romanus  Pontifex  facere  teneatur  y  adeôque  ligari  putat 
decreto  à  se  facto  Papae  conscientiam.  Ergo  manifesté  dat  legem 
summis  futuris  Pontificibus  :  quibus  ?  Dubiisne ,  ac  tempore  schis- 
matis lantùm  ?  Absurdum  ;  cùm  hsec  certis  determinatisque  tempo- 
ribus, post  quinquennium  scilicet,  exindè  post  septennium,  ac 

1  Fid,  In  append,,  Ub.  x.  cap.  3.<*  a  Conc  CotuU,  Seu,  xxxu.  col.  238* 

XTI.  8 


t70  DEFENSIO  DEGLARATIONIS 

deinceps  post  quodcumque  decennium  exequenda,  dqIIo  ropi 
schismatis ,  edicto  perpétua  sanciantur.  Quare  decretum  istod  M| 
nus  V  jatn  electus,  jam  agnitus,  jam  indubitatus  Pontifex  eA\ 
«xecutus.  Nempë  sic  decernit  sessione  xliy  :  «  Cupientes  ac  ?( 
decreto  hujus  concilii  generalis  satisEacere,  inter  alla 
quod  omDioô  generalia  concilia  celebrentur  in  loco ,  quem 
Pontifex ,  per  mensem  ante  finem  hujus  condiii , 

approbante  concilio,  deputàre  et  desigmare  tenbatcr, 

consentiente  et  approbante  concilio,  civitatem  Papiensem 
prssentium  deputamus  K  »  Ex  eodem  decreto ,  sub  eodem! 
Pa[Hense  concilium  et  inchoatum  est ,  et  Senas  deindè  li 
probante  concilio  :  ex  eodem  decreto,  Basileense  Concilium 
dem  Martino  Y  indictum ,  et  ab  Eugenio  IV  celebratum  fuit 
alia  deprompta  ex  capite  Frequens,  Martinus  V  et  Eugenioslf' 
essent  executi ,  ut  huic  decreto  satisfœerefU ,  nisi  inteUi 
non  tantùm  ad  schismatis  tempus,  sed  ad  omnia  temport; 
tantùm  dubiis,  sed  etiam  indubitatis  pontificibus,  legem 
tutam. 

Cur  autem  sessione  xxxix  omnibus  PontiGdbus  legem  ponoat^ 
k  futuris  quibusiibet  conciliis  poni  posse  decemunt?  Cur, 
nisi  quia  sessione  v  quemlibet,  quàcumque  dignUate,  papaU 
€uilibet  concilio  generali  subditum  decreverant?  Ergo  omnibosl 
tificibus,  neque  minus  certis,  quàm  dubiis ,  conciliarem  pote 
ipsa  synodus  anteponit  ;  sessionis  xxxix  fundamento ,  jam 
inîtiis,  sessionis  scilicet  v ,  solide  providenterque  jacto. 

Neque  objiciant  caput  Frequens,  de  conciliis  quocumquedc 
celebrandis ,  nullius  jam  esse  roboris.  Neque  enim  hic  quœrimt 
Ecclesiœ  usu  atque  consensu ,  hi ,  qui  disciplinam  spectant, 
aboleri  possint.  Id  certè  quaerimus  :  an  synodus  ConsteDli< 
se gesserit ,  ut quœ  existimaret  summos  etiam  Pontifices, ia 
schismatis,  in  reformationis  causa,  conciliis  oscumenicis  essej 
riores.  Certè,  caput  Frequens  ad  reforma tionem  pertinebat, 
Patres  intelligerent  tantam  esse  tamque  inveteratam 
disciplinœ  corruptelam ,  ut  nonnisi  per  frequentia  concilia  st 
temporis  reformari  possit. 

Quo  ex  loco  argumentum  nostrum  ita  potest  confirmari  : 
Patres  Constantienses  sessione  y  decemebant,  cuicumque 
generali  à  quocumque  parendum ,  hoc  certè  decreto  iotf 
comprehendi  ea  concilia ,  quse  ipsi  vel  maxime  imperaturi 
ideô  enim  usi  sunt  generalibus  vocibus  :  Huic  et  cuicunupt^ 
€oncilio  légitimé  congregato  :  atqui  ea  concilia  imperaturi  eriatu 

i  Cane.  Ccmt^  Seu,  xlit.  coI.sst. 


CLBRI  GALLICANI,  LIE.  V-  171 

elkm  rab  certis  indubitatisque  Pontificibus  baberentur  :  ergo  ea 
quoque  concilia  Pap®  anteponebant. 

Hoic  argamento  plurimum  lucis  accedii  ex  capite  Si  verà  ' ,  quod 
est  positum  in  sessione  xxxix  post  caput  Frequens.  Eo  capite ,  Con- 
sianlienses  decernunt  de  habendis  synodis ,  si  in  fuiurum  schisma 
orîrt  ecniingereL  Quo  loco  prsescribunt ,  quid  ipsi  contendentes , 
%mà  verà  conciliam ,  quid  denique  omnes  prœstare  debeant.  Hinc 
exsorgit  argumentum  :  Cùm  Constantienses  Patres  decernere  aggre- 
diontar ,  quid  agendum  in  tempore  schisma  lis ,  id  non  generalibus 
Tcrbis,  sed  expresso  nominatim  schismatis  casu ,  decernunt,  ut  le- 
geoti  patuit  :  ergo  certô  constat  singularem  schismatis  casumsingulari 
deereto  consideratum  ac  provisum-,  at  quœ  verbis  generalibus,  de 
fêoeunupie  concilio  légitimé  congregaio ,  sessionibus  iv  et  v ,  anteà 
dicta  essent ,  ad  omne  concilium  et  ad  omne  tempus  omninô  per- 
tinere. 

CAPUT  XVII. 

Mem  demoDStratur  ex  aliis  capitibus  sessionis  xxxix ,  SchelstraU  et  aliorum  SDiTugia 

prscluduntar. 

Sequitur ,  in  sessione  xxxix  caput  Quanio  romanus  Pontifex  ^  quo 
capîte  synodus  «  statuit  et  ordinat ,  quôd  deinceps  quilibet  in  roma- 
nom  Pontificem  eligendus ,  antequàm  sua  electio  publicetur,  coram 
suis  dectoribus ,  publiée  confessionem  et  professionem  fadat  infra 
scriptam  '.  »  Ergo  manifesté  omnibus  futuris  Pontificibus ,  etiam  in- 
dubitatis ,  etiam  in  Gdei  professione  faciendâ ,  legem  ponit. 

Objicit  Schelstratus ,  id  ne  quidem  in  synodo  Gonstantiensi ,  prœ- 
sentibus  Patribus  à  Martino  V  fuisse  observatum.  <«  Sed ,  inquit ,  is 
Pontifex ,  electione  factft  consecratus  fuit ,  ac  postea  fidei  professio- 
nem fecit'.  »  Tantus  scilicet  sacri  concilii ,  facillimique  decreti  con- 
templus  Martinum  cœperat ,  qui  aliis  synodi  decretis  tantfl  diligentià 
satisfecit  !  At  à  Schelstrato  quœrimus,  cur  non  ejus  rei  aliquod  mo- 
numentam  proférât? An  forte  in  bis  reconditis  gestis,  quae  toti  orbi 
bactenàs  ignorata,  à  se  primùm  édita  jactat,  fidei  professionem  in 
ipsfl  eonsecratione  factam  invenit  ?  Atqui  nihil  vetabat  quin  fleret, 
semel  quidem  privatim ,  coram  electoribus  ex  synodi  deereto ,  atque 
iterùm  publiée  in  ipsà  eonsecratione ,  sive  post  consecrationem  :  sed 
nempë  placebat  Schelstrato  ostentare  contemptam,  etiam  sine  causft, 
tantam  synodum ,  tantosque  fastus  ad  pontificiam  dignitatem  perti- 
nere  putat. 

In  eàdem  sessione  xxxix ,  duo  extant  canones ,  quibus  canonibus 

t  Cane,  CM8L,jSeu, iut.  col.  S39.— a/Md.^  col.  a4i.— •  SchelsU,  DUt.  jérUuerp.^  cap.  m. 


-ni  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

in  episcopis  transferendis ,  inque  spoliis  vacantium  Eodesianim  » 
piendis ,  aliisque  ejusmodi  rébus ,  quid  romano  Poûtifici  fiieieDdam| 
jMicrosancta  synodus  statuit  et  ordinai  ^ 

Occurrit  Schelstratus,  et  hœc  quidem  décréta  esse  confîtetur 
«  etiam  Pontifices  indubitatos  tangunt  :  sed ,  inquit ,  nuUàm 
injungunt-,  nuUam  mentionem  coactionis  faciunt;  pront  tamen 
ciunt  in  decreto  de  schismatis  tempore,  ubi  circa  Pontifices  tem{ 
illo  vi ventes ,  pœnas  etiam  privationis  papatûs  constituant  '.  )i 

Hsec  quidem  Schelstratus  objicit  *,  tanquàm  concilia  non  nisi 
adhibitâ  jurisdictionem  exerceant,  jaceantque  canones  innum 
in  corpore  Juris,  sacrisque  conciliis  editi,in  quibus  prohibition v 
licèt  anathematis  aut  pœnœ  cujusiibet  et  coactionis  mentions, 
âtat.  Âtprofectô  ssepè  sufficit  simplici  interdicto  ligar  conscien 
quod  synodus Constantiensisapertè sibi  tribuit in  capite  Fn 
decernendo  scilicet ,  ut  Papa  ante  finitum  quodcumque  condli 
probante  concilio,  futuri  conciiii  tempus  designare  teneatur; 
BuUa  pœna  tamen  est ,  si  futurum  concilium  designare  Papa 
illud  ab  ipso  concilio ,  etiam  invito  Papa,  statim  designari. 
quis  ignorât,  pœnas  interdùm  judicum  prudentiœ  reservari, 
minus  obligare  ea  quae  conscientiae  relinquantur;  ut  miremor 
Schelstrato,  haud  indocto  viro,  lectorem  taUbus  deludi  nugis? 

GAPUT  XVIII. 

Idem  demoDStratur  ex  sessione   xl,  et  octodecim  tùm  propositis  refoi 

articulis. 

Atquehis  quidem  sessionis  xxxix  canonibus,  synodus  Coi 
tiensis  reformationem  aliquà  ex  parte  delibavit  :  cœterùm  tant 
opus  ad  vivum  aggressura  erat,  postquam  unus  Pontifex  constil 
esset.  Cùm  ergo  res  eô  devenisset ,  ut  abjectis  aliis ,  unus  si 
Pontifex  crearetur,  tùm  verô,  sessione  xl,  octodecim  articuli 
mationis  diù  examinati,  ac  per  nationes  in  reformcUorio  *  oblaii, 
ponuntur  cum  hoc  decreto'  :  quôd  a  futurus  Pontifex  per  Dei 
tiam  de  proximo  assumendus  (post  octo  scilicet  dies)  cum  hoc 
concilio,  vel  deputandis  per  nationes,  debeat  reformare  Ecci 
in  capite  et  in  membris,  et  curiam  romanam, antequàm 

1  Conc.  ConsL,  loe,  jam  cit.,  col.  241, 242.—  t  Schelst.,  loc,  eit,^  cap.  n.  p.  M. 

*  In  eâ  sjnodo ,  singui»  seonlin  nationes  de  singulis  rébus  qurnUonem  babeliant,  eli 
ni  iessionibus  tum  legebantur,  cûm  ab  omnibus  nationibus  ftieranl  approbata.  Bâc  i 
qucstiones  eô  diligenliûs  examinabantur,  quôd  nationes  libenliùs  inter  sese  coDsOia< 
liant.  Quapropter  in  sessionibos  publicis  unanimes  episcopi  decrelts  snbseribebaBl.  1^ 
Ihodus  oblinuit  quoque  in  concilio  Basileensi.  Beformatorium  iWud ,  de  quo  didtoriMi* 
XL  conciiii  Consianliensis,  constabat  ex  deputatb  nationum,  quibus  ea  cura  maodafesWt] 
«iBSBrereni et  proponerenl quscumque  sibi  refonnatione  indigère  Tiderentiir.  (MA 

a  Cmc,  Comt,,  Sc^$,  XL.  col.  243. 


CLERI  GALLICANI,  LIE.  V.  17^ 

eooeiliaiD  dissolvatur ,  super  articulis  qui  sequuntur ,  »  octodedn» 
iOis  scilioet  s»pë  memoraodis.  Hinc  autem  multa  argumenta  con- 
surgant. 

Primum ,  quod  jam  tetigimus  :  Reformatio  in  capite  et  in  membris^ 
qaà  sessionis  v  décréta  collimabant,  exciso  penitùs  schismate  et  electo 
Pontifice,  prœcessura  erat  :  ergo  in  eo  decreto  prœscripta  obedientia 
tuilibei,  cujuscumque  skUûs  vel  dignikUis,  etiamsi  papalis  existai, 
wm  ad  schismatis  tempus,  sed  ad  ipsum  quoque,  omnium  consensu, 
eoDStUutum  Pontificem  pertinebat. 

Atqae  at  pateat  sanctam  synodum,  in  sessione  y,  nihil  aliud  anima 
désignasse ,  quàm  id  quod  postea  executura  erat ,  stet  istud  argu- 
mentam  :  In  sessione  xl  ,  sancta  synodus  PontiGci  statim  à  se  eli- 
gendo  legem  dixit  :  ut  nempè,  cum  ipsft  synodo,  Ecclesiam  et  curiam 
in  capite  et  in  membris,  super  certis  articulis  à  synodo  praescriptis , 
reformaret  :  atqui  Pontifex  mox  eligendus ,  f uturus  erat  certus  et 
îndolHtatus  Pontifex  :  ergo  sancta  synodus  certo  etiam  ac  indubitato 
Pontifici  legem  dixit. 

Qoid  qoôd  articuli  omnes ,  vel  ferè  omnes ,  Ecclesiam  romanam 
ac  Sedem  apostolicam  spectabant  ?  Id  vel  tituli  docent  :  «  De  numéro 
et  qoalitate  cardinalium  ;  de  reservationibus  ;  de  annatis  -,  de  gratiis 
eipectMivis  ;  de  confirmationibus  èlectionum  ;  de  causis  in  romanà 
corià  tractandis  ;  de  appellationibus  ad  romanam  curiam  ;  de  officiis 
cancellari»  et  pœnitentiarise  ;  de  dispensationibus  ;  de  provisione 
Pape  et  cardinalium  %  *»  et  ejusmodi  cœteris  :  quœ  cum  absurdum 
ait  ad  schismatis  tantùm  tempora  y  et  ad  dubios  tantùm  Pontifices 
pertinere ,  omnia  tempora ,  et  indubitatum  quoque  Pontificem  de- 
flîgnabant. 

Ifeqae  obest  qaôd  de  bis  parùm  in  synodo  actum,  siye  curiales 
Tefomiationem  eluserint ,  seu  Patres,  negotiorum  mole  obruti,  secu- 
turo  ooncilio  multa  reservarint.  Neqae  enim  hic  inquirimus  quid 
gestom  dt,  sed  in  sessionibos  iv  et  y  quœ  mens  synodi  fuerit.  Gertè 
constat  eam  fuisse  mentem ,  ut  yel  maxime  reformatio  fieret.  Ergo 
etiam  constat  eam  fuisse  mentem ,  ut  indubitatus,  et  ab  ipsA  synoda 
constitotas  Papa,  quàm  maxûnè  synodo  obediret.  Nec  elusa  refor- 
aiatio  probat  synodi  auctoritatem  infirmam,  sed  forte  hominum 
aoimos  nimiùm  fuisse  perverses. 

Hidc  probationi  magnum  robur  accedit  ex  articule  xiii  octodecim 
illorom ,  qui  sessione  xl  propositi  sunt  :  Propier  quœ ,  ei  quomoda 
Papapoiiii  corrigi  et  depani  *.  Atque  equidem  miror,  quosdam  Lo- 
nmeosea  aliosque  censores  nostros',  eo  loco  abusos,  ut  sessionem  v 

t CMC  Qmti^  Seu»  XL. eoL 24S , 214.  —  t  /(Id. — I  DUquU.,  pag.  oo  et  6S;  Doci.  lùvmL^ 


174  DEFENSIO  DEGLARATIONIS 

everterent  :  quasi  sancta  synodus  sessione  xl  ,  oiDiiâ)QS  jam  dbn 
dientiis  congregatis,  in  integro  reliquerit,  an  Papa  in  coocilii  potes^ 
esset.  Neque  adverterunt  ea,  quœ  sessione  y  generatim  desigail 
essent ,  de  Pontifice  scilicet  Mité  punienio ,  sessione  xl  plenè 
intégré  perficienda  proponi,  expositis  specialibus  causis  atqne 
modis  ;  quse  adeô  non  pugnant  cum  iis ,  quœ  sessione  v  gesta 
ut  alterum  alteri  necessariô  conjunctum  coiligatumque  sîL 
certissimum  est  sessionis  xl  decretum  ita  esse  conditum ,  ut 
extinctum  scbisma ,  et  sub  indubitato  Pontifice  valeret.  Ergo 
nis  Y  décréta,  ex  mente  concilii,  etiam  extincto  scbismate ,  et  sobi 
dubitato  Pontifice  Yalitura  erant. 

CAPUT  XIX. 

Recapitolatio  eorum  qus  de  mente  concilii  dicta  sunt ,  solutio  objectomm 

Profectô  bœc  concilii  mens ,  bic  sensus  :  ac  si ,  malis  urgt 
ac  prseYaientibus ,  tanti  concilii,  de  reformatione  ad  ungoem 
ciendà ,  Yota  frustrata  sunt  ;  certa  tamen  fUndamenta ,  qnib« 
oiteretur ,  posuisse  juYabat.  Denique  si  quis  diligenter  antedicU 
penderit,  quoYO  statu  res  Ecclesiœ  essent,  quidve  illa  q>taret,  qi 
metueret ,  et  quo  indigeret,  tôt  malis  undecumque  prementibus, 
infando  scbismate  ad  cumulum  ferè  auctis,  facile  inteUig^, 
adsananda  Ecclesiœ  Yulnera  pertineret ,  ne  ad  solum  schismatiSyi 
dubii  Pontificis  tempus ,  proYisa  remédia ,  ipsaque  adeô  condGi 
creta  traberentur.  Et  ipsum  quoque  scbisma  aliud  postulabat, 
unicuique  factioni  addicti ,  suum  Pontificem  pro  certo  jactareat;! 
pontificii  nominis  auctoritate  mali  abuterentur ,  boni  etiam 
turbarentur  ;  atque  inter  scbismatis  mala ,  ac  prodendœ 
majestatis  metum  fluctuarent.  Quas  inter  angustias ,  tantaque 
sentia  et  mgruentia  mala ,  si  Patres  Gonstantienses  siln 
supremam  poteslatem  in  dubios  tantùm  Pontifices ,  xm  ilU 
morbis  inane  remedium  attulissent.  Quare  dubii  Pontificis,  nnU^ 
tenui  mentione  factA ,  altiore  et  communiore  ratione  suboixi 
Yerunt,  «  quemcumque  bominem,  quAcumque  ^ignitate, 
etiam ,  cuicumque  concilio  subjici  oportere;  «  ut  postea  omnes 
stiani ,  quocumque  tempore ,  et  quocumque  rerum  statu ,  sif6 
scbismate ,  siYe  extra  scbisma ,  seu  dubium  Pontificem ,  seu 
esse  crederent ,  supremam  conciliorum  agnoscerent 
eAque  acquiescèrent.  Quod  quidem  sancta  synodus  eo  hicelenl 
firmiùs  declarare  ac  definire  teneretur ,  quia  pars  maloruiB 
indè  proYenerat ,  quôd  muiti  non  satis  synodo  Pisanœ  credi( 
Jam  Yerô,  bis  explicatiS)  nibil  est  facilius  quàm  adY< 


GLERI  GALLICANI,  LIB.  V.  175 

omiia  «gomenta ,  atqae  axiomata  in  eoram  caput  retorqaere. 
Nempe  bis  agebant  regulis  IntelligeiUia  dictorum  ex  cousis  est  assu^ 
jneMb  diemdi  ^  Nos  Torô  id  fecimus,  atque  ex  causis  qaibus  collecta 
est  sjïiodaB  ;  cùm  ill» ,  non  ad  scbismatis  tantùm,  aut  ad  dubii  Pon- 
tifie» tempus ,  sed  ad  omnia  Ecclesiœ  tempora  referantur,  ejus  quo- 
que  décréta  ad  omnia  tempora  patere  docuimus.  Ex  contextu  fa- 
eimia  nimUrpreiaiio*.  Nos  verùgesta  omnia  ab  ipsà  origine  repetita 
lerotTimiis^  atque  bine  doctrinam  et  Parisiensium  et  Ecclesiœ  galli- 
cam  fixam  invictamque  esse  monstrayimus.  Ubi  est  apparens  aliqua 
amiraiiaio,  eapienda  interpretoHo  est,quœ  toUai  eontradictUmem^. 
Id  verô  meminerint  ;  id  enim  semper  agunt,  ut  synodi  inter  se  décréta 
coBunittant ,  nec  anum  ex  alio  élucident,  sed  evertant.  Sic  ea  qu» 
in  Videfiam  à  synodo  Gonstantiensi  intorta  sunt  sessionè  viii  ;  sic 
nformationem  sessionè  xl  propositam,  in  ipsis  synodi  sessionibus  iy 
et  V  décréta  convwtunt.  Nos  ita  conciliamus  omnia,  ut  sibi  cohœrere, 
et  eodem  ubique  tenore  prooessisse  constet.  Jam  cùm  ex  optimis 
r^gidîs ,  qiias  ipsi  adversarii  adducebant ,  sacrosanctœ  synodi  men- 
teo  in  sessionum  iv  et  v  decretis  liquidô  exposuerimus,  baud  minus 
luealenter  earum  sessionum  invictam  anctoritatem  adstruemus. 

CAPUT  XX. 

Seaikntai  it  et  v  leqaê  ae  rellqals  conclIH  œcumenlci  auctoritas  constat  :  an  valeat 
fieOannioi  respoosio,  earum  sesalonum  décréta»  à  FlorienUnà  et  Latétanenai  . 
tyoodis  antlqaata  ? 

Ac  primûm  auctoritas  sessionum  iv  et  v  baud  alio  fundamento 
nilitiir,qiiim  quo  tota  synodus  ;  ipso  nenipè  concilii  titulo  :  *«  Sancta 
syaûdus  Constantiensis  in  Spiritu  sancto  légitimé  oongregata,  gène» 
nk  coocQium  faciens ,  Ecdesiam  catbolicam  militantem  repriesen-- 
tu»,  etc.  » 

Hec  de  se  statim  synodus,  prorsùs  synodorum  generalium  more. 
Qucrimos  à  nostris  censoribus ,  an  bunc  titulum  sessionibus  iv  et  y 
detraelam  velint  ?  Si  velint ,  non  catbolica,  sed  mendax  est  sy nodus^ 
pre  onhrersali  sêse  vendîtans;  si  nolînt,  aut,  volentes  licèt,  ipsa 
mcte  synodi  reverentia  cobibet ,  fateantur  necesse  est,  sessiones  iv 
etv  eà  auctoritate  niti,  quà  nulla  major  esse  possit. 

Aitqoidem  Beliarminus,  «  Gonstantiense  oonciKam ,  quantum  ad 
primas  seasiones,  ubi  définit  concilium  esse  supra  Papam,  in  concilio 
noTBalino,  et  Lateranensi  ultimo  reprobatum^.  »  Anne  expresso 
Mnine  ooncilii  Gonstanttensis ,  ut  sanè  oportebat  ?  Sic  enim  et  An* 
nttiienfii8,et  Epbesina  illa  nefaria  synodus  expresse  abrogatœ  et 

JIMifii.,  ■•  M;  nd. Sup., ctp. ui.~i mtqui$„ n. si. — •  IMm ii« 80. — 4 Bellt Ub,  dar 


176  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

condemnatiB  sunt.  âd  igitur  Floreotlna ,  aut  Lateranensis  iUa  alUma 
synodus ,  Gonstantiensem  synodum  notaviC  uUo  modo  ?  Nusquàno. 
Sed ,  aiuDt ,  contraria  décréta  protulit.  Ergo  jam  non  concilio  abro- 
gatur  auctoritas  :  sed  ipsa  concilia  qus  yerft  auctoritate  consleot, 
pessimo  exemplo  inter  se  committuntur.  Nos  autem  condliorom  Fio- 
rentini  atque  Lateranensis  décréta  Gonstantiensibus  esse  -contraria 
negamus  et  pemegamus  ;  falsôque  et  temerè  assertum  id  esse ,  pro- 
latis  gestis,  suo  loco  demonstramus.  Hic  intérim  id  qaerimnr,  novo 
more ,  atque  à  catholicis  theologis  alienissimo ,  concilia  cecoinenica 
opponi  conciliis  cecumenicis  in  eà  re ,  qu»  ad  ecdesiasticum  dogma 
pertinet,  negamusque  unquàm  in  Ecclesiàfactam,  ut  alicujus  cod- 
oilii,  quod  se  pro  œcumenico  gesserit,  quaie  iUud  faisum  Ephesinum 
fuit,  in  alio  concilio  oecumenico,  doctrina  damnetur,  nisi  priAs  ipsa 
synodus  antiquetur,  mendaci  œcumenicœ  titulo  insignita.  Jam  si 
concilia  inter  se  non  concilianda ,  sed  committenda  essent  ;  quis  Flo- 
rentinum  aut  eUam  Lateranense  ultimum  concilium,  tam  paiMoram 
episcoporum ,  ac ,  dùm  celebraretur ,  yix  extra  Urbem  notum, Con- 
stantiensi  anteponat ,  ubi  teste  Bellarmino ,  Patres  fera  miUe  S-  atque 
in  his  epincùpi  ampliûs  ireeenii  adfuerunt  ;  tanta  hominum  copia,  ni 
eos  Gonstantia  urbs  tanta  non  caperet ,  quemadmodùm  hujus  tem- 
poris  testantur  historici*;  qoos  inter  eminebant  tôt  ac  tanti  cardi- 
nales romanœ  Sedis  atque  potentiœ  studiosissimi.  Quis,  inquam, 
»quus]udex  tam  sancto  conventui ,  ubi  exitiale  schisma  extinctum, 
et  res  Ecclesi®  in  pace  sunt  composites ,  ex  ipso  statim  titulo  non 
asserat  auctoritatem? 

At  enim  non  omnes ,  sed  prims  tantùm  sessiones  abjiduntor. 
Quasi  verô  nihil  sit,  ipsa  tantiesynodi  fundamenta  concutere,  idqae 
ex  proprio  sensu ,  nullà  synodo ,  nullo  auctore  Pontifice.  QuM  verô 
non  liceat,  si  haec  licent?  Verùm  omittamos  certa  licèt  praerjudiciat 
atque  adversariorum  objecta  diluamus. 

CAPUT  XXI. 

An  flesBionum  iy  et  t  dubia  Bit  aactorltas,  qaèd  do»  obedIenUse  delneiliUP  An 
Joannis  XXIII  obedientla  tertia  pars  EcclesUe  fuerit?  An  loannes  XXIU  aatalii 
sessionlbas  iv  et  ?  contradixerint  ?  Joannis  Turrecremats  et  Joannis  Gersonis  loci. 

Aiunt  :  Non  erat  tùm  générale  conciiium ,  cùm  tantùm  adesset 
tertia  pars  Ecclesiœ  '.  (  Qu»  alibi  fusé  diximus ,  ut  osteaderemus 
absurdum  esse  Ecclesiae  tertiam  partem  tantùm  dicere  tôt  populos 
tantaque  régna  qus  Joanni  XXIII  obediebant,  hic  iterare  non  est 

f  BeU.,  m,  de  Cmc,  et  Seel,,  c.  yii.— t  rid.  Cochlœ.,  Ilb.  i.  kisi.  Btuê,  ei  ûL  AKf.— t  DocL 
Zw.,  p.  J7  i  BelL,  Ilb.  II.  de  Oene.,  cap.  ux  s  Tëneç^  de  SeeL»  Ub.  u.  cap.  xax;  f^id,  Diu* 
Pronf,,  n.  M  et  41. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  V.  in 

WfOBosd.  )  Inter  iUa  régna  erat  Hungaricmn,  misso  quoque  legftto  pro 
Mo  hoc  regno  Lamberto  de  Grolià  *  ;  qaod  ideô  annotamus,  ut  intel- 
i|Mit  censores  noatri ,  majores  qooque  soos  cum  nostris  msgoribcia 
m  noam  seoteotiam  conTenisse.  Hanim  Dationum  regnorumqae 
aatiilites  ae  legatOB  in  eo  caMogo  legimes,  qao  descripta  sont  iUo* 
fom  Botmoa,  qui  foedus  Narboneose^  cum  Aragonensibus  pactum 
approbanlot^ 

Dt  ut  ait ,  inquiunt ,  du»  obedienti»  deeraut  Cer tè  ;  sad  omnes 
eoBfocat»,  olquidem  auctoritate  yen  Pontifiois ,  et  ex  decreto  Pisaui 
^coadiii  genMvlis.  An  yerô  propter  Hispanos,  et  Scotos,  aut  eliam 
ifBloa  ikQiiiatis  Pontificibus  adhérentes ,  perditam  Ecclesiam  opcH^ 
llfait;  nec  licdmt,  tôt  tantisque  Ecdesiis  ▼«ro  Pontifie!  obedientibus, 
IMnonam  aga*e  Ecdesi»,  resque  ejus  componere,  aut  earum  agen- 
diniBi  fondamenta  coUocare  ?  Esto ,  fuerint  excusabiles ,  aut  toléra- 
Mei^qaiOegœio  Benedictoque  adbœrebant.  An  proptereà  reliquam 
iRhmm ,  ipsft  nixam  veritate,  auctoritate  spoliabant ,  ac  prohibere 
lltorant,  quominùs  veris  certisque  decretis,  saluti  animarum,  atque 
Minguendo  scbismati  provideret? 

ted  addH  BeUarmini»  :  «  Non  aderat  tum  oertuff  papa  in  Eoclesift  : 
ém  quo  dobia  de  fide  definiri  non  possunt  '.  »  Gertus ,  quem  omnes 
camÎBô  reipeà  agooscerent,  Tateor  :  certus,  qui  meritô  pro  certo  ba* 
teetur ,  et  qœm  multù  maxiœa  pars  Ecclesi»  reipsft.  pro  certo  ba-« 
katetyCfleteris  tante  muUîtudinis  comparatione  perpaucis  ;  nec  ipse 
Benannîmis  infidas  eat. 

.  lostat  :  «  In  concilio  nuUns  erat  Papa  :  Joannes  enim  XXIIl ,  qni 
«saeilhim  incboayerat,  jamindè  recesserat,  cùm  quarta  sessio  babe- 
nlor^  :  »  qoaâèecmciUo  turpiter  aufugisse ,  hoc  esset  synodo  abro- 
gve  potestatem.  Atqui  ipse  Joannes  postridiè  quàm  abiit ,  missis  ad 
nvirator^n  et  ad  aynodam  legatis ,  daiâque  crediiivâ  lùterà  testa- 
UtQr  9e  fmpUr  samiaiem  earpariê  seeessiêêe.  Hanc  turpi  fug»  ezcu- 
Mionem  obtendebat  ;  cseterùra  cmma  in^leiurum  quœ  synodo  pro^ 

WÊÈÊÈMamé  ^ 

Beilanninum  secutus  auctor  anonymus  Doeirinœ  Lowmietuimm 
iNDcaddit  :  «Nec  desunt  qui  asserant,  quôd  non  omnes  illius  primœ 
caagregationis ,  consenaerint  ilii  decreto  sessionum  iv  et  y  ;  »  née 
jp>a  Joiues  XXIU  adhibuit  «  consensum ,  yel  auetoritatem  suam  -t 

^Utareaim  foiase  eonquestus,  poat  abscessum  suum  aliqua  esse 

• 

*  tee.  Comt.;  Sesê.  u.  etA,  190. 

*9m9k  RvteM  ipuwiBUnn  Aierat  iatar  sigifamiidiiiD  imparaloreoi  et  FirdlsMidaiii  An- 
^Mm  regem,  ni  epiioopi  qui  Ferdinando  parebanl,  cer  Ut  oondltlonibiif  tuo  Benedicio  obe- 
^iniiu  den^prent,  et  tjnodo  te  Janserent  yid.  ténor.  Cap.  ooneord.  loiii.  xii.  Conc.  ooL 

^  TwMor^  «  Cmc  Omn^  S94$.  vr,  coL  ^,  t|. 


178  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

décréta  errooea  et  falsa  adversùs  auetoritatem  romani  Pootifi»  ^  «t 
H«c  ille  ex  Joanne  TurrecrematA  retulit.  Quo  looo  moltùm  utootary 
qui  Dostra  impugnant ,  ac  pnesertlm  ille ,  qui  de  libertatiboa  gdH- 
caois  scripsit  auctor  anonymus.  Atque  is  quidam  laudat  Joaamm  à 
TurrecrematA  cardinalem,  ut  «  de  rei  yerttate  optimè  iustructom,  ac 
gestorum  ex  parte  oculatum  testem,  ac  pro  suo  merito  fide  digaum  *•  » 
Id  pnœtermisit ,  ab  eo  cardinale  biec  fuisse  scripta  post  Bêmiemmd 
disstdium  :  quo  Tempore  Turrecremata  Eugemarum  partium  ania- 
aignanus ,  cùm  Constantiensis  concilii  auctoritate  premeretur ,  nul- 
lum  vidd)at  effugium,  nisi,  quoad  poterat,  Constantittisîum  cainmom 
et  sensum  obscuraret ,  et  auetoritatem  infringeret.  Itaque  cùm  ada 
publica  deessent,  ipsos  etiam  rumores  aucupatus,  ea  scripsit  que 
Joannes  XXill  coram  oratoribus  gallicanis  iratus  effùdisse  dicentu*. 
Jam  verô  quis  dicat  admittenda  quidem  ea  que  ab  uno  viro,  eoque 
addicto  partibus ,  memorantur  ;  contemnenda  verô  qu»  suât  in  adis 
publicis  expresse  notata?  Nempë  bœc  coosensum  et  auctorit^aa 
publicam  manifesté  exprimunt,  non  item  quod  ineertà  taotAm 
quorumdam  relatione  nititur.  Nec  verô  aliud  innuit  Turrecremala, 
dùm  nuUo  tant»  rei  appeUato  teste ,  solùm  ait  :  «  Dîcitur  enim  fuisse 
coaquestus  post  abscessum  suum  aliqua  esse  décréta  erronea  ^  bba 
adversùs  auetoritatem  romani  Pontificis.  »  Hiec  anonymus  repeltt« 
Atvirum  gravem  non  decet  bis  moreri,  quœ  dioantur,  et  inaeia 
jactentur,  dùm  intérim  ex  actis  ipsis  synodi,  duo  bec  constant^ 
Jiempè  sessioni  iv  ducentos  Patres  adfuisse  ;  et  aessioni  v  adscriptum, 
leetis  articulis,  CandUum  toi  unifarmUer  âpprobaae ,  et  eimekiiim. 
De  Joanne  verô  XXIU  quid  dicam ,  quem  ex  actis  coost^ ,  eiiara  post 
fugam  synodo  adbœsisse,  ac  postes  iteratis  ?icibus  ultrô  confessom 
«  quèd  turpiter  A  concilio  recesserat;  quôd  veilet  stare  de&nitiooi 
Gondlii  ;  quôd  Constantiense  Pisani  continuativum  errare  non  posset^ 
quôd  synodi  sententiam ,  eliamsi  in  se  latam,  cum  birreti  dq>oattoBe 
acdperet,  conOrmaret,  approbaret  quantum  in  se  esset  '?  •  Qusergi^ 
synodus  intelligeret ,  eo  yel  invito  per  sese  valitura ,  quis ,  eo  quo^ie 
assentiente ,  valere  negaverit  ? 

Neque  verô  nostrA  interest ,  quid  ipse  JoanMS  priyatlm  aot  ànr 
oulùm  demurmttrayerit;  sed  quid  ad  syoodom  apertè  proftassos  sit 
Neque  ego  dilBteor  ei  adfuisse ,  ut  prindpibus  soient ,  adolatoNS 
pessimos,  cùm  ab  AUiacensi  cardinale  notatum  videam  qvandaiBy 
«  qui  inter  fautores  et  adulatores  ejus,  velut  angtiis  in.  berbA  lati' 
turet,  qui  eum  lacte  erroris  nuirientes,  ad  extemûnium  dediii0- 
runt  *.  » 

*Doei.Lwm.,p.  M.TttTt.  «ffrMn*eer.-->i|>t£tt«K.,«le.»ltb.y»e.is.  ».«.— «^jj- 
Conn.,  Seu.  XI,  XII.  eol.  st»  M»  etc.— 4  Fci*  JIL,  4c  EcàLmiti»  p«  iti.  ot^  iii.i«i  «V*  ^ 


CLERI  GALLIGANI,  LIB.  Y.  179 

Nèque  etiam  mcMror  qaid  illi  Pontifids  insosurraTerint  aoribus  foedi 
adrfatores  ;  sed  quid  ipaa  synodns  votis  commonibos  alqoe  suffragiis 
definhreril  ;  qood  unum  mquirimos.  Auctor  anonymos  \  aliiqve  pas» 
slm  mimm  in  modum  se  effèrant  his  Joannis  Gersonis  verbis  *  :  Aiite 
cdebrationem  sacrosanct»  hujus  CoBStantieDsis  synodi,  ne  occapa* 
Terat  mentes  pturimoruni  litleralkm ,  magis  quàm  litteratoram  ista 
inditào ,  ut  oppositorum  dogmatizator  f uisset  de  biereticà  pravitate 
so^ectus  Tel  damnatus.  Hajus  ra  sig&om  accipe ,  quia  post  declara- 
tioB6Bi ,  et  quod  urgeotios  est,  post  determinationem  et  practicatio- 
iMBi  cjasdem  sanct»  syoodi  ^  myeuiantur  qui  talia  passim  asserere 
raiftveant  • 

Qm  cor  yiri  graves  tanti  (toiant,  non  equidem  bactenûs  intdli*** 
géra  potui.  Quid  eDtm  novi  quôd ,  ante  raai  definitam ,  in  diversam 
seateiitiaBi  muiti  abierint?  Aut  quis  nesciat  post  re3  etiam  definitas , 
madefuiasesynodis,  etiam  optimè  gestis ,  obtrectatores  suos?  Sanè 
<iQod  Gerson  memorat  :  «  Qui  Constantiensia  dogmata  tuerentur, 
nlàmerm  synodi  eelebrationem  de  bœreticà  pravitate  suspectes  vd 
HMos,  »  ad  Beuedicti  XIII ,  oui  Galli  parebant,  tempora  pessima 
nÉMidum.  Isenim  superbissimus  atqueambftiosissimus,  qui  ccnitra 
se  biacere  audo^ent  ac  synodum  implorarent ,  diris  devovebat ,  quod 
jtaiei  actis  constitit  '.  Atque  faune  pessimum  morem ,  et  ab  alto  im- 
lAiliim  adolationis  virus  Gerson  irridens,  tradiiionem  vocabat, 
quatancertèia  ladmis  improbavit  Cbristus.  Ipse  cum  csteris  veram 
et  apostoUcam  traditiomm  tnebator.  Jam  qui  h»c  objiciunt ,  vidmnt 
aa  litigia  judidis,  ipsisque  judieibus,  in  Eodesi»  catholic»  oœtu 
MdeatSMis ,  <dytrectatores  anteponendos  putent. 

CAPUT  XXII. 

Wà  teter  tÊXboVttM  eertam  tit,  eoncUlom  ConstanUenâe  jam  indè  ab  IniUo ,  et 
lale  «diuifttas  dbedlentias  falBse  œcumenloiim  :  boUa  Mer  euncku  à  BlarUno  V, 
M^oopprodanle  eoncido,  édita  Constantlffi. 

Denique ,  ut  uno  verbo  totum  negotium  transigamus ,  judîcata  res 
ert^lotaque  iUa  de  dorims  obedienliis  absentibus,  dequesessionibus 
nditPotttifice  liabitis,  aiignmentatio  sponte  jaoet.  Nemo  enim  negtt 
dmeta sessienum  VIII ,  XIII ,  xv,  cii^sa Videfum  et  Hussum,  ti  circt 
MnunioMm  sub  unà  spede,  et  drea  Joamûs  Parvi  propontionem 
^CQdendis  tyrannis,  aliaque  de  fide,  {deoft  cacummice  synodi 

^DiUbert,,  ete.,  lib.  t.  cap.  is.  d.  t.— t  Geri,,  de  potett.  Bed,»  ooof.  xn. 

*  Sratdo eSiM  ttaaie,  qiMam  hae  itiereff  BOB  Terektaliir  :  «  Nm  ab  60 (Pipi )  appdiari, 

*  M^  «am  Jndietalitor  erocarl,  née  obedlentiam  ab  eo  iatotrabi.^..  est  alUiaateDite  poiti- 

*  Ma  t  Ui  Mhii  tjiBMiim  Bdei  oondero ,  ble  aoloa  eanaaa  ejuadem  fldei....  tracUre  poteal  : 
»NtaiL...refiilaf,  legea  et  ctoonaa  eondit,  alioqaiD  qnldquid  per  aHoa  dUBDltiir,  deeernftur, 

*  *>*ikv,alalniiar,  Irritâmes  et  liMM.»VM.  loe.  te  lext.  dut  (AM.  Parla.) 


38D  DEFEPfSIO  DECLÂRÀTIONIS 

auctoritâteesse  fiicta.  Atque  iOas  sessiones  a9quèae  qoartam  elquio- 
lam  constat  esse  celebratas ,  antequàm  omnes  obedientis  convesis* 
fient.  Ergoante  conjunctionem  iûam,  concilii  generalis  4q>ad  Con^ 
fltantienses  valebat  auctoritas  ;  ac  sessionum  iv  et  v  décréta  pari  corn 
cœteris  potestate  omninô  constant. 

Respondent  S  quœ  adversùs  Viclefum  et  Hussum  décréta  fbcnmt, 
à  Ifartino  V  fuisse  approbata ,  decretali  Mer  eunctoê  :  nihil  aatem 
prœtereà  ab  eo  Pontifice  confirmatum* 

Yerùm  enim  verô  attendere  ddl)uis8ent  nibil  bic  nori  decrevisse 
Martinum  :  sed  qns  à  concUio  œcumenico ,  de  Videfi  atque  Hussi 
erroribus  rectè  jam  et  ordine  gesta  essent ,  episcopis  et  inquisitoribitt 
exequenda  mandasse.  Id  ipsius  diplomatis  probat  séries.  Itoc  deîndè 
Martinus  V  interrogata  snbdit ,  quibiis  tentari  dd)eat  is  cugus  fides 
suspecta  sit  *  :  «  Utrum  credat  quôd  quodcumque  condliom  géné- 
rale, et  etiam  Ckmstantiense ,  univ^rsalem  Ecclesiam  rq>rœseBtet? 
Item  quôd  illud ,  quod  sacrum  concUigm  Constantiense  Ëcdesiam 
tmiversalem  r^rœsentans,  approbavit  et  approbat  in  favorom  fidë 
et  ad  salutem  animarum  ;  quèd  boc  est  ab  universis  CbrisU  fidelibitf 
approbandum  et  tenendum ,  et  qpod  condenmant  et  condeou^» 
esse  fidei  vel  bonis  moribus  contrarium.  " 

En  quod  sancta  synodus  approbavit  et  condemnavit  circa  Viclefi, 
Hussique  propositiones  sessionibus  viii  et  xv,  nondùm  lioèt  aduBatb 
obedientiis  ;  en  quod  approbandum  et  condemnandum  Martmuspn^ 
cisë  proponit,  ut  jam  approbiAum  et  condeomatum  à  eondlio  (eco- 
menico ,  quod  Ecclesiam  catbolicam  reprasseotaret.  Porgit  :  «  Utrom 
credat  quôd  dictœ  condemnationes  ^  per  sacrum  générale  oonc3î(UB 
rite  et  juste  factœ  sunt  :  »  rite,  quoad  ordinem  ;  juste,  quoad  rem 
ipsam  :  quod  iterùm  iterùmque  inculcat  et  ui^et  ;  ut  quod  in  eoD- 
cilio  generali  decretum  et  peractum  erat ,  jam  observandum  omnibus 
credendumque  relinquatur.  Qui  ergo  concilio  Gonstantiensi  mte 
adunatas  obedientias  œcumenicam  detrabit  auctoritatem ,  non  modi 
toti  synodo ,  verùm  etiam  Martino  V  et  fidei  catboiic»  coniradidt 

Nequeverô  bis  nocet,  quôd  HarUnus  V  sessionum  iv  ètT  noBâm 
fécerit  mentionem  \  neque  enim  aut  memorat  prohytam  de  Joaimis 
Parvi  hœresi  sententiam  ',  quœ  baud  minus  habôtur  pro  cecumeoid 
concilii  sententift  :  neque  aUnd  quidquam  pneter  ea ,  tpuB  in  Vide- 
fum  Hussumque  gesta  sunt^Quin  etiam  yidknm  bidte  inUr  cmx^t 
insertam  à  Martino  V  censuram  concilii  in  Viclefi  propositionem  ui , 
quà  censura  constet ,  Ecclesiam  rçmanam  ita  st^remam  nte^  qo** 

,  i  DUq^^g,  91.— t  BuU.,  InUr  cuncHu,  eol  268. 
*  Nempè  Yidefl,  Joaimif  Hiini,  oi  Hieroojiiii  à  Pragl. 


CLERI  GALLICÀNl,  LIE.  V.  181 

tanAs  eo  nomine  universMs  Ecclesia,  aai  concUium  générale  intelU^ 
ptor  r  Papam  v^  ita  supremum ,  qaatenùs  primatum  habet  super 
^m  Ecdeeias  pariiculares.  Hiec  exscribit  Martinus  V  :  hsec  ad  fidem 
cathoiicain  pertinere  intelligit.  Quœ  nos  ex  sessionibus  ivet  v  manasse^ 
com  iiflqne  apta  et  connexa  esse,  luce  clarius  demonstravimus  ^  : 
qao  liqnef  Martinum  Y  Us  sessionibus  assensisse ,  qui  connexa  et 
ccmseDtsnea  probaverit. 

Neqne  minim.  Ipse  enim  Martinus ,  unus  fuit  eorum  cardmaltum^ 
qoi  soscripsi  t  cum  aliis  ei  declarationi ,  quft  Papam  œcumenicœ  synodo 
sobesse  testabantur  *.  Is  eo  fundamento  nixus ,  in  Pisano  concilio  et 
CoDStantiensi,  nunquàm  ab  aliorum  Patrum  sententià  discrepavit. 
Afoecùm  bulTà  Inter  cunctas,  primarnm  sessionum  décréta,  tan- 
foèli  œcumenicœ  synodi  acta  veneratur,  id  tantùm  Pontifex  mandat 
exe^oeodum ,  quod  prœlatus  et  cardinalis  cum  aliis  jam  fecerat  et 
coB^uerat. 

tairatione  solyitur  ea  objectio,  quôd  adsente  Papft,  synodi 
«mmeniae  auctoritas  constare  nequeat  :  cùm  iis  sessionibus ,  quas 
MiBas  V,  totft  synodo  approbante,  pro  œcumenici  concilii  veris 
Mteibus  agnoscit,  haud  minus  quàm  sessionibus  iv  et  y  roma- 
MfPontificem  defuisse  constet. 

Ooamobrem  ruit  funditus  illa  objectio,  qus  ex  diversis  obedientiis 
iKHidùm  adunatis  petebatur.  Nec  ullum  periculum  nostrorum  Pari- 
amiain  sententiœ  imminet  ab  aliis  obedientiis ,  qus  primùm  una- 
oiatf  consensu  bullam  Tnter  cuncta  Martini  V  approbarint ,  tùm  decla- 
ntiom  ipsius  concilii  Constantiensis  primis  sessionibus  supersti*uctœ  » 
in  Hem  sediGcium ,  atque  ornninô  in  idem  corpus  coaluerint  ; 
Mfl&qae  sacne  synodi  doctrinam  imbiberint  ;  cujus  quidem  doctri- 
^,  si  quam  partem  suspectam  babuissent,  nonnisi  eà  expresse 
l'^baU  synodo  adbssissent. 

CAPUT  XXIII. 

^  DOTS  eoncilil  convocationes,  Gregorii  et  BenedicU  obedientiis  Gonstantiam 
^^i^FcoSènUbos ,  pacis  stadio  facts ,  antecedentium  sessloniun  auctoiitatem  inlrin- 
giQt?  Ac  priœtim  de  suscepto  Gregorio ,  sessione  xiv. 

^ue  ilia  obstat  ab  auctore  anonymo  Doctrinœ  Lovaniensium  ' 
^^sque  jactata ,  adunatis  demùm  obedientiis ,  nova  concilii  convoca- 
^^qosque  ad  eam  mentem  facta  sunt.  Hœc  enim  sunt  synodi ,  noa 
^  sua  auctoritate  dubitantis ,  sed  apostolicft  cbaritate  sustentantis 
'i^finiios.  Jam  quidem  fortiores  animœ,  amborum  contendentinm  ^ 
^^^^xffàm  sua  quœrentium ,  jugum  excusserant ,  ac  maximam  Eccle- 

'^o  cap.  xT.  —  t  Fid,  Rofn^  tom.  xtuu  an.  I49t,  n.  9.  wp,  hoc  Ub.,  e.  ix;  Diss,  prœv,. 


183  DEFEN  SIO  DE€LAR ATIONIS 

sue  partem  ad  paeem  addoxerant  ;  sed  tamen  infinni  sopereiant, 
qui  ad  bœc  fortk  exsurgere,  aut  ex  obortis  dubiis ,  qam  aaltem  pro- 
babilia  viderentur,  extricare  se  non  poterant.  Quid  igitor  agendopm? 
Ifulti  suadebant  bello  adigendos  ab  obedientiam  ;  atque  ea  erat ,  qoam  1 
quam  viam  belli  vocabant  ^  At  Petrus  de  AIGaco ,  et  academia  Pari-| 
siensis ,  et  optimus  quisque ,'  et  sacroaancta  synodus  cruenta  remédia 
respuebat.  An  igitur  in  fœdo  schismate  relînqaendi  ?  Alia  omnia  po- 
stolabat'fraterna  ac  materna  cbaritas,  et  apostolicum  illud,  ut  fir- 
miores  imbecUMates  infirmorum  smiinereni  *.  Hinc  novffi  illaB  coqyo-  I 
cationes  admissœ  sunt ,  illœsâ  synodi  auctoritate ,  cùm  nibil  profeetô  ! 
kedat  ;  qu»  omnia  potiùs  sanat ,  chantas.  | 

Quare  sessione  xiy,  cùm  accederet  ad  synodom  jam  Constanlis  \ 
congregatum  Gregorii  XII  obedientia;  nova  quidem  facta  est  ipâus| 
Gregorii  nomine,  per  ejus  procuratores  convocatio  et  coofinnatio  '. 
Sed  postquam  ea  omnia  facta  sont ,  synodus  sic  pronuntiat  :  •  £am 
conyocationem ,  aactorizationem ,  approbationem ,  et  confinnatîo- 
Bem  à  Gregorio  nunc  factas,  quantum  ad  ipsum  spectare  yidetor,  in 
omnibus  et  per  omnia  admitti  :  quia  abundans  at  cerUtudinem  pro 
bono  cautela  nemini  nocet ,  sed  omnibus  prodest.  >»  Hsec  docent  syno- 1 
dum  per  se  stantem ,  convocatam  tamen  à  Gregorio ,  non  quidem  ; 
absolutè,  sed  quantum  ad  ipsum  spectare  videbaiur  :  neque  ex  neces- 
sitate,  sed  ex  abundanti. 

Eftdem  ratione  sacra  synodus  Joannis  XIII  jam  depositi  consens 
sionem ,  et  quantum  in  ipso  esset,  sententise  synodalis  confirmatio- 
nem  admisit  ^.  Quas  res  Joannes  Gerson  prœsens ,  earumque  pars 
maxima  ad  cautelam  et  humili  quâdam  candeseensione  factas ,  et  îpse 
credidit ,  et  coram  totft  synodo  concione  babitfl  prœdicavit  '.  Neqoe 
convocatorium  Gregorii  decretum  in  provincias  pro  more  missam 
est  ;  sed  tantùm  in  synodo  lectum ,  ut  ea  convocatio  ad  oeconomiam 
quamdam  atque  indulgentiam ,  non  ad  ipsam  rei,  ut  vocant,  snb- 
stantiam  pertineat.  Sic  synodus  suœ  conscia  majestatis ,  et  constan- 
tiœ  retinens,  inQrmis  quoque  ac  dubiis  animis  consulebat. 

Eodem  pacis  intuitu ,  in  eàdem  sessione  admissum  esit  Gre^ril  de 
papatûs  abdicatione  mandatum,  cum  hàc  professione,  quôd  cûm 
bunc  papatûs  titulum  clarum  certttmque  haberet ,  permissum  etiam 
ei  sit ,  ut  quibuscumque  verbis  papatum  tueretur,  quem  reipsà  abdi- 
caret. 

Quamobrem  in  eodem  diplomate  procuratoribus  seu  legatis  suis 
facultalem  dabat,  «  vice  suà  convocandi  et  auctorizandi  gaDerale 
concilium ,  remotA  tamen ,  inquit ,  omninô  Baltasaris  prœsidentîft  et 

t  Jppend.,  loB.  zns  Cône.,  oél.  144S.*«  Rom^  tr.  i.^s  Ome,,  ContU,  Ses$.  xir.  coL  tset^^ 
«-  4  Jbtd,,  Scu.  xu.  col.  90. — '  Ctr9„  Cerm,  de  viag,,  etc.,  direct,  ir.  ton.  n.  col.  tfs* 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  V.  183 

preaetttià  *  :  •  qu»  quidem  sancta  synodns  nuUo  suo  detrim^to 
eoncedeiMit  ;  cùm  Joannes  jam  depositus  senlentiso  acquievisset  ^ 
cautoinque  esset,  ne  aut  ipse,  aut  Gregorias,  aut  Benedictus  digi 
posseat 

CAPUT  XXIV. 

< 

Exemplum  Bingiilai[is ,  in  ejusdem  schismatis  casu ,  indulgentiœ  et  condescensûs* 

SciUcet  Dt  tuta  pnestarent  omnia ,  omnes  in  unam  titulos  congé- 
rebttit ,  ne  ex  levi  quoque  scropalo  y  tanquàm  ex  tenui  scintilla  iota 
eiosi  schismatis  flamma  resurgeret.  Quod  tune  usque  adeô  hsrebat 
animis ,  at  Martinus  V,  duodedmo  pontificatûs  anno ,  cùm  per  tôt 
aoBoram  apatium ,  ac  totà  jam  EcclesiA  egregius  ac  stabilitus  Pon-- 
tifex  cfderetor,  fictitii  démentis  cessionem ,  Pétri  cardinalis  Fuxensis 
oiptrtL  impetratam ,  magni  bene^ii  looo  duceret. 

Hccadvertat  lector  diligens.  Petrus  de  LunA  in  Constantiensi  con- 
cflio  i  tribus  jam  obedientiis  anathemate  damnatus ,  desertusque  à 
ms  penè  omnibus ,  et  tamen  in  papatu  tuendo  ad  mortem  usque 
obstinatissimus  ^  nescio  quem  iEgidium  Munionem,  canomcum 
tecinonensem,  successorem  habuit.  Is  anno  1422,  Petro  mortuo^ 
i  tribus  cardinalium  larvis  electus ,  démentis  Vin  nomen  accepit. 
Ma  iUi  Ecclesia ,  erat  paniscolensis  rupes ,  in  Catalonià  castellum 
exiguum ,  extremum  Pétri  de  Lunft  schismatisque  perfugium.  Favebat 
ooeoltè  rex  Aragonum  Alpbonsus ,  Martine  V  infensus ,  tan  toque  Pon* 
t^  inane  PontiGeis  spectrum  opponebat  ^  totft  Ecclesià  partim  irri- 
dente ,  partim  etiam  indignante.  Et  tamen ,  ut  ea  larva  è  medio  toile- 
retur ,  pace  jam  cum  Alphonse  rege  factft ,  missi  regii  oratores  ;  in  hisi 
MphoDsus  Borgia,  postea  Calixtus  (  III  )  pontifex  maximus,  qui  faisum 
Qesientem  ad  abdicationem  inducerent.  Missus  Petrus  cardinalis 
?Qxensi$'*'Tû*peream  «tatem,  et  génère,  et  rerum  gestarum  giorift 
darus,  qui  reiiquias  schismatis  extingueret;  cujus  acta  sic  habmt 
apad  Odoricum  Rainaldum ,  ad  annum  1429  *  :  «  Dominus  iEgidius  in 
sessione  pnblicft,  indutus  papalibus  insigniis,  in  Castro  Paniscolœ ,  pri- 
mittts  et  ante  omnia  pro  serenitate  conscientiœ  suœ  et  suorum  sequa- 
cimn ,  ut  dikit  publiée  et  solemniter,  omnes  processus ,  sententias , 
ftilminattones  et  censuras ,  depositiones ,  inbabilitationes,  per  suum 

Benedictum  papam  XIII  in  suà  obedientiA  nuncupa- 


<  Cone.  Cornu,  Se$ê,  zir.  col.  tM. 

*  Peinifl  Fuiemlt ,  è  FriDcUcanonim  fimiliâ,  nitoi  mnos  xxii  ad  cardinaUltum  eyectui  eil 
•  BnedleioXn]  ,  qui  eomitea  Fuienaes  tibi  adjungi  cupiebat.  Petrus  Benedicti  partes  egregld 
faviiyiisqae  ad  coociHuiii  CoiittaiitieDse.  Bis  yenit  in  Aragoniam  picis  causa,  aodemAin 
^AAuoà  iirolatuiD  ab  JEgfdio  de  Munione  omninô  ezUnzil.  Erat  tuno  Arelatensis  arcbiepi» 
>tt»pas  et  Tice-legalus  ATeDioneiiiia.  Vid.  GaiL  0iritt,  et  tom.  xii  Cône.  col.  iot  et  aeq. 
(  Attt.  /»«.«,.  ) 

*ilalR.,U)iD.zTra.aii«  t4S9>ii.3.  ^ 


184  DEFENSIO  DECLARÀTI0NI8 

tum ,  et  ipsum  in  suo  pnetenso  pontificatu ,  contra  omnes  et  angulos 
ei  non  obedientes ,  specialiter  contra  Odonem  de  Colnmnis ,  qoein 
secundùm  eorum  opinionem  r^utabant  antipapam  et  scbismatîciim, 
et  omnes  sibi  adhérentes ,  factas ,  pronuntiatas ,  et  falminatas ,  per 
saas*  litteras  et  prsetensas  ballas  plumbeas  expresse  revocavit  ;  et 
omnes  illos ,  qui  prœfato  domino  Odoni  adhœserant ,  et  s[tedaliter 
ipsum  Odonem  de  Columnà  ad  omnes  dignitates  et  bonores,  et  spe- 
cialiter ad  papatum  babiUtayit,  restituit,  et  redintegravit.  Deiodè 
idem  iEgidius  proposuit  solanniter  coram  omnibus,  qualité  electas 
ab  ibidem  pnesentibus  suis  fratribus ,  prœtensis  cardinalibus ,  papa- 
tum recepit  ;  non  ad  alios  fines ,  quàm  ad  boc  principaliter,  ut  per 
ejus  médium ,  Dei  Ecclesiœ  vera  et  indubitata  unio  seqoeretor  : 
etiam  à  primis  diebus  suœ  noYœ  assumptionis  ad  apostolatum  vera- 
citer  in  animo  disposuit,  pro  tanto  bono  unionis  Ecclesic  Dei, 
sponte  et  liberaliter  se  velie  renuntiare  bonori  et  offido  papali.  » 
Quod  reverè  prœstitit;  «  confitens  expresse  viam  renuntiatioDis 
bujusmodi,  esse  viam  planiorem,  utiiiorem,  securiOTem,  et  bre- 
yiorem  ad  oonsequendam  veram  et  indubitatam  unionem  Ecdesi» 
Pei.  » 

Quin  etiam  umbraticus  Pontifex  bullam  plumbeam  super  cessioDe 
SU&  edidit  S  sub  boc  titulo  :  Clemens  episeopus ,  servus  servorum  Deif 
cujus  baec  yerba  referre  placet  :  «  Hino  est  quôd  nos  propensiûs  attea- 
dentés,  quôd  quantô  validiora,  certiora  et  firmiora  sunt  in  bujoa- 
modi  apostolatûs  ofBcio  jura  nostra,  tantô  laudabiliùs  eadudmos 
pro  pace  ac  redintegratione  religionis  cbristianœ  relinquere.  »  Qao 
fundamento  posito  bsec  subdit  :  «  Omni  juri  papatûs ,  oneri  et  boncm'y 

ejusque  titulo  et  possessioni, quam  babemus non  yi^dok) 

seu  metu, sed  simpliciter,  pure,  libéré,  et  sponte,  ac  ex  certà 

scientift,  et  de  plenitudine  potestatis,  assistentibus  nobis  yeneraU- 
libus  fratribus  nostris  sanctœ  roman»  Ecclesiœ  cardinalibus ,  necnon 

praesentibus Âlphonsi  régis  Aragon um ambas^atoribos, 

cedimus  et  renuntiamus  ; papalia  déponentes  insigm'a,  ad  eflka' 

ciam  yerœ  ac  desideratissim®  unionis  Ecdesiœ  sanctœ  Dei...  Daton 
Paniscols  Dertusensis  diœcesis ,  7  kal.  Augusti ,  pontificatûs  nostri 
anno  quinto.  »  Prorsùs  eo  more  rituque ,  atque  etiam  yerborom 
majore  magnificentià ,  quam  Angélus  de  Corario ,  seu  Gr^orius  XH, 
abdicayerat. 

Neque  eo  contenti  f uere  ;  sed  post  eam  abdicationem  falsi  Clemeih 
tis,  ejus  cardinales,  tanquam  yacante  sede,  ad  novum  Pontificem 
eligendum,  locum  conclayis  postularunt,  quo  pro  more  coDclasi> 
«  nemine  discrepante ,  per  yiam  Spiritûs  sancti ,  reyerendissimum  ia 

i  FId,  tom.  xn.  Conc.,  coL  407. 


CLERI  GALLIGANI,  LIB.  V.  185 

Christo  patrem  et  dominam  Odonem  de  Golumnft ,  in  soà  obedientit 

fiomiiiatum  Martmom  V,  quem  ipse  dominas  Clemens ante  suant 

cessîonem,  tollendo  sententias  et  processus  contra  ipsum  ratione 
achismatis  latos  et  factos ,  habilitarat ,  de  apostolicœ  potestatis  pie- 
nitodine,  usque  ad  summum  pontifidum  inclusive,  in  romanum 

Pootificem ac  beati  Pétri  successorem  concorditer  degerunt  ^  » 

Atque  hiqus  electionis  publicum  instrumentum  ab  Alphonsi  régis 
oraloribus  pontificio  legato  statlm  est  traditum. 

Qoid  igitur  ?  Nisi  larva  Pontificis  Hartinum  Y  habilitasset  ad  ponti- 
fidam  dignitatem  ;  nisi  loco  cessisset  ;  nisi  umbratici  cardinales  eum- 
dfflnMartinum  elegissent,  non  ei  tota  sua  constabat  auctoritas,  ac 
décréta  Gonstantiensia  [fluctuabant  ?  Absit.  Sed  tamen  bœc  omnia  facta 
sont,  quàd  catbolici  spectarent ,  non  solùm  vera  jura ,  titulorumque 
certam  auctoritatem,  sed  etiam  firmum  et  tutum  consensionis  effec- 
tom,  ut  inJBrmi  nihil  haberent  quod  jam  mutire  possent. 

Que  quidem  cùm  accepisset  Martinus  pontifex,  referente  Rai- 
naldo  %  ingenti  gaudio  affeeius  e$t,  datisque  liiieris ,  legato  cardincUi 
plorimùm  gratulatus;  iEgidium  Hunionem  Baleari  episcopatu, 
Al|A(Misum  verô  Borgiam ,  quo  suadente  abdicayerat ,  Valentino 
arcfaiqûscopatu  donavit.  Tantâ  mercede  eos  honestavit,  tantftque 
operft ,  etiam  profligato  schismate ,  tamen  ad  muniendam  pacem  y 
inanîa eUam  jura,  inanesque  titulos  conquirebant. 

Non  ergo  mirum ,  si  eodem  adhuc  vigente  schismate ,  Constan- 
tienses Patres  GregorioXII  tanta  permiserint  ;  cùm  pariter  dedararent, 
hane  convocaiionem  et  auctorizatUmem  Gregorii  admittendam  esse, 
9iiaiiliciii  ad  ipmm  spectare  videretur  '  :  non  quantum  ad  synodum , 
neque  ex  necessitate,  sed  ex  abundanti  esse ,  ut  et  Gregorii  ej usque 
seqoadum  scrupulis  cayeretur,  et  sua  intérim  sacrosanctœ  synodo 
constaret  auctoritas. 

CAPUT  XXV. 

De  feMionlbas  xui,  xxri,  xxxv,  quibus  Aragonenses,  Navarricl  et  Castellani 

Buscepti  sunt. 

Eodem  animo  actum  cum  Aragonensibus  aliisque  Hispanis ,  qui 
rejecto  Benedicto  Sigismundi  imperatoris  operft,  ex  pacto  Narbo- 
nensi  *  sessione  xxii  ac  sequentibus,  Constantiensi  se  synodo  con- 
jonxerant  :  quœ  compositio  Narbonensis ,  Constantin  in  sessione  xx 


tDo.  m.  Gonc.,  ool.  40S.— t  Aain  ,  an.  1429,  n.  S.— 3  f^d,  Sup,  cap.  prsced. 

*  Sic  te  Ulo  paeioiUtaitor,  capil.  i  :  «  Qoikl  coQTOcatio  flat  per  pralatot....  in  dicto  concilia 
Csartaalieiitf  «ziitmitfli,  de  reglbui  al  prinoipibus....6t  pr0Uli8....de  obedleniiA  D.  Benêt 
dictt, ..  «1  Tioe  Tena  :  qaôd  pralkti  domini  reges  et  principes  obedienti»  D.  Benedlcli  facieo* 
littarae  eoorocatorias  ad  prnlaios....  de  ooncilio  GomtanUeosi...  tel  per  looi  ambuiiatoret.  •' 
Til  eol.  i7f .  (  SdU.  Paris.  ) 

xvx.  8* 


186  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

lecta  et  approlMita  est  ^  ;  ac  postea,  prassentibus  legatto  F( 
régis  Aragonum ,  sessio  xxn  celebratur  *.  Et  statim  qaidem  d( 
éditeur  consueto  rita  :  scilicet ,  iocrosanctœ  generalis  tyMii  ^ 
sUmiiensis  nomine  :  mox ,  uti  fœdere  Narbonensi  pactom  erat, 
sito  litulo,  dats  sunt  ad  eumdem  regem  Aragonam,  nomine 
dinalium,  àliorutnque  prœïatorum ,  Canstaniiœ  in  Chriiti 
congregaiorum  %  litterse ,  quibus  eum  ejusque  prœlatos  O 
convocarent.  Quo  facto ,  oratores  régis  Aragonum ,  eos  i  quibo^l 
convocabantar,  prœlatoê  et  cœteros  dominos  Constantiam  codi 
bant  :  qui  scilicet  jam  pnesentes  aderant,  totoque  orbe  consdo,] 
annum  integrum  conciliari  potestate  agebant/responsumqoe 
statim  à  Patribus  Constantiensibus  :  Nos  dictamconvoeaiionenu 
mus^.  Continué,  nec  dimissis  in  Aragoniam  aliasve  proyincias 
conyocationis  litteris ,  nedum  expectato  responso,  motua  facta 
junctio  est  ;  ac  sancta  synodus  multa  decrevit ,  sub  titulo 
sacrosanctœ  generalis  synodi  Cénstaniiensis  in  Jjpinlu  saneto 
congregatœ  :  ut  una  in  sessione,  si  spectes  titulos ,  synodus  ter  i 
tem  mutaverit  .♦*. 

Ac  ne  aragonenses  AntisUtes  generali  synodo  déesse  pul 
ibidem  promulgatum  est  sacri  concilii  decretum  :  ut  régis  Ai 
oratores ,  non  provinciarum  delegatione ,  sed  ipsius  synodi  ai 
taie  sic  agerent,  atque  in  synodo  sententiam  ferrent,  ac  si 
earum  partium  reprœsen tarent  Ecclesias;  quœnon  ex 
disciplina,  aut  rei  veritate,  sed  atxovo/uxA«,  ac  pacis  graGA ,  sumi 
indulgentiâ  et  condescensione  facta  esse ,  res  ipsa  clamât 

Eodem  ritu  modoque  legati  Navarne  régis  (  Caroli  ),  sessiooe 
ac  Joannis  régis  Castellœ  et  Legionis ,  sessione  xxxt  suscqiti ,  oi 
sessione  nova  Qt  convocatio  *.  Iterum  synodus  œcumenioB'til 
deponit,  statimque  resumit  ;  atque  intérim  interjectae  sessiones< 
menicae  synodi  titulo  celebrantur  ;  quœ  res  omnibus  sessionii 
jam  indè  ab  initio  universalis  synodi  nomen  dignitatemque 
Nam  ad  ipsam  quidem ,  quae  se  ab  initio  pro  universali  gereret , 

«  nd.  Cottc,  CoruU,  Sets.  xx.  eol.  I7g.— i  /Wcf..  Sets.  xxu.  col.  IW,  IW. 

*  Voctbalum  generalis  abest  ab  eo  decreto,  Mltem  in  ezcosif  codieibus  ;  neqœ  tf^^i 
minus  estfirma  Bossuit  argumenUtlo.  Nam  sacra  syDodus  titulam  generaiis  àtçowXf^ 
coft(fe#cendffKI(v causa,  ut  aiebant,  illum  sUtim  resumptiira.  Pr«iareàob8enraDdBai| 
synodum,  sessione  xiv,  procuratoris  Gregorii  XUadmisisse  convocalionem  ad  concv 
nerale ,  assumpto  consueto  suo  titulo.  Notanda  verba  eucribam  :  «  Sacroiaiicti 
synodus  Constantiensis....  convocationem ,  auctoriiationem...  Domine  llUus  Domisi ,  qo>i 
obedientiâ  dicilur  Gregorius  XII  nunc  CtcUs...  admitUt.  »  Vid.  col.  107.  (  BdU.  Pari^  ) 

»  f^id.  Conc.  Const..  Sets.  xxu.  col.  195.  ^4  Ibtd.,  col.  198.  ^ 

**  Nempè  initio sessionis,  col.  i92,aaci'osancla«yfiodia  ConslofUieiwif  appellalor^^ 
col.  19S,  UUeras  dai  convocatortas  ad  regem  Aragonum  sub  nom  Ine  cardlnaUim  ttfK'^ 
rwn  tn  Conttantid  congregaiorum  :  denique ,  col.  190 ,  condit  décréta,  rewmpttiw^ 
tacrotaneia  generaUt  tynodut ,  etc.  (  BdiL  Par  it.  ) 

f  nd,  Conc.  Contt ,  if  «m.  uti  et  zzxt.  coL  207  et  224U 


CLERI  GÀLLICANI,  LIB.  Y.  187 

aociirnint,i|miiiimotastat  :  atque  illa,  sa®  licèt  conscia  digoitatis, 
îd iofinnis tribait,  ut  Tenerandamnomen,  terque quaterque depo- 
nere  videatar;  sed  ut  migore  semper  consensione  recipiat  âd  igitur 
toties,  atque  etiam  in  unfl ,  ut  yidimus ,  xxii  sessione ,  œcumenica 
«aseetperstat,  etdesinit,  et  incipit?  Neutiquam.  Sed  dcxoM/uuKfi^,  paci» 
alque  infinnorum  gratià,  et  nomen  deponit,  et  rem  tuetur.  Et 
qaemadmodum  sacra  synodus ,  licèt  ia  gratiam  Casteilanoruin  ultime 
«heutantium ,  sessione  xxxv,  nomen  œcumenic®  tantisper  depo- 
snerit;  tamen  tiaud  imroeritô  illud  acceperat,  et  sessione  xxvi,  ia 
qoANayarrici ,  et  xxii  »  in  quft  Aragonenses  accessere.  Sic,  tametsi  eum 
titnlom  in  Aragonensium  gratiam  tantisper  dimiserit ,  baud  minore 
jure  ilium  acceperat ,  et  sessione  xiy,  accedentb  Gregorio ,  et  anta 
eun  sessionem ,  ab  ipso  convocationis  et  celebrationis  initio. 

CAPUT  XXVI. 

Ex  ipsâ  rerum  série  antedicta  conûrmantur. 

Qain  ipse  rerum  ténor  eam  ceconomiam  probat,  quam  assertum 
imus.  Neque  enim  aut  Gregorius ,  ejusve  seu  Benedicti  asseclœ,  cùm 
adsynodum  accédèrent,  id  sibi  vindicarunt,  ut  anlè  gesta  velut  ad 
ÎDcudem  revocarent ,  aut  ab  iis  postulatum ,  ut  ea ,  tanquam  essent 
iafiimayel  dubia,  approbarent,  rataque  habere  vellent;  sed  ea  om- 
nia,  non  aliter  quàm  ipsâ  rerum  série  et  consecutione  firmanlur.  Id 
ipsa  in  Benedictum  gesta  manifestant.  Cerlè  enim  ppst  susceptos  ^ 
sessione  xxii ,  Aragonenses,  sessione  xxiii  adversùs  Benedictum  juri- 
dica  informaiio  decernitur,  idque  sub  œcumenieœ  synodi  titulo ,  nihil 
expectatis  Navarricis,  prope  diem ,  sessione  scilicet  xxvi ,  adventu- 
ris  :  quibus  advenientibus ,  nova  licèt  convocatione  factft ,  ac  deposito 
tantisper  synodi  œcumenicae  titulo ,  non  tamen  antè  gesta  iterantur  ; 
sed  tenoresuo  causa  procedit.  Itaque ,  sessione  xxiv,  Benedicti  citaiio 
promnigatur  :  sessionibus  xxix  et  xxxiu  declaratur  contumacia  :  ses- 
sione xxx,  subtracta  Bénédicte  obedientia  approbatur,  aliaque  muita 
fioot  maximi  ad  causam  ponderis.  Quse  om'nia ,  Castellanis  adven- 
tantibtts,  sessione  xxxv,  novaque  concilii  convocatione  promulgatâ, 
^deo  non  infirmantor,  ut  statim,  sessione  xxxvii,  ultima  et  peremp- 
toria  adversùs  Benedictum  sententia  pronuntietur  :  quae  tamen  non 
vileret  y  nisi  et  informatio  ,*et  citatio ,  et  contumaciœ  declaratio  antea 
Tilaissent.  Certnm  igitur  est,  novis  iilis  synodi  convocationibus, 
pacis  studio  ex  indulgentià  Factis,  nihil  ipsius  synodi  auctoritatem  in* 
friogi;  idque  agnitum  ab  iis  etiam  qui  eas  fieri  postulassent. 

Quôd  si  respondetur,  valuisse  ilia  quidem ,  sed  tamen  ex  consensu 
beito  Navarricorum ,  aut  etiam  Gastellanorum ,  qui  ultime  loco  ad- 


188  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

venerint  ;  qaamqaam  id ahsardam  est,  tamen  ad  rem  noetram  soffi- 
cit.  Sic  enim  omniDÔ  constat  quœcafnque  ab  initio  i  Joannis  XXin 
obedientift  gesta,  ea,  advenientibus  reliquis  obedientiis,  ipsà  oon* 
Junctione  ac  rerum  prosecutione  yalaisse.  Neque  enim  retractatum 
quidquam  de  rébus  antea,  atque  ab  initio  ipso,  in  synodogestis; 
oeque  magls  de  sessione  viii  actum  est ,  ubi  damnatus  Viclefus ,  ante 
susceptum  Gregorium,  aut  de  sessione  xv,  ubi  damnatus  Hussus, 
proscriptaque  propositio  Joannis  parvi  de  ciede  tyrannorum ,  ante 
Hispanos  adunatos ,  quàm  de  iv  et  y  sessionibus ,  ubi  condiiorum 
supra  Pontificem  declarata  est  potestas.  Nihil ,  inquam,  de  iis  actum, 
nibil  retractatum  fuit  ;  sed  ipsà  conjunctione  membrorum  Ecclesie, 
hœc  atque  illa  décréta  sequè  firmata  sunt. 

Neque  objicias,  ideo  constitisse  facta  adversùs  Yiclefum  Hussomqae 
décréta ,  quôd  buUa  Tnter  cuncUu,  quà  hsec  décréta  firmantur,  omni- 
bus obedientiis  adunatis,  sacro  approbante  concilio,  sit  édita.  Hoc 
enim  ipsum  est ,  quo  vel  maxime  vicimus  cùm  demonstratum  f uerit  * 
Videfi  et  Hussi  propositiones  ita  rePerri  in  bullâ  Inter  cûnetas ,  non 
ut  quœ  tune  à  synodo  generali  damnentur  ;  sed  ut  quœ  jam  antea  à 
synodo  generali ,  Constantiensi  scilicet,  quôd  universalem  Ecclesiam 
reprsesentaret,  damnatœ  atque  proscripUe  sint  :  quod  cùm  approba- 
rint  Gregoriani  atque  Hispani  prœsules ,  nibil  aliud  egerunt ,  quàm 
ut  sessiones ,  ipsis  quoque  absentibus ,  celebratas ,  ut  yeri  cecume- 
nici  concilii  sessiones  et  acta  approbarent. 

Non  ergo  ab  illis  requirendum  fuit ,  ut  sessionum  iv  et  v  décréta 
expresse  approbarent,  cùm  prœsertim  ea  essent,  quibus  universa 
synodiacta,  étante adunatas  et  post adunatas obedientias  niterentor. 
Hoc  fundamento nixi  Hispani,  cum  reliquà synodo  Benedictum  suum 
deponebant;  quem  usqueadeôpro  vero  certoquèhabebant  Pontifice , 
ut  synodo  declararent ,  non  posse  ullum  à  se  pro  Pontifice  agoosd , 
nisi  Bénédicte  mortuo ,  vel  renuntiante ,  vel  deposito  canonioè  *.  Ergo 
eum  à  synodo  deponi,  ejus  sententias ,  ejus  anathemata  solvi  postu- 
labant,  atque  ita  ex  decretis  sessionum  iv  et  v  ipsum  Pontificem,  i 
se  verum  habitum ,  synodo  submittebant  '. 

Neque  alio  ex  fonte  illa  repetita  toties  de  reformatione  décréta 
manarunt.  Neque  enim  eam  in  capite  et  membris  fieri ,  una  Joannis 
XXUI  obedientia;  yerùm  id  vehementissimë ,  et  Gregoriani  ses- 
sione XIV,  et  Hispani  Benedicti  assecl»  sessionibus  xx  et  xxii ,  posta- 
labant.  Denique  quoties  aliqua  Ecclesiœ  pars  Constantiensi  se  synodo 
adjungeret,  toties  inculcatum,  ut  in  capite  et  membris  fieret  refor- 
matio  ;  idque  sacrœ  synodi  auctoritate ,  quœ  proindecaput  suum  sul 
potestate  suisque  decretis  comprehensura  esset. 

i  m^  ênp.,  cun.*-!  n4.  Capltui.  Karbon.,  c.  m.  Scu,  xs.  ool  1T8.— i  iift««  e.  it*  col.  tia 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  Y.  189 

BacÊfÊtàead  ea  décréta,  qam  omnibus  obedientiis  adonatis,  una- 
eoBaeiiso  suot  promulc^.  Unaoimi  consensu  très  obedientûe 
«îte  iNTOtutonint  capot  illud ,  Frequem  \  aliaqoe  capita ,  ubi  faturia 
fDoqne  eertia  PontîQcibus  logeai  dictam  demonstravimus.  Una-* 
uaû  coDseBsu  ^  à  PapI  dig^ndo ,  unà  cum  concilio ,  refonnationem 
diam  in  capite  faciendam  decreverunt;  neqoe,  antequam  fieret, 
ifoodom  dissolvendam  '•  Unanimi  consensu  ccmipegerunt  octodecim 
JBosreforBUdionis  artieolos ,  quibus  curiam  romanam ,  uti  pnedixi* 
Jua$,  coerdtam  volebant  ;  quœ  omnia  demonstravimus  \  non  nisi 
«lis  decretis  manare  potuisse,  qu»  concilio  Pontificem  subjice* 
rait^  nîhil  ut  à  tot&  synodo  magis  stabilitum  inculcatumque  fuerit; 
certnmque  omnino  sit,  Patres  Constantienses,  qootquot  sunt,  qui 
émtàs  temporibus  sacro  se  conrentoi  adjunxerant ,  omnes  in  om- 
Bibos,  ut  ccmimunione,  ita  sententift  et  doctrine  convenisse. 

Et  oertè  si  à  concilio  Gonstantiensi ,  sessionibus  iy  et  y,  prolata 
^octrina,  ferè  hsretica  est,  .ut  BeUarminus  ^  ;  si  schismatica  saltem, 
^pericolosa,  ut  quidam  alii  baud  minus  inconsideratë  jactant; 
Mtt&t  hsresi,  favebant  scbismati,  quotquot  supervenerunt , 
I  fntqoot  adhœserunt ,  quotquot  communicayerunt ,  longé  magls , 
Ifiolqaot  oons^itanea  decreverunt,  ac  tali  fundaroento  nixi  sunt, 
I  i^Qe  omnes  obedientiœ  totaque  Ecclesia  eft  communione  et  con-* 
MsioDe  commaculata ,  banc  labem  eluere  nullà  ratione  queat.  Mar* 
tious  qooque  V  ipse  scbismaticorum  non  modo  Communicator, 
sed  etiam  approbator,  romanam  eà  labe  conspurcavit  Ecclesiam; 
<Nppe  qui  scbismaticos ,  etsuum,  Petrique,  si  censoribus  nostris 
<ireditiir,  primatum  evertentes,  non  modo  consortes  habuerit,  cùm 
<M  cardinalis,  sed  etiam  postes  ad  ipsam  Pétri  sedem  capessendam 
audores  secutus,  eosque  jam  Pontifex  suà  cbaritate  complexus , 
ùsoper  editft  bullà  Inter  cunctas ,  tribus  jam  obedientiis  adunatis , 
^Ofam  oœtum  tam  perspicuè  ac  toties ,  ab  ipsis  quoque  initiis,  con- 
olii  cecum^ci  nomine  celebrandum  putavit. 

CAPUT  XX VU. 

AntlqasB  EedesIaB  exemplls  concilii  Constantiensis  œconomia  asseritur. 

hm  adeam,  quam  tuemur,  concilii  Constantiensis  œconomiam 
^tqoe  indulgentiam  asserendam ,  ex  ipsft  antiquitate  exempta  pro- 
^t.  Primùm  episcopi  Africani,  ductore  potissimùm  Augustino, 
^l'^^^o  iilo  post  apostolos  cbaritatis  et  auctoritatis  ecclesiastic» 
*S8Qtore.  Hi  ergo  cum  donatistis  scbismaticis  toties  victis ,  toties  ab 

J/^  Orne,  Coma.,  Seu.  xxm.  col.  2ts.— t  ibid.,  Seu,  il.  col.  24t.*  i  FU,  Sitp.,  c  zn^ 
^'^xmif^  iBiUmrm.,  de  (kme.  auei.,  1U>,  u.  oap.  IT. 


19Q  DEFENSIO  DEGLARATIONIS 

ficdesift  et  imperio  condemnatis,  quasi  leqoo  jure  cUflceptant^nec 
yermtur  de  catholic»  Ecelesi®  causa ,  sub  MaroeUino  oomite  ttenaa 
Utigare  ' ,  hàc  quoque  ultro  conditione  oUat&  :  «  Yeritate  oonfisi  ifiOv 
nos  vinculo  conditionis  obstringimus,  ut  si  nobis  ii  cum  qoibiB  agi- 
mus  demonstrare  potueriat..  subîtô  Ecdesiam  Christi,  noaàù  quo-. 
rum ,  quos  isti  accusant ,  peccatorum  pmisse  contagio ,  et  in  solà 
remansisse  parte  Donati  :  si  boc ,  ut  dictum  est,  demonstrare  potoe* 
rint ,  nullos  apud  eos  bonores  episcopalis  mnneris  requiremos ,  sed 
eorum  sequemur  pro  soift  stemâ  salute  consilium ,  quibus  tanti  gnh 
tiam  beneficii  pro  cognitft  veritate  debebimus.  •  An  cunctabondi,  uk 
dubii,  an  catbolic^B  Ecclesiœ  ejusque  auctoritatis  incerti,  qui  eam  tôt 
tantisque  documentis  non  modo  certam ,  sed  etiam  perspicoam  de* 
monstrabant ?  Absit.  Verùm  id  agunt,  «  ut,  si  Geri  potest,  corda 
hominum  yel  infirma,  vel  dura,  pia  charitas  aut  sanet  aut  edomet'.  ■ 
Advertatur  illud ,  vel  infirma,  vd  dura  ;  ut  nec  ipsa  pertinacia  doros 
animos  ab  Ecdesiœ  indulgentissimà  cbaritate  pc^set  exdadere.  Per* 
gunt  :  Si  victores  ipsi  f uerint ,  pervicerintque  adversùs  donatistas, 
Ecclesiam  non  periisse ,  a  sic  ejus ,  inquiunt  *,  t^neant  unitatem,  ut 
non  solùm  viam  salutis  inveniant,  sed  ne  bonorem  episcopatûs  amit* 
tant.  »  Hinc  iila  conditio ,  ut  in  qufllibet  civitate  catholicus  acDona* 
tista  episcopus ,  utrique  pari  jure,  servato.  episcopatu,  viciênm  se^ 
deant  eminentiù8;9iut  si  populi  cbristiani  episcopalis  dignitalis  studio 
hoc  réfugiant,  «  utrique,  inquiunt,  de  medio  secedamus ^ ,  et  Ec- 
clesiis...  in  unitate  pacificft  constitutis,....  singuii  constîtuantur  epi- 
scopi.  »  Sic  victi  victoresque  squè  loco  cedebant,  potioremque  Yole* 
bant  esse  donàtistarum  conditionem ,  à  quibus  victoribus  nibil  sibi 
honoris  reservari  postulabant.  An  obliti  Ecclesiœ  majestatem  ?  NtiUo 
modo;  sed  cbaritate  et  humilitate  vteti,  reducendis  schismaticis, 
contra  ecclesiasticam  disciplinam ,  taiia  indulgebant.  <t  Quid  eDim^ 
inquiunt  \  dubitemus  Redemptori  nostro  sacriQdum  isti  us  humiiiUlis 
offerre?  An  verô  ille  de  cœlis  in  humana  membra  descendit.,  et  nos, 
ne  ejus  membra  crudeli  divisione  lanientur,  de  cathedris  descendere 
formidamus?  »  Cùm  ergo  banc  œconomiam  erga  perditissîmos  scbis- 
maticospacissludium  suaserit,  an  vererentur  Constantienses  Patres, 
de  sublimi  veluli  solio  œcumenici  concilii  lantisper  videri  descendere, 

1  Tom,  n.  Conc  ,  col.  13S3;  GesU,  primœ  Coll.  Carlh.;  Fld.  inter  Jug.»  ep.  cxxvni.tu. 
cd.  377  et  seq.— t  Tom.  u.  Conc.  in  append.,  ool.  isss  :  apud  Aug,,  col.  379.— s  Ib,,  col  135S; 
el  ap,  Jug.,  col.  I7g. 

*  Rem  narrât  AugusUnos  bU  verbis  ;  «  In  concilio  penè  trecentorum  episcoporum  lie  pbçoil 
»  omnibus...  Duo  ibi  vix  inventi  sunt,  quibus  displicerel  :  unus  annosus  senei,  qui  boc  ecîtA 
»  dicere  llberiûs  ausus  est,  aller  Toluniatem  suam  Ucilo  vultu  signlQcavit.  Sed  posteaqoàn 
»  illumsenem  lîberiûs  boc  dicentem  obrult  omnium  ft'aterna  correpiio,  illo  mutante  leoi^' 
»  tiam,  Yultum  etiam  ille  muUviU  »  De  gest.  cum  Emer.  n.  6.  tom.  ix ,  ooL  929.  (  ^^ 
JFarU.  ) 

«  Tom,  ii«  Conc»,  in  append,,  ofA,  13S2;  et  op,  Jug,,  col.  179. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  V.  191 

et  eoffl  fntribns  «quo  jure  disceplare ,  ut  eos  ab  scbismate  revoca- 
RDt,  in  quo  pleriqae  non  malo  animo,  aed  infirma  conscientiœ  scru- 
pol»  permanere  yidebantar  ? 

Qmé  Cyrillua  Alezandrinus?  Nonne  ille  conacripserat  adveraùs 
Hflriorianaoi  perfidiam  duodedm  iUoaanathematismoa  maxime  tbeo^ 
lûgioûsatqae  veridlcoa,  à  Sedeapostolicà  atque  oecamenicâ  Epbesin^ 
qaodo  atiquatenna  comprobatos?  Nonne  iiloa  Tbeodoretna,  jusaa 
imsak  Antiocbeni  »  et  omnium  Orientalis  diœceseos  q[H8Coporum , 
ttuiesearatioDe  prosecutue  erat?  Nonne  Orientalis  aynodus  eoad^n 
«■Ihmatîsmoe  ut  bœreticos  {uroacripsit,  Cyrillum  et  Hemnonefli 
fMmgynodi  duces  epscopatu  dejecit,  totam  oeoumenicam  B^besir 
aamiynodum  anatbemate  condemnavit?  Quid  postea?  Facla  pax 
est  :  qoasi  «quo  utrinque  jure ,  rebusque  integrîs ,  nullà  anatbemar 
fisnoram  beati  Gyrilii ,  nulla  Orientalis  scbismattcœ  synodi ,  nuUi 
etiiai.  Ht  paria  omnia  esse  yiderentur,  synodi  Epbesin»  œcumenie» 
Mrtiooe  factft  *  ;  idque  tantùm  actum ,  ut  iis  omnibus  prstermissis, 
vctt  fides ,  et  Ecclesiarum  facta  adunatio  firmaretur.  An  igitur  aut 
Mrialis  synodus  ^tit ,  aut  anathematismi  pro  bœreticis  babiti , 
^ifaodi  Ephesioœ  catbolica  definitio  coneussa  est?  Imô  hâc  in- 
^4geDtià  y^  condesoai^ne  firmata;  retuUtque  id  in  iUo  dissidio 
fuBsiDior  et  potior,  non  solùm  ut  yerittfte,  sed  etiam  ut  cbarilate 
ticeret, 

^ae  illud  omittendum,  quod  à  Uagno  Gregorio  papa  per  mirifi^ 
cuD  indulgentiam  regin»  Longobardorum  Theodelindœ  concessum 
^**  Ea  nempe  cùm  quintœ  synodi  oceasione ,  se  ab  Ecclesià  abrur 
P«et,itaeiGregoriussatis&eri  yoluit,  ut  laudatis  tantùm  quatuor 
PràÀ  synodis,  quibus  summa  fidei  continetur ,  quinta  synodus  ac 
Momcapitulorum  damnatio,  ut  minus  necessaria ,  taceretur  ;  neque 
P'^^Pterea  quintœ synodi,  à  se  toties  comprobata,  auctoritatem  in- 
fregit. 

Qqo  sanctorum  Palrum  spiritu  acla  sacra  Constantiensis  synodus^ 
Mi  bmUsp^oblita,  sed  recordata  pads,  suam  auctoritatem  et  omittit 
etfirmat;  sequeyerè  probat  œcumenicam  synodum  in  Spiritu  sancto 
^iïé  coQgregatam ,  dum  spiritu  cbaritatis  animata  nibil  prœter- 
f^^t,  quo  Hispanicos  fastus  delinire,  aut  duritiem  frangere,  aut 
''^as  cooscientias  tranquiilare  possit. 

^/Ti  inocl. aue  eipost.  Syn.  Bph.^  lom.  m.  Conc.  Anath,;  CyrUL, col.  40S;  EJuid.  ep,ad 
f^dnthch.  Lœtentur  eœU,  col.  ttos;  et  ira,  op.  CyrUL,  edU.  Par.;  Jnain.,  t.  t.  ptri.  ii. 
^^'»  p.  î«,  104. ^%Greg.  Mag.,  indle. xii.  Ilb.  xt.  tl  lib.  ui.  epttt,  u.  ad  Comt,  ep.  McdioL 


19t  D£F£NSIO  DEGLÀRATI0NI6 

CAPUT  XX  vm.  ] 

Objectio  ex  defecta  conflinutionis  petita  diB8olvitor.  i 

At  enim,  inquiunt,  utcamque  in  unam  eamdemque  senteotinj 
omnes  obedientiœ  concurrerint ,  non  tamen  valent  synodi  cecomd 
nicœ  nomine ,  nisi  ea  qus  Hartinus  Y  prolato  decreto  expresse  appr6 
bavit,  conQrmavitque.  At  sessiones  iv  et  v  llartinos  V  non  exprasl 
probavit  prolatô  decreto  ;  neque  enim  in  bnll&  Inier  cunctas ,  eas  seÉ 
siones  confirmavit ,  sed  tantùm  quœ  adyersùs  Yiclefam  Hussomqdl 
gesta  essent  ;  et  in  ultimà  sessione  concilii  dedaravit ,  non  i  se  omnl 
eomprobari ,  sed  tantùm  ea  quœ  in  materift  fidei  conciUarUtr  gesli 
essent'  :  quo  nomine sessionum  iv  et v  décréta  comprehendi n 
Denique  non  edidit  generalem  confirmationcim  synodi,  tametsi  idi 
synodus  postulasset.  Haec  Turrecremata;  hœc  Bellarminos  ; 
omnes  alii  jactant,  in  eoque  vim  maximam  causœ  reponunt  Nospro 
latis  gestis  nuUo  negotio  dissolvimus. 

Ac  primùm  testamur ,  nihii  à  nobis  refugi  confirmationis  aposto- 
lie®  nomen  ac  vim  ;  neque  exisUmamns  romanos  PontîGces ,  eàd 
synodos  œcumenicas  légitimé  habitas  confirmant,  snperiorem  in  eil 
exercere  polestatem.  Neque  enim  romani  Pontifices,  concilions 
tantùm,  sed  etiam  antecessorum  suorum  passim  décréta  confirmuitj 
neque  tamen  iis  superiores  se  prœbent ,  atque  ut  à  PontiQcibas  coih 
cilia ,  sic  à  conciliis  Pontificum  décréta  confirmari  in  actis  ecdesias- 
ticis  ubique  legeris.  Nec  immérité  :  confirmare  enim ,  ecclesiastici 
stylo ,  consentire  est ,  et  consentiendo  firmare.  Quippe  ecclesiastiei 
gesta  atque  décréta,  ipsa  unitas  firmat,  rerumque  confirmatio  est, 
ipsa  testificatio  unitatis,  quœ  nos  suo  loco  diligentiùs,  ut  par  est , 
exeqnemur  *. 

Yerùm  ad  testiScationem  unitatis  atque  consensionis ,  adeoqi» 
confirmationis ,  non  profectô  necesse  est  ut  expressa  diplomati  dt 
confirmando  prodeant.  Blartinum  Y  vidimus',  cùm  Otho  oar&»lis 
esset ,  omnium  quœque  Pisis,  quœque  Constantin  gesta'essent ,  jant 
inde  ab  initio  fuisse  participem  ;  et  Pontificem  factum ,  nihil  eorani) 
quœ  in  synodo  gesserat ,  retractasse  ;  imô ,  totft  synodo  approbante, 
easdem  sessiones  concilii  œcumenici  nomine  honestasse.  Neque  ne- 
cesse  erat,  ut  post  semel  assertam,  primis  quoque  sessioniboS) 
synodi  generalis  auctoritatem ,  sessionum  iv  et  \  décréta  expresse 
approbaret.  Satls  approbabat ,  qui  decemenUbus  preesens  commoiû- 
cabat ,  eorumque  conventum  pro  œcumenico  concilio  agooscebat 
Satis  approbabat ,  qui  Joanni  XXIU ,  ex  bis  sanë  decretis ,  rite  depo- 

«  Orne.  ContL,  Seu.jLj.cKA,  2i%.^*lnf„  Ub.  mu  o.  a  etieq.—  i  Svp,  pou.  «< <« ** 

pitBV.»  n«  XL, 


CLERI  GALLICANI,  LIE.  V.  193 

I,  suffiei  se  patiebatur.  $atis  approbabat ,  cui  caput  Frequens , 

\w\m  sessioDum  auctoritate  valiturum  et  exequendum  putabat. 

approbabat,  qui  in  bullâ  Inter  cunctas  ^  et  exscripserat ,  et  exe- 

mandaverat  adscriptas  à  sacra  synodo  articulo  xli  Viclefiano 

,  qiue  ad  sessionum  iv  et  v  décréta  necessariô  referrentur. 

denique  anteacta  approbabat,  qui  eorum  auctoritate  omnibus 

Il  Quin  ipsum  interesse ,  ipsum  communicare ,  probare  est  : 

R  aatiquitatem  omnem  ,  totamque  vim  canonum  penitùs  igno- 

i,  romaoi  PontiGcis,  praesentis  maxime ,  atque  insuper  collau- 

ipsa  communicatio,  validissima  auctoritas  atque  approbalio 

oec  verum  est,  quod  asserunt  ' ,  post  electum  Martinum, 

synodum  ab  eo  petiisse  conGrmationem  decretorum  suorum, 

ooDsueto.  Hoc  enim  in  gestis  nusquam  apparet ,  neque  sessio- 

\vn  et  XV  contra  Viclefum  et  Hussum  prolata  décréta,  peculiari 

décrétai!  eguissent ,  nisi  decuisset ,  quse  adversùs  Vicle- 

lelHussitascanonicèconstitutaessent,  ad  ordinarios  exequenda 

litb'.  Uadè  damnatio  propositionis  :  Quilibet  tyrannus  ^  de  cse- 

if rannis ,  Decretali  inserta  non  est,  eo  quôd  non  eodem  ritu 

videretur;  neque  eo  minus  valet, 
autem  ipse  Bfartinus , sessione  ultimâ,jamque  dimissisPa- 
f,dechravit,  in  materiis  fidei  à  se  probari  ea  quae  concUiariter 
etsent^y  id  neque  petente  synodo ,  neque  ad  cujusquam  in- 
,sed  occasione  Polonorum ,  obi  ter  atque  aliud  agendo  die- 
»>ge8ta  ipsa  testantur.  Supplicabant  Poloni  quemdam  librum,  ut 
;,  «  rite  damnatum  tanquam  haereticum ,  per  députâtes  fidei, 
per  omnes  nationes  concilii,  ac  per  collegium  cardinalium 
ium,...  in  sessione  publicâ,  per  sacrum  concjlium  damnari , 
poblicè  damnatum  pronuntiari.  »  His  Papa  respondet ,  «  quôd 
^^  et  singula  determinata,  conclusa  et  décréta  in  materiis  fidei 
IProsens  concilium  conciliariter  ,  tenere ,  et  inviolabiliter  ob- 
volebat;....  ipsaquesic  conciliariter  facta  approbat  etrati- 
^^  non  aliter,  etaliomodo.  »>  Quare  confirmatio  à  nullo  petita, 
quo  loco  res  erant,  necessaria  videbatur;  et  cùm  Martinus 
ivit,  in  materiis  fidei  quid  probaret  ^ ,  respondebat  profectô  ad 
tooram  propositum ,  qui ,  de  fide  quserentes ,  responsum  de  fide 
^cnrnt.  Câeterùm  satis  constat ,  non  bine  tantùm  petendam  esse 
Mi  approbationem  ;  alioquin  cùm  hic  Martinus  signanter  addi- 
i  de  materiis  fidei  id  à  se  esse  dictum,  reliqua  improbata  mane- 
^suaque  Joanni  XXIIl ,  Gregorio  Xll,  Benedicto  XIII,  constaret 
toritas  :  quin  ipse  Martinus  suam  electionem  infirmaret  ;  cùm 
^^tà  qose  circa  illa  gesta  sunt,  ad  fidei  materias  non  pertinere 

•w.  IwaiL,  p.  70.— «  Scss,  XLT.  col.  258.—  3  Fld,  cap.  8Cq. 

m.  9 


194  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

constet.  Stat  ergo  concilii  certa  confirmatio ,  ipsft  execotione,  i[ 
consensione ,  imô  ipsâ  Papœ  prsesentià  ;  yalerenique  ea  quseci 
cùncUiarUer  gesta  essent,  tametsi  Poloni  ùihil  rogassent,  ac 
non  eam  vocem  edidisset. 

CAPUT  XXIX. 

An  sesslODum  iv  et  v  décréta  lis  accenseri  debeant ,  quae  Martinus  V,  ut 

fiicta ,  confinnavit.  , 

Ne  quis  tamen  scrupulus  superesse  possit,  addimus  décréta  < 
sionum  iv  et  v  de  quibus  agimus ,  et  ad  fidem  pertinere,  et 
riter  facta  esse. 

Ad  fidem  quidem  pertinent ,  quae  pertinent  ad  interprétât 
divini  Juris,  et  ad  traditam  immédiate  à  Cbristo  Pétri  su< 
atque  episcopis  in  conciiio  generali  sedentibus ,  potestatem  ] 
Bellarminus  aut  alii  diiBtentur  *. 

Quôd  autem  concUiariter  facla  sint,  constat,  cùm  in  publicil 
£ione,  imô  in  duabus] publicis  sessionibus,  prolata  sint, ut 
mus^ 

Et  quidem  adversarii  vocem  banc,  concUiariter,  planis 
simplicissimam ,  per  vim  manifestam  ad  vana  et  aliéna  detorqi 
Dec  tamen  in  unum  convenire  potuerunt.  Sic  nempe  Belli 
ludit^,  conciliariter  factum  dici  quod  more  conciliorum, 
deliberatione  factum  esset  ;  quasi  Martinus  V  Constantiensis 
primis  sessionibus,  quarum  ipse  pars  fuerat,  indiligentiam 
brarevellet.  Alii  vanum  commentum  aspernati,  conciliariter  \ 
dicunt,  adunatis  obedientiis  gestum;  neque  aliud  quidquamil 
tino  probatum.. Quasi  verô  in  Videfum  et  Hussum  et  in  J( 
parvum  gesta  reprobentur,  quae  ante  adunatas  obedientias 
sint. 

Sed  profectô  nos  ludunt  :  Martinus  enim  conciliariter  gesta 
rabat ,  vulgari  et  populari  sensu ,  quem  Poloni  et  omnes  intelli) 
et  ipsa  rerum  ostendit  séries.  Nempe  ad  Polonorum  respondet 
positum.  Illi  namque  petebant ,  quem  librum  «  à  fidei  députât 
per  omnes  nationes ,  ac  per  cardinales  condemnatum  dicerent, 
in  sessione  publicft  per  sacrum  concilium  condemnari,  vel  coi 
natum  pronuntiari  ;  »  tanquam  confecta  res ,  suâ  tantùm 
ut  ita  dicam ,  formula  vestienda  remaneret.  Quae  Martinus  rcfut 
à  se  pro  conclusis,  decretis  determinatisque  haberi  dicens,quff 

*  Diffitetur  S€bebtratiit4Vid.  Diss.  Jniuerp,  cap.  m,  pag.  71  ;  et  Dist.  m.  advers. 
cap.  m,  p.  177  etseq.  Verûm  bunc  non  tam  dtssertatorem  quàm  vililitigatorein,  ^  ° 
«onnitari  non  est  necesse;  cûm  prosertiro  BosstiBT  banc  ila  qussUonem  traciet,  otit 
Jiebris  obscurari  posait.  {Edit.  Paris,) 

i  Sup,,  cap.  II.  — >  s  Bell»,  lib.  n.  de  Orne,  aucL,  cap.  i9* 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  V.  195 

V,  et  in  sessione  publicà  décréta  fuissent;  non  ea  perinde, 

per  congregationes ,  seu  per  nationes,  atque  députâtes,  vel  etiam 

linales  fuissent  examinata  :  hsec  enim  tractata  tantùm,digesta, 

tita ,  et  quodam  modo  prseparata  ;  non  autem  décréta ,  conclusa,, 

lioataque  fuisse,  aut  solemniter  et  condliariter  judicata,  et 

seperspicuum  est  et  gestis  consentaneum. 

CAPUTXXX. 

sensns  eiploditur  :  an  sessionum  iv  et  y  décréta  sine  examine  debito 

processerint. 

piget  hic  viri  doctissimi  cardinalis  Bellarmini  Patrum  Constan** 
le?itatem  et  inconslderantiam  incusantis  memorare  verba, 
sic  habent  '  :  «  Martin  us  V  diserte  dixit  se  confirmare  ea  tantùm 
de  Dde,  quae  facta  erant  conciluriter,  id est  more  aliorum 
lioram ,  re  diligenter  examinata  ;  constat  autem  hoc  decretum  * 
Mio  examinefactum  à  concilio  Constantiensi.  »  Hase  Bellarminus, 
ISQomore  accinunt  alii  * ,  exscriptis  Bellarmini  verbis,  atque  seu- 
ils-^ et  addunt,  «  Patres  Constantienses  non  commisisserem  illam 
Eeiaminandam ,  sicut  commiserunt  alias  materias  et  qusestiones, 
doctrinam  Yiclefi  et  Hussi ,  priusquam  ad  determinationes  pro- 
it  »  Atque  hœc,  si  Deo  placet ,  concilii  décréta,  duabus  conti- 
sessionibus  repetita ,  tam  destinatô  facta ,  tam  fundamenti  loco 
1  tantâque  omnium  consensione  munita  et  inculcata,  rébus 
lerant ,  quœ  in  concilio  ohiter  pertractdtœ  fuerant. 
reponimus  :  primum  illud  ;  post  rem  à  synodo ,  expresso  ca- 
ac  peculiari  decreto  definitam ,  periculosissimo  exemplo  revo- 
in  dobium,  an  de  eâ  rectè  et  mature  sit  deliberatum  ;  atque  hipc 
riri  Yiam  ad  omnes  canones ,  décrétâtes  omnes ,  omnia  concilia 
rerteoda. 

im  ;  quôd  in  istâ  qusestione  Polonorum ,  nihil  de  examine 
ttuT;  illi  enim  afiirmabant  omnia  examina  prsecessisse.  At  Mar- 
idée  tantùm  approbationem  negabat  suam,  quôd  res  concilia^ 
I  atque  in  publicâ  sessione  conclusa  non  esset. 
iom,  idque  vel  maximum;  cseterse  fidei  qusestiones,  puta 
et  Hussi ,  quœ  à  concilio  certis  deputatis  examinandae  sunt 
,  infinité  erant.  Occurrebant  enim  se  horum  hsereticorum 
et  perplexœ  propositiones ,  et  omnigenum  errorum  monstra. 
hoe  tantùm  Yiclefi  libri ,  et  doctrina  exitiabilis  ;  sed  etiam  auctoris 
iBoaiHla  erat  memoria ,  exhumandi  cineres ,  scrutandi  sectatores 
■gè  latèque  difTusi,  et  occulti  ulceris  persecandi  sinus.  Tum  Hussus 

'^^^•/  toc,  $ttp,  dt.  —  s  JDoct,  Lovan.,  pag.  73.  ex  3fald, 


-186  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

ipse  pnesens  confutandus ,  conviDcendus  ,ejusque  dîscipulus 
nymus  Pragensis  :  horum  artiGcum  comprimeDdi  lubrici  Ia| 
dolique  retegendi.  Ât  in  ses^onibus  iv  et  v  simplex  juris  qui 
ardua  illa  quidem  ;  sed  quse  ubique  terrarum ,  in  Gallià  prœseï 
vivum  resecta,  et  innumeris  libris,  decretis,  litteris,  convcDl 
theoIogoruiD ,  canonistarum ,  universitatum ,  antistitum  eli( 
elucidata  y  certique  fundamenti  loco  posita  erat,  anteaquam 
Constantiam  convenirent.  Neque*  vero  opus  erat  post  tôt  ac 
ante  Pisanum ,  et  in  ipso  Pisano  concilio ,  tractatus  habites , 
disputationibus  tempus  terere,  cùm  extrema  omnia  imminerent^j 
explorata ,  et  jam  in  Pisanâ  synodo  aperta  remédia  expedire 
tebat.  Nihil  ergo  leviter ,  nihil  prsecipitanter  actum  :  tantùm 
tuna,  imô  verô  necessaria ,  rébus  in  summum  discrimen  addi 
adhibita  celeritas. 

Quin  etiam  Constantin  Petrus  de  Alliaco  Cardinalis,  Eph 
Cameracensis ,  sancti  conventûs  lumen ,  et  in  dogmatibus  esplu 
omnium  facile  princeps,  in  eo  libro,  quem  vigente  Concilio^ 
<tucioritate  Ecclesiœ  scripsit ,  memorat  quaestionem  de  stabi 
Concilii   auctoritate  sœpe  tractatam,  specialUer  in  hujus 
initio  '  extantque  eft  de  re  Joannis  Gersonis  sermones  coram  S] 
liabiti'  qui  sessionibus  iv  et  v  praeluxcrunL  Atque  omnino  ista 
liant,  ut  in  quibus  non  aUqua  pars,  sed  ipsa  summa  Concilii  col 
esset.  Neque  necesse  erat  ad  ea  explicanda  deputatos  nominari, 
quœ  per  sese  Patres  omnes  à  toto  decennio,  maxime  verô  iD 
Synodo ,  attenti  arrectique  essent;  nihil  ut  unquam  fuerit  vd 
trinâ  elimatius,  vel  auctoritate  Qrmius,  quàm  id  quod  hoc  dei 
£Otio  à  sacra  Synodo  constitutum  fuit. 

CAPUT  XXXI. 

Aq  iUa  formula ,  sacro  approharUe  concilio ,  Papara  concilio  superiorem 

Permulti  adversariorum  magnam  in  eo  vim  faciunt,  quod 
quam  electus  est  Martinus  V,  reformationis  décréta  snb  ejus  noi 
sunt  édita.  Nec  jam  edictum,  ut  antea  sacrosancta  Synodus; 
Martinus ,  s(icro  approbante  Concilio,  Non  ergo  jam  in  Concilio, 
in  PontiGce  «  suprema  potestas  ;  neque  Concilium  censuit  se 
supra  Papam,  extra  casum  schismatis,  quo  plures  se  pro  Pool 
^runt  :  aliàs  non  erat  ratio  mutandi  formam  decretorum  derefc 
tione*.  Ex  quo  inferunt  Papam  unum  esse  qui  statuât  ;  vim 
nendi  in  eo  esse  totam  \  Patres  consiliariorum,  non  judicum  loco 

•  Pet,  JUiac,  de  Eccles  Conc,  et  R,  P,  ont,  Proœm,  app..  lom.  u  ;  Gers,,  col.  920  et 
^  Cers.  Serm.,  tom.  ii.  col,  201  cl  leq.—  3  Doct,  LovQtu,  pag.  71.  Disq^  p.  SO. 


CLERl  GALLICANI,  LIB.  V.  IffT 

A(  bsc  omnia  vana  sunt  ;  primùm  enim  mutatœ  formulée  ratia 

esta  est,  quôd  ab  aliquot  saeculis,  Papa  quidem  praesente,  concî- 

décréta  sub  ejus  Domine  pronuDtiari  solerent ,  sacro  approhante 

,  îocri  approbatione  Concilii,  sacro  approbante  et  consen- 

CmcUio  :  quse  nihil  oQiCere  suse  auctoritati  Constantiensis 

os  intelligebat. 

lè  osteodimus  *  quantum  illa  differrent,  sacro  prœsente  Concilio, 

mro  apprcbanle  et  consentiente  Concilio.  Quid  autem  sit  appro* 

,  quantaque  sit  in  eo  auctoritas,  ipsi  PontiGces  attestantur^ 

ipsâ  approbandi  Yoce  confirmant  décréta.  Vel  ipsum  Martinum  V 

as,  de  Concilii  Constantiensis  decretis  haec  edicentem;  quôd 

iae(m€il%ar%ter  facta  approbat  et  ratificat*,  quae  profectô  adversarii 

auctoritatem  pertinere  contendunt.  Ita  cùm  dicitur  :  Mar- 

sacro  approbante  Concilio,  Martini  décréta  verâ  auctoritate 

tor;  seseque  mutuô  firmant  Pontifex  auctor ,  et  Synodus  ap- 

*,  quôd  ex  eâ  conjunctione  capitis  atque  membrorum ,  ut 

dic^nus  '  illad  invictum  Ecclesise  catbolicae  robur  exsurgat. 

autem  quœsitum  in  Constantiensi  synodo ,  an  te  Papse  elec* 

,  eo  electo ,  quâ  formula  uterentur  ;  an  illà  recentiore ,  quam 

;  an  eà ,  quœ  in  antiquis  passim  conciliis  visitur  :  Sancta 

,  etc.  Alliacensis  cardinalis  scripto  etiam  edito  docuit  ^,  seque 

os  ita  existimare ,  antiquiorem  illam  formulam  :  Placuit 

c(mcilio  ;  Bancta  synodus  statuit ,  convenientiorem  esse ,  et  tkeo- 

tMgis  consonam;  quippe  quse  magls  congruat  formse  illi  apo- 

:  risum  est  Spiritui  sancto  et  nobis  *  :  cœterùm  secundam 

lam,  sacro  approbante  concilio j  convenientem  quoque  esse; 

eft  sofficienter  exprimatur  certissima  ratio ,  quâ  judicanti  decer* 

uePontifici,  Patres  conjudicent  atque  condecernant. 

fb|Qe  ita  intellexisse  Constantienses  Patres  gesta  déclarant.  Sic 

io  XLni  sessione ,  Papft  jam  electo  ac  présidente ,  legimus  : 

cojus  sessionis  introductione ,  reverendissimus  pater  dominus 

us  cardinalis...  nonnulla  décréta  sive  statuta  per  dominum 

m  Papam ,  ac  synodum  facta  *  publiée  perlegit  sub  bis  ver- 

'*  ^  subditque  décréta  multa  in  banc  formam  édita  :  Martinus 

, servus  servorum,  Dei,  sacro  approbante  concilio;  quo  liquida 

tur,  décréta  in  eam  formam  édita ,  baud  minus  communi 

atque  concilii  auctoritate  esse  facta. 

e  illa  posterions  œvi  elBciebat  formula ,  ut  Patrum  senten- 

^.  lib.  lY.  cap.  8.— «  Sess,  ilj.  col.  258.  —  »  f^UL  lib.  mi.  —  4  jélUac,  loc.  Jam  cii.^ 
^  jm.  ctp.  n.  cd.  9S2.— s  j4ct„  xv.  28. 
b5>iB0  per  dominam  Papam  et  fToodum  OicU  HiiMe  legimm  eUam  lenione  xui ,  qui»- 
^  edCbrau  m  MarUno  T  praiidente.  (  Edit.  Paris.  ) 
■»eif.uiii.e6Lu9»tS4. 


198  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

tiffi  minus  requirereatyr.  Eadem  enim  syaodus  Coostmtk 
Joanne  XXIII  présidente ,  sic  incipit  :  «  Sanctissimus  dominos 
Papa ,  sacro  approbante  concilio ,  statuit  sessionem  tenendam 
Veneris  16  hojus  mensis  '.  »  Hinc  ordo  agendorum ,  sacro 
concilio,  designatur, lectàque  scbedulà  bujiis  verbi  ipsa  buUa< 
cationis  descripta  erat,  aliisque  decretis  nominejussuquePap» 
«  D.  cardinalis  Florentinus  altà  et  intelligibili  voce  intc 
sciscitatus  est,  utrum  omnia  et  singala  in   supradictà  sdu 
contenta,  ipsi  sacrse  synodo  placèrent?  Âd  cujus  interrogatic 
omnes  et  singuli  praelati...  concorditer...  responderunt ,  Placet  'i 
quà  responsione  factum  ratumque  intelligitur  conôliare 
tum. 

In  ipsâ  etiam  o^cilii  Ferrariensis,  postea  Florentini,  incb< 
solemni,  lectum  Eugenii  papœ  decretum  ;  quo  lecto,  gesta  sic 
bent  *  :  «  Surrexit  quidam  ex  parte  Italorum ,  et  interrogavit 
dinales,  et  arcbiepiscopos ,  et  episcopos  et  clericos  omnes, 
RecipiUsne  bœc,  quœ  scripta  et  lecta  sunt  bodie  coram  vobis? 
responderunt  :  Recipimus  et  approbamus.  Tune  interrogai 
Grseci  suos  prœsules ,  similiter,  et  reiiquos  omnes  iisdem  y( 
ilii  responderunt  :  Recipimus  et  approbamus  ;  et  scripta  fuit 
batioutriusque  partis ,  et  indictum  concilium  et  session um  cel( 
m  urbe  Ferrarià.  »  En  quid  sit  concilii  auctoritate  édita  probatio| 
ut  synodus  non  tantùm  Pontificis  decreto  ;  sed  etiam  sanct»  s] 
approbatione  formetur  et  constet;  que  ratio  ad  cseterà  quoqod| 
cemenda  spectat. 

Quantum  autem  ea  formula  cum  episcoporum  auqtoritate 
ex  synodis  etiam  provincialibus  discere  est.  Nam  sœculis 
initio  ducto ,  ni  fallor,  ab  anqo  1314,  in  Senonensi  concilio, 
conciliaria  persœpein  eam  formam  eduntur  :  Nos  (  N  )  metn 
sacro  approbante  concilio  ^.  Ergote  coepiscopi  metropolitaoo 
liarii  tantùm ,  non  judices  et  assessores  assistunt ,  non  decemunt  i 
statuunt?  Âbsurdum  et  inauditum*,  ac  profectô  stare  Patrum 
tiam,  .etiam  arcbiepiscopo  reclamante,  nemo  negat.  Nibil  ergok 
est,  synodine,  an  Pontificis  nomine,  approbante  concilio,  seol 
proferatur;  cùm  in  utr&que  formula,  unà  cum  Pontifice  P^tw 
que  statuant,  décernant,  judiceat,  stetque  sententia  eommt 
suffragiis. 

Vel  particulares  synodo3  audiamus,  quœ,  prsesente  romano 
fice,  antiquis  temporibus  Romse  sunt  babitœ.  Ubique  invi 
episcopos,  Papa  quidem  auctore ,  sed  tamen  cum  ipso  judicare, 

t  Ani,  Ses$,  i.  col.  lo.  «  i  Seis,  i.  col.  is,  14,  is.  —  i  Decr,  Pop.,  «He  sùss,  l  M^' 
tom.  ziu.  col.  22, 2S.  —4  Ocmc  Paru,,  tom.  u.  od.  I802. 


GLERI  GALLICANI,  LIB.  Y.  19SP 

toere,  deoeroere,  definire  -,  idque  in  decretis,  id  in  sabscriptionibi» 
posituiD.  Cujus  rei  exempta  plura  suo  loco  affèremus  ^  :  cœtera  io- 
Domerabilia  lectoris  diiigentiae  relinquemus.  Adeo  episcopi  abique 
sootjadîces,  eiiam  praesente,  présidente,  prœeunte  Pontifice;  ac  si 
in  pâiiicolaribus  quoque  synodis,  quantô  magls  in  generalibus, 
qoibiis  ipsa  caUiolica  omnium  fidelium  mater  reprœsentetur  Ecclesia* 

CAPUT  XXXIT. 

PraDdicta  responsa  de  dobio  Pontiflce  etsl  Taleant ,  non  tamen  adversarios  expeditos 
,  ac  Parlsienslom  ex  Gonstantiensi  canone  vigere  sententiam. 


Bscigitur,  qu»  bactenus  de  concilii  Constantiensis  intelligentift 
et  aactoritate  diximus,  véra  et  sancta  sunt  ;  née  nisi  per  manifesta 
ladibria  eludi  potuisse  claruit.  Addamus  tamen  ad  cumulum  :  quan- 
tamlibet  ea  quœ  adversarii  congerunt  valere  fingantur,  née  sic  expe- 
dibosesseàConstantiensium  canonum  auctoritate  summà.  Uteumque 
enim  adversùs  indubitatos  Pontifices  infirma  habeatur  conciliorum 
gena^liam  auctoritas ,  certè  valet  (  et  boc  adhuc  superest  contra  ca- 
viltationes  omnes)  aactoritas  ea,  quà  dubios  Pontifices  coercerè 
possit.  AGoqui  contendentium  et  in  schismate  obstinato  animo  per- 
sererantiam  contumacia,  malum  esset  inextricabiie,ad  quod  pro- 
peUendum  Ecclesiœ  imbecilte  nuUum  praesidium  Christus  relinquere 
potuerit;  aut,  quod  est  absurdius,  nec  ipse  voluerit.  Redit  ergo 
qosstio,  quft  potestate  instructa  synodus  schismaticos  Pontifices 
cogat  in  ordinem. 

Ceriè  Constantiensis  synodus,  quam  eft  potestate  efBcacissimè 
sammoque  Ecclesiœ  bono  usam  esse  constat ,  id  f undamenti  loco 
pomt  :  PoUitatem  habere  se  immédiate  à  Ckrisioi  quippe  quse  in  ejus 
Spirihê  légitimé  congregata  universalem  Ecclesiam  reprœsentet;  alio- 
quin  qui  concilio  obtempérassent ,  non  Deo ,  sed  bominibus  parais- 
sent 

Atqni  hoc  semei  posito ,  quod  sine  prœrractA  audacià  negari  non 
potest,  estera  omnia  convaiescunt.  Cùm  enim  nulla  sit  à  Gbristo 
propriè  ad  scbisma  toltendum  Ecclesiœ  catbolicœ  ac  synode  gênerait 
eam  reprssenti  attributa  potestas,  non  aliunde  in.scbismate  con^ 
stare  poterit,  nisi  ex  eo  quôd  sit  tradita,  ubi  nécessitas  requisierit, 
quod  UDum  Parisienses  nostri  postulant. 

Hic  ergo  adTersarii  oppidô  eonturbantur.  P.  Thyrsus  Gonzales  e6 
fedactQs  est ,  ut  contra  ducentos  Patris  in  Gonstantiensi  concilio 
iofandi  scbismatis  extinctores ,  palam  negare  audeat  concilium  gé- 
nérale eam  paie$taiem  habere  immédiate  d  Christo  :  nec  aliam  videt 


200  DEFENSIO  DECLAR  ATIONIS 

apertam  sibi  januam,  Disi  id,  quo  solo  schisma  extinctum  sit  et 
extingui  possit,  illud  Ecclesise  detrahatur.  Reverendissimi  Patris 
verba  pensanda  sunt  :  «  Concilium  non  babet  eam  potestatem  immé- 
diate à  Christo ,  in  eo  sensu ,  in  qao  Papa  certus  immédiate  à  Christo 
jurisdictionem  in  totam  Ecclesiam,  et  sacerdos  habet  potestatem  ad 
consecrandum ,  et  episcopus  ad  confirmandum  et  ordinandum  K  « 
Non  eo ,  inquit ,  sensu  habet.  Quo  ergo  babet  sensu  ?  quo  jure  ?  (Rhilne 
per  se  Chris  tus  contulit  Ecclesiœ  laboranti ,  quo  sese  restitueret  in 
pristinam  valetudinem  ?  Christo  auctore  sacerdotes  conseerant ,  epi- 
scopi  ordinant ,  Papa  quse  vult  praecipit  ;  at  verè ,  si  in  capite  lequè  ac 
in  corpore ,  fœdo  scissa  scbismate  laboret  Ecclesia ,  nihil  babet  quod, 
auctore  Christo ,  agat  aut  jubeat  ?  Sic  enim  subjungit  :  Non  enim  habet 
concilium  eam  potestatem  ^  nisi  mediante  Ecclesia.  Hœreo  equidem  ad 
insolitam  et  inauditam  vocem.  Quid  enim  est  concilium ,  nisi  ipsa 
Ecclesia  adunata,  collecta,  reprsesentata ,  totA  auctoritate  pollens? 
Non  ergo  concilium  mediante  Ecclesia  viget ,  quod  ipsa  Ecclesia  est; 
habetque  illud  per  sese,  quod  habet  mediante  Ecclesift ,  cujusaucto- 
ritatem  et  jus  représentât  et  continet.  Reliqua  audiamus  :  «  Non  enim 
habet  concilium  eam  potestatem  nisi  mediante  Ecclesift ,  quœ  in  cap. 
Si  duo ,  Dist.  XXXIX ,  tribuit  cuncilio  congregato  tempore  schismatis 
potestatem  ad  deponendos  Papas  dubios ,  et  certum  eligendum  ;  et 
in  cap.  Si  papa,  Dist.  xl,  tribuit  concilio  potestatem  ad  judicandum 
Papam ,  qui  deprehendatur  a  fide  dbvius.  » 

Qui  sint  tamen  illi  canones  considerare  oportet.  Et  caput  quidem , 
Si  duo  y  Honorii  Augusti  est  decernentis,  si  duo  electi  sint  romani 
Pontifices ,  ut  neuter  ordinetur  ;  quod  est  universim  et  indistincte 
falsum,  nuUamque  omnino  facit  synodi  mentionem  :  canon  verô, 
Si  Papa,  Bonifacii  est  Moguntini  episcopi ,  nihil  etiam  de  synodo  disr 
sërentis.  Utcumque  est ,  nisi  unus  imperator  aut  unus  episcopus , 
Ecclesiœ  in  scbismate ,  aut  per  sui  capitis  hœresim  laboranti  sob- 
venissênt ,  aut  nisi  Gratianus  duodecimo  demum  sœculo  in  suam 
compilationem  Juris  hœc  duo  capita  contulisset,  manca  esset  Ec- 
clesia ;  neque  quidquam  valeret  adversûs  Papam  schismaticum  aat 
haereticum.  Sic  miseram  Ecclesiam  à  Christo  sapientissimo ,  optimo , 
omnipotentissimo ,  constitutam  volunt. 

Erubescunt  ipsi ,  aq  tandem  subdunt  :  «  Vel  habet  eam  potestatem 
jure  naturali,  modo  statim  explicando.  »  Hodusautem  ille  sequente 
paragrapho,  ex  Doctore  eximio ,  Suare  *  scilicet,  sic  proditur  :  «  So- 
ïum  ergo  habet  potestatem  quœ  ex  jure  divino  naturali  consequitur 
in  quolibet  corpore  mystico,  ut  possit  se  gubernare  et  taeri  per 

I  Goruttl,,  Dttp.  xm.  teet.  Tt .  S  t.  n.  t.  p.  683. 

*  P.  Goottlei  Satrem  Doctoftfm  exlmium  uMqae  foett.  (  Edit,  Parti,  ) 


CLERI  GALLIGÀNI,  LIB.  V.  SOI 

principes  particulares  unitos  in  uDum  corpus ,  quando  deest  supre- 
fflom  caput  ^  »  Maluot  ergo  Deum  omnibus  imperiis  rebusque 
publids  universali  curft,  quàm  Cbristum  Ecclesiae,  pro  quft  fudit 
sangainein ,  singolari  consilio  providisse  ;  meliusque  à  Deo  constituta 
sunt  bamana  imperia ,  quàm  à  Ghristo  Ecclesia ,  quœ  ut  sibi  provideat 
seseqae  toeatur  à  jure  gentium  aut  naturae  magis ,  quàm  ex  ipso 
chiistiano  jure  mutuetur.  Hanc  illi  ecclesiastici  regiminis  formam 
effiogant. 

Qoid  quôd  tam  imbecillam  faciunt  Ecclesiam ,  ut  ejus  auctoritate 
coQctIium  semel  congregatum  ad  tollendum  schisma ,  fidei  providere, 
aut  leges  necessarias  condere  nequeat,  prsater  eam  causam  :  a  Quôd 
aadùm  possit  prœcipere  et  ordinare  quse  ad  hune  finem  (tollendi 
^ismatis  seîlicet  )  necessaria  sint  *.  »  Undè  taie  concilium  non  babet 
«Qrtoritateni  ad  decidendas  fidei  controversias ,  et  ferendas  leges 
perpétuas ,  quantumvis  necessarias.  Sic  concilio  Gonstantiensi  defuit 
aocloritas  ad  condemnandum  Viclefum,  Hussum,  alios  perGdos^ 
défait  auctoritas  ad  condendas  leges  quœ  futuris  schismatibus  pro- 
^riteent,  qoas  tamen  leges  tulit,  quas  tamen  fidei  controversias 
jnicavit;  atque  ad  hœc  omnia  tractanda ,  quœcumque  urgeret  dira 
JMcessitas,  jam  admotis  ad  incendium  facibus,  Papam  aliquando 
exdtQrum ,  nonduih  tamen  existentem ,  expectare  debuit. 

Piget  commemorare  quœ  jam  confutata  sunt  :  nempè  adversùs 
VicleAim  et  Hussum  Constantiensis  concilii  valere  décréta ,  eo  quàd 
Ibrthnis  V  ea  repetierit  bullà  Inter  cunctas;  quà  tamen  nondum  editft 
floasos  exarsus  est  ^,  Viclefus  exbumari  jussus ,  pessimi  bœretici 
aaitheiDate  percussi.  Qu»  onmia  Martinus  non  tum  cùm  ea  repeteret, 
^  ab  origine  valuisse  définit ,  ut  concilii  légitimé  in  Spiritu  sancto 
^ODgregati  vera  et  firma  décréta  :  quœ  nunc,  si  Deo  placet ,  per  sese 
mvalida  et  contra  canones  attentata  pnetendunt  :  usque  adeo,  bis 
iiùseris  postremisque  temporibus ,  tanti  concilii  totiusque  adeo  Ec- 
^^^  imjecta  est  auctoritas. 

«  At  enim ,  inqniunt ,  taie  concilium  (  causa  scbismatis  congrega- 
tom)  neqoe  hanc  jurisdictionem  habet  ab  aliquo  jure  divino  podi- 
ti?o^  qoia  neque  scriptum  est ,  neque  traditione  constat  :  neque 
^^  babet  a  summp  Pontifice,  quia  supponimus  illum  non  esse,  et 
<|ui  praeoesserant  illam  non  reliquerunt  :  solûm  ergo  habet  potesta- 
^9  <inc  ei,  jure  divino  naturali  consequitur  in  quolibet  corpore 
nystieo,  ut  possit  se  gubernare  per  principes  particulares  unitos  in 

*  GomoLf  DUp.  «n.  led.  ti.  S  ▼!»  n*  i.  p.  «M;  Suar,,  1.  it.  de  Legib.,  c.  ti.  n.  4.— t  /«d., 
S  V-  >.  S.  p.  6ts  ;  et  5  Ti.  n.  i.  p.  6SS. 

*  Obtertaiidiini  est  diUgenter  Joumem  HaMam  de  sacerdouli  grada  d^eotam ,  et  Hierony 
**>•  i  PrafI  aoatbemate  percuvum ,  STiiodtll  leiitentiâ  ;  eoi  yerô  morte  damotUM  et  exanoe 

Mft  coneUU ,  aed  laid  judicia  edicto.  ÇEdU.  Paru.  ) 


202  DEFENSIO  DEGLARÂTIONIS 

unum  corpus ,  quando  deest  sapremum  caput.  »  Ât  ilios  principes  in 
Ecclesiœ  corporequis  instiluit?  Nonne  is  qui  et  caput?  Nonne  ffle 
Ecclesiam  eo  jure  poliere  voluit,  ut  qui  eam  non  audiret ,  omniinu 
christianis  sicut  $Oinicu$  etpublicaniuê  essetP  Nonne  idem  oonfestim 
addidit  :  Amen,  amen,  dico  vobis,  quœcumque  ligaoeritis  super  ter^ 
ram ,  ligota  erurU  et  in  cœlis  ;  et  quœcumque  solveritis  super  terram , 
solutà  erunt  et  m  cœlis  '  ?  En  ergo  principes  illos  i  Cbristo  constitntos, 
Quid  ergo? Eftne  conditione,  ut  nunquam  ipsi colligere  se  possent, 
quœcumque  urgeret  nécessitas?  Quô  ergo  pertinebat  istud  qnod 
Christus  subdidit  :  Ubi  sunt  duo  vel  très  congregaU  in  nomme  meo, 
ibi  sum  in  medio  eorum  *P  Quantô  magis  ubi  non  duo  vel  très,  sed 
totus  principum  Ecclesiœ  cœtus;  imô  tota  Ecclesia  congregatur?  Aut 
non  in  Christi  nomine  colliguntur,  qui  ad  tollendum  sc^sma  conre- 
niunt  ;  aut  non  sunt  Ecclesia,  nisi  Papa  adsit,  qui  ad  PaÎMmn  consii- 
tuendum  confluunt  ^  aut  si  sint  Ecclesia ,  nnmquid  non  erunt  etlmi- 
corum  et  publicanorum  loco ,  qui  eorum  décréta  contraipserint  ?  Qoid 
his  clarius?yerùm  illi  tadtè  respondent:  At  nos  si  iUa  admittimns, 
admittere  cogemur  non  tantùm  ad  toUendum  scbisma,autad  tunre- 
ticum  Pontificem  condemnandum ,  quorum  blc  nulla  meotio  est, 
sed  ad  quamcumque  summam  Ecclesiœ  necessitatem.  Propterea  ergo 
malunt  in  schismatis  etiam  aut  bœreseos  teterrimo  atque  eiitîabili 
morbo  Ecclesiam  à  Cbristo  destitutam ,  neque  ullum  auxiliom  habere 
ex  Evangelio. 

Esto,  inquient,  verum  sit  de  bœretico  scbismaticoque  Ponttfioe, 
qui  nequidem  est  Pontifex.  Quid  tum ,  cùm  non  sit  Pontifes ,  et  jure 
omni  Mciderit?  Quà  de  re  saqpè  diximus,  s«pè  monuimos,  qnanto 
Ecdesiffi  periculo  baec  asserantur.  Nuno  tamen  yaleant  utcumqoe 
coUibuerit.  Sit  tamen  aliquis  oportet,  qui  excidisse  dedaret ,  qui  looo 
moveat  contumacem ,  qui  cbristianis  omnibus ,  quœ  tali  in  diBCii- 
mine  agenda  sunt  imperet.  Quo  jure?  quo  Cbristi  mandato?  qui 
Evangelii  lege  ?  nisi  eà  quam  diximus ,  quœ  ad  onmem  eqoè  vakat 
necessitatem ,  in  quà  de  salute  periclitatur  Ecclesia. 

^am  ergo  respondeant ,  non  probatum  illud,  quod  est  verisrânuiDt 
quod  est  Ecclesiœ  maxime  neeessarium  ;  ant  si  pnd>atum  iUud  et  ipsi 
fiiteantur,  quid  in  eo  decreto  probetur  intelUgant. 

CAPUT  XXXUI. 

Emmanudifl  Sobelstrati  objoola,  à  oodfcIboB  maniuoripCis  peUta ,  folnuitor  elict 

sesaionem  iv. 

Emmanuel  Schelstratus ,  cùm  aliorum  objecta  repetit,  tum  eô  se 
iQaximè  efifert ,  quôd  nova  acta  prodiderit^  quœ  orbis  catboUcus  igoo- 

i  Matth,,  xTin.  17,  it«—  t  Ibid.,  xo. 


GLERI  GALLICANI,  LIB.  V.  203 

laret.  Cieto*ùm  unde  sint  eruti  plerique  manuscripti  qaos  jactat , 
codic€6  ubi  delituerint,  quas  temporuro  notas  praeferant ,  quid  sint 
deoiqoe,  an  simples  gestorum  séries ,  an  bistoriœ ,  quibus  acta  inse* 
natilr;  ac  ^  historié,  ut  ea,  qu®  ipse  inde  protuUt,  verba  pr»  se 
feront,  quo auctore  conscriptse sint ,  notone an  ignoto ,  borum  nulla 
meotio;  omnia  pratennissa ,  quœ  auctoribus  aut  codicibus  Qdem  vel 
asserant  vd  detrabant. 

Et  ille  quîdem  intégras  codices  edere  debuisset ,  ut  lector  eruditus 
probare  vera ,  convincere  falsa ,  manca  supplere ,  dubia  elucidare 
posseL  Tôt  prafectô  estant  Constantiensis  synodi  nota  monumenta , 
tût  de  ejus  rébus  virarum  gravissimorum  testimonia ,  ut  nisi  cum 
illisGongruant,  quœ  Scbelstratus  hactenus  ignota  fuisse  Gonfltetur, 
bbi  ea ,  et  partîum  studio  conscripta  esse  oporteàt.  Certè  ex  iUis 
qooqae  frostulis ,  qu»  ille,  ut  voluit,  edidit^  jam  intelligimus  acta 
qos  esse  meodacia. 

Primùm  enim ,  quœ  de  fàlsatà  concilii  Constantiensis  iv  sessione 
potolit ,  ea  ex  metioribus  gestis  falsa  esse  constitit  :  quo  uno  Schel- 
sbitianis  codicibus  omnis  detracta  est  fides.  Hue  accedit  illud ,  quod 
idn  Scbebtratus  narrât  ex  actis  suis  ineditis ,  quatuor  videltcet 
codicibus  manuscriptis  die  14  Julii,  anno  1416,  quando  Aragonenses 
«1  ooncilium  venere ,  legatos  régis  dixisse ,  «  quôd  quidem  vdlent 
se  noire  concilio  ;  non  tamen  reputare  esse  générale  conciiium ,  neque 
agi  de  rébus  concilii  generalis,  donec  venirent  legati  régis  Castellœ  \  » 
Apertom  mendacium;  nam  Aragonenses  quidem  legati  15  octobris 
uuû  1416,  sessione  xxii  ;  legati  verô  régis  Castell»  sessione  demùm 
uiT,  18  Junii  anno  1417,  synodo  se  adjunxere.  At  in  ipsà  sessione 
xui,8tatlm  atque  Aragonenses  admissi  sunt ,  generalis  synodi  Gon- 
sUotiensianomine  eduntur  synodica  décréta,  quœ  vidimus  '  ;  eàdem- 
V^  fofmft  res  maxime  gest»  sunt  per  alias  trededm  sessiones  : 
adeo  lUsa  vd  mutila  acta  Scb€3stratns  protulit. 

tea  cfa-ea  sessionem  iv  bec  refert  ',  quœ  ne  ipse  quidem  reor, 
^Q§  certè  oondderatis ,  jam  tueri  vdlet ,  si  viveret  Nempè  cardi- 
1^08,  très  nationes ,  Germanicam ,  Gallicanam ,  Angticanam  vehe- 
MitÎBsimè  répugnasse  circa  banc  quœstionem  :  an  conciiium  Papft 
^ssetsuperios,  etiam  in  refcmnationis  negotio;  ac  régis  Frand»  ora* 
^OTtt  eardkialium  parti  accessisse  :  quod  est  falsissimum»  Primàm 
^ûn,  hii|oa  rei  nec  in  Schdstratianis  uila  est  mentio:  tum,  ut 
^^inittainus  regiis  oratoribus  nthil  unqnam  cûmips&GaHicanft  natione 
'ui88e  dissîdii ,  certum  id ,  regîos  inter  oratores  fuisse  Gersonem  y 

*  StàtUu,  Dia,  ÂWUurp,,  trt.  ni.  p.  S7  ;  ef  de  «ei».  et  auei,,  eU„  inier  ad,  die  14  jul,  i4i6. 
^ tlt.^t  Sup^  cap. xxn  etioq. — i  JO. Schel,,  pig.  a,  3  ;  Dise,  dntuerp»,  cap.  x.  art.  lu 


204  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

eumque  omniam  csterorum ,  ut  pietate  ac  doctrine,  ita  auctoritate 
facile  principem.  Extat  ejus  sermo ,  quo  jam  inde  ab  initio ,  régis  no- 
mine,  synodo  proposuerit,  quœ  agenda  viderentur'.  Dubitasse  verô 
Gersonem ,  an  concilium  Papœ  in  reformationis  negotio ,  anteponi 
oporteret ,  ne  ipse  quidem  Schelstratus  dixerit.  Quod  ergo  iile  de 
Frandcis  oratoribus  jactat ,  apertum  mendacium  est. 

At  enim ,  ex  actis  Scbelstratianis  constat  aliquam  in  quartâ  quin- 
tàque  sessione  extitisse  dissensionem.  Esto.  Ergo  de  Papœ  et  concilii 
fiuperiore  potestate  litigabant  ?  Pessima  consecutio  ;  quandoquidem 
post  turpissimam  Joannis  XXIII  fugam ,  alias  fuisse  multas  dissensio- 
nis causas,  ex  ipsis  etiam  Scbelstrati  actis  liquet  ';  quippe  cùm  Sigis- 
mundo  bella  in  Joannem  XXIII  ejusque  defensorem  Austriae  ducem 
paranti,  niulti,atque  imprimis  Universitas  Parisiensis  obsUterit; 
neque  minor  concertatio,  cûm  Joannis  adulatores,  illo  elapso,  con- 
tenderent  differri  oportere  concilium  ;  alii  sessionem  ultra  protrabi 
nollent,  neque  fœdis  ludiQcationibus  inlongum  duci  spem  Ecclesis, 
ad  extinguendum  scbisma  properantis.  Utcumque  est,  certè  regios 
oratores ,  Gersone  principe ,  de  superiore  conciliorum  potestate  du- 
bitasse nemo  sanus  dixerit,  pessimàque  fide  Schelstratus  non  ac& 
quse  jactat,  sed  meris  conjecturis,  iisque  vanissimis,  rem  tantam 
affirmât. 

CAPUT  XXXIV. 

•  Quse  in  Schelstrati  manuscriptis  sessionem  v  spectent. 

Piget  quidem  luctari  diutiùs  cum  ignotis ,  falsis ,  mutilisque  Schd- 
strati  codicibus  ;  et  tamen  quœ  de  sessione  v  retulerit ,  prseterire  non 
possum.  Haec  nempe  sunt  :  quôd  cardinale$ ,  et  oraiore$  régis  Fnm- 
eiœ ,  sessioni  interf uerint ,  «  promisse  protestatione  in  camerà  para- 
mentorum  secrète  factft,  quôd  propter  scandalum  evitandum  ad 
sessionem  ibant,  non  animo  consentiendi  bis  quœ  audiv^'ant  in 
ipsà  statui  debere  ;  maxime  quôd  dominus  noster  Papa ,  et  alii  in 
concilio  existentes  in  plenâsecuritate  fuerant ,  quorum  plura  statuta 
non  ^unt,  sed  ad  aliam  sessionem  reservata  '.  »  Yerba  confusa,  nul- 
liusque  boni  sensûs  ;  quœ  tamen  satis  ostendant ,  quœcumque  illa 
f uerit  difficultas ,  eam  pertinere  ad  securitatera  concilii ,  non  ad  aliud 
quidquam.  Utcumque  est ,  neque  enim  Scbelstrato  placuit  bœc  inté- 
gra apparere ,  celebrata  sessio  est ,  factaque  sunt .  omnia ,  eodem 
Scbelstrato  teste,  ut  in  vulgatis  legimus. 

At  eijim  quasdam  gestorum  suorum  voculas ,  à  toto  avulsas  tcxta, 
aspergit  ad  marginem  * ,  quibus  iterum ,  si  Deo  placet ,  induconUir 

t  yid,  sup.,  eap.  xxx.— «v#cl,  SOiel.,  SO  mort,  141S  ;  ibid.,  p.  225.— i  /Wd.,  p.  2»i,  ^   , 
*  Nempo  boo  iUe  cttet,  ne  in  ipto  tezin  iniertntor  m  yerba,  qoa  à  te  leou  dicit  m  4»* 


CLERI  GALLICANI,  LIB,  V.  205 

ontofes  régis  Francorum  assistentes  cardinalibus ,  nec  tantùm  à 
reBqoo  concilio ,  sed  etiam  à  gallicanâ  natione  dissidentes  ^  Iterum 
Oii  oratores  atque  adeo  ipse  Gerson  eorum  antesignanus  inducitur , 
contra  eam  doctriDam  protestatus,  cujus  et  in  ipsft  synodo ,  et  extra 
syoodum  acerrimus  defensor  extiterit.  Quœabsurdissima,  si  in  actis 
Schelstralianis  baberentur,  meliùs  vir  optimus  ineptos  bistoricos, 
itque  acta  mendacia ,  contempta  à  romanis  conciliorum  editoribus , 
contempla  à  Rainaldq,  in  sordibus  bibliotbecarum  jacere  sineret.  Sed 
âge,  sint  vera,  sint  autbentica,  sint  intégra  quœ  Schelstratus  de- 
scri{)6erit ,  sint  recta  quse  concluserit  :  quid  postea  ?  Nempe  acta  Con- 
stantieosia  auctoritate  carebunt  ?  Quid  ita  ?  quiâne  vociferati  sunt 
hlres?Quà  ergo  abibunt  Chalcedone  acta,  tôt  inter  clamores,  quos 
ipsi  judices  compescere  vix  poterant  ?  An  ergo  Schelstratus  putat , 
in  sacris  conciliis ,  obstina tione  semper  ac  prœcipitantià  tumaltua- 
riisqae  motibus ,  non  ipso  fidei  ardore ,  clamores  editos  ?  At  enim 
dissenserunt  muiti  cardinales  :  quid  tum?  An,  ut  Chalcedonensia 
sHaque  vetera  dissidia  omittamus,  an,  inquam,  infirma  erant  tôt 
Trideotina  décréta,  in  quibus  discrepantes  Patrum  sententias  Palla- 
iifms  refert?  At  enim  multis  repugnantibus  Patres  voluemnt  in 
^aistinum  baberi  sessionem,  ac  prsecipitanter  actum.  Imô,  dili- 
genter,  ut  obviam  iretur  pessimis  adulatoribus  dissolu turis  syno- 
dum,'omnemque  pacis  conficiendse  spem  prœcisuris.  At  enim  car-- 
dinales  faciebant  di/l^cuhatem  interessendi.  Quid  ad  nos?cùm  ex  actis 
etiam  Scbelstratianis  pateat  interfuisse  omnes*,  nec,  si  abfuissent, 
synodi  décréta  infringere  potuissent.  At,  inquies,  interfuerunt, 
fr(mis$â  in  camerd  paramentorum  y  sibi  adjunctis  régis  Franci» 
oratoribus,  secretd  protestatiane.  Tantùmne  ergo  licere  putabimus  et 
cardinalibus  et  regum  oratoribus ,  ut  eorum  protestatione ,  eâque 
secretâ,  conciliorum  universalium  décréta,  in  publicâ  sessione 
recitata,  solvantur;  sitque  ipsa  sessio  coram  altaribus  celebrata, 
theatralis  pompsa  instar ,  dictasque  à  Patribus ,  talique  in  loco  pro- 
mulgatas  sententias  rescindât  illud,  quod  quidam  occulté,  in  para- 
^aUorum  camerd  susurrarint?  Non  puduisse  theologum  bœc  orbi 
christiano  proferre  ludibria ,  bas  Ecclesiœ  dividende  et  conciliarium 
decretorum  solvendorum  vias  ! 

Qain  etiam ,  si  Schelstrato  credimus  ' ,  tanta  décréta  concident, 
quôdea  cardinalis  Florentinus,  qui  ut  diaconorum  ultimus  légère 
debuisset ,  quia  non  probabat ,  Posnaniensi  electo  legenda  tradiderit. 
Tanqoam  idem  electus  non  alia  multa  legerit  ;  et  décréta  concilii 

^■^■xlsm  tliis  manuscripUs  codicibus,  de  qnlbus  evulgandis  non  admodam  curabat.  {Edit, 
^AtL  Schel,,  30  mort,  141$;  ibld,,  p.  325.  -t  jbid,,  p.  231.  ad marg. 


S06  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

cassa  sint,  nisi  ultimo  qaoque  cardinaliom  diaconorum  placenit! 
Quid  quôd  Schelstratus  ex  gestis  etiam  suis  id  protolerit  :  «  à 
cardinale  Florentino,  cum  aliquibus  deputatis ,  aliqaaliter  dîspatatum 
fuisse  ^  ?  »  Profectô  aKqualUer,  non  contumaciter,  quâcumqoe  de  re 
disputasse  finxeris.  Quin.ipsum  postea  adfuisse  concilio  ex  actte  tua 
editis  quàm  Scbelstratianis  œquè  constat ,  additumque  in  gestis  : 
a  Constitutiones  lectas  à  concilio  uniformiter  approbatas  et  coo- 
clusas*.:  »  ut  profectô  constet,  quâcumque  de.re  in  principiis^car- 
dinalis  Florentinus  aliique  nonnulli,  à  reliquis  dissenserint,  in  cûd- 
clusione  tamen  omnes  consensisse.  Sed  qnandoqoidem  Schelstratus 
cardinalis  Florentihi  auctoritatem  tanti  facit,  opero  pretium  erit 
ejus  doctrinam  in  memoriam  revocare  '. 

CAPUT  XXXV. 

Francise!  Zabarellae  cardinalis  Florentini  doctrina  de  saperiori  etiam  in  refonnationb 
negoUo  concUii  potestate.  Goroilariom  de  disse  nsionibas  Gonstantiensibiis  à  StuA- 
strato  memoratis. 

Cum  sub  Innocentio  VII  et  Benedicto  Xin  de  papatu  contenden- 
tibus,  infando  scbismati  remédia  quœrerentur,  ac  scbismate  flt- 
graret  Ecclesia  ;  Franciscus  Zabarella,  tum  juris  pontificii  ode- 
berrimus  interpres  *,  ac  postea  cardinalis  Florentinus ,  tractatu  de 
scbismate  edito ,  bsec  docuit  :  «  Si  contendentes  nolint  congregare 
condlium;  tamen  quocumque  modo,  sive  per  collegium ,  sive  per 
imperatorem  convocandum.  Quôd  si  prohibèrent,  minime  parai- 
dum  ;  quia  Pap^e  non  est  obediendum ,  quando  ex  hoc  vehementer 
prffisumitur  statum  Ecclesiœ  perturbari  ^.  »  Subdit  :  «  Papam  non 
posse  impedire ,  quœ  ad  perpetuam  utilitatem  instituta  sunt  ;  radi- 
cem  omnium  malorum ,  quœ  passa  est  Ecclesia ,  surrexisse  ab 
omissione  conciliorum ,  neque  aliud  remedium  ad  instans  schisroa 
toUendum,  aut  ad  Ecclesise  reformationem  *.  *» 

Tum  illud  proponit  objici  posse,  «  Papam  esse  supra  concilium,  et 
concilia  per  Ecclesiam  romanam  robur  accipere  '.  »  Sed  continua 
respondet,  «  hic  non  agi  de  Ecclesia  romanfl,  sed  de  Papa;  etquod 
aliud  Papa ,  aliud  Sedes  apostolica ,  et  sedem  errare  non  posse  *,qiK)d 
intelligendum  videatur,  accipiendo  sedem  pro  totâ  Ecclesift,  idest, 
congregatione  fidelium;  hic  autem  agi  de  fide,  quœ  periditetar  in 
hoc  scbismate.  »  Item  ^  :  c(  Ecclesiam  romanam ,  seu  Sedem  aposto- 
licam  vocari ,  non  Papam  solùm,  sed  Papam  cum  cardinalibus ,  quo^ 

«  Jet.  ScheL,  etc.,  et  in  act,  edit.  jéntuerp.,  p.  5.  ad  marg^^tCofic  Comt,,  Sei*.  ▼.  «^ 
Schel.,  p.  233.— s  Fid  Diss  prcev,,  n.  xxiv. 

*  In  UniTersiute  PaUfinensi. 

4  Zabarel.,  Tract,  de  SchOm.^  edit.  Argent.,  pag.  548, (44.  —  $ Ibid,,  p.  548, 549.  -«iW*' 
p.  556,  657.—  7  Ibid.,  p.  558,  559. 


CLERI  GALLICANI,  LIE.  V.  207 

ÎDter  et  Vfpêm  si  fuerit  discordia ,  ut  nànc  evenit ,  cùm  cardinales  à 
conlendeatibas  se  subtraxenint,  congregandam  totam  Ecclesiam, 
idest,  totam  congregationem  catholicoram ,  et  principales  ministres 
fidei,  sciKcet  prœlatos,  qai  totam  congregationem  représentent;  et 
ageodom  apostoKco  more.  Atque  ut  in  actis  scribitur,  concilium 
eoBTocandom;  quoin  condlio,  licèt  Petrus  fuerit  princeps,  tamea 
pleDitadinem  potestatis  non  fuisse  in  eo  solo,  nec  responsionem 
diUm  sub  personA  Pétri ,  sed  congregationis  ;  unde  illud  :  u4po8toK 
^  imores  *  ;  et  tnfrà  :  F^isum  est  Spiritui  sancto  et  nobis  *.  »  Notandum 
est  id  quod  hic  subjicit  :  «  Hinc  mos  inter  antiquos  obtinuit ,  quôd 
oomia  difficilia  per  concilium  terminabantur ,  et  crebrô  fiebant. 
Posteaverô  quidam  summi  Pontifices,  qui  magls  admodum  terre- 
Donim  principum ,  quàm  apostolorum  Ecclesiam  rexerunt ,  non  eu- 
nnmt  facere  concilia,  ex  quà  omissione  prodierunt  multa  mala.  Et 
«L  boc  apparet,  quôd  id  quod  dicitur ,  quôd  Papa  habet  plenitudinem 
potestatis,  débet  intelligi  non  solus,  sed  tanquam  apud  universi- 
taten.  Ita  quôd  ipsa  potestas  est  in  ipsfl  universitate ,  tanquam  in 
tadamento,  et  in  Papft,  tanquam  in  principali  ministro,  per  quem 
te  potestas  explicatur.  »  Ac  postea  '  :  »  Ex  bis  infertur ,  quôd  po- 
iRUtis  plenitudo  est  in  PapA ,  ita  tamen  quôd  non  erret  ;  sed  cùm 
*nt,  babet  qui  eum  corrigat,  concilium ,  apud  quod,  ut  dixi ,  est 
;|otestatis  plenitudo,  tanquam  in  fundamento.  »  Quod  ut  probet, 
•  fiuiUa  ex  jure  citât.  »  Quae  primùm ,  inquit ,  sunt  notanda ,  quia  malè 
màderata  sunt  per  multos  assentatores ,  qui  voluerunt  placere 
foQUecibos  per  multa  rétro  tempora ,  et  usque  ad  hodierna  suaserunt 
^,  qnàd  omnia  possent,  et  sic  quôd  quidquid  liberet,  etiam  illicita, 
^  sic  plusquam  Deus.  Ex  hoc  enim  inôniti  secuti  sunt  errores ,  quia 
.  Hpaoccapavit  omnia  jura  inferiorum  Ecclesiarum.  Ita  quôd  infe- 
liores  praelati  sunt  pro  nihilo,  et  nisi  Deus  succurrat  statui  Ecclesi» 
^iversalis ,  Ecclesia  periclitatur.  Sed ,  Deo  favente ,  speratur  de  re- 
fonnatione,  si,  ut  dicitur  constitutum,  congregabitur  in  Ecclesia 
<^ociiiQin ,  in  quà  congregatione  oportebit  non  solùtn  schismati 
pwwenti,  sed  etiam  futuris  consulere ,  et  ita  determinare  Papae  po- 
•^tatcm ,  ut  non  subvertantur  inferiores  potestates,  et  ut  Papa  dein- 
^  possit  non  quod  libet ,  sed  quod  licebit. 

Sic  igitur,  etiam  in  reformationis  negotio,  Papam  non  dubium, 
^  certum  et  indubitatum,  à  concilio  ligari  posse  putat,  determi- 
^^^nqoe  oportere ,  quœ  ipsi  insit ,  ut  ministro  principali ,  plenitudinem 
P^tatis,per  eam  potestatis  plenitudinem,  quae  est  in  concilio; 
Vïod  etiam  firmat  bis  verbis  :  «  Universitas  totius  Ecclesiœ  supe- 
'wrem  non  habet,  nisi  Deum ,  et  Papam  cùm  administrât  ;  et  de  hoc 


-v.cm  uun  oaoei,  nisi  jueum,  ei  ri 

*^cl.,  XY.  23  «t  ii,ia,,  2S.—  3  Zabar.,  p.  S90. 


5M)8  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

anbene  vel  malè,  habet  utique  ipsa  universitas  decernere;  neqoe 
unquam  ita  potuit  transferre  ipsam  potestatem  in  Papam ,  ut  desineret 
esse  pênes  ipsam  \  quia  hoc  esset  contra  jus  divinum  et  contra  exem- 
pta apostolorum  '.  »  Quo  quid  est  clarius?  Neque  necesse  est  no» 
omnes  hujus  viri  excutere  rationes.  SuflSciat  demonstrasse,  quid 
ille  senserit,  qui  unus  omnium  maxime  concilii  Constantiensis  d&- 
cretis  pro  Papa  obstitisse  fingitur. 

Sanë,  teste  Schelstrato,  in  eam  sententiam  conveniebant  omnes, 
ut  in  concilii  Constantiensis  etiam  sessione  iv  decretum  conderetar, 
quo  Papam  définirent,  non  modo  in  schismatis  negotio,  sed  etiam 
in  fidei  causa,  quod  est  vel  maximum ,  concilio  esse  subjectum. 
Dicit  enim  tantùm  de  reformationis  negotio  disceptasse  Patres,  et 
Papae  favisse  cardinalem  Florentinum.  Sed  hsec  falsa  esse  consUtit, 
posteaquam  vidimus  quid  Doctor  eximius  ex  apostolicis  Scripturis^ 
quid  ex  jure  divino  deprompserit,  ut  Papam  concilio  subderet,  etiam' 
in  reformationis,  etiam  in  regiminis  ecclesiastici  negotio.  J 

Videtur  ille  quidem  initio  in  gratiam  Joannis  XXIII ,  à  quo  cardi^l 
nalis  factus  erat,  aliquid  cogitasse^  et  subdubitasse  tantisper,  noal 
quidem ,  an  concilium  in  reformatione  quoque  Papam  antecederet,  \ 
sed  an  ad  reformationem ,  adbibitis  pœnis ,  Papam  posset  cogère.  Et| 
id  fuisse  suspicor,  de  quo  Florentinus  aliqualiter  disputant.  Sei 
postquam  à  Patribus  communi  consensu  in  alia  omnia  itum  est^ 
nuUam  turbam  movit  postea,  ac  Joannem  XXIII ,  cum  reliquà  syaodo, 
non  hœresis,  sed  depravatœ  vitœ  causa  deposuit  :  Joannem ,  inquam, 
XXIII,  in  se  beneficentissimum  et  sui  cardinalatûs  auctorem,  ae 
proindetam  abipso  Florentino  habitum  pro  certo  Papa,  quàmipso 
Florentinus  pro  certo  cardinale  se  gereret. 

Hinc  ergo  liquidô  constat  nimis  oppidô  inflatas  exaggeratasque 
dissensiones  illas,  quasin  concilio  Constantiensi  viguisse  Schelstrattô 
narrât.  Quâin  re  duplex  ejus  erratum  est  :  alterum ,  quod  desummâ 
doctrinœ  dissensisse  Patres  :  alterum ,  quod  ese  dissensiones  acres  et 
immortales  fuisse  fingat. 

Quôd  ad  caput  primum ,  quis  non  crederet  cardinalem  Floreoti- 
num  de  concilii  potestate  à  reliquis  discrepasse?  Âtqui  vidimus  quim 
perspicuis  verbis  supremam  et  absolutam  potestatis  plenitudioem 
etiam  supra  Papam  in  universitatem  Ecclesiœ  contulerit.  Non  ergo 
de  summâ  re ,  sed  de  quibusdam  explicandi  modis  à  reliquis  Patri- 
bus dissidebat.  Sanë  idem  commémorât  dissensisse  qu(»dam,sed 
Joannis  XXIII  aliorumque  assentatores  pessimos  :  egregios  ver^ 
Patres ,  quorum  in  concilio  valebat  auctoritas ,  mirum  in  modum 
consensisse. 

1  ZAbar.,  p.  567, 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  V.  20» 

Atqae  ot  aliqaœ  dissensiones  extiterint,  eas  iamen  pacis  amora 
facile  GODSopitas  et  omnes  bistoriœ  et  acta  etiam  Schelstratiana  de- 
moDstrant.  Quid  enim  est  illud  in  illis  actis  :  «  Major  pars  cardina- 
lium  faciebat  difficultatem  interessendi  ^  omnes  tamen ,  praeter  infir- 
mos^postea  venerunt  ad  sessionem^  :  »  quid,  inquam,  est  illud, 
nisi  leviculus  animorum  motus  pacis  studio  statim  compositus? 
Qaod,  etiam  si  acta  conticescerent ,  ipse  tamen  rerum  eventus 
ostendit  ;  cùm  omnia  in  concilio,  nullo  schismate ,  summà  cum  ani- 
morum consensione  peracta  sint ,  quintaque  sessio  in  Schelstratianis 
etiam  codicibus à  vulgatis  non  différât,  in  quibus  adscriptum  legitur 
in  eà  latas  constitutiones  ab  omnibus  uniformiter  approbatas  :  ut  pro- 
fectô  exasperare  verbis  dissensiones  illas ,  pace  Schelstrati  dixerim , 
exigui  malevolique  sit  animi ,  et  sacri  concilii  totiusque  adeo  Ecclesiss 
laudi  ac  paci  invidentis. 

Quin  etiam  si  de  actis  tam  confusis  ac  mutiiis  datur  conjiciendî 
iocuSy  dicam  equidem  quod  me  moveat.  Girca  sessionem  v,  gesta 
qaippe  Schelstratiana  sic  habent  :  «  Die  sabbati ,  6  mensis  aprilis  ^ 
cùm  p^priùs  inter  dominos  cardinales  et  nationes  altercatum  fuisset 
super  emendatione  capitulorum  in  prœcedenti  sessione  statutorum^ 
tandem  ordinatum  et  conclusum  est ,  quôd  suprà  dicta  capitula  modo 
infràscripto  corrigerentur  :  »  quibus  adjiciuntur  de  supremft  in  quem* 
iibet  etiam  in  Papam  ipsum ,  quocumque  in  negotio  fideî ,  reforma- 
tionis,schismatis,conciliorum  potestate  décréta  sessionisv,  iisdem 
prorectô  verbis  quœ  retulimus.  Quae  si  sequo  judicio  sestimamus,  es. 
Schelstrati  quoque  actis  constabit  concilii  Patres,  utiab  initio  mémo- 
nvimus,  sessioni  quarts  addidisse  quintam,  ut  quœcumque  quarts^ 
déesse  viderentur  circa  conciliarem  potestatem,  supplerent,  auge- 
rent,  ac  luculentiùs  explicarent^  adeoque  abfuisse  Patres  ut  de  bis 
diasiderent,  ut  ea  etiam  majorem  in  modum,  non  solùm  repetita 
roborataque,  verùm  etiam  amplificata  vellent.  Hœc  igitur  ad  acta 
Schelstratiana,  quae  ad  ivet  v  sessiones  pertinent,  dicenda  habebamus. 
Pergamus  porrô  ad  sequentia ,  si  qu%  memoratu  digna  videbuntur. 

CAlPUT  XXXVI. 

Alia  Schelstrati  ex  mannscriptis  codicibus  objecta  soItudIuf  :  an  aliquid  contra  nos 
coneliidatur  ex  eo  qaèd  reformatio  ad  id  tempus  dilata  sit,  qao  Papa  electus  esset. 

Cum  Patres  Constantienses  jam  in  eo  essent,  ut  Gregorio,  Joanne, 
alque  Benedicto  redactis  in  ordinem ,  Pontifex  crearetur  ;  tune  re- 
pente subortam  contentionem  novam  acta  Schelstratiana  produnt  ;. 
et  Sigismundum  quidem  cum  Germanicà  natione ,  cui  se  Anglica 

*  ^€t,  SeheL,  p.  2ti.  ad  marg, 

XVI.  9* 


210  DEFENSIO  DEGLARATI0NI8 

primùm  adjanxerat ,  voluisse ,  ut  reformatio  fieret ,  aQteqom 
PontiGcis  eligendi  modo  decerneretur  quidquam  ]  at  ItaÛs, 
Hispanis  placuisseante  omoia  extingueodum  schisma,  eligendt 
Pontificem  :  denique  à  Germanis  discessisse  Anglos,  Germanos 
cœteris  assensisse  ;  communiqae  consensu  factum  esse 
quod  est  in  sessione  xl  ,  ut  futurus  Pontifex  de  proximo 
mendus,  cum  sacro  concilio  ejusque  deputatis  reformatiom 
videret,  antequam  concilium  solveretur.  Hœc  ergo  Sel 
narrât  ex  quatuor  manuscriptis  codicibus,  quibus  gesta 
tiensis  concilii  contineri  dicit  :  qu®  gesta,  si  causœ  su», 
ipse  jactat ,  favere  intellexit ,  cur  non  ea  prodidit  ?  Atille  baec 
refert  à  reliquis  avulsa  *,  primum ,  inter  ipsa  dissidia  protestât 
factam  à  coliegio  cardinalium  et  tribus  nationibus,  Italicft,  Uû 
Galiicanft  \  tum  ex  iisdem  codicibus  narrationem  eorum  sut 
quœ  in  hujus  controversiœ  compositione  gesta  sunt  ^  :  qoâ  qi 
in  re  multa  peccat-,  imprimis,  quôd  obscuris  occuitisque  ac  m 
roboris  gestis,  sessionum  pubiicarum  gesta  subrui  posse  puUt 
namque  protestatio ,  qualiscumque  est,  non  est  inserta  coo< 
gestis,  qu®  dimissa  quaquaversus  per  omnes  Ecclesias,  totique 
nota  sunt.  Quin  eadem  protestatio  nuUi  unquam  praeterquam 
strato  visa ,  nullà  canonicà  auctoritate  constat,  ac  designata 
quàm  perfecta  est ,  sCatim  dissensione  composità.  Neque  plariii 
illa  narratio  privati  cujusdam  auctoris,  cui  et  anonymo  et  i( 
quanta  fides  adhiberi  debeat,  nequidem  conjicere  possumos. 
que  tota  iila  qualiscumque  contentio ,  certè  mox  composità,  n\ 
in  actis  synodi ,  nullum  in  historiis,  nullum  in  Annalibus  ecclesii 
à  Rainaldo  continuatis,  locum  habet.  Hsc  verô  sunt,  quibus 
nuel  Schelstratus ,  sessionum  iv  et  v  auctoritatem  infringi  à  se 
putat. 

Jam  si  vel  maxime  constet  huic  narrationi  fides  ;  quÀm  infii 
quàm  nulla  sint  ejus  argumenta  videamus. 

Primum  argumentum  Schelstrati.  Italica,  Hispanica,  Cal 
natio,  imô  tota  synodus,  sessione  xl,  Papam  priùs  elegi  volt 
quàm  de  reformatione  tractetur  :  ergo  confitentur  decretam 
sionis  V ,  quo  Papa  concilio  subesse  dicitur ,  quoad  reformatioi 
attinet,  non  esse  intelligendum  de  concilio  seorsim  sumpto;  sed 
concilio ,  cui  verus  et  indubitatus  Pontifex  aiest,  qui  sensus  nihil  é 
superioritatem  concilii  facit  *. 

Imô  verô  multùm ,  quod  hune  indubitatum  certumque  Ponti6c«^ 


^^^^.,  ,^,.  j4nL,  p.  «,  13,  14;  Dln.»  p.  «8  el  seq.j  Fld,  eUam  patt.  Dl^-^ 

Maimb,  et  dct,  et  gest.,  p.  252  el  leq  -^tOiu.Jnt,,  p.  eo»  «2;  Dist.  uu  coni.  Maimà.»c.  » 

etf..  D.  2S2.  2SS. 


«  det.  Sehel.,  edit.  Jnt 

faimb.  et  4ct,  et  gest,  p , 

P*  149  el  leq.;  Act,  et  gett.,  p.  252, 2SS. 


CLERI  GALLIGANI,  LIB.  V.  SU 

aynodo  pnondentein ,  in  synodi  potestate  esse  crederent ,  eique  leges 
Sgemt ,  ut  vidiinas  K 

Kces  :  Ergo  saltem  intelligebant,  non  posse  à  se  qoidquam  m  re- 
formatîone  tentari ,  nisi  electo  PoatiGce.  NuUo  modo  :  cùm  enim  de 
fide,  ante  eleetum  Pontificem,  tam  multa  décernèrent,  quidni  et  de 
reformatione?  Tum  etiam  multa  décréta  esse  ostendimus  %  quse  ad 
Rformationem  maxime  pertinerent,  imprimis  caput  Frequens,  alia* 
qoecapita,  in  seasione  xxxix,  adunatis  omnibus  obedientiis,  pro- 
mulgaia.  Non  ergo  refonnationem  ideô  diflèrebant ,  quôd  fieri  non 
posse,  aed  qoôd  non  ita  congrue  Qeri  posse  crederent ,  neque  schîsma  . 
oiterÎQS  protrahi  sinerent. 

Sbcundà  objectio  Schelstràti.  Ëxtat  ad  versus  Germanicam  na- 
tionem,  quae  reformationem  ante  Pontificis  creationem  urgeret» 
Italie» ,  Ifispanicœ ,  Gallicanae ,  et  cardinalium  protestatio,  in  quà  est 
dictom  pessimam  deformationem ,  cui  primùm  providendum  sit, 
eam  esse ,  quod  acephala  sit  Ecciesia ,  acephalum  concilium  :  ergo 
ante  eledionem  Papœ ,  concilium  erat  acephalum  et  mancum  :  ergo 
seasionum  iv  et  y  décréta ,  de  corpore  acephaio  mancoque  orta  sunt  '. 

Respondemus  :  Goncilium  non  erat  acephalum  et  mancum  ante 
coDstitutum  Papam,  cùm  damuaret  Viclefum,  Hussum,  proposi- 
tîonem  Joannis  Parvi  de  cœdendis  tyrannis  :  non  erat  acephalum , 
cùm  e&Gommunicaret  eos  qui  dicerent  communionem  sub  utràque 
spede  esse  necessariam ,  aut  eam  deinceps  populo  miuistrarent  : 
Don  erat  acephalum,  cùm  ederet  caput  Frequens,  aliaque  capita^  : 
deoiqae  non  erat  acephalum,  cùm  tanta  illa  faceret,  qu®  consti- 
taendo  eapiti  essent  necessaria.  Tum  verô  fuisset  acephalum  et 
maocam ,  si  quemadmodum  Germani  volebant ,  cum  ad  eligendum 
Pootificem  omnia  comparata  essent,  rem  in  longum  extraheret, 
foveretque  schisma ,  neque  ecclesiasticœ  unitatis  opus ,  propter  quod 
laaximè  congregatum  erat,  perGciendum  putaret. 

Tertia  objectio.  In  eàdem  protestatione  legitur,  «  quôd  clerus  et 
populus  nonnuUorum  regnorum  et  provinciarum  nondum  solide  et 
clarè  buic  sacro  concilie  adhaeserint  :  quôd  quorumdam  qui  concilio 
adhaeserunt,  propter  rumores  discordiarum,  et  quasi  impressionum, 
qoas  in  eodem  concilio  Geri  audiunt,  Gdes  jam  de  eodem  concilio 
dicitur  vacillare^  scriptumque  et  relatum  à  pluribus  magnatibus ,  in 
Italie  plurimùm  dubitari ,  ne  in  urbe  Romanà  aliquis  pro  summo 
PoQliGce  assumatur,  cui  forsan,  praemissis  attentis,  tota  Italia  obe- 
diret  •. 

*  Sup,,  cap.  XTiu.  —  •  yid,  SeêS,  yiii,  xf  et  xxxix  :  et  Sup.»  c.  xn,  xtii.—  J  Protest,  in  acL 
Se^U.  ÀtU,,  p.  10  ;  Dl»*;  cap.  m.  p.  68  ;  Dist,  ixz.  cont.  âfalmb,,  c.  ii  ;  ^ct.  et  gett.,  p.  Ml 
«  teq.  — 4  f^id.  seu,  riri,  xiu,  x?,  xxxix.  — s  Act,  edit.  Ant„  p.  7,  8;  /?<*«.,  c.  n.  p.  60^ 
DUt.  uu  eofU,  ÂtainUf.,  loc,  cH,  Ad,  et  gest,,  p.  257. 


212  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

Quid  ista  ad  propositam  ?  Nempè  quôd  rumoret  de  wfifir^ 
sererentur  :  quôd  vctcillarent  quidam  :  quôd  magnaUt  multi 
scriberent  :  quôd  dubitareiur,  ne  Romœ  Pontifex  fieret  :  qii( 
forsiUm  Italia  obediret  :  quôd  nonnuUa  régna  non  tam  solide 
cilio  adhœrerent ,  quàm  f uturum  esset  electo  Pontifice , 
opère  consummato  ;  ideo  tantœ  synodi  auctoritas  fluctuabit? 

Quis  autem  non  videat,  in  illft  protestatione ,  suspiciooi 
timoris  causas  undique  ampIiGcatas  inflatasque  esse,  ideo  ut 
mani  à  proposito  protrahendœ  eleclionis  promptiùs  desisterentl 
ad  creandum  Papam  essent  promptiores?  Quale  enim  illud  est,| 
bitari  ne  Romœ  Pontifex  iieret?  à  quo?  cùm  omnes  cardinales 
nium  partium  essent  Constantiae. 

QuARTA  OBJECTio.  Scriptum  iu  narratione  est,  inter  natioi 
pace  tracta tum  ;  legun turque  hœc  verba  in  codicibus  manuscrij 
«  Natio  Germanise  petivit  assecurationem  et  cautionem,  per 
irritans ,  quôd  post  Papse  electionem  fieret  reformatio  ante 
tionem  Papae  et  administrationem  aliquam  :  postea  Tuerunt 
divers»  formas  decreti  ad  hoc  :  tandem  fuit  dictum ,  quod 
electus  legari  non  poterat.  »  Certè,  eo  modo,  quo  Germani 
bant  ;  nempe  ita  ut  à  Papa  electo,  reformatio  fieret,  ante 
tionem  et  administrationem  aliquam  :  quod  erat  reverà  absiirdissii 
ut  Papa  electus,  tandiu  ab  oflicii  administratione  suspensus 
retur.  Adeo  Schelstratus  ne  sua  quidem  acta  intellexit.  Tum 
quàm  absurdum ,  quôd  vir  bonus  credidit  electum  Papam  legari) 
posse  ;  hoc  est ,  nuUam  electo  imponi  posse  legem  ;  tanquam  si 
non  posset ,  quod  eligendo  Pontifici  potuisset  imponi.  At  si  h 
maxime  dictum  esset,  electo  Pontifici  legem  nec  à  synodo  cecui 
figi  posse ]  quœro  à  quo  dictum?  ab  ipsft  synodo?  Ne  id  quidc 
Schelstrate!  tua  hœc  gesta  continent;  patetque  ex  eo  frustulo 
tu  protulisti ,  haec  in  privatà  quftdam  congregatione  esse  acta. 
tu  igitur  explicato,  à  quo  illud  dictum  sit  ?  Ab  ignoto  quopiam  ] 
uno  hujus  dicto,  satis  incerto,  in  congregatione  privatft, 
cognita,  omni  robore  firmata  décréta  tantae  synodi  collabasc^ 
Quantô  meliùs  bas  nugas  orbis  catholicus  adhuc  ignoraret. 

CAPUT  XXXVTl. 

Alla  objecUo  SchelstraU  circa  Bes&ionem  xiv  concllU  Gonstantiensis. 

Illud  in  speciem  probabilius,  quod  Emmanuel  Schelstratus 
sessionis  xit  decreto  refert  '.  Post  sessionem  nempe  xxxviii ,  Yi| 

Mcf.  edU,  Ani„  pag.  13;  Ditt.,  cap.  u.  p.  «3^4;  ^d.  et  gttU,  p.  3M,  M9.  —  <  tbid,,  p.  I 
IXm.,  p.  53;  Act,  et  gest,,  p.  239. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  IV.  2lâ 

adboe  illo,  dereformationeante  Pap»  electionpm  faciendâ ,  dissidio, 
cardinales  protestâtes,  quôd  sessionis  xiv  decretum ,  «  quia  factum 
«rat  sine  prsBvifl  collegii  deliberatione,  haberent  pro  invalido  et' 
nolio  :  »  oui  cardinaliam  protestationi ,  «  natio  Hispanica  adjuaxerit; 
se  illo  décrète ,  licèt  aliàs  validam  existeret,  minime  teneri;  quia 
sessione  xiv  nondum  adfuerat  concilio.  »  Ergo  concilium  ante  adu-^ 
natas  obedientias  non  satis  erat  firmum. 

Haec  Schelstratus  orbi  catholico  pensanda  proponit.  Nobis  ante 
omnia  perpendendum ,  quodnam  illud  esset  sessionis  xiv  decretum; 
nempe  id,  ne,  vacante sede  romanft,  ad  electionem  futuri  PontiQcis 
procedatar  sine  deliberatione  et  consensu  concilii.  Hic  ego  Schelstra- 
tum  ejusque  sectatores,  si  qui  sunt ,  rogatos  velim ,  an  iilud  decre- 
tum xi>  sessionis  Tuerit  antiquatum ,  atque  omninô  an  Papa  fuerit 
èlectos  sine  consensu  concilii  ?  Nulle  modo  ;  imô  communi  consensu 
eardmalium  et  naiionum ,  ex  décrète  concilii ,  electionis  forma  prœ- 
scriptaest,  adjunctique  cardinalibus ,  hflc  vice,  «  ad  eligendum  Pa- 
pam ,  sex  praelati  de  quftlibet  natione^  quibus  eadem  synodus  auc- 
toritatem  tribuit  eligendi  romanum  Pontificem.  »  Hœc  sessione  xl 
décréta  sunt;  quœ  ad  executionem  xiv  sessionis  pertinent  apertè. 
Qoid  ergo  cardinalium ,  aut  etiam  Hispanorum  verba  obstant ,  cùm 
res  ipsa  valuerit  ? 

Quid  qu6d  Schelstratus  sua  acta  ipse  corrumpit ,  falsoque  asserit  S 
cardinales  protestâtes  esse ,  «  quôd  decretum  illud  sessionis  xiv  ha- 
berent pro  invalido  ?  »  Id  enim  nulle  loco  in  eâ ,  quam  Schelstratus 
edidit,  protestatione  legitur.  Neque  usquam  dicunt ,  se  ad  electionem 
Papas ,  sine  consensu  concilii  processuros ,  quod  sessione  xiv  erat 
vetitum  ;  sed  a  rogant  et  exhortantur  tantùm ,  quôd  ad  reformatio- 
nem  taliter  procedatur  :  quôd  prœtextu  illius  negotium  electionis 
non  impediatur ,  aut  diu  differatur  '  ;  »  quod  erat  œquissimum ,  nec 
sessionis  xiv  décrète  contrarium.  Alià  protestatione  testantur,  si 
Cermani  aequa  postulata  respuerent ,  dilatœ  electionis  incommoda  in 
eos  refundenda'  ;  quod  lohgèabestab  eo,  ut  electionem  sine  sacrœ 
synodi  consensu  celebrarent. 

Jam  ut  ad  Hispanos  veniamus  :  primùm  quidem  tanta  non  est  eo- 
mm  protestatio ,  ut  conciliarem  auctoritatem  infringat.  Tum ,  ne  id 
quidem  dixerunt ,  se  nuUis  teneri  decretis  ante  adunationem  factis  : 
fais  enim  verbiscomprehenderent  etiam  iidei  décréta  contra  Viclefum 
aliosque  édita  ;  quod  estfalsissimum.  Ac  profectô  diserte  de  sessionis 
tantùm  xiv  decretis  :  «  His ,  inquiunt ,  nos  Hispanica  natio ,  etiamsî 
aliàs  valida  existèrent ,  non  ligamur  *  :  »  quae  profectô  décréta  ad 

•  Diu,  jM,,  c.  I.  art  3.  p.  53  ;  Vid,  Dtss.  Antuerp.  et  Rom.  loe.  cU.-^t  Protest,  Card.  JU, 
^  9^*^»  p.  3S4.—  t  IM^  p.  3SS;  et  <ii  edu,  AnU,  p.  6  et leq.— «  Bdit.  JtU,,  p.  8;  R(m„  p.  ass. 


314  DEFENSIO  DEGLA.RATIONIS 

concilii  œconomiam  aç  regimen  pertindiant  ;  neque  protestifioMii 
ultra  ipsa  verba  protencU  fas  est  ;  ae  si  Hispaoi  neg&al  se  Hgari  ii$, 
quœ  meri  reginûms  ac  variabilis  disciplina  esseat ,  idée  aspenantar 
ea,  quœ  ad  dc^^a  eeclesiaslicuai  pertinereot;  eùm  immeta  es» 
communiaque  omnibus  esseoporteat  Quare  Hidpani  »  eàmheedh 
cunt,  haud  magls  sessiones  iv  et  v ,  quàm  viii  et  xy  ,  aliasque  cop* 
tant ,  in  quibus  ecclesiasticum  dogma  firmatum  est« 

Quôd  aotem  SchelstraUis  asserit ,  à  reUqab  nation&us  ffispaao- 
rum  dicta  laudari  et  approbari  ;  quippè  quœ  protesMioni  sub  m 
nomme  factœ  imeri  permiserint  ^ ,  vanum  est.  Âliud  enim  est  teie 
rare ,  aliud  iaadare ,  et  approbare.  Tolerarant  alte  nationes  Hispinoi 
à  pacificft  synodo  abhorrentes ,  ac  pertùuicissiino  et  apertè  scbisiDi- 
tico  Bénédicte  adhérentes  ;  non  profectô  laudarunt  AUjne  acot 
cœtera  qu»  Hispanorum  gratlà  o2x0yo/ujefi{ ,  non  laudando  et  ifpr(H 
bando,  sed  tolerando  et  indulgendo  fecisse  probavimua,  eàdem  iw 
dulgentiâ  talia  protestantes  tolérant  \  patiuntturqne  G^rmanos 
quoquemetu  deterreri  ab  incœpto  protrahendœ  electionis  ;  ne  i 
ipso  concilio ,  iater  Hispanos  et  reliques  nov»  dissidiorum  ca 
sererentur.  Neque  tanti  putant  esse ,  negasse  Hispanos  sessionis 
décrétas  se  ligari,  dummodo  orbis  reliquus ,  quod  Ifispaoi  fatel 
lur ,  his  ligari  se  intelligeret  \  denique  protestatio  non  prohibait 
minus  synodica  deGnitio ,  etiam  in  eft  parte  viguerit ,  Hispanis 
assentientibus  ;  cùm  in  sessione  xl  ,  comn\unibus  consiiiis ,  ex  ses* 
siottis  XIV  décrète ,  f uturi  Pontificis  electionem  ordinarent  ;  nihiM 
omnino  agit  Schelstratus ,  quàm  ut  sue  morenugas  yenditet,  el 
protestationes  decretis  ac  rébus  gestis  antepenat  ;  quod  est  vaoissf 
mum. 

CAPUT  XXXVIII. 

Postrema  objectio  Schelstrati ,  de  sublato  decimo-tertio  reformatlonis  articolo  BoSi 
Martini  V,  de  non  appellando  ad  concillum ,  suum  in  locum  remittitur. 

Postremo  loco  Schelstratus  objicit,  decimum  tertium  reformatioDi! 
articulum  :  «  Propter  quœ ,  et  quomodo  Papa  possit  corrigi ,  et  depo- 
ni  j  vel  à  nationibus  non  fuisse  propositum  post  electionem  Pontifi- 
cis, velà  Bfartino  V,  ut  novum  aliquid,  et  hucusque  inaudituni 
fuisse  rejectum  '.  »  Itane  inauditum ,  quo  omnes  scholae  theologorufl 
et  canonistarum  à  tôt  sœcuiis  perstrepebant?  Sed  tamen  atteDdamas 
quid  ex  suis  manuscriptis  Schelstratus  proférât.  Contendit  quippe  ^ 
hune  decimum  tertium  articulum ,  hoc  adscriptum  esse  :  «  Non  vi- 
detur ,  nec  visum  fuit  in  pluribus  nationibus  circa  hoc  aliquid  novun| 

«  DUS,  4m„  c.  I,  art.  3.  p.  53  ;  Dits.  ii.  cota.  Maimb,,  c.  m.  p.  iï4,  I2i.«i  Sefs, xi-  col.  «*î 
VId,  Diss,  Ani„  c.  m.  p.  70;  £>iw.  u.  conu  Maimb,,  c.  m,  p.  17«. 


CLERI  GA.LLICANI,  LIB.  V.  215 

statai,  vddecerni '  :  »  quœ  verba,  si  intelligimos,  non  ipse  Pontî- 
fex,  bsc  ut  nova  et  inaudita ,  suà  aucloritate  rejecit  ;  sed  idpltwibui 
natUmUms  visum  fuit.  Qaid  autem  visum  fuit  ?  haec  omitti  penitus  ? 
IfiDimë;  sed  circa  kœc  nihil  noûum  $Utiui,  vel  deeemi;  quippe  cùm  ^ 
lem  diiigeoter  qoepenti ,  sufficere  intelligerent  ea ,  quœ  sacra  syno- 
dus ,  ex  sessionibus  iv  et  v  in  deponendo  Joanne  XXIIl  ac  Bénédicte 
XUl  gesserit  :  cùm  Joannem  deposuerit  pro  certo  Pontifice  ab  ipaà 
syDodo  babitum;  Benedictum  verô  ad  mentem  Hispanorum,  qui 
eum  pro  certo  baberent ,  nunquam  eorum  conacientiam  placaturi  ^ 
Disi  ex  decreto  seasionum  iv  et  v  Pontificem  quemlibet ,  atque  adeo 
certum,  condlii  œcumenici  judicio  subdidissent. 

Saaè  dissimulare  noiumus  assidue  inculcari  à  nostris  censoribua 
bnllam  Martini  V,  de  non  appeliando  à  Papft  ad  conciiium ,  quam  in 
ipsàsynodo  Constantiensi,  si  Deo  placet,  editam  affirmare  audent 
Sed  nos  eam  buUam  aliaaque  in  hune  sensum ,  ubi  de  bis  appellatio- 
Dibos  agetur ,  commodiùs  proferemus  '. 

CAPUT  XXXIX. 

Coaflnnatio  argumentoram  pro  aactorltate  Gonstantiensls  concllU  :  multa  in  eamdem 
rem  Martini  y,etEugeDii  IV  acta  usque  ad  Basileense  conciiium. 

Jam  ergo ,  Deo  dante,  expedita  sunt  omnia,  quie  adversùs  sacro- 
sancti  concilii  Gonstantiensis  session umque  iv  et  v  auctoritatem  con* 
gesserunt ,  à  Joanne  Turi^ecrematà  usque  ad  Emmanueiem  Schels- 
(ratam  nova  gesta  promentem. 

Summa  dictoram  est  :  Constantiensem  synodum  quàcumque  ra- 
tiooe  egisse  ut  schisma  extingueretur ,  et  ut  fons  schismatis  corrup- 
tda  morum  per  veram  reformationem  tolieretur.  Animadvertit  sy- 
nodus,  et  per  eam  œtatem  cordatissimus  quisqué,  ad  eas  res  valere 
luec  duo  :  consensionem  primùm ,  si  obtiueri  posset  ;  sin  minus , 
coDcilii  auctoritatem  summam  atque  indeclinabilem.  Quœ  sanè 
auctoritas ,  nisi  vaieret  in  Papam  etiam  certum ,  nec  valeret  in  du- 
bium,  qui  à  suis  certus  et  indubius  haberetur.  Id  etiam  reformatio 
per  eamdem  statem  tam  necessaria  postuiabat ,  ut  à  quovis ,  etiam 
à  Papa  certo ,  summà  cum  auctoritate  extorqueri  posset.  His  igitur 
procurandis ,  sacra  synodus  jam  inde  ab  initio  firma  f undamenta 
jecit,  constitutà  concilii  adversùs  quemcumque ,  etiam  Papam  con- 
tumacem ,  summà  et  ineluctabiii  potestate. 

Neque  proptereà  omnia ,  pro  potestate  egit  :  auctoritatem  œcono- 
mià  et  indulgentià  temperavit  :  quàcumque  ratione  consensionem 
omnium  exquisivit  :  id  sibi  reservavit ,  ut  summam  potestatem  ad- 

iÀct,  ei  geit.  ScheU.,  éd.  Rom,,  p.  2T3.— *  Inf.,  Ub.  x.  c.  23  etieq.;  Fld.  cap.  zxTii. 


216  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

yersùs  immedicabilem  coatumaciam  exereret.  Quae  quisquis  expen- 
derit,  uno  filo  et  synodi  mentem  assequetur,  et  omnia  argamenta 
8olvet,et  exmirft  rerum  gestorumque  cohœrentià  divinam  Proyi- 
dentiam ,  Christiqne  pro  sponsâ  suft  Ecclesifl  curam  collaudabit 

Jam  ut  nostras  probationes  concludamus  ;  âge  verô^  omitUmofl 
concilii  œcaménici  auctoritatem  :  fac  ducentos  Patres ,  omnes  fd 
episcopos ,  aut  episcoporum  (procuratores  ex  innumerabilibus  pith 
vinciis  coDVOcatos ,  in  bis  viginti  cardinales  magni  nominis;  neqai 
bostantùm,  sed  omnes  ferë  religiosos  ordines,  ferè  omnes  cbm 
tiani  orbis  univers! tates ,  ex  Piâani  anterioris  concilii  auctoritate, 
auctore  romano  PontiGce ,  praesente  imperatore  atque  omnium 
regum  legatis,  de  summis  Ecclèsiœ  rébus  convenisse,  exceptd 
tantùm  iis,  qui  schismaticis  et  damnatis  Pontificibus  adbsrereQt: 
omnes  in  eamdem  ivisse  sententiam ,  quam  edito  decreto  promid< 
garint  ;  atque  illud  decretum  nuUà  unquam  Ecclesiœ  censura  not» 
tum  fuisse  *,quis  non  revereatur?  Fac  totius  orbis  episcopos  acce» 
sisse,  atque  omnes  unà  pace  conjunctos,  unà  fide,  unà  cbaritate, 
nedum  ulla  extiterit  suspectée  fidei  significatio  ;  quis  damnan 
audeat,  ac  non  suscipere  consensionem  totius  orbis?  Fac  deindi 
ab  eo  cœtu  et  ex  eo  cœtu  electum  Papam ,  qui ,  cum  ceeteris  bot 
decretum  cardinalis  condiderit ,  qui  tanto  loco  positus  nihil  retrao 
tarit,  Patresque  decreti  auctores  complectatur ;  quis  non  id  decre- 
tum,  cùm  et  omnibus  notum  sit,  et  à  nemine  improbetur,  màû 
omnibus  supponatur,  ut  rerum  gerendarum  optimum  fundameih 
tum,  intactum  ac  tutum  manere  judicet?  Recurrit  enim  illud  :  Em» 
cui  non  resistitur  approbatur  ^  Et  in  Gdei  quaestionibus  maxime  leod 
illa  sententia;  prsesertim  ubi  publiée  error  ille  esset  editus;ubimfr 
xima  auctoritate  ;  ubi  concilii  quoque  generalis  et  Spiritûs  sancM 
Domine ,  iis  certè  qui  loqui  debeant ,  pastoribus  Ecclesiarum,  carè 
nalibus,  doctoribus,  Papae  omnium  capiti.  Jam  verô  depromamofl 
concilii  œcumenici  sacrosanctum  nomen  et  summi  Pontificis  Sedis- 
que  apostolicœ  comprobationem  et  confirmationem ,  tôt  tantisquc 
argumentis  demonstratam  ;  quis  non  indignetur ,  post  trecëotos  ferè 
annos,  iilius  decreti rejectam  auctoritatem? 

Certè  non  deerant ,  Martini  etiam  V  temporibus ,  qui  synodo  Con- 
stantiensi ,  ut  aliis  synodis  contigerat ,  obtrectarent.  Sed  MartinusT 
apostolica  eos  auctoritate  compressit ,  «  qui  scilicet  vani  capitis  lodi- 
bria ,  totius  Constantiensis  synodi  œcumenicee  Patrum  sapieotis  ac 
probitati  anteferrent ,  acuerentque  linguas  contra  hujusmodi  synodi 
décréta'.»  Hicrogo,  quis  episcoporum,  quis  PontiGcum  romano- 
rum ,  quis  catbolicorum  unquam ,  sine  ullo  discrfmine  Patrum  An- 

i  Decr,^  diBl.  lxxzui.  cap.  Error,—*  Bflin,,  an.  1422,  n.  is. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  V,  217 

nÛDensioin  sapientiam,  probitatem,  ac  décréta  laudarit^  ac  non  priora 
proba  à  posterioribus  impiis  et  nullis  secernenda  putarit  ?  Itaque 
Bellanninos  ^  Bioius ,  alji  recentiores ,  ac  privati  theologi ,  qulconcilii 
CoDSlantiensis  posteriora  duntaxat  acta  probant,  illud  concilium 
partim  approbatum ,  partlm  improbatum  in  ipso  statim  titulo  profi- 
te&tar.  At  non  ita  summi  Pontifices ,  non  ita  Martinuç  V  ;  sed  Patres 
CoDStantienses ,  eorumque  décréta  laudat ,  nuUo  sessionum  tempo- 
nunque  discrimine,  quippe qui  omniaintér se  apta  connexaque esse 
iotelligeret  ;  neque  ignoraret ,  priores,  quibus  interfuisset,  œquë  ac 
posteriores,  quibus  electus  esset ,  œcumenici  concilii  nominebones- 
Utas;  neque  valere  concilii  œcumenici  auctorilate  electionem  sutfm, 
nisiquie  huiccertam  ac  necessariam  muniissent  viam ,  pari  auctori- 
late constarent.  Ac  ne  id  semel  fecisse  videatur,  eodemanno  1422, 
decreyit ,  ut  Joannes  cornes  Armeniaci  determinatloni  sacri  Constan- 
tieosis  generalis  concilii  adhasrere ,  illamque  ut  obedientise  filius  in-^ 
sequi  cogeretur  K 

Atanno  1423,  cùm  adesset  tempus  habendi,  ex  Constantiensis 
decreti  auctoritate ,  Papiensis  concilii ,  ad  Olhonem  archiepiscopum 
Trevirensem  hœc  scripsit'  :  <(  Si  forte  civitas  Papiensis,  per  sacrum 
CoDstantiense  concilium  pro  loco  hujus  futuri  concilii  deputata, 
aliquo  casa ,  quod  Deus  avertat,  impediretur ,  non  propterea  à  tam 
sacro  opère  desisteremus.  »  Simul  academia  Parisiensis,  sacerque  in 
eâ  tbeologorum  oœtus ,  missis  oratoribus ,  Martinum  adhortatur,  ut 
illud  concilium  Ticini  indictum  celebraret.  Hos  ergo  Constantiensis 
svBodi  studiosissimos,  quibus  maxime  auctoribus  sessionum  iv  et  v 
décréta  prodierant ,  de  eximio  in  romanam  Ecclesiam  studio  commen- 
davit;  atque  hsc  rescripsit  :  (c  Non  est  dubitandum ,  quin  plurimùm 
saluti  profatura  sil  hœc  sacra  synodus ,  Deo  auctore,  de  proximo 
celebranda,  persanctam  superiorem  Constantiensem  synodum  in- 
stituta ,  ad  ordinandam  reformationem  status  ecclesiastici  ^  »  Sic 
laudat  absolutè  Constantiensem  sacram  synodum ,  nihil  à  prioribus 
posteriora  secemens  :  sic  probat  reformationem  in  Constantiensi  sy-* 
Qodo  commendatam ,  quœ  sacrai  synodo  nunquam  plena  visa  est, 
nisi  in  capite  et  in  membris  fîeret. 

Itaque  Martinus ,  ut  Constantiensi  pareret  synodo ,  Ticinum  legatos 
nûsit,  qui  suo  nomine  sacro  generali  concilio  présidèrent  \At,  lue 
grassante,  non  id  sibi  tribuit,  ut  concilium  solvat,  aut  transférât  : 
sed  ipsa  synodus,  decreto  edito,  Papâ  deindè  approbante,  «  civita- 
tem  Papiensem  mutât ,  et  loco  ipsius ,  civitatem  Senarum  pro  conti- 
noalione  ejusdem  sacri  concilii  eligit,  atque  députât ^»  Quod  hic 

1  nain.,  an.  1422,  «»  19.— a  Ibid,,  an.  1423,  n.  i.—  »  Ibid.,  n.  2.—  *Ibid.j  n.  3.—  «  TW.  Uzii, 
ùmc.,  eoL  3M. 


^18  DEFENSIO  DEGLARATI0NI8 

<dHter  notari  velim ,  ad  elucidandas  cootraYeisias  Baritop  jt^ 
salNN^taras. 

Sanè  dissimulari  non  potest,  quod  ab  omnibas  acri 
proditum ,  curiales ,  ut  reformationetn ,  iU  etiam  aynodos, 
auctoriboa  fi^net ,  eaLOsaa  baboisëe  ;  atque  ob  id  ^  apud  pk», 
fàmH  laborasse  :  qoà  macula  Martiuus  îpse  non  nibil 
Itaque  ad  synodos  non  satia  aerid  oongregatia  cunetanter 
synodosque  SenenaîB  statim  atque  inchoata  eat,  aese  ipsa 
id  tamen  ex  Gonstantiensi  disciplinA  inatitutoque  gesait,  ai 
bruarii  1424,  decretum  ederei,  in  seasione  prhnâ  BaaUee» 
tum  :  «  Quo  decreto  »  prolooo  futuri  concilu,  juxta  fimnani  et 
decreti  Conatantiensia ,  dvitaa  Baaileensia ,  »  unanhni  Patram 
tentifl ,  nominatur  K 

Sequitur  eodem  anno  Martini  V  bulla,  qu«  disaolQtîoûem 
afnodi  ac  deaignationem  Baaileenaia  civitatia,  pro  futuro 
post  septennium  celebrando ,  juxta  determinatianem  sacrœ  C 
tiensiê  iyMdi ,  à  Senenslbua  Patiibus ,  seu  fMJort  eorvm  park 
apoatdicft  auctoritate  confirmât*.  Nifail  quidem  promptiùa 
bant ,  quàm  quôd  ae  aynodi  facile  dlsaolverent  ;  aed  interîBi  ipsi 
levi  infamifl ,  nimiia  corruptelis  Eoclesiœ  catbolicce  diadpfioa 
rabant. 

Expleto  aeptennio ,  tempua  aderat ,  quo  Bnileee  decretis 
tiensîbus  et  Senensibua ,  Martino  comprobante ,  generalia 
haberetur.  Eam  ergo  aynodum  ex  capite  Frequms  Constaa 
concilli,  et  ex  Senenaia  decreti  auctoritate,  Ponttfex 
designatusque  est  Julianus  Caeaarinus  cardinalia ,  vir  ht^os 
pietate  et  doctrine  maximua ,  qui  sacro  conventui  presiderot'. 

Hia  geatia  Martinus  obiit ,  electusque  est  Gabrid  Gond 
jam  suprà  nominatus ,  Gregorii  XII  sororis  fiMus ,  9Xq&^ 
aaaumpto  nomine  in  Pétri  catbedrA  coUocatus. 

Is  statlm  atque  creatus  est  Pontifex ,  anno  scilieet  1491 , 
)tdiBnum  ab  antecessore  legatum  designatum ,  cjuaque  joM 
Bohemia  agentem ,  ac  magna  tractantem,  miait  ad  aynodum. 
ficis  mandata  notanda  sunt  :  a  Ut  expedito  negotio 
cujua  finis  expeotatur  in  brevi ,  tuos  greasus  dirigas  in 

civttatem,  et  ibi juxta  tibi  injuncta  et  ordinata  in  ooodife 

atantiensi ,  optimè  provideaa  \  »  Ade6  aancta  et  inconcussa 
Constantiensis  babebatur  auctoritas ,  ex  qufl  tom  omnia 

Hanc  Julianus  bullam  accepit ,  Basileam  venit ,  atqoe 

t  Fid,  ton.  m.  Orne.  ool.  37t ,  46S  et  464.  - 1  Rain.,  an.  1494,  n.  i.f^^StiU.  M»t. 
Caté.  JuHan.,inttr  ûet.  Cône. ÈmâU,, Se$$.i. tom.xn.tiA. iU.^*iàiSwg. IF.^^ 
^JmlUm.,  ibU.,  eol.  4T0;  Fid.  op.  JBru  S^v.,  epM.  JuL  ûd  Mug. 


CLERI  GALLICAJSI,  LIB.  VL  810 

|prtil0  mmdalhgyDodmp  inchoavit  dfe  19  JttUi  ^  samo  eodem  1431  ; 
i  Onnwlmitimsis  Eugepii  nocmae  aoctoritateni  agnoyit ,  décréta 
est.  Sed  iiQS.res  Batileœ  gestas  alio  ex  priiu^Qik)  ordiemur, 
ifàdeoi  QbienndHEDiis ,  Constaotiniflis  syDodi  ifriactam  et  flo* 
manere  auetoritateBi  ;  ut  qus  profectà  jyBodi,  qa»  tetnmi 
extiaxerit,  Sedis  apostolicœ  majestatem  éobtenate  deior- 
11  ÎDtegmm  reatitumt ,  et  contra  bœreticos  aasemedt ,  todas 
pniBigarit  y  refQniHAio&ân  eeeiesiaatic»  diaciiAiiie  etneoes- 
dcclararit ,  et  ex  parte  deliharit ,  et  ot  posteafleret,  niai  mena 
im  leva  obsâtias^,  certa  fandaDMota  jecerit.  Qii£  eûm  «d 
aynodi  Constaotieiisis  anetor^teiii  pienè  sufficiant ,  ta- 
nrum  aubsequentinm  séries,  lot  eam  in  ran  acta,  atqae 
adsoBsioaum  iv  et  ^décréta  Annanda  OQogeret  »  ut  ai  quis  de 
Ccmsiantiensis  aactoritate  dubitare  posait,  is  pralectô  in 
loœ  eaSgare  ac  c«CQtireiv>elie  Tîdeatiir. 


LIBER  SEXTUS . 

bniERSt,  AUISQUE  SEGUTIS  SYMODIS  AC  QESTIS,  QUIBDS  CONSTAiNTIElfSlA  OJSCBETA 
'  CONPimENTUR. 


CAPUT  PRIMUM. 

Duo  dittidhi  Basneensia  di^tlngaontur  :  rea  in  primo  âlssidio  gests. 

Ittic  eoDciKi  Basileensis ,  et  Engenii  IV  recensenda  gesta.  Duo 
Uem  dissiifia  ^Ltitere  inter  Eugenium  et  BasUeenife  concilium  : 
bo ia  dissidio  vicit  synodus ,  tenuere  Patres,  ut auotore  PontiSee 
KU  soa  valerent  :  altërum  immedicabile  dissidium  fuit  :  Euge- 
I»  friutra  rmiitrate  synodo ,  in  catbedrft  Pétri  man»t.  Hic  con- 

Èi  lantis  in  diasidiia ,  tantoque  animorum  «stu ,  quid  fixum 
qne  steterit.  Nos  Constantiensia  décréta  et  intacta  et  im- 
iUsse,  iflràexpreasissimèconfinnata,  eoque,  quandîci' 
k  WDta  întcflecta  fuisse ,  ex  actis  dooelûmus. 
Mme  I,  Baaîleœ  habkà  septimft  die  decembris  anni  1431 ,  Ju- 
ppneside,  lecta  sont  ea  décréta,  quibos  synodus  inii^tur,  înpri- 
mv^  Freçumi  coBoiH  Constanti^Ei^ ,  Seoensis  concilii  decre- 

wv«te  Mitnrla  lerteuir ,  ofaiertaiidiMii  etlpomiateiii  A  Papft  f^ctam  Mêê»  cardinali, 

■»l»ilhMrilTgrffan»gptHi'diil«pcp><ieHt»pdt>fct9q«*petT<Bgt,^ 

MttCBi,  ei  anin  élaglMe  Jommem  Pohnar  et  Joatmem  de  Ragutto ,  gui  appticuenmt  Bor 

K 19  JtàU,  el2t  ejusdem  mensis  concillam  InclioaniDt.  Jolianut  autem  non  Tenli  BasUaam 

fiMim^ciafcrtit^iH  decMDkcli  yrtoitm  leniitimn cdcbravét  BeMAuUipcrfeMl^ 


Nu  «aiuamYfiiiiBdaai  giMiiiiMikwwypteiit»  —  onoi  MitiwvHieaitcrtiflMBk» 
TeaiiM.  Ifid.  lom.  xu,  Coiks  col  4»9, 4ei'  (^BaiU  Fariê*) 


^520  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

tum  de  Basileensi  concilio  celebrando ,  Martini  approbatio  de 
liabita ,  synodi  conyocatio ,  ac  designatio  Juliani  cardinalis 
ad  eumdem  Eugenii  IV  eàdem  de  re  datœ  litterse.  His  lècUs ,  à 
tôt  tantisquè  firmatà  prsesidiis ,  decretum  est  :  sacrum  générale 
cilium  Basileœ  stabilitum,  canonicè  esse  fundatum,  quô 
omnes  accedere  tenerentur  ^ 

Sessione  ii,  15  febmarii  anno  1432,  decretum  est  :  «  Sacram 
leensem  synodum ,  sacris  Constantiensi  et  Senensi  conciliis 
bus  decementibus ,  et  auctoritate  apostolicft  interveoiente, 
débité  legitimèque  ac  rite  initiatam  '.  »  Constantiensis  concilii 
nis  y  décréta  repetitaea,  quse  à  clero  gallicano  laudata,  atqueài 
sœpè  relata  sont  ;  nempè  quôd  omnes ,  etiam  ipse  Papa ,  coi 
subsit  in  cansis  fidei ,  scbismatis ,  ac  rfeormationis.  Ea  yerô  de 
gestls  inseruntur;  cùm  nullum  schisma  esset,  cùm  Pontifeil 
dubius ,  missis  iegatis ,  synodo  prœsideret  ;  qito  fîxum ,  noo^ 
scbismatis,  sed  ad  omne  tempus  ea  décréta  pertinere ,  eoque 
ab  omnibus  fuisse  intellecta. 

Eodem  anno  1 432 ,  29  apriUs ,  sessione  m ,  hsec  legimus  :  perl 
ad  sacrum  concilium,  Eugenium,  «ex  sinistré informationemc 
dissolutionem  ipsius  concilii  attentasse  '.  »  Nempè  ab  Eugénie 
erat  buUa,  quft  synodum  prorogabat,  Basileensem  dissolyebat. 
vam  synodum  Bononiam ,  elapso  anno  integro  cum  dimidio, 
iterum  post  decennium ,  ex  ordinatione  Constantiensis  concUii, 
nionem  conyocabat.  Hsec  autem  décréta ,  non  statim  perlata  saotj 
synodum  -,  et  qui  temporum  notas  pontiGciis  bullis  et  concilii 
decretis  adhibitas  interse  contulerit,  statim  animadyertet , 
sem  synodum  yix  inchoatam ,  jam  ab  Eugenio  fuisse  diremptaiO] 
Juliani  cardinalis  operâ  factum ,  ut  decreti  promulgatio  aliquaot 
differretur. 

Àllatœ  sunt  dissolutionis  caus»  :  Clerus  in  Atlemaniâ  multii 
deformalus  ^  :  quà  causa  synodus  acceleranda  potiùs  quàm 
Tenda  erat  :  Clericorum  in  ipsà  urbe  Basileensi  tnuMatio ,  exî 
Bohemorum  :  quod  erat  Basileœ  ignotum  :  pericula  ex  bello  U 
Burgundum  et  Austriacum  ducem  y  quels  Patres  minime  movi 
Alia  edit  œquè  yana ,  quorum  Eugenium  pudere  yidebatur;  a< 
enim  postea  causas  occultas,  suam  yaletudinem  obtendebat;et( 
non  ?  Nempè  yolebat  ipse  adesse  concilio  Bononise  celebrando: 
scilicet  unius  anni  cum  dimidio  spatium  lucraretur.  Sic  £c 
concilium  cupiebat ,  aperto  ludibrio.  Ita  Patres,  ita  legatus  Ji 

t  CûHC  Bas,,  Se$8, 1.  nuin.  s,  4, 5,  o,  10,11.  tom.  zii.  col.  4$2  et  leq.-^  Ibid,,  Sea,  B- ij 
«ol. 41T.  —  s  Col,  480;  f^ld.  BuU, Eug»  in  app*  Cfmc,  BasiC,  céL  934  eiioq.  —  4  iSwft ** 
JSess.uilbia. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  TH 

ita  chriotimi  omnes ,  atque  etiam ,  ut  videbimus  j  ipse  Eagenios  ju- 
dicavit.  Ciet^in  è  re  nostrft  est  intelligere  Eugeoium  IV  nihil  omnin^ 
oooquestum  de  GonstantieDsibus  sessionis  v  decretis ,  Basiles  ses- 
siooe  II  repelitis  ;  quippe  cùm  Constaotiensia  dect*eta  ab  omnibus 
inviolata  sanctaque  haberentar. 

Et  bocad  elucidationem  rerum  pertinet ,  banc  quoqae  dissolvende 
synodi  caosam  fuisse  allatam,  quôd  Grsdci  Ecclesi»  romanœ  con- 
jQDgendi ,  Bononiensi  synodo  adfnturi  essent;  quasi  statim  Basilœ 
non  posset  tôt  exoptata  votis  reformatio  fierl  ;  ac  tum ,  si  res  posc&r 
ret,noYa  synodus  convocari  Bononiam.  Sed  Eugenio  Grœcis  qooquo 
modo  opus  erat,  ut  consiliis  suis  aliquem  colorem  obtenderet. 

Grave  yisum  est  Patribus  reformationem  elusam  toties ,  et  in  lon- 
gom  ire  spem  orbis ,  synodumque  Basileensem  duorum  generaiium 
coDCiliorum ,  duorum  Pootificum ,  ipsiusqge  adeô  Eugenil  IV  auctoii- 
late,taQtâsolemDitate,  tantA  orbis  Christian!  expectatione  inchoatam, 
in  ipsisinitiisab  ipso  Eugenio  repente  dissolyi:obtendibelIa,  obtendi 
periciila,  quœ  Basileœ  agentibus  tmminerent  :  biemem  etiam,  mor* 
bos ,  alla  incommoda  exagçerari  Romœ ,  quœ  ipsi  Basile»  nequidem 
eogitarent  :  tum  novarum  synodorum  injici  spem ,  cùm  intérim  jam 
coiiTocata,  jam  felicibns  auspiciis  inchoata  solveretur,  editum  erga 
à  synodo,  sessione  m,  caput  Considérons,  quo  decemit  :  «  Prsfataai 
disBolutîonem  contra  décréta  Constantiensis  conciiii ,  »  magno  fidei 
periculo ,  magno  populi  christiani  scandalo  factam ,  «  nullatenus  fieri 
potoiflse;  quinîmo  ipsA  minime  obsistente  ad  persecutionem  eorum^ 
qa»  laodabiiiter  sunt  incœpta ,  esse  cum  saneti  Spiritûs  gratift  proc^ 
dendnm  '.  » 

lUud  diligenter  annotajjdum ,  Basiieenses  Patres  conciiii  dissolu* 
tionem  irritam  déclarasse,  Conslantiensibus  decretis  sessionis  y 
nixos  :  iis  enim  niti  se  profitentur,  eaque  décréta  iterum  repetunt^ 
saoque  decretoinserunt  ;  quod  quàm  ad  rem  nostram  spectet,  lector 
per  sese  intelligit,  et  sequentia  demonstrabunt. 

Hoc  decreto  edito,  de  dissolutione  revocandA,  multa  Pontificem, 
multa  cardinales  monent;  ad  inchoata  porrù  pergunt  *. 

Pridem  omnes  suspicabantur  Martinum  V  et  Eugenium  IV  abhor* 
rereà  ooneiliiscelebrandis,  ac  reformationis  opus  cunctanter  et  dis- 
simolanter  aggressos.  Quare  Patres  œgrè  ad  concilia  veniébant ,  qu» 
PonUficibus  invisa ,  ac  statim  re  infectA  solvenda  esse  crederent.  Et 
ipse  Eogenius  Juliano  cardinali  succensebat,  quôd  res  conciiii  citius^ 
optato  processissent.  Cùm  verè  solvendi  conciiii  missa  est  facultas^ 
JuUanus  pK>eo  ac  debuit ,  ad  Pontificemscripsit  *  :  ««  In  concilio  orbif- 

•  Ckne.  Bat.,  Seu.  n.  ool.  4io. — •  i»id.,  col*  4ti.  —  t  Fld,  epUL  Car^L  Jid.  «i  f  Mf m  <>» 


DEFENSIO  DffCCARATIONIS 

efaiiiBiiii  ^)eM  unicam  ease  repositam  :  fidei  extrant  mmàÊfm\ 
ricoli, née  se  fisMôlè potnisse adduci ^  at crederet ,  tantan  remi 
tffiee  Âssimiilanter  aiit  Hegligenter  actam  ;  nbi  qiiîdem  decretu^i 
ezerœre  dissimfdatoria  ofBcnmi ,  cùm  de  corredioiie  dcri , 
tim  in  Germanift,  nnlla  spes  superesset,  taturnm  nt  in  soa 
lajd  more hassttaraoi,  hoc  est,  more  feraram,  ac pnqpiaotsi 
minum  animos  in  iaamme  idiqood  facinas  eropturoa ,  «itqiie; 
nerifoir  putaturos ,  si  spoliarent  deiicoa  prim»v«  disdplin»  ^ 
tatis  oUitos,  aut  ettam  tracidarent.  »  Jam  enim  cbrisUanxiBi 
dira  Mj9l  agélMint,  îmè  adreisùs  efflrœnaa  enpi^tales  éima 
virga  yigilaliat  :  poabremô  THionim  tanta  coHuvies ,  et 
Viclei,  Hussi ,  Bobemorum  hcnreses,  tetram  reforaiatDrai 
éabmt,  ae  partnriebatit  Luthenim.  De  Gracia  libéré 
Jnlimus  :  «  absordum  fideri,  nt  proplerineertaiiireductioiiem 
connn ,  permitti  debeat,  qaôd  GeroMnia  mine  et  seaaiper 
iNdresim  BobeaMnnn.  •  DeoiqiKOttmia  agit,  quasi  jam 
ob  ocalos  versavetu r  infanda  et  borrenda  illa  docessio  ^9  quan 
Tidimos.  Alterft  epistolâ  urgdMit  Tebenwiitiùs  *  :  Patribns  TÎderi 
solutioneni  ab  Eugenio  fiictam  nvHam  et  irrttam  fuisBO  ;  in 
enhn  Gonstantlensi ,  sessione  tlxxix  ,  capite  FYequens ,  signant 
tnm,  nt  tempos  synodi  abbretiari à  Pontifice,  non aalem 
posset,  ac  midtè  minus  dissolvi  incœpta  jam  synodes;  toK 
definitnm  in  sessione  v,  ewilihH  eanoUio  gineraie ,  eiSmn^  â 
morem  geri  oport»^  :  cnjos  concilii ,  si  décréta  vana  eaaent  et 
tràtoria ,  tom  Pontiflcom  electiones ,  et  estera  qnoqne 
totumque  Ecclesiœ  statum  vacillare. 

Ba^c  de  concilio  Constan^nsi  dizit  vir  hojns  wn  maxfmns  ; 
que  doctissimus  atque  sanotissimos ,  et  in  synodo  FlermitinA, 
catholictt  adtersès  Grœcos  prsicipunm  flmuHnentutth 
multas  in  bonfc  ferè  sensom  ^  maximi  cardinale  profort 
quas  omnes  referre  nihii  attinet ,  eùm  snmonun  tenetnns. 

CMerèm  ipseio  condlioperstitit,  neque,  revocatos  Oeèl,  A( 
prœsidis  destitit.  Biansere  in  concilio  alii  cardinales  :  in  his 
Gapranica  yk  maximos ,  Martino  V  primûm  à  secretts  ;  rati 
unà  cum  <»steris  Pati^ms ,  gesta  ab  Eogenio  ad  synotan 
dim ,  cassa  et  irrita  esse. 

Sessione  iv,  synodns  cardinales  rocat  :  deQnit  «  quôdin 
vacfttkmts  Sedis  apostolic» ,  hoc  saero  generrii  dômite 
electio  Pontifie^  in  looo  concilii ,  non  alibi ,  cdd>retar  ;  In 
afRentata ,  qn&vis  auctorîtate,  etiam  papdi,  nolUus  roboris  ^j 

aMMrtfiÉlonm* 
If'id. eptsu  Cvd.  Jul.  ad  Bug.,  in  Comm.  SiflVi,f,  tSl^^i IUM.«  t  XTli&aa.lOl><^ 


CLBRI  6ALLICANI,  LIB.  TL 

êdOBmt  K  »  Id  dficretum  i»t>  rei  gravitate  se^ooe  tu  rqieten- 
éam  eoDBiiit  '• 

EiÎBde  ocmtni  EugeBium  proeeditur  :  «essioQibus  vin  et  ix  aoeu^ 
flttur,  dtatar,  ac  demum  seasioDe  xii ,  oapîte  qaod.  iaoipit  Samia 
oMièa ,  mai  mira  $ôaH»gmi0  iie$,  bullà  édita ,  resipiaoat,  ab  oiBeio 
sospenditur,  ut  sabversor  Constantienaîniii  deeretoriiiB  sessionia  v , 
eteapltis  Frêp^ms;  qu»  deereta  iteram  atque  iteriim  repokuntiir , 
ioculeantar,  gtttia  iuaermitur  \ 

Ek  taia  mtoUtgitiir,  quo  maxime  fundaniQQto  Patres  Baailemsea 
BogeniaBa  deereta  solywent.  Ncmpe  qtiôd  Eugeniua  eaput  Frequen$ 
coDtempsisset,  quod  quidem  ad  referraationem  pertinerel,  imô  verè 
qoo  tola,  prout  tUQC  rea  enmt,  reformatio  nitdbatiH*.  Quo  canooe 
coQtempto ,  Eugenius  ipsa  sessionia  v  fundamenta  quatiebat.  Hœo 
igitur  ajnodus  BasHeeusia  egit.  Atad^erailk^  décréta  Basiteensia  edit 
Euganioa  bullaoi  iMerutMlis,  et  buHam  Jn  areano*  :  atque  hftc 
vllifliâ  bullA  exppessè  reprobat  Baaileease  decrotuiu  San€i0l  eatfuh' 
iico,  seasionis  xii ,  quo  ipse  iutra  sexagiuta  dies  reaipiseere  jube- 
batar. 

Interea  ad  ayiioc)vuii  Baaileenaeii  Sigismuadua  imperator  aocesserat» 
b  qiû  in  Constanltaaai  quoqueeoneiiio  tanta.  gesserat.  la  uhî  primùm 
ÎDieflexit  aynodum  ab  Eugenio  dissolutam ,  nibil  commotus  iia,  qu» 
ad  ipanm  Eogaiiiiia  eà  de  re  seripaerat ,  paiam  Eùgenio  rignificat ,  se 
oihil  advmaàa  BofaiBBM»  armis  profecisae;  a  née  jam ,  inquit,  aliqua 
apenptnr  renedia,  quàni  boc  sacruip  Banleense  oondliuiii ,  quod 
Deas  omnipotena  boc  tempore  tribulationia  ab  alto  ooneeasit ,  et  in 
quo  oBuiia  virtiia  eeatra  liane  pestem  hœretieam ,  omnisque  salus  et 
apeaommuuvGOBsîatît  ^  »  Itaquei  profitetur  se  banc  syoodum  omni 
epahieiidam  auaeepisse;  in  eamque  synodum  seasione  ix,  S2  Januarii 
aflfii  t4BSy  magnà,  ut  par  erat,  Patrum  gratulatione,  exceptusest. 
Naqqe  aKaaemtièbaiit  alii  ortbodoxi  principes ,  prœaertim  Franoorum 
rex ,  aacroaanctœ  synodi  defenaor  eximius. 

86anoiieKi,deoer&itur  ut  «  Basileeiiae  coacilium  pw  neminem, 
etiapsipapalia  taegnt  dîgoitatis,  aineconsenaa  duarum  partîum  con* 
dlii^  dirâoivi ,  aot  de  loco  ad  Ioouba  mutart  posait  *.  »  Sic  concilium 
anaai  m  Pontificam  potes(tategi ,  non  modo  explicabat  decretia,  sed 
etiam  laîpaà  exereebat. 

bnperatar  ao  reg^  agebast  cnm  Eugenio ,  qt  diasolationem  revo- 
ctreL  Cùm  ergo ,  sessione  xiii,  Pap»  contumaciaaGcusata  esset,  insta- 
nlqM  tarawMia  ptsfixua  à  aynodo ,  atque  imperator  triginta  dierum 

,  qilijtiui^  ^PiN#  ÇQntra  Eugenium  jure  agere^ 


^4  FkL  Al  S€$$,  xtu  ooL  «99  «t  laq.— S  Hatn.,  ao.  I4lt.  n.  9e.«^«  /fian^  ir.  e.  f06. 


m  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

tur ,  oisi  decretissyQodi  satisfàceret  ';  victus  est  Ponlifex  sjnocE  a 
toritate,  principum  precibus,  Ecclesiœ  periculo,  graviquesoî  nomii 
infamiâ.  Quare  ex  prœscriplâ  per  ipsam  synodum ,  sessirae  u 
adhœsionis  formulft,  sessionexTi  concilio  se  adjunxit*. 

Quœ  autem  séssione  xit  gesta  sint ,  cùm  bis  maxime  causa  niUi 
diligeDtf  ùs  considerare  oportet. 

Prorogatar  Eugenio  terminus  *,  eft  conditioqe ,  ut  nisi  satisfaon 
«  pœnœ  in  decretis  monitorii  ac  prorogationis  content» ,  eo  ipsoi 
flictœ  sint  et  esse  inteliigantur  *.  »  Tum  in  ipsà  synodo  confectalsl 
quam  Eugenius  ederet ,  et  ad  synodum  mitteret.  Hujus  mittimi  :ll 
dum  sacrum  :  summa  verô  bœc  est, 

Primùm  :  «  Goncilium  à  die  inchoationis  légitimé  coplinnatM 
fuisse  et  esse  \  »  ,  i 

2.  Dissolutionem  ab  Eugenio  promulgatam ,  irritam  et  inaneoL 

3.  Très  bullas  adversùs  concilium  éditas,  nullas  et  irritas 
Primam,  /ftfCTtt/ofriftf  :  secundam,  In  areano,  supri  memoi 
tertiam ,  Deui  noviL 

4.  Quœcumqueà  se  contra  synodum  ejusque  membra ,  atque 
in  cardinales  synodo  adhérentes  edicta  essmt ,  œquè  nuUa. 

5.  An  qus  légitima  citatio  et  defensio  fuerit ,  stare  se  ipsins 
judicio. 

HflBC  si  Eugenius  faceret;  tum,  «  si  quid  culpœ  commissma 
attentando  dissolutionem ,  aut  in  confectione  et  publicatione 
buUarum ,  sacrum  concilium  penitus  abolet  '.  »  Quœ  omnia 
ris  adversùs  inferiorem  esse ,  omnes  intelligunt. 

Hœc  tamen  décréta  sessionis  xiv  Basileensis  expresse  ab 
approbata  et  confirmata  esse,  et  ietpud  omnes  constat,  et 
conGtetur ,  et  acta  ipsa  demonstrant  *.  Nempè  sessioae  xti  » 
bulla  Eugenii  Duium  sacrum  ;  in  ea  yerba  quœ  synodus  p 
rat;  qu^e  data  18  kalend.  Jan.  1433 ,  Basileœ  in  séssione  xn 
publicatur,  approbatur,  gestis  inseritur^. 

Sic  tanto  molimine  ab  Eugenio  tentata  ac  décréta  synodi 
lutio ,  ab  eodem  Eugenio  revocatur  ;  declaraturque  sanctam 
dum  non  modo  continuandam,  sed  ipso  reclamante  licèt,  wè 
légitimé  continuatam  fuisse  :  habitœque  pro  nuliis  tanto 
editœ ,  bulla  InscrutabUis ,  ac  bulla  In  arcano  ;  bulla  verô  Dtm 
tametsi  ab  Eugenio  respuatur  ut  falsa ,  neque  unquam  à  se  edtti) 
cautelam  tamen  etiam  ipsa  revocatur. 

Notatu  dignissima  Eugenii  verba ,  quibus  eas  bullas  revocaL 

1  Tom.  XII.  4)ol.  lis  et  leq.— i  Ibld,,  éd.  S3I,  S2t  et  leq .  . 

.•  90  dieram.  ^. 

»  rom.  zti.  eoL  sss.— 4 /M.,  ooL  524.— f  iMtf.,  eel.  Stt.— «  lUiii^  l^tf.  ciC*  B.  1, 4i  S  *^ 

—  7  nd,  cd.  S2|  et  Mq.  ^ 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  VL  ftSS 

fitenim  revocari  a  se  eas,  «  ut,  inquit  %  mentis  nostrse  integritad 
«c  devotio,  quam  ad  universalem  Ecclesiam,  et  sacram  générale 
cooeilium  Baaileense  gerimos ,  omnibas  constet  eyidenter.  »  Sic  Basi- 
leeose  condtiain ,  in  eoqoe  repnesentatam  universalem  Ecclestam , 
jiOQ  tantùm  honore,  sed  etiam  devotione  prosequitur ,  sibique  ante^ 
pomt:  cujus  quippe  jussu,  sua  quoque  décréta,  totâ  quantfl  erant 
«letoritate  prolata ,  antiquat  et  revocat. 

Sslectis,  synodus  banc  tulit  sententiam  :  «  Sacra  synodus  decer- 
mit,  ^ugenium  per  bas  litteras  satisfecisse  {denariè  monitioni ,  cita- 
tioni  et  réquisition!  s^cri  ooncilii ,  prout  in  decreto  in  xiv  sessfone 
proBiulgato ,  et  in  scbedulâ  in  eodem  decreto  insertâ  continetur  *  :  » 
patetque  OQinino  ex  actis  suprçmam  synodi  cecumenic»  auctorita^ 
tem,  etiam  in  ipsum  Papam,  eumque  indubitatum,  non  modo  à 
qiodo  àeclaratrâi ,  sed  etiam  à  synodo  exercitam  ;  atque  ab  eodem 
ihpà  faiflse  agnitam ,  edito  quoque,  quo  nibil  solemnius  esse  possit, 
i#l(Kiiate,  in  oecumenicft  synodo  promulgato,  ac  Patrum  sententiis 
rÀorato. 

CAPUT  IL 

Ex  ante4ictia  Constantiensia  dogmata  confirmantur. 

Ntme  ex  bis  quœ  relata  sunt ,  pro  decretis  Constantiensibus  argu- 
loeota  ductmas  invicti  roboris. 

PuMUM.  Eugenius  noverat  ë  sessionibus  ii,  m ,  xii,  Basileensibus , 
toteet  post  dissolutionem ,  Constanliensia  décréta  sessionis  v  repelita 
et  constabilKa  esse ,  ut  quse  vera  certaque  concilii  œcumenici  ubique 
approbati  décréta  essent  :  atqui  concilio  Basileensi  ita  prsedicanti  ac 
deeeroenti  adbœret,  et  légitimé  continuatum  esse  confirmât  :  ergo 
Coostantiensia  décréta  valere  mlellexit ,  valere  voluit ,  nedum  sus- 
pecta, aut  infirma,  aut  revocanda  putaret. 

Quôdsi  cum  Turrecrematâ  negaveris  nota  Eugenio  fuisse,  quœ 
pQbBca  essent  ac  publiée  promulgata  ;  sic  agimus  :  Décréta  Constan- 
tiensia  sessionis  V,  decretis  Basileensibus  advcrsùs  Eugenium  editis, 
«c  decreto  Sancta  caiholica ,  seas\onis  xii  Basileensis,  inserta  erant 
^  Terbum  ;  atqui  décréta  illa  Basileensia  Eugenio  nota  erant.  Certè 
^m  norerat,  quœ  Judicatorio  edicto  damnaverat  :  damnaVerat* 
sutem ,  ut  vidimus ,  bullâ  Tmcrutabilù  y  et  bullà  In  arcano ,  quœcum- 
^  Basile»  post  dissolutionem  gesta  essent  ;  et  quidem  speciatim  ea , 
pt9itaiutade  se,  et  contra  se  essent,  atque  expressissimè  decretum 
B^oBeenae  Sancta  eatholica,  quo  nullum  erat  ad  inculcanda ,  repe^ 
teada,  ^equenda  décréta  Constantiensia  validius.  Igitur  ea  Basile» 

<  ^H  eoL  sa».  — t  yid.  tom.  xn.  col.  528. 


SM  DBFJENSIO  DECLARATIONIS 

ifiprobata  eise  noiperat,  eorumque  appnriMitioiiem  i{M8  m:  «erti 
«ctoiUà  approbtbat 

GoQQrmAlur  :  bullâ  lm$onêiabiii$ ,  deereta  Btsâeoina  Ua  âama* 
v^rat,  ut  a  qiUB  QOD  ad  roformatioiiem,  sad  «d  deformatiOBevi  ;  Bon 
ad  uoitaton ,  sed  ad  setsauFam  Ecclesi»;  non  ad  bttreses  toUefidas, 
sed  ad  lUitrieBdas  apectare  vîdaaptiir  ^  :  »  ergo  EDgenio  bene  boU 
décréta,  quibus  tam  perspicuas  notas  is^veret;  ac  prcnnde  fort 
3aiicta ,  ac  crasurâ  libéra,  où»  iniistas  à  ae  notas  ipae-itetersariL 

Quôd  ai  ea  quoque  ;  qiœ  es  C<MistantMm«btt»  decretia  contra  ipanm 
gesta casent,  ab omni  scbianatia  ethsreaeos  anspicicme Iiberavit,at 
valere  j»dicavit  ;  quanto  magis  deereta  Oonstantiensia ,  qo«  Aindar 
jEBonti  ioco  ab  ipais  BaaUeeosibua  poeita ,  et  decretia  iaserta  essa 
vidbnns? 

SBfiuwm  ARGina»TfiM.  QiuBonmqne  à  ae  in  aokendo  eonctto 
contra  ipaiiia  deoreta  ooncilii  gesta  eaaent,  ea  Eugenins  non  modi 
revocavit,  verùm  etîam  nulla  ftiisaa  déclara  vit  :  et  concilii  aeta,  sa 
quoque  contradicente  gesta ,  valuisse  sanxtt.  Prœterea  quastioneai 
banc ,  an  adversùs  Pontificem  ab  ipsl  aynodo  décréta  citatio ,  et  Pon* 
tificis  defensio  légitima  fuerit^  judicio  synodi  pennittit,  ejoaque 
décreto  se  stare  dedarat.  Ergo  îtenim  atque  itemm  Constantiensk 
décréta ,  et  conciliorum  supremam  pote^teo) ,  etîam  iool4uiV>Bdo 
et  citando ,  et  sub  pœnis  judicando  summo  PontiGce  non  mode  ap^ 
probando ,  sed  etiam  exequendo  et  obediendo  ûrmat. 

Tertium  argumentum.  Décréta  Constantienaia  uaque  adao  ab  oqf 
nibus  flirma  habebantur,  ut  nec  diasidii  tempore ,  aut  ipae  EuganÎMs , 
aut  ejus  nomine  quisquam  improbare  sit  auaos. 

Non  ipse,  qui,  buUà  Inscrutabilis ,  ea  tantùm  Basileensia  irrîtaaset, 
quepost  dUsolutianem  facta  essent  ;  non  ergo  qua$  ante  dîasolutiWM 
sessione  II ,  ubi  Constantiensia  décréta  repetita  fuere  ;  orgo,  ipso 
quoque  annuente,  valebant 

Non  qus  (autores,  yel  obaequentî^simi,  in  bullft  Deus  norà^obi 
hœc  verba  legimus  :  a  Si  Papa ,  vel  legatus  ^usdem  poUet  disponere 
aliqua ,  et  contra  concilium  affectaret ,  Papse  sententia ,  vel  ^us  l«gati 
personam  sununi  Pontificis  repraesentantis  »  non  concilii  Totohl 
.  sequenda  foret ,  cùm  super  omnia  concilia  babet  pote^tmi  PW*î 
nisi  forte  quœ  statuenda  forent,  catbolicam  fidem  respic^r^t,  vel| 
si-  non  fièrent ,  statum  universels  Ecdesi»  prinoipaliter  pert^d)*' 
rent  ;  quia  tune  concilii  sententia  esset  poliùs  attendeoda  \  »  Igitor 
qui  Pontifici  impenaissimè  favebant  »  in  Ecdesi»  genefaUbm^  ^gmi^ 

i  Sesê,  xyi,  cfÀ,  SSO. 

*  Qnam  Eogenins  ûdiô  mb  ino  BOBine  «ditam  fùiMe  dUU. 

I  Ftd,  Seu.  iTi.  eot  SST. 


CLERT  GALLICÀNI,  LIB,  VI.  HSf 

qiieadm  fidei  negotiis,  concilii  potestatem  prsstare  fatebantur  :  ergo 
Cofistantiensia  décréta  qaœ  id  statueront,  protata  omnibus,  neque 
JB  raajûmis  etiam  controversiis ,  controversa  unquam  ftiere. 

QuARTVii  hMxmKsmm.  Ex  bis  quoque  certum ,  Constantiensia 
demta,  ncm  ad  scbismatis,  aut  ad  dubii  PontiQcis  tempus,  à  quo- 
quam  relata,  cùm sub Bugenio  IV  indobitatoPontifice  valere,  et  ob*- 
flervaBda  ease,  Basileenaes  Patres,  et  Eugenius  iV,  voluerint  etin- 
teHeserint. 

QuiKTiiif  nv  VLTiiiiJii  ARGUimnruM.  Cùm  Eugenius  IV,  buUis  quo- 
que editia,  etsolemnisaimorttu,  in  concilio  aeificet  gênerai!  promul* 
gatti ,  BasOeenâa  insertaque  in  eis ,  ae  aspèinnovata  décréta  Conslan- 
tiensia  firmaret ,  ae  supra  se  conettii  generalis  potestatem  extoileret , 
vd  venij  vel  falsa  promebat.  Si  vera,  stant  plané  Constantiensia 
deereta  atqueiisœrtafides  :  stant  adversùs  indubitatum  Pontificem  : 
atat  aoprema  Basile»  agnita  et  exetcita  in  indubitatum  Pontificem 
poteatas.  Sin  blsa  prompsit  Eugenius ,  jam  Poatif»  non  tantàm  erra- 
ymk^  wrùm  etiam  errorem  decrebo  flrmaTit,  eoque  decreto,  quo 
nonum  ritu  solemniori  promuigari  poasit;  quippe  quod  fuerit  in 
eBcumeaicA  synodo  promulgatum  ^  ae  sententiâ  aynodi  roboratum. 
Se,  qoklquid  dîzeris ,  Parisiensium  nostrorum  Ticit  sententta ,  atque 
onmino  ras  nostr»  utomque  in  tuto  sunt 

CAPUT  IIL 

Cônfinnantor  argamenta  capltls  prscedentfs  :  Insigne  Eugenli  IV  ad  universos 

fiMe»  dlpkMoa  nfortur. 

Id  Ut  pateat  clariùs ,  placet  considerare  quid  ipse  Eugenius  disso- 
latione,  ut  quidem  existimabat,  yigente ,  quid  postea  edixerit.  Nempe 
dissoluUone  nondum  revocatà  hœc  edixit,  et  id  quidem  univ^siê 
CkmH^  fidelOnu ,  ne  Engenii  ut  privati  doctoris  scriptum  esse  res- 
pon^eas.  Nempe  Eugenio  objiciebatur  à  Basileensibus  caput  Fr^" 
^neiu^  à  Martine  papft  approbatum  :  id  caput  dissolution!  obstare 
eontendebant.  Negat  Eugenius  oo  se  teneri  :  «  Neque  enim  Martinus, 
inquit  %  suis  successoribus  potuit  prœjudicium  generare,  pari  post 
ipsum ,  quinimo  eftdem  potestate  Amcturis  ;  et  infertur  (  prout  est 
teouadAm  omnia  jura  )  in  hào  parte  eoneiliofla  inferioa  aummo  Pon- 
tifiee,  Papanique  ipris  priorem  nequeunt  8oIv«re  vri  ligare.  Sed  noa, 
ia  hiaooneflia  aoperiores,  ipsum  posaimMis  pro  libitu  regolare*  » 

Paifit :  «  Nm hoe  de  jore  notisalMoat  est,  qoôd  posaumus  qua- 
emiqM  stetnta,  deoveta,  dedarata,  ai?e  saoeita  per  foosonak- 
qoe  pnedecessores  nostros ,  vel  per  quœcnmque  ooncUia ,  dummodo 

^Bwtt.Deu»no9H,lnSeu.  xn.  ooL  9S4,  SSS. 


9S»  DEFENSIO  DECLARATI0NI8 

in  ipsis  fidei  fundameota  non  existant ,  sive  ex  hoc  unhrersalis  Eo 
Glesiœ  bonum  principaliter  non  turbetur ,  ut  vicarius  ChrisU ,  et  irre 
prehensibiliter  pro  nostro  amovere  et  corripere  libitu  Toluntatû,  e 
contra  sentire  non  esset  longœvum  ab  bseresi  *,  velle  ligare  manu 
vicarii  Jesu  Cbrîsti,  et  in  terris  Dei  legati ,  siveipsîus  gesta  jodicait 
vel  improbare ,  quod  sacrilegii  crimen  habet.  » 

Illud  intérim  observari  velim  quo  loco  Eugenius  adv^^ùs  gieaà<mk 
synodos  tam  magnifiée  se  offert,  eodem  confiteri  non  ea  à  seposs 
conveili,  quœ  soluta,  non.  modo  fidem,  sed  etiam  quœ  onivorsali 
Ecclesiœ  bonum  principaliter  perturbarent  :  quod  cùm  dictum  esse 
inbuIlA  Dms  novit,  quam  Eug^us  ut  falsam  abjecit»  nunc  presU 
in  vero  sinceroque  diplomate  promulgari.  Sed  .quœ  in  eo  di[doiiiat 
consequantur  videamus. 

Infert  deinde  multa  in  acephalam  synodum  :  atque  ita  concludit* 
K  Sacrilegum  igitur  à  nobis  postulant,  et  bœreticum,  ut  dedanr 
velimus  retroactis  temporibus  Basileœ  coùtinuô  fuisse  conciliam 
cùm  post  nostram  dissolutionem  sine  nostris  prsesidentibus ,  rogulan 
non  facerent  concilium  ;  quia  eorum  dicta ,  gesta  et  facta  ooinia 
contra  divina  jura  pariter  et  humana,  perperam  sunt  confeeta..... 
quœ  adeô  sunt  minus  bene  composita ,  ut  etiamsi  ab  babeoliba 
potestalem  promulgata  fuissent,  essent  irritatione,  annullatioiie ^ 
revocatione  dignissima.  » 

At  hœc,  Eugenio  teste,  annullatùme  et  revocatione  digm$$ma 
flrmavit  Eugenius  :  hœc  ab  hœre$i  non  longeeva  Eugenius  sanxit| 
hœc  sacrilega  eth€tretica,nempe  retroaetie  temporibus  Bauileœ  fuis^ 
concilium,  Eugenius  amplexus  est ,  atque  in  œcumenic&  syDodo 
bullâ  édita,  declaravit.  Sic  ille  nos  adjurât,  providitque  Deos,  a| 
qui  pontificiam  potestalem  supra  omnem  modum  extoUere  nite* 
batur ,  omnia  sibi  in  concilia  quoque  licere  definiens  pro  suœ  {AiA 
voluntatis,  is  omnium  maxime  conciliari  potestati  se  subderet 
eamque  dictis  et  factis  superiorem  agnosceret.  * 

CAPUT  IV. 

Turrecrematœ  et  Ralnaldi  allorumque  suffagia.  j 

Id  argumentum,  quanqoam  obvinm,  neque  BeUanninus, 
Lupus ,  neque  Disquitiior  * ,  neque  auetor  Doctrina 
neque  iUe,  qui  diligentissimus  videri  voluit,  rerum  quoque  fi 
investigator  et  coUector  anonymus ,  neque  alii  quiqu 
Turreereoiala  videre  visas  est*^  sed  qui  ejus  dicta  «xsmbeie 

iBtttt.  Deus  novit,  in  Sets,  zn.  col.  SS6. 

*  Loranientit ,  neiape  O.  Dabois. 

•  fTd.  Twrr,,  de  EccUê.t  llb.  n.  cap.  c« 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  VI.  229 

lent,  eos  credo  referre  puduit  quœ  huic  argumento  ille  responderit.' 

Primùm  ei^o  bullas ,  quibus  Eugenius  disaolationem  suam  nuUain 
esse  jodicavit ,  vi  extortas  fuisse  Turrecremata  significat ,  idque  à 
pluribus  magnœ  gravitatis  vins  dictum  esse  in  curià.  Esto  :  dictum 
abaulicis,  sed  nullis  actis  probatam,  nullo  scriptore  proditom,  et 
ab  ipso  Eugenio  negatum ,  ut  mox  yidebimus  :  neque  ei  ration! 
Turrecremata  insistit ,  et  nos  contemnimus. 

Sed  enim  Turrecremata  Florentin  haec  dicenlem  audiyit  ipsum 
Eugenium  «  in  disputatione  publicâ  :  Nos  quidem  bene  progressum 
eoncilii  «pprobavimus  volentes,  non  tamen  approbamus  ejus  dé- 
créta. •  Tune  ergo  ejusmodi  coUoquiis  dictisque,  quorum  pênes  te 
fides ,  evertenda  aut  etiam  interpretanda  putas ,  ea  quœ  synodicè 
gesta ,  décréta ,  judicata  et  approbata  sunt  ?  Audi  tamen  Pontificem  : 
approbimmus  volenies;  non  ergo  extortœ  bulte;  atque  illi  viri 
graves,  qui  td  in  curift  dicerent ,  nugabantur. 

At  enim ,  înquiunt ,  urgebat  synodus ,  urgebat  imperator  chris- 
tianique  reges ,  totàque  Ecclesiâ  connitente ,  Eugenius  metu  scbis- 
matis  synodum  frustra  dissolutam  fatebatur.  Ita ,  inquit  pater  Gon- 
zalez ' ,  éx  Spondano  docente ,  bullam  revocatoriam  ambiguis  verbis 
esse  conscriptam.  Sic  Ecclesiœ,  sic  romano  Pontiûci  consultum 
volant,  qui  ab  eo  fatentur  ambiguis  verbis  ludiGcatam  Ecclesiam  : 
nec  tamen  verum  est.  Verba  relegantur  :  clara  sunt  :  sua  omnia 
irritât  :  conciliaria  omnia  valuisse  déclarât.  Quidquid  ergo  Spondanus 
dixerit ,  actis  conciliaribus ,  non  posterions  œvi  scriptis  credimus. 
Quidautem?  An  metu  schismatis  facta,  ad  violenliam  refers?  Ad- 
dere  debuisses  per  vim  extorqueri  quœ  metu  peccandi  fiant.  Cogebat 
imperator,  inquiunt  :  imô  suadebat,  urgebat,  nihil  tamen  per  vim. 
Qoid  si  synodo  regiam  manum  secundùm  canones  imploranti ,  ne 
schisma  fieret,  ne  hœreses  atque  corruptelœ  gliscerent,  auxilium 
praestitisset;  eane  vis  esset ,  non  autem  œqua ,  legitimaque  actio  ad- 
vocati  ac  protectoris  Ecclesiœ  ? 

Qoid  quôd  Eugenius  omnibus  bullis  fatebatur  non  valere  à  Pon- 
tifice  facta ,  quœ  totam  Ecclesiam  perturbarent  ?  Quid  quod  Duvallius^ 
aliiqaeconfitentur  Pontifici  talia  attestant! ,  vim  inferri  fas  esse?  Erga 
qui  vim  comminiscuntur ,  omnia  Ecclesiœ  jura ,  atque  etiam  Eugenii 
décréta  coovdlunt. 

Quôd  autem  Turrecremata  cardinalis  addità  Pontifice  non  appro- 
bata >deereia  BtmUensia ,  quœ  nunquam  vidisset ,  neque  examinasset, 
bUit  aut  fallitur.  An  ergo  hœc  décréta  non  satis  divolgata  erant  ?  An 
FoDtifex  non  viderai ,  neque  examinaverat ,  quœ  in  -se  facta  ipse 

ft  GonzQl,^  Disp.  zir.  lecU  ui.  n.  3,  S,  p.  69S,  096  :  ex  Spond.,  an.  tm,  n.  3, 5  ;  1433,  n.  2T; 
MM,  n.  39. 


S80  DEFENSIO  DECLABATIONIS 

damnaverat?  An  verô  valitura  ea  dod  iatelligebat,  post  ae&teDtM 
suam  ab  ipio  revocatam?  Deniqoe  an  damnatis  à  se  BasUeenâns 
deoretia,  GoDStantieDsia  décréta  ina^rta  oon  legerat?  Yaoa  hsc  et 
Ittdicra  à  tradattoaibus  thedopcis  proeul  abùnt» 

Ui^t  :  sed  quod  Eugenios  decrerU  synodain  BasUeeosamiia  lîcèt 
dissolutain ,  (amea  rite  et  ordine  eontinuatam  Aiiaae ,  id  noo  eflt 
référendum  ad  defectum  poteatatia,  quasi  Eugenios  synodon  &- 
sdvere  non  potuerit  ;  sed  qii6d  dissolutk)  D(m  yeris^ntionibiisiiîte- 
retur.  Contra  »  asserit  synodus ,  nec  potuiase  dissolTi ,  quôd  ek  àé- 
solotioDe  subvertereior  capiit  Frequrnu,  quo  reformatio  aitèbator. 
At  Eugenius  bœc  décréta  synodica ,  à  se  licèt  oondemnata ,  valm 
voluit  Ergo  et  id  probaYk,  synodum  à  se  nec  dissoivi  potuiaae.  Sed 
esto  :  sint  vera  qu»  tu  dicis.  Ergo,  te  Catente,  faisum  iUiid  jactatm 
ab  fiugenio ,  potuisse  à  se  dissoivi  synodum  pro  tuœ  libitu  vohmMit, 
nuUis  licèt  veris  causis.  Deoique  vel  ex  te  duo  babemos  :  prinram^ 
disadrendi  causas  ad  examen  vestre ,  atque  illud  examen  pertiam 
ad  synodnm  ;  non  ipsam  à  pontîfice  dissqlutionem  Tactam ,  statiai  ei 
se  ipsft  stare  :  alterum ,  utcomque  sit.  Tel  rémittente  Pontifioe  eerto, 
indulHtato ,  nec  henretico ,  valere  et  stare  semel  ineboatam  synodum 
unirersalem. 

At  enim ,  inquit  * ,  alind  est  progressum  eoneilii ,  aliod  deerela 
probari.  Sed  qui  décréta  synodi  s<Aat,  nec  improbet,  et  edUA  boOt 
syaodo  adba^reat,  qiûd  aliud  quJOB  aipprobat ,  aut  Eedeakoi  ludit; 
quantô  maglscùm  ab  ipso  expresse  damnata  décréta  symKfica,  if» 
quoque  anctore  postea  convalescunt  ;  cumque  eas  ddet ,  qnas  fm* 
presserai  notas  ac  censuras,  uti  jam  diximus? 

Assoit  Turrecremata  à  condlio  petitam  aliam  approbationem,  dot 
impetratam.  Gratis  dioit ,  noiys  actis  probat ,  caus»  su»  Crvet. 

Denique  hoc  addit  :  «  Non  esset  passura,  inquit,  Sedes  apestoKes 
à  PapA  confirmari  talia  décréta ,  qu»  ab  evaagcdieA  veritiie,  et 
sanctorum  Patrum  doctrinA  aliéna  videbantur«  »  Reapondemua  :  Ii9^ 
Sedes  apostolica  Pontifid  obatitisset  :  quanta  nuigla  Eodeaiaeathriitt 
adonata  id  Caeere  potuit?  Psrosetqtûtur  :  «  Neque  per illam  reraot* 
tionem  voloit  dominus  Eugenius  se  et  sua  abnegare ,  qme  jid> 
Scripturas  et  sanctorum  Patmm  aententias  apostobce.  Sed  divûtai^ 
sunt  concessa ,  cùm  hoc  non  posset  facere  ;  inter  que  est  ilkid  de 
dependeirtift  condliomm  à  PâpA,  non  è  cmyerao.  »  Quid  ao^^ 
Pa^  non  id  liacere  prtuit,  et  tamen  factam  est  :  et  ipse  PontiCex 
judido  synodi  atare  se  dedaravit,  ^  id  ex  prncriptojyi^ 
qum  dejoandlioruin  j)ote8tate9  CasalantiœpnmAm,  deindè  Basika, 
toties  definita  erant ,  sibi  licèt  nota ,  noA  modo  immota  reliquit^  sed 


CLiail  6ALLICANI,  LIB,  VL  331 

efim  ûrastas  à  se  revocavit  notas.  Non  ergo  Scripturis,  non  sancUs 
Pstribos ,  non  sanctœ  Sedi  divinitos  concessis  privilegiis  adyersaii 
IKriteift 

Postremô  cogitent  dictum  iflud  Eugenii  sua  décréta  revocantis  : 
•  Dtaoatna  mentis  mtegritâs  eideroitio ,  qmm  ad  imitMvalem  Eccle- 
MAI  et  «crum  {^amrate  concilium  Ba^eense  gerimus ,  omnibus 
comtet  eviimter,  quidquid  per  nos,  aut  nostro  nomine  contra 
kq»  eoMifii  aoetoritafeein  fectum ,  seu  attentatum ,  et  assertom 
eit,  eassamiB ,  «rritaimiis  \  »  Quid  lUa  âewMo  erga  Bac^eense  gene^ 
Aie coneiiiiun ,  nM  gestorum  m  eo  «peiti»nia  comprobatio  est? 
bgOQomprobavk  quneoaq^e  ftasite»  jhto  supremft  concHiorum  ia 
Aqmnpotestategesta  9  décréta,  et  ex  Constantîensî  synode  repeiîta 
mot  :  vm  tottè  schtsmatica  hnprobata,  atque  exosa,  ipse  quoque 
boDore,  imô  etiam  Awâùne  prosequitar. 

Riimîdua  lAjicit  Eogemum ,  cura  hsc  flica«t ,  pacis  studio ,  Jure 
SMcesrisse^  idque  ab  ipso  ad  imperatorem  esse  perscriptom  *.  Illud 
peMriptmn  tiukkm  epistoift  privatà  ^  sed  bujusmodi  epistolis  nega* 
Bas  jura  ccmtnNri.  Tu  mthî  id  respiee,  qirid  synodicë  gestum  sit 
màsme  xrv  tonoilii  BasileeDA.  rf0n  id  à  Pontifioe  postulatum,  ut 
jore  SQO  sponte  deeederet  ;  sed  ut  perperam  ineœi^  jussu  synodi 
OBitteret ,  aMlue  revoearet^  Sessione  xti  ,  Eogenius  à  sytiodo  ad- 
flteas  est,  ut  qui  synodi  monitimU  ac  tiuuimi  satisfecisset,  hoc 
ett,  procul  diriNO  paraisset.  IVitam  ipse  eaoâam  in  synodi  potestate 
emprefeasus  cet;  sed  jwsus ,  ut  vidirnuB  ;  sed  pnescriptà  formulft. 
Koa  ergo  Juresuo  sponte deeessit,  qui  ex  lege  in  tpsum  latft  egit. 

Sic  <pH88tio  oostra  îterum,  nec  tantùm  Gonstantiœ,  sed  etiam 
IMlNsi  c^ndlio  eocumenico ,  Papa  approbante ,  Judicata  est.  "Onippe 
de  suporiori  Piqmb  vel  oonc^i  potestate  agebatur  :  synodnm  ceeu- 
MÉteam  rite  inchoatam  Bapa  dîssolvit  :  decretum  de  dissolvendo 
coDcitio^t  PftpA  ecÈtum  eynodo^  antiquavit  :  quœsitom,  cujus  su- 
paierslt  poteetas;  at ,  E«genio  quoqoe  judice,  superior  est  synodus, 
que  ab  Eogœio  dissohita,  Ettgenio  reoilente  frMtrà,  ac  tandem 
oMemperante,  stetit  et  valiiit  ;  ^r^  ex  dissc^tione  fidei  periculum, 
Sfiteit&  soandalom ,  reformationis  necessari»  mora.  Quantô  ergo 
BMgis synodus  pnmàemi ,  A , quod  maxime  quœrimus ,  de  flde,  de 
xiiimate,  ant  de  reftrmatione  directe ^eretiir ? 

Matent  «une,  damnent,  improbent  qme  tantis  in  dis^iîs  Sedes 
«postoUea  intaeta  esse  voluit,  imè  apertterimè  comprobavtt  :  ever* 
ttit  qoiaftrodamMti  lœo  megnt  congensiewe  utrinque  sinrt  porita  ; 
A»  MPtè  ponèere  firmaer«ity«d^qB»iiQîsquisî»pegerft,se|K)tiùâ 
qoàm  illft  confringet. 


332  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

CAPUT  V. 

Be secundo  Basileensi  dissidio  :  quid  ab  initio  réconciliât»  gratis,  nsqoe  ad  lecuodi 

dissidii  initium ,  à  synodo  gestura  sit  per  biennium. 

Jam  ex  altero  Basileensi  disdidio  haud  miaùs  valida  argnment* 
promemus.  Yerùm,  ut  intelligantur ,  rerum  summa,  ab  ipso  pria^ 
cipio  reconciliatœ  cum  Eugenio  gratiœ ,  éx  actis  recensenda  est  :  qoi 
Ui  re  mihi  certum  de  ipso  dissidio  non  ferre  sententiam  ;  quippe 
quod  ad  rem  nostram  non  pertinet.  Neque  par  est  bajus  dispatationis, 
satis  per  se  gravis ,  cursum ,  accersitis  difiScoltatibus ,  impedire.  Id 
agam ,  ut  reseratis  dissensionis  causis ,  ipsàque  quœstione  inter  Eo- 
genium  et  Patres  ex  gestis  constitutâ,  canones  Constantianses,  quo» 
tuemur,  pro  certis  et  immotis  ab  utrftque  parte  babitos  esse  appa* 
reat  ;  quod  unum  ad  gallicanam  Declarationem  pertinet. 

Poslquam  igitur  Eugenius,  sessione  xvi,  synodo  satisfecit ,  ejas 
legati ,  in  bis  ille  qui  nunquam  à  synodo  aut  oflScio  prédis  recesserat, 
Julianus  cardindis,  admittuntur,  et  synodo  incorporanUir ,  dato 
priùs  sacramento,  nominibus  propriis ,  de  defendendis  decretis  ses* 
sionis  V  Constantiensis  concilii  sœpè  memoratis  ;  atque  ea  décréta 
iterum  gestis  inseruntur,  die  sabbati  24  aprilis  1434  K 

Postea  decemitur,  ut  legati  jurisdictione  coactivà  careant,  utqué 
ea  quae  à  sacra  synodo  décréta  fuerint ,  ipsi ,  aut  ipsis  absentibus  vel 
recusantibus ,  primus  prœlatorum  synodi  nomine  concludat  atque 
pronuntiet  :  quo  sublalo,  nulla  concilii  libertas,  imô  nullum  con- 
cilium  ^  sed  omnis  ejus  actio  in  legatorum  potestate  esse  videretur. 
Itaque  hœc ,  présente  iniperatore ,  legalis  annuentibus,  solemnissimo 
ritu  confecta  sunt,  sessione  xvii.  Sessione  xviii ,  sessionis  v  ConsUa- 
tiensis  décréta  innovantur  ^  atque  in  bis  omnibus ,  AugosUnos  Pa* 
tricius ,  hujus  sévi  auctor  diligens^  Eugenianarum  partium ,  nibil  bic 
turbœ  refert ,  cùm  accuratè  soleat  hujusmodi  memprare  casus  \ 

Sessione  xix,  multa  de  Grœcis,  et  cum  Grœcis  aguntur,  legatiqoe 
grœci  imperatoris  audiuntur ,  ejusqueac  patriarch»  leguntur  scripti^ 
ad  synodum  litterse  '  ;  atque  inita  cùm  ipsis ,  de  suscipiendo  itinere 
atque  babendi  concilii  modo,  pac  ta  Grmantur;  proponuntur  à  Greci^ 
loca ,  quibus  utriusque  Ecclesiœ  conventus  babeatur  ;  Patres  lega- 
tionem  decernunt,  quft  Grœci  inducantur,  ut  in  citùatem  Bast* 
leensem  velint  assentire  :  veriti  ne,  translationis  specie,  aliquidab 
Eugenio  novaretur.  Hœc  gesla  7  septembris  anno  eodem  1434. 

Sessione  XX  9  de  reformatione  multa,  eaque  egregia  decemaotar; 
continuatur  reformatio  \  Sessione  xxi ,  de  divino  oiBdo  multa  prs* 

«  Sets,  xTii.  col.  539,  540.— t  Col.  540,  541  ;  nd.  Patrie.»  Bist,  Bas.,  etc.,  c«p.xxxix.  U  m» 
Conc,  col.  1535.—  s  Col.  Hi  ;  Patrie»,  loç,  cit^  cap.  xju  etieq.— 4  CK»^  649  et  seq. 


CLERI  GALLIGANI,  LIB.  IV.  28? 

ckrë;^  qtto  romàna  caria  maxime  moveretur ,  vetite  sant  annaU» 
sub  pœnis  adversùs  simaniacos  infiieiis ,  corn  hâc  clausuià  :  t  Et  si , 
qood  atoit,  romaous  Pontifex,  qui  prœ  cœteris  universalium  conci* 
liorum  exeqoi  etcustodire  canones  débet,  adversùs  hanc  sanctionem 
aliqaid  fadendo  Ecelesiam  scandalizet,  generiBkli  concilio  dereratur  ^  :  » 
9  Janii  anno  1 435.  Qu»  postea  Ecclesiarum  consensione  mutata,  hic 
lameD  necessariô  memoramus  ad  gestorum  seriem ,  non  ad  conten- 
deodi  libidinem. 

Hemorat  Augustinus  Senensis,  archiepiscopum  Tarentinum,  et 
episcopum  Paduanum  legalos  apostolicos,  PonUQcis  nomine  pro- 
testâtes ;  Patres  in  sententift  perstitisse^  decretum  à  Juliano  cardinale 
praeside  conclusum  esse  '. 

Anno  1436,  25  Martii,  sessione  xxiii,  multa  decernuntur  ' ,  «  de 
electione  ac  professione  summi  Pontificis,  de  numéro  et  electione 
cardinalium ,  de  sacris  electionibus  celebrandis ,  de  tollendis  reser- 
Tationibus ,  de  Clementinft  litteris  *  ;  «  quœ  Sedem  apostolican? 
maxime  concernebant.  Haec  Augustinus  Senensis  in  pubticâ  sessione  , 
€(mmuni  eansensu,  rite  décréta  esse  confirmât  *• 

Sequente  mense  aprili ,  die  14  mensis,  sessione  xxiv ,  multa  item 
de  Grascis  et  cum  Grœcis  acta.  Legati  grœci  imperatoris  ac  patriarchsa, 
toiius  Orientalis  Ecclesiœ  desiderium  exponentes,  sacram  synodum 
excitant,  cul  tam  sancli  operis  prosecutionem  ^  illud  imprimis  «  fir- 
miter  constanterque  asserentes,  unionem  ipsam,  nisi  in  synodo 
universali ,  in  quâ  tam  Ecclesia  Occidentalis ,  quàm  Orientalis  con- 
veoiat,  fieri  nullatenùs  posse  ^  :  »  quo  vel  uno  capite  conciliaris 
auctoritatis  summa  nécessitas ,  communi  Occidentis  Orientisque  con- 
sensu  stabilitur. 

Hinc  salvus  conductus  Grœcorum  imperatori  ac  patriarchœ  totius 
Orientalis  Ecclesiae  Grsecisque,  sacri  concilii  nomine  est  datus,  con- 
eessaque  à  synodo  plenissima  indulgentia ,  in  Tavorem  subsidii  pn> 
Cnecis  reducendis ,  eâ  plané  formft ,  quft  similis  indulgentia  in  Se- 
neosi  synodo,  sub  Martino  V,  legatis  prœsidentibus  atque  assentien- 
tibas,  Hartino  nihil répugnante,  data  erat  *. 

Eodem  anno ,  nonis  Maii ,  sessione  xxv ,  decernilur  de  loco ,  quo 
in  Graecorum  gratiam  synodus  cogeretur ,  et  designata  est  certis  cou- 

iSetM,  izi.  col.  &S2,  5S3.—  t  Pairie,  loc,  cU„  c.  xlit.  col.  isso,  1531.  —3  Tam.  xii.  Conc,, 
col.  SS7  ei  teq. 

*  iD  Iris  litteris,  narrabaiur  allquem  digttilati  aut  beneflcio  renuniiasse,  aut  privation  esse; 
ttiutim  beneficiam  alteri  dalMlur.  Cùm  autem  facile  esset  hujasmodi  Miteras  impeirari  à  carîA 
naanâ ,  hinc  flebat  ut  nonnunquain  beneflcii  possessor,  nihil  minus  oogitans,  de  suo  beneflcio 
pellflretur.  Jubet  ergo  sjnodus  ut  tiujusmodt  Htterœ  non  prœjudleenl ,  nlsi  per  testes  aut  alia 
iegUàna  eonstilerU  doewnenla .  possessorem  rite  dejectum  fuisse ,  aut  Juri  suo  renunttasse, 
Nttoc  in  desaetadioem  abieront  istœ  lllters.  (  Edlt.  Paris.  ) 

^Paif.,  eap.  u.  col.  isss  et  seq.— «  Tom,  xii.  col.  S67  et  seq.— «/Md.,  col.  SOS,  573  et  aeq.^ 
fid.  Ccnc  Sen.,  ibid.,  cd.  368. 

XVI.  10* 


tS4  DflFSNSIO  BECLàRATIONIS 

ditknribds  Aveitioneosift  civit»  '.  Hiae  nora  corn  Eogoiiio  jofiia ,  d 
Oûndiii  Fâmriam  tiranshitio  sequitar.  Sic  à  sessiane  xvi ,  qoA  la- 
géoios  y  prima  dissolottone  reiocatt ,  sy&odo  coqJimeCos  €8t ,  cuti* 
niMte  per  btamifiBi  pubitci»  MtskMies,  tandsqiie  de  mIm»  deereU 
iuùt  édita.  Nuac  qaid  BngeDîua  egerlt  es  gwtis 


;-  V  .'  I  '."^1  ♦ 


G4PUT  VI. 

Qaid  per  idem  tempus  ab  Eugénie  IV  Bit  gestun. 

Dum  hsec  Basile»  agebantar ,  misit  Eugeoius  ad  syuodum  peca- 
liares  legatos ,  qui  de  aliquot  decretis  quererentur ,  imprimis  de 
annatis,  quod  gravissimum  videbatur;  ««  peterentque  à  synodo  fieri 
provisionem  Sedi  apostolicœ  %  »  boc  est ,  pecuniaria  concedi  subsidia. 
Cardinalis  Julianus  apostolicœ  Sedis  legatus  et  concilii  prsses,  coq- 
cilii  Domine  respondit  '  :  de  aonatis ,  quod  à  synodo  decretum  f  uerit, 
nihil  in  diminutionem  Sedis  apostolicœ  factum  :  providisse  synodum 
juxta  apostoli  sententiam  ^ ,  ut  ab  omni  specie  mcUi  abstinerent  :  «  à 
synodo  faciendam  provisionem  apostolicœ  Sedi  competentem,  »  si 
Papa,  qui  omnium  caput  esset,  ut  ab  ipsà  synodo  requisitus  erat, 
canonum  atque  inchoatœ  reformationis  rationem  habuerit.  Quôd 
autem  petebatur  suspendi  decretum,  «  nuUà  ratione  decere,  ut  tam 
salubre  decretum,  conformeque  per  omnia  legi  evangelicœ  et  sanc- 
torum  Patrum  institutis,  suspendi  aut  irritari  debeat^  » 

Hœc  igitur  synodi  nomine  responsa  docent ,  invitatum  Eugenium, 
ut  eos  canones  admitteret ,  non  eo  tamen  animo ,  quôd  Patres  pu- 
tarint  synodica  décréta  ab  eo  potuisse  dissolvi.  Quare  alio  quoque 
synodali  responso  déclarant ,  vehemenler  mirari  se,  quôd  PonUrex 
mansuetissimë  requisitus  ad  duo  tantùm  capita  responderit  ;  nempe 
de  electionibus  atque  annatis.  Ac  de  annatis  quidem,  «  decuisse  magis 
suam  Sanctitatem ,  decretum  hoc  libéré  observare,  ac  servari  facere, 
juxta  sanctorum  Patrum  instituta,  ac  decretum  sacri  concilii  Con- 
stantiensis,  difllniens,  omnem  hominem,  etiam  papalis  dignitatis, 
decretis  et  mandatis  concilier um  gênera lium  parère  debere  in  bis, 
quœ  pertinent  ad  6dem,  extirpationem  schismatis,  ac  reformationem 
Ecclesiœ  in  capite  et  in  membris  *  :  »  quibus  declarabant  sibi  quidem 
inesse  summam  potestatem^  cœterùm  id  agere,  ut  Eugenius  non 
coactps,  sed  requisitus  sponte  assentiretur. 

Quare  bis  atque  aliis  commotus  Eugenius ,  legatos  misit  toto  orbe 
terrarum,  suo  sacrique  collegii  cardinalium  nomine,  de  synodo  con- 
questures,  cum  commonitorio,  sive  secretis  mandatis,  quœ  Rainaldus 

t  Tarn,  zii.  col.  5T8  et  teq. — t  itfppend.  Cône,  Bas,,  cap.  u.ii.  col.  S65.  —  s  F'id.  Aesp.  Jui-, 
ià„  col.  704  el  seq.— 4 1  Tàest,,  y.  22.—$  Resp.  Jul„  ibld.,  col.  70»,-*  6  /Wd„  col.  710,  ïiU 


CLERI  GÀLUGANI,  LIB.  VI;  935 

fwrqisit ad  aiuMim  1436,  Eugeaii  6  \  Hsec  occulté .acta ,  quanquam 
pwcal  riHùit  à  daoreti  publid  auctoritate ,  eonaaii  taimen  summa 
capita  decerpere  est  animos,  quèd  moltuiii  Javeot  ad  inteUigendas 
wna  ho^u^  disaidii  eauaas. 

PriniAB  «1)0  Ettgeiinis  qaeritur  de  aessioDe  x^ii,  admisriaqu» 
kgafis,  aine  {nrisdiotioae  eeactivà ,  atqae  eft  eonditione,  ut,  iis  re-* 
eosantitea,  aMNone  ayaodi  prœlatî  condaderaiit  ^  :  qu»  Eugeoti 
qiMck  eu  pertinelMit ,  ut  tota  aynodoa  snb  legatoriun  polestate 


Hic  Euge&ius  refcrt,  totam  3yiioâttm  id  ausaiii,  ut  eoHstiiuerei 
$Ski  prmiiimêim,  H  e^mi,  piioMS  oempe  dissolutiomB  teœpore  : 
«  qood,  inquit,  non  taaa  est  erroneum,  quàm  perioalosum,  et  piarum 
anriaiDoflbBsiwm ,  Deonoo  ab  omni  observatione  et  doctrinà  sano- 
toraatAalffttm  alienum.  » 

Atque  illad,  trromum  4Ê4qw  d  doetrind  Patrum  alienum,  ipse  Eu- 
genîus  oonfirmayit,  dum  synodiun  à  se  dissolutam  maiè,  benà  con- 
tinaatam  esse ,  edito  diplomate  definivit. 

Peiigtl ,  inaoYasse  Patred  u  duo  décréta  Constantieosis  concUii ,  ad 
ëk»  easus,  quàm  fuerat  constHuentium  intentio  ;  per  hoc  dene- 
giBles  concilia  geoeralia  habere  potestatem  ac  robur  à,  vicario  Christi, 
et  ioferentes,  quôd  romanus  Pontifex  obedire  teneretur  decretis 
coQctiii  :  quod  est  potestatem  Chrîsti  vicarii  tollere ,  et  in  manibus 
noltîtudiois  ponere;  quod  est  non  tam  erroneum,  quàm  etiam  ab 
émoi  doctriDÀ  Patrum  totaliter  alienum.  »  Quo  looo  concîlii  Cpnstan- 
tiensis  auctoritatem  toto  orbe  coostantem  sotiieitare  non  ausus,  ejus 
décréta  perperam  à  Basileensibus  intellecta  querebatur.  Utcumque 
est  9  illud  erroneum',  et  à  Patrum  doctrinà  alienum,  Patres  Basileenses 
pridem  ampleu  erant,  ab  Ipsis  nempe  auœ  congregationis  initiis 
aessione  ii ,  ut  vidimus.  Id  etiam  sœpë  dissolutionis  tempore  innova- 
ruit,inculeafant,  sciente  Eugenio,  qui  bœc  nedum  reprebendei?et , 
ipsam  quoque  synodum  rite  inchoatam,  rite  continuatam  esse  défi- 
niret,  edito  diplomate  :  ut  profectô  pateat,  quœsitas  nunc  ab  illo 
clam  cas  oonquerendi  causas ,  quas  ipse  antea  publicè,  totflque  Sedis 
apostoiic»  auctoritate  respuisset. 

Addit,  «  fèciase  deonetum  de  annatis  auferendis,  quœ  annat» 
ÎQvalnerint  à  tanto  tempore^,  de  cujus  contrario  non  est  mémo- 

I  SoÊH.,  an.  1436,  n.  2  et  teq.— •  /6id.,  n.  3. 

*  Hoc  €•!  é  tempore  démentis  V,  qai  decimo  quarto  ndcuIo  ab  Anglis ,  duobus  vel  tribu» 
aiHiti,ae  poft  eam  Bonilkcil  IX,  qui  ab  omnibus  Ecclesiis ,  etiam  tribus  aonis  annatas  pendt 
JuMraBL  £siAde  IHwtUlcef  illas  unquam  perpetuo  jure  |>arlas  ezegeruni.  Hoc  est  tempos, 
qnod  EuBeoius  f  ocat  faniiim.  Cerlè  quadragtota  annl  A  Bonifacio  IX  nondum  eflluxerant.  Vide 
ttbnni  gaUioiuii  :  TruiU  des  Jmtates,  editum  an.  iTift;  et  in  tom.  m ,  i»art.  i ,  ootiecuneo- 
pni  quibus  iHoios  est  s  àl4moire*  ûe  UtUraiwre  et  a'M*toire,  iibeUum  D.  Govimi,  cui  tituiuia 
1:  Bitaiion  de  i'asHmMie  de  la  natUm  frauçoUe  à  Onuiance ,  elc.  (  EûiU  Paris.  ) 


236  DEFENSIO  DEGLABATIONfS 

ria^  »  Id  verô  quale  sit,  docti  sciunt,  ac  nos  facUé  omittioiiis; 
eainque  rem,  ut  pradiximas,  non  contendendi  studio,  aedgesta  r&- 
censendi  neoessitate  referimus* 

Queritur  Eugenius  vehementissimè  de  concessis  à  synodo  indol* 
gentils;  et  Julianum  cardinalem  legatum,  honorificè  tamen  appeUa- 
tum ,  graviter  vitupérât ,  quôd  eft  in  materift  concluserit*.  Atqui  jam 
diximus  à  Senensi  synodo  concessas  indulgentias,  nemine  probibentey 
nemine  conquerente.  Neque  omittit  Eugenius  Bullam  plumbeam  à 
synodo  factam'  :  quœ  profectô  indicant  ab  Eugenio  querelarom 
causas  undecumque  conquisitas ,  atque  exaggeratas  fuisse. 

Subdit  Eugenius ,  legatos  concilii  praeaidentes  adversùs  condliaria 
décréta,  «  aliquando  publicè,  aliquando  ad  partem  in  concilio,  ail- 
quando  extra  concilium ,  in  eorum  domibus ,  coram  honestis  per- 
sonis ,  prout  meliùs  et  securiùs  potuerunt ,  sœpius  protestatos ,  sin- 
gulariter  in  decreto  de  annatis  ^  :  »  de  quibus  nihii  comperio  in  gestis 
aut  in  ullo  pnblico  monumento  ;  imô  decretum  de  annatis,  à  Juliano 
cardinale  prœside  conclusum ,  ac  vehementissimè  nomine  synodî 
assertum  esse  constitit".  Quôd  autem  significare  videtur  Eugenius, 
legatos  à  synodo  vim  aliquam  metuisse,  nullis  est  gestis  ;  nutUs  bis* 
toriis ,  nullo  auctore  proditum  \  imô  constat  ex  gestis ,  legatos  hono- 
riQcentissimè  habitos. 

Nec  illud  tacet  Eugenius ,  concilium  jam  annis  sex  durare  iine 
fiructu*  :  quôd  ipsum  Patres  vehementissimè  querebantur,ipsiqae 
Eugenio  imputabant;  qui  synodumsine  causft  jam  inde  ab  initio  dis- 
solverit  ;  qui  toto  ferè  triennio  exagitâverit;  qui  nullam  postea  curis 
reformationem  pati  posset. 

Quantam  autem  reformationis  curam  gereret  Eugenius,  haec  com- 
monitorii  verba  ostendunt  *  :  «  Utile  prœterea  foret ,  si  ii  nunUi  apo- 
stolici  secum  portarent  subbullâ  aliquam  cuvhje  reformationem, 
quam  regibus  et  principibus  prœsentarent  :  hoc  enim  baculo  ad?er- 
sarii  nostri  semper  nos  invadunt  et  percutiunt,  quia  dicunt,  multa 
in  roman&  curià  Qeri  quse  egent  magnà  reparatione ,  nec  illa  tamen 
corriguntur.  Per  banc  reformationem ,  etiamsi  usquequaque  plena 
non  foret ,  modo  esset  aliqua  ,  eorum  ora  obstruerentur ,  qui  con- 
tinué lacérant  et  carpunt  roman»  curisB  famam,  nec  baberent  quid 
ultra  impingerent,  redderenturque  tune  reges  et  principes  meliûs 
œdiGcati,  et  proni  magls  ad  condescendum  petitionibus  domini  nostri 
Papae,  et  sacri  collegii ,  deterrenturque  qui  auctoritatem  apostolicie 

i  Rain.,  an.  1436,  n.  4.  — i  Fbid,,  n.  6  ei  12.  —  >  Ibid,,  n.  8  ;  f^id,  tup.  ctp.  prsc.-*4  Aofff  » 
an.  1436,  n.  13.— s  f^id.  sup,  loe.  cit. 

*  In  memorlam  revocei  lecior  Eagenittm,  prfml  diuidii  tempore,  Jallano  cardinali  soccen- 
suuse ,  quôd  rei  ooacilil  cdidi  opUto  processinent.  Vid.  sup.  hoc  Ilb.  oap.  x.  (  SdiL  Parii.l 

fi  Comm.  Sitg,  apud  RaiaaL,  /oc.  cit,s  n.  IS  • 


<CLBRIjGALLICANI,  LIB.  VI;  S37 

«00  hep  inrœtextu  persequuptan  »  En  quam  reformationem 
^^Beot  Itaque  Eageoius  translata  synodo  Ferrariam ,  ac  deinde  FIoi- 
rentiaiD ,  ne  unom  qnidem  refonpatÎQnis  caput  attigit ,  ut  suo  loco 
Yidebioms* 

Hsc  qui  l^ent ,  ne  adveraùs  sacrosanctam  potestatem  trahant , 
neque bominiim peccata sedi  imputent;  sed  divina  Judicia  contre^ 
imscuit,  totque  retormatianes  impias,  sequente  sœculo  ex  inferis 
proditoras ,  negleetœ  reformationis  oltrices  cogitent. 

Neque  prœtennittradœ  artes,  quibus  Sigisoiundam  imperatorem , 
regem  Francorum ,  aliosque  principes  ddinirent  :  multa  speciatim 
adsogolos  principes,  baoc  generatim  ad  omnes  :  a  Non  esset  etiam 
malom, quôd  nantii,  qui  habebunt  ire,  babeant  aliquas  particularir 
lates,  etiam  in  foro  conscientis,  ut  possent  gratifiicari  regibus  et 
priodpibns.  » 

Hisartibus  id  impetrare  nitebantur ,  ut  Papa  sapra  omnia  concilia 
€xtollaretur,  neque  eorum  ullis  legibus  teneretur  ;  sed  leges  omnes 
modârari ,  atque  etiam  toIlere  pro  arbitrio  posset.  Verùm  hœc  omnia 
orbero  concitatura,  cùm  palam  edicere  Eugenius  vereretur,  occultis 
tractationibus  promovebat.  Nunc  quid  publicè  sanxerit  exponendum, 
postquam  res  in  apertam  erupit  dissensionem. 

CAPUT  VIL 

IKssidU  causaux  gestis  :  qasstio  proponitur ,  an  Constantiensla  décréta  revocata  in 

pubiicum. 

Hactenns  motus animorum  varies;  nunc  ipsum  controversiae caput 
eiponimus.  De  Graecis  reducendis  pridem ,  et  cum  Eugénie ,  et  cum 
synodo  agebatur.  Et  Eugenius  quidem  rem  strenuè  promovebat  : 
luivesypecuniam,  omnia  apparabat.  Et  quanquam  subsidia  bœcin 
^ontificis  potiùs,  quàm  in  concilii  manu  erant  ;  Grœci  tamen  profi- 
^ntur,  ad  tantae  rei  firmitudinem,  concilii  auctoritatem  esse  ne- 
<^essariam.  Locus  ergo  idoneus  quœrebatur ,  quem  in  locum  Grœci 
<^mmodè  convenirent.  Basilea  remotior,  nec  sine  translatione  con- 
cilii res  conGci  posse  videbatur.  Hinc  motus.  Nam  et  Patres  Eugenium 
Pnmà  jam  dissolutione  suspectum ,  novis  experimentis  permoti ,  re- 
formationi  obstare  arbitrabantur;  verebanturque ,  ne ,  translationis 
^^e, iterum  synodus  solveretur,  aut  in  eum  deduceretur  locum, 
<1q6  minus  libéré  reforma tio  processura  esset.  Et  aliunde  Grsecis 
Italia  commodior  erat,  et  Pontifex  babendo  convenlui,  cui  ipse 
Qaoque  necessariô  adfutùrus  esset ,  Ferrariam ,  ut  sibi  Graecisque 
commodam  destinabat.  Patres  in  alia  omnia  ire  ;  neque  si  BasilejL 
<îommovere  velle;  sed  si  Gr»ci  recusarent,  praeter  Basileam ,  Ave- 
QioDem  quoque ,  aut  aliquam  iu  Sabaudii  urbem  habendae  synodo 


fS8  DEFENSIO  O^LARATIOSITS 

dewgiMrtwittt  ;  obi  ex  proptnquo  pnmdiiivi  à  GetS»,  qat  ci  s^pÉiê 
iswtmtj  et  reromatieiiem  urgemnt  Neque  emd  primàm  i  8t» 
imidîA  afahombaiit  ;  eed  intérim  per  E«grâu  Itgatos  4e  lUlift  m* 
niore  pacti  erant ,  resque  cum  eorum  imperatore  transacte.  Cstarâm  < 
legiâi  apostdici,  Pontifida  noome,  etGnBCorum  faaberi  nitÎQoaif 
poetolabant ,  et  aoniptus  transletioni  neeesaarioa  offereheot  Qoèi 
aniem  Patres  obtendeiMnt ^  Bdieiiios  BaMleam  ¥oeatoa,  pr^Aea 
adfuturos ,  iidem  legati ,  <it  BebeBMMrmn  n^gotinni  BtsâeiB  tnotm» 
tvatj  uftqoe tfai  reCormalio,  quoad  Gned adveniroet,  rite  pnœedaret, 
aasentiebantur.  Qum  oàm  mallîs  Patriiois  œqua  viderealer,  ses* 
eione  xxy,  in  dues  itum  est eeotonliaa.  Patnim  pan  maxima loeua < 
babend»  syaodj  Aweaiomsm  deffignatant  :  panciores  cum  tegalîs  da*  ' 
a*etam  edidore ,  synodi  nomine ,  éà  îpaA  syiiodo  FtorentMon  Td  Vtir  i 
nam  transferendà,  sive  in  alium  locum  tutum,  in  anterioiflHii  de^ 
cretis  eomprehensiHn ,  summo  Pontifici ,  et  Grascis  eoouaoèimp 
dummodo  i»  numu  c^mcUii ponereniur  ^  Hoc  decretaai  indpit iH^c 
êocroitmeia  iynodus;  staiimque  ab  Eugenio,  ut  reetè  et  ordiae,  i 
eaniore  coiieilii  parte  editum,  confinnatur ,  promalgatà  boUà,  40a 
kicipit  :  Sah)miori$\  29  Maii  1437. 

Exinde  Eugenius  translatam  synodttm  intdlexît  :  Patres  ebsttaati 
niti,  atque  inûciari  decretum,  ut  illégitime,  à  paucioribus  factum, 
atque  in  designandâ  Avenione  persistere,  Graecis  frustra  clamantibQS. 
faeinus  indignum';  eùm  ipse  imperator,  ac  totus  Oriens  patriui' 
vltrô  relioqaerent,  Basileenses  its  excipiendis,  ne  in  vicinam  quidem 
itaMam  morere  se  v^e ,  Avenionem  anteferre,  procul  à  Gnaeis  dis- 
fiitam ,  cujus  nuUa  mentio  in  pactis  fiicta  esset.  Itec  Grasconun  lepti 
qaerebantur ,  ac  palam  Basile»  sdieinni  contestatioœ  editft  dedara^ 
runt ,  non  adventuros  Grœcos  * ,  eorumque  imperatorem  atqoe  pa- 
triarcham ,  nisi  postquam  in  Itaiiam  appvdissent ,  et  ad  viciaa  loci 
babendœ  synodo  deducerentur  ;  totamque  schisraatîs  culpam  iû  U- 
tinos  latinamque  Eoclesiam  conferebant. 

In  bàc  igitur  rerum  necessitudine  Eugenius ,  de  Concilie  Ferrarim 
translate  decretum  edidit,  continuato  tamen  Basileœ  tantisper  cod*- 
cilio  \  ad  peragendum  Bobemorum  negotium  :  caetera ,  qu9  Basilea 
agerentur,  irrita  dedaravit.  Hœc  conttnentur  bullà  Dodoris  geaUwm  \ 
1  octob.  1437;  ac  deinde  concilium*ad  diem  octavam  Jan.  Ferrariaa 
indicitur  bullft  Pridem  ex  justis\  1  Jan.  cgusdem  anni  1437  ^.î  ^^ 
annorum  initia  pro  more ,  à  DominicA  Conceptione  numerabant  ^*** 

t  Fid.  hoc.  decr.  ptrt.  i.  Conc,  Flot,,  tom.  xiu.  col.  8S1, 832.— t ^u//.  Sug.,  Qai„v^'^^ 
•t  leq.— 1  Ibid.,  ool.  8SS.—  «  Ibid.,  col.  8ST. 
*Perdieilriginta. 

«  BuU  Eug„  tom.  un.  col.  858  et  leq. — •  Ibid.,  col.  887, 888. 
**  U  eit  1488.—*'*  OcUfo  kalemUf  «prUii,  sou  28  Manii. 


€L£RI  GALLICilNI,  LIB.  VL  98§ 

dnm  Basile»  de  loeo  condiii  certaretar,  Gnocos  imperttor 
anpidit  Venelîaa.  Hie  Iuliaiiiis  cardinalis ,  bactenus  synodo  addictis- 
aionis,  Baaileeiisea  hortari ,  «t  Gnacia  totfea  voeatis  ireot  obviam  ^ 
kgirtosiiiitteraiit,  ac  perdacerent;  sanè  Basileam,  ai  poasent  :  sia 
penoadare non  peasent,  de  loeo  concffîi  corn  ipaîa  oonvenirent ;  p»* 
eem  Ecdesiie  loeo  quocamque  eurarent  \  Nihii  actum  :  Juliasoa 
abnt  :  aynodos  aine  legatis  manait  :  Lndovicaa  Alannmdiia  eardinalis, 
Araiatanaia  episeopos ,  conventui  profait 

Sacote  deiade  illa  omaibas  nota ,  qim  oihil  «d  nos  spectent  neque 
enim  posteriora  îHa  Baaileensia  derua  galUcanus  unquam  tntanda 
aoacapit;  aed  Conalaotiensia ,  BafUensibus  prioribos  gestis,  eonsen- 
tiwte  PoaÉifiee ,  totiea  repetita.  Hne  immota  sUre,  ex  Ferrariensi 
qooqae  et  Fiorentiao  conciiiis ,  ex  ipains  Eugenii  et  suecesaoram 
decietis,  cùm  maxime  damnaient  Basileenaia  posteriora  décréta  ^ 
non  coqjeeturis  aat  ratiocinatione  dubiA ,  sed  actia  comprobamua. 

CAPUT  VIII. 

Ex  actis  ab  Eugenio  IV  adyenùs  Basileenses ,  la  Ferrariensi  quoque  seu  Florentlno 
coicillo  edHls ,  probatur  priora  BasUeensia ,  quibns  eonstaotiensla  confirmantiir , 
lat^^râ  «lelorUate  eeae. 

Ne  quem  lateat ,  quid  ex  iictis  monumeatisque  ordlne  recensendis 
probatum  velimus,  hœc  summa  est  :  postremft  Basileensi  contentione 
qùssitum  id  tantùm  :  an  Pontifex  eà  auctoritate  fuisset ,  ut  synodum 
renitentem  allô  transferre  posset  :  cœterùm  Constantiensia  décréta 
aessionis  v,  atque  bis  connexa  priora  Basileensia  valuisse;  neque 
quidquam  ab  Eugenio  (  edicto  sanè  publico  )  commotum  in  iis ,  qui- 
bus  se  synodus ,  ex  decretis  Constantiensibus ,  in  fidei ,  schismatis , 
refonnatîonisque  negotio ,  Papœ  anteponeret. 

Primum  ergo  publicum  monumentum  iilud  sit ,  decretaiis  Salva- 
tarit  \  suprà  memoratà ,  quà  Eugeniis  IV  decretum  Hœc  sacrosancta 
synoduê^  sessionis  Basileensis  xxv,  ut  legitimi  concilii  verum  ac 
legitimum  decretum  firmat,  ac  Florentiam,  vel  Utinam,  ex  eodem 
decreto ,  futurs  synodo  babendœ  désignât.  Ergo  Basileensibus  gestis 
ad  ixT  sessionem  innititur  ,  nedum  ea  edicto  improbarit. 

Secundo  loeo  prodeat  illud  ipsum  Eugenii ,  de  concilie  Basileensi 
Ferrariam  transferendo,  decretum ,  quod  incipit,  Doctoris  gentium  % 
anno  1437,  quo  quidem  decreto  commémorât  decretum  Hœc  sacro- 
sancta ,  sessione  xxt  editum ,  quo  ipsa  translàtio  ionitatur.  Ad  hsec 
de  Basileensibus  mulla  con^uestus  est,  nihil  yerè  de  iis,  quae  ad 

f  fH,  Patr.^  eap.  lxit.  tom.  xa.  Gmc,  ooU  isi9^s  Tom.  xiil  Cone^  eoL  8SS  ;  Hd.  cap. 
Vrac-^i  ibld.,  col.  SM. 


12»  DEFENSIO  DECLARATI0MI8 

GoDstantiensia  décréta  spectarent.  Non  igitur  ea  soUidfari  toiiiif 

T^liumsit  decretum  sessionis  prim»  babifae  FerrarÛB,  anno  143I| 
ante  adventiun  Grœoorum,  quo  decreto  statuitur,  synodum  Fem^ 
rieosem  Basileensis  continuatioDem  ac  prosecutionem  esse  K  Igii 
adeo  non  improbat  anteriora  Basileensia  décréta,  at  iis  innititiir  et 
€(MitiDuet 

Denique  in  médium  adducimus  Eugenii  prœsentis  in  synode 
rarieusi  decretum,  sacro  apprcbante  concilio,  editum ,  qao  si 
déclarât,  gesta  concilii,  à  die  translaiionis ,  nullius  esse  roboiv 
£rgo  nec  ipse  Pontifex  anteriora  gesta  rescissa  esse  yolult. 

Cur  autem  Basileensia  bsc  posteriorarejiceret,  hanccausam  affert' 
«  Nos  igitur  attendentes  excessus  eorum  adeo  notorios,  ut  non 
fiint  aliquA  tei^versatione  celari ,  quôdque  error,  cui  non  resisli 
approbari  videtur,  et  latum  pandit  delinquentibus  iter  is  qui 
conatibus  non  resistit,  »  etc.  Atqui  baud  minus  notoria  erant, 
.pro  Constantiensibus  decretis  Basileenses  gesserant,  ante  dissol 
nem  quidam  sessione  ii  ;  post  instauratam  verô  synodum  sessioni 
maxime  xvi  et  xviii.  Ergo  si  Eugenius  improbanda  ea  esse  cens 
et  tamen  conticesceret ,  veritatem  prodidisset.  Conticuit  autem  \ 
ergo  improbanda  censuit.  Ex  bis  omnibus  liquet  Basileensibus 
detractam  auctoritatem ,  eis  quidam  prœcisè ,  quœ  post  transis 
facta  sint;  anterioribus  verô  minime*,  atque  aa  non  infracta, 
Ferrarise  continuata  esse.  Quare  anteriora  Basileensia  décréta ,  qui 
Constantiansia  confirmantur,  répugnante  namine ,  imo  totâ 
iis  decretis  nixâ ,  plenft  auctoritate  constant. 

Quaeres  an  igitur  adhuc  valaant  Basileensia  décréta  sessionum 
et  XXIII,  quibus  de  annatis,  deque  electionibus,  atque  aiiis  di 
plinam  spectantibus ,  tôt  ac  tanta  statuta  sunt. 

Respondemus ,  quœ  ad  dogma  ecclesiasticum  pertinent , 
discrimine  distinguenda  ab  iis  quœ  ad  disciplinam.  Haec  à  coi 
quoque  œcumenicis  facta,  variis  de  causis,  consentiente  Ecdesià 
mutari  possunt  :  illa  immota  et  perpétua  esse  constat.  Cûm 
décréta ,  quibus  Basileenses  sessionis  v  acta  Constantiensia  repeli 
et  inculcant,  ad  dogma  pertineant,  neque  ea  unquam  Eugeni 
edicto  edito  reprehenderit,  imô  ut  œcumenicœ  verae  ac  legi 
synodi  décréta  agnoverit ,  non  est  cur  de  eorum  auctoritate  dubi- 
temus . 

Quid  quôd  in  synodo  Florentinâ ,  auctore  Eugénie,  ConstantiensiA 
décréta  expresse  approbata  sunt,  flagr^ntibus  dissidiis?  Id  verôde- 
monstrabit  sequens  monumenlum. 

«  Tom,  xtn.  Conc.^  880,  883.  —  >  BuU.  Bxposcit  debitwn  :  ibid,,  col.  898  et  leq.-)  ^^ 
col.  898. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  VI.  241 

CAPUT  IX. 

Decnslalis  Moyses^  in  synodo  Floreotinâ  édita  ,  priora  Basileensia  et  Constanticnsia 

décréta  flrmat. 

• 

Posteaquam  Ferrariœ  cum  Grœcis  aliquot  suot  habite  sessiones, 
Eugenius  coûcilium ,  ipso  concilio  approbante ,  Florentiam  transtulit. 
Ibi  celeberrima  Eugenii  decretalis,  Moyses  vir  Dei,  sacro  (Floren- 
tino)  opproèon^e  conciHo,  édita  est  ;  quâ  quidem  decretali  Eugenius 
iiâdem  insistens  vestigiîs,  Basileensia  posteriora  convellil;  ea  scili- 
cet,  quae  post  translationem  facta  sint,  non  autem  antecedentia  : 
tom  etiam  Basileensia  illa  posteriora  sic  improbat,  utfirmetCon- 
stanlieDiûa  K 

Prsmittendum  verô  est  à  concilio  Basileensi ,  sessione  xxxiii ,  tria 
hsc  esse  décréta  :  ut  «  veritas  de  potestate  concilii  generalis  supra 
PapaiD ,  declarata  per  Constantiense  et  hoc  Basileense  generalia  con- 
cilia, sit  veritas  fldei  catholicœ  :  ut  veritas  hœc,  quôd  Papa  conci- 
lium  générale,  sine  ejus  consensu,  nullatenus  auctoritativè  potest 
dissolvere,  aut  ad  aliud  tempus  prorogare,  aut  de  loco  ad  locum 
Iransferre ,  sit  fidei  catholicae  :  ut  veritatibus  his  duabus  pertinaciter 
repugnans ,  sit  censendus  hœreticus  \  » 

lise  tresveritales  concilii  Basileensis  ferebantur  :  has  verô  fulciebant 
CoQstântiensibus  decretis  sessionis  v,  toties  Basileœ  repetitis  ;  eaque 
décréta  prima  illà  veritate  apertissimis  verbis  iterum  repetita.  Quôd 
verô  Eugenius  pontifex  bas  propositiones  negaret,  sessione  xxxiv, 
hsreticus  declaratus.et  loco  motus  est,  anno  1439  '. 

Adversùs  décréta  illa  Basileensia  sessionis  xxxiii ,  Eugenius  in 
svDodo  Florentinà  edidit  decretalem  Moyses  :  ubi  bis  terque  repetitur 
synodum  Basileensem  condemnandam ,  ejusque  décréta  esse  irrita  ; 
i»ed  ea,  quae  à  die  translationis  facta  sint.  Ërgo  caetera  Basileae ,  etiam 
post  reconciliatam  gratiam,  per  biennium  acta,  ut  verse,  ortho- 
doxe, ac  légitime  continuaUe  synodi  acta  habebantur.  Atqui  eo 
tempore  Constantiensia  décréta  sessionis  v  innovata.  Ergo  decretum 
de  ea  innovatione  factum ,  nuliâ  est  auctoritate  rescissum ,  manetque 
integrom  ;  ipsaque  adeo  Constantiensia  décréta  firma  et  inconcussa 
stant. 

Id  vero  clariùs  apparebit ,  si  notas  et  quaUFicationes ,  quas  vocant , 
tribus  veritatibus  Basileensibus  adhibitas  consideremus.  Igitur  très 
illas,  quœ  dicebantur  Basileenses  veritates,  ipsi  decretali  insertœ, 
alque  his  verbis  damnatœ  sunt  *  :  «  Ipsas  propositiones  superiûs 

t  Conc,  FlortgU  post  col.  xiT;  Bull.  Decet,  tom.  xiii.  col.  i030;  J7tii/.  Moyses,  part.  m. 
ni  iiM,"*  Conc^JBas,,  tom.  xii.  col.  H9,^ilbid„  col.  619, 620.^4  Fid,  Decr,  Moyses,  /oc. 

(.(.^  coi.  1190. 

XVI,  Ai 


«42  MEFENSIO  OECLAftATiONIS 

descriptas,  juxta  pravum  ipsorum  Basileensinm  intdlectQm, 
facta  demonstrant)  velut  sacrosanctœ  Scriptune  et  sancionmij 
tnim,  et  ipsius  Constanttensis  conciKi  ^ensm  ^ontrarim....^' 
approbante  concilk)  (  Florentino  scilicet  ),  damnamus, 
danmati»  et  r^robatas  ounUanniB.  Dstum  Ftovento ,  in 
puUicft  aynocbili  aolfimâto'  odebratâ  wbbo  1439 ,  pridie 
tembris.  » 

Ubi  6unt,  qui  nobis  oondliuin  florentinoiii  objknuitf 
ÎQ  concilio  JPlorentino  propontiones  BasfteeasiuaiiiOB 
natas ,  sed  ad  pramun  eorum  întetteeêum.  Quem  autem  ûil 
Nempe  eum,  quem  faeta  demanstranl  ;  id  eàt ,  quèd  ayiiodm,! 
causft  etiam  maximà,  et  ad  pacem  Ecclesiœ  maxime  facimile,^ 
ferri  posae ,  idque  ad  fidem  eatholicam  pertinere  dJoerait 
lantàm  respectu  Basileenses  propositiones  damnât  Bi 
Terô  noti  afficit  ?  Nempe  damnât ,  ut  quie  esseiit  conêrmtkBi 
Patràms^  et  eoncilii  Consiantiensis  smtm.  Eki  qualiicatio, 
yi$  decreti  ooDStet  ex  iis  rébus  cepetita ,  q\m  ipac  in 
mm  sunt  auotoritatis,  Scripturà,  Patribus,  ooncifii  Goi 
dogmatibus.  Qui  enim  Baôleensia  decr^  CoDstantîeiisibas 
damnât,  is  profectô  Constantiensium  inveatigandum  aenauait^ 
tocitatem  verô  certam  et indubitatam  esse  définit.  Quid  yerà^ 
quèm  id  cui  adversari  certa  damnatio  est  ?  Vd  quid  magis 
cilii  auctoritatem  fadt,  quÂm  cjus  décréta  Scriptiiris  et 
coiguncta  proferri ,  ut  certam  fidei  normam  ? 

Etquidem  Pontifex,  defiasileensibussynodiun'post 
continuantibus ,  baec  prsranis^rat  ^  :  «  In  hoc  p^tiicioaissini  »< 
suam  malignitatem  sub  veritatis  f uco  colorant ,  Constanl 
cilium ,  in  malum  ac  r^obum  sensum ,  et  à  sanà  doctrinâ 
alienum  pertrahunt  ;  cœterorum  schismaticoranpet 
sam  doctrinam  jequentcs ,  qui  confictos  errores ,  et  iopia 
ex  divtnis  Scripturis,  et  sanctis  Pa^ibua  perverse  inteUectis, 
sibi  adstruere  moliuntur.  »  Sunt  ergo  décréta  CoostantieUi^ 
fectô  ea ,  non  de  quibus  cattiolici  dubitent ,  ^ed  qam 
schismatid  perrertant,  ut  saeram  Seripturam,  utsMactos 
summo  ergo  honori  ac  veneralioni  habenda.  Quae  porrô 
niai  ea  quibus  Basileenses  usi  erant,  hoc  est,  aesaionisT 
Sunt  evfp  ea  décréta  eerta  et  mmota ,  de  <^orum  «uetmilitfttl 
jam  pontificiis  et  consiliaribus  decretis  apertë  ap^tAantiktft 
iiisi  temerë,  ne  quid  dicam  gravius,  dubitari  posait. 

At  enim  objiciunt  *  :  «  Hic  affirmât  Eugenius  décréta 
sia ,  Tîgente  jcbismate ,  per  unam  ex  tribus  obedienl|f|,  post 

éym,  Dtcr.  Ma^Hi,  loc.  df.^  coL  1119.— ti>9cc  Lopm^,  pw  r% 


CLER]  «AcLLICAMI,  LIB.  VI.  aM 

sam  Joannis  xxiu  facta  esse.  »  Verum  \  et  rem ,  ut  .gestaest,  nan«t 
EogeDias.  An  ergo  propterea  Constantiessibus  décrétas  detrabit 
auctoritatem ,  cùm  Basileenses  eorum  decretorum  auctoritate  dam- 
Bet?£sto  Constantiensia  décréta  sessionis  y  Eugenius  pontifex  obli- 
qoè, si  itaplacet,  perstricta  voluerit ^  nœ  tuiniquussis,  q^iiguod 
narrando  obliqué  et  obiter  dictum  sit ,  ipsi  decreto  auteponas.  Neque 
Terèdixeris,  laudari  Constantiensia  (kcreta,  non  ut  cei^t»  «octori- 
titis ,  sed  ot  quft  à  Basileensibus  allegata  aint  -,  diserte  enim  (Pontif ex 
proDuntint  Ha  penrersa  fuisse  à  Basileensibus  deeretaConstanlien* 
lia,  e4  audacift,  ao  ritu ,  quo  ab  bcereticis  et  sehismaticis  Scriptura 
qooqoe  et  Patres  soiesnt  :  plané  eo-sensu ,  quol^ros  doceat  failli 
qNStolas,  ut  et  caeteras  Scripturas,  à  prayis  bomÎDibin  fuisse  per- 
Tersas  \  hoc  est ,  eo  modo  quo  eorrunipi  régula  scfleat  :  quo  'oertè 
ad  oomoiendandam  Constantiensium  decretorum  auetorltdtem  nibO 
dici  potait  firraius. 

km  quod  ad  eorum  sensum  attinet,  haud  minus  finita  res  est 
Eugenii  IV  auctoritate  etjudicio.  Iiiempe  adversarii  Constantiensium 
deeretorum,  sensum  eum  esse  volunt,  ut  adversùs  dubiostantùm  Pou* 
tificesvaleant.  Atqui Eugenius ,  cùm  et  inprima et  in  secundo dissidio 
decrela  Constantiensia  assidue  objectarentur  et  inctilearentur,  nun- 
quam  id  respondit  :  hnà  verô  id  responsnm  in  primo  dissidio  dictis 
fae&que  confuta^ît ,  cùm  Basileenses  Constantiensium  decretoràm 
aoetoritate,  adversùs  ipsom  quoque ,  indubitatum  <licèt  Pontificem , 
U806 ,  edito  di|domate ,  agnorit  orthodoxos  ;  ilsque  insuper  ut  supe- 
rioribos  paraît.  Quare  nec  in  secundo  dissidio,  rébus  exasperatiSj 
A  illo  fondamento  recessit  ;  ac  Basileenses  multa  in  se  gravissima  ex 
decretis  Constantiensibus  molientes ,  definivit  ille  quidem  ab  eorum 
decretonmi  sensu  deOectere  ;  non  tamen  ideo  quod  ea  décréta  iu 
Pootîfiœm  indubitattim  verterent,  sed  quèd  assererent  et  ad  fidem 
calhoiicam  pertinere  dicerent,  nullam  omnino  esse  causam  propter 
quam  synodus  à  PapA  transferri  possit.  Neque  quidquam  aliud  in 
Basileensibus  condemnavit ,  quàm  qoèd ,  tan  tA  licèt  Greecorum  redu- 
ceodomm  neoessitate  translati ,  continuassent  synodum  :  neque  ulk 
synodica  décréta  irrita  deciara?it ,  nisi  ea  qme  post  translationem 
facU  esaent.  Quare  ille  est  sensus ,  quem  Constantiensibus  decretis 
OMlè  afBngi  definivit.  Blanent  caetera ,  Engenio  quoque  judice ,  im« 
nota;  nempe  ut  Constantiensia  décréta  summft  ^t  indeclinabifi  «no^ 
toritate  eonstent ,  oique  extra  schismalis  tempus  subindubilato  quo- 
qoe  Pratifiee ,  soo  nativoque  sensu  varleant ,  in  fidei ,  in  s^hismatis , 
in  gmêralis  peformatioiiis  casibus,  quod  unum  Patres  gaUioani ,  su& 
beclaratione  complexi,  ab  Eugenii  quoque  censuris  ^e  Immunes 


^44  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

prœstiterunt  ;  neque  enim  translàtionis  à  Basileensibus  sprels 
âtionem  ullo  modo  attigerunt. 

CAPUT  X. 

An  decretum  unionis  Florentin  editum ,  Constantiensia  décréta  antiquarit  \ 

Jam  perpeadere  nos  oportet  decretum  unionis  Florentin  edi( 
illud  scilicet ,  quo  Latini  Grœcique  conjuncti  sunt.  Hoc  enim 
Constantienses  canones  reprobatos  Bellarminus  asserit  ;  cujus 
alii  passim  exscribunt  '.  Decreti  autem  haec  verba  sunt  :  «  Dil 
sanctam  apostolicam  Sedem  in  universum  orbem  tenere  prii 
et  ipsum  Pontificem  romanum  successorem  esse  beati  Pétri 
apostolormn ,  et  verum  Christi  vicarium ,  totiusque  Eedesis 
et  omnium  christianorum  patrem  ac  doctorem  existere ,  et  i| 
l>eato  Petro  pascendi,  regendi,  ac  gubemandi  universaiem 
siam ,  à  Domino  nostro  Jesu  Christo  plenam  potestat^n 
esse ,  quemadmodum  etiam  in  gestis  œcumenicorum  concili 
et  in  sacris  canonibus  continetur  '.  »  Ac  paulô  post  :  «  Salvis 
legiis  patriarcharum ,  et  juribus  eorum.  Datum  Florentiœ  U 
pridie  nonas  (  hoc  est 6  )  Julii.  Hsec  sunt,  quibus Constantic 
creta  abrogata  esse  volunt^  quod  est  falsissimum. 

V  Enim  si  Constantiensia  displicebant  ;  si  ea  ut  erronea,  vdi 
matica  rejici  oportebat,  apertë  agendum;  recitanda  décréta 
abrogarentur ;  sessio  v  Constantiensis  expresse  revocanda,  ne 
pliùs  œcumenici  concilii  nomine  falleremur.  Quid  enim  verel 
An  Constantiensis  concili  pro  œcumenico  habiti  auctoritatem? 
autem  veramne  an  falsam  judicabant  :  si  veram,  ergo  indeclini 
neque  uUo  alio  decreto  labefactandam  :  si  falsam ,  eo  rejidc 
apertiùs,  quô  tanto  nomine  simplices  animœ ,  imô  yerô  docti 
în  errorem  inducerentur. 

^'^  Si  doctrinam  Constantiensis  synodi  damnatam  voluisseotyj 
tem  iis  verbis  facerent ,  quse  plana  et  perspicua  essent  ;  neque  inl 
sum  Constantiensi  decreto  congruum  intelligi  possent.  Atqoi 
unionis  verba  in  sensum  Constantiensi  decreto  congruum  il 
posse,  et  ipsum  Duvallium  ,  antiquœ  licèt  Sorbonse  adversoDiv 
fitentem  audivimus  '.  Ergo  Florentini  Patres  Constantiensem 
trjnam  nullatenus  à  se  damnatam  voluere. 

3*^  Verba  decreti  Florentini  rêvera  nil  babent  Constantiensi 
contrarium.  Nerope  hœc  verba  objiciunt  :  «  Papœ  in  bealo 
pascendi,  regendi,  et  gubernandi  nniversalem  Ecelesiam  i 

*  BelL,  de  Conc,  lib.  i.  c.  7  ;  Doct,  Lov.,  p.  73;  DHq,  init,  —  «  Conc.  Flor.,  U  xiat*' 
«tseq.'i  f^ifL  Diss.prœv,,  d.ui. 


CLERi  GALLJCANÏ,  LIB.  VL  94$. 

potestatem  fuisse  traditam.  »  Atqui  hœc  non  indicant,  eam 
(kem  ita  esse  datam ,  ut  adunatœ  quoque  Ecclesiœ  consensum 
Tioceret  :  quod  Patres  Constantienses  condemnabant.  Ergo 
ilioi  Patres  Constantiensibus  non  répugnant. 
Sanè  nemo  negat  archiepiscopo  sqbjici  totam  provinciam ,  ab 
regiy  sano  quidem  sensu ,  et  certis  legibus  :  nulla  enim  pro- 
pars, quœ  non  ipsi  subsit.  Quidni  potiori  jure  summus  Pon- 
universam  ,  quàcumque  patet,  gubernet  Ecclesiam  ;  cùm  nulla 
Ecclesîae  sit,  quae  non  ei  obediat?  Patet  ergo  verus  decreti 
i  sensus  Constantiensi  eongruus.  Eâ  quippe  mente  Floren- 
im  à  Papa  régi  universaîem  Ecclesiam,  quà  mente  Constan- 
iVartino  quoque  papa  approbante,  dictum  ,  Ecclesiam  romanam 
supremam ,  quatenus  primatum  habet  super  alias  Eccîesias 
'es  ;  non  certè  ita  ut  earum  conjunctam  vim  et  consen- 
vincat. 
[ïpsa  Florentina  synodus  dîsertis  verbîs  Constantiensia  décréta 
lavit,  approbalâ  scîlicet  rite  et  synodicè  decretali  Moyses. 
in  decreto  unionis  eadem  improbata  noluit  :  neque  quidquam 
itios,  quàm  utprscisè  et  speciatim  dicta,  generatim  dictis 
possint. 
Qusro,  an  à  Gréais  quisquam  postulant,  ut  omnibus  consiliis 
[omnibus  casibus,  Pontificem  romanum  superîorem  esse  néces- 
crederent,  eâque  conditione  tantiim  Ecclesiœ  roman»  conjun- 
ir  ?  Malè  profectô  et  inique  cum  ipsis  comparatum  esset ,  à 
graviora  et  difficiliora  de  primatu  Pontificis,  quàm  à  Latinis 
peterentur.  Erant  in  omnium  manibus  Âlliacensis,  Gersonis, 
Zabarelise  cardinalis  atque  archiepiscopi  Florentin!,  sui 
cmonistarum  facile  principis,  aliorumque  libri,  qui  romàna 
à  synodum  anteferrent.  Nemo  eos  orthodoxos  piosque  esse 
t.  Im6  hanc  sententiam  doctissimi  quique ,  et  omnes  passim 
propugnabant.  Quid  autem  absurdius  aut  îniquius  quàtn 
IGrccis  intérim  Florentini  Patres  graviora  postularent?  Quis  verA 
Grscos  id  fuisse  laturos  ? 

R  ultimô ,  reverà  longè  alia  mens  eorum  fuit.  Quo  loco  mnlti 
lorant  decreti  unionis  verba ,  quœ  longè  aliud  prae  se  ferre 
lor  ;  nempe  sic  scriptum  est  :  «  Papœ  in  Petro  datam  plenam 
ïtem  regendi  et  gubemandi  universaîem  Ecclesiam  :  »  non 
^  simpliciter,  ita  ut  Ecclesiam  pro  arbitrio  regat  ;  sed  quemadma- 
m  eHam  m  gestis  œcumenicorum  canciliorum ,  et  in  sacrys  canoni- 
P  cmUnetur  ;  sîve ,  ut  ex  grœco  de  verbo  ad  verbum  verti  potest , 
'**<bbietim  moclum,  qui  et  in  gestis  œcumenicarum  conciliorum  et 
*  wcrii  caaonibus  continetur,  vel  simpUciùs  ac  rotundiùs  :  sectui- 


t»  BBFENSIO  DBCLARATTONIS 

dBl»!'  quoi^etin  gtHiê  œcwnenicoruim  concUiorum',  ei  in  âoerii 
duicoHtineiur.  Unde  etiain  addrnit  :  salvis^  patriarcharam  prr 
et jaribos  :  »  quœ  omnia  Pâtre»  apponi  voluere,  ne  £eete»a 
tate  magis ,  quàm  canone  regî  videretar  ;  neve  plenœ  potestatli 
Jura  omnia  miscerentur.  Neqae  id  lœdebat  pontâfldàin 
Cùm>  ab  ipso  Ecclesite  nascentis  exordio ,  sacris  canonibus  ol 
se ,  vet  ipsa  profbssa  sit  :  quod  suo  loco  asseremus  '. 

CAPUT  XI. 

De  vero  sensu  eoriim  verborum  décret!  unionis  :  Quemadmoboh  etiik  n 

OBCimENICORim  CONCILKmVM  CORtllfBTVIl. 

Neque  equidem  ignoro  magnas  moveri  lites  de  bis  interpi 
bus  :  prima,  quae  sic  vertit  quemadmodum  eiiam  :  et  altéra, 
secundùm  quod  et  in  gestis ,  etc.  Neque  minorem  esse  de  ipso 
rum  sensu  controversiam ,   cùm  iUimitat»  potestatis  d( 
asserant ,  postrema  decreli  Florentin!  verba  proferri ,  non  ad 
dam  justis  legibus  pontiQciam  potestatem  ;  sed  tantùm  ad 
strandum  poicmdi  ac  regmdi  potesUUem  plenam ,  à  conciliis 
generalibus,  sacrisque  canonibus* fuisse  agnitam.  Quem 
finnari  contendunt  prima  versione  :  quemadmodum  etiam  :  bào^ 
vooe ,  etiam  *  hune  sensum  maxime  comprehendi  *.  Nos  verô 
litem  facile  componemus^,  si  cum  aequioribus  disceptatoribus 
liceat. 

Prlmd  enim  certum  illud ,  congruere  grsoco  textui  de 
verbum  postremam  interpretationem  :  secundùm  quod,  vel, 
dùm  eum  modum,  xaâ'  i»  rp^tioy,  qui  et  in  geUit  coneiUorum 
eorum ,  et  in  sacrie  ca$ionibu3  continetur. 

Secundo  et  illud  certum ,  grœca  œquè  ac  latina ,  sacro  ap] 
Goncilio^  Eugenii  nomine  esse  édita  ;  latinaque  ab  Eugenio  elJ 
fittbscripta ,  banc  babere  interpretationem  :  Quemadmodum 
Idyeràex  autbentico  concilii  Florentini  constat,  qucxl 
8um  olim  ad  Burgundiœ  ducem  Pbilippum  II ,  eum  qui  Annu' 
batur  y  nunc  in^noJiili  bibliothecâ  Golbertinâ  ^^,  Eugenii  ac 
impenitoria  signis  munitum  asservatur. 

TerUô,  neq^ie  illud.  in  dubium  ab  œquia  judicibus  rerocaii 
quin  decrçto  Florentino,  quo  Grseci  Eoclesiœ  coiyungeadi* 

t  nd,  paie.,  lib.  xi. 

*'Dt  UkKCh ,  lood  oitato,  ooiileiidH  verbatum  «tiam  irteurtà  amamtmUgm 
V€tài$fQvntà.ùmoii9mnvnQmniê€MciUiDvm^pn  qmihoê  ttUacripseriat; 
dum  etUah  in  gesiU ,  etc.  Sed  ?ix  poieit  credi  banc  errorem  ofitliiiûfl  quosque 
eodicei  ittf MiiM,  ai  entteHanriMAiMiitoaBi,  de  quo  Bèesvvr  iii(»eil4ifilBfat«(  Mb 

t  yui,  PeL  de  Marc,  de  Concord.»  ele.,  Ilb.  m.  op^  8,  S  r. 

**  IVane  eA  hi  BtbHothecft  Regtt.  ^  *^*  Ptfaologii 


(itr^^ 


CL£Rf  eALLICÀNI,  LIB.  VI.  âlT 

■ixiai&  conBttiator;  adeoque  si  interpretattoned  conciliari 
it,  6iiii«  maxime  probari  oportere ,  quam  graeca  verba 
fideaittur.  Quidenim?  Âa  Grsecos  dioemas^  fuisse  delu^ 
}àM  sabdoift  interpretatione  avocatos  eos  ab  eo  sensu ,  in  quem 
ifÊi^femM^  Afasf t  hoc  àb  Eoclesi»  latinse  candore  ac  majes- 
in  eam  potiàa  iremus  sententlam ,  quam  grteca  verbat 

^fKmiam  cortUDi  eorit  roclô  considerantibus ,  et  grseca  etlatina 

fadlè  ecmvenire  sententiam ,  certam  inimus  yiam ,  quA* 

téeniomtreimis^,  postrema  deered  rerba  eè  fuisse  prolata ,  ut 

tfrtttte*  qoam  Rorentini  Patras  Papœ  asserdmnt ,  saerorum 

et  oanoDum  auotoritate,  non  tantùm  probaretur ,  sed 

EMiqoif  suisquecom^ceretur  finibus.  Id  verô  deelaraœns,  non 

!;  sêd,  quod  theolbgum  maxime  deceat,  ipsft  ver- 

eafm ,  6r»e{  mmqoam  intellexerunl  Papœ  inesse  eam 

,  qa»  nullifl  tegibus  tenereCur.  Ecce  enim  Beasarion  me- 

liIo«mu9 ,  mim  Grttoorum  omnium  Latinis  œquissimus, 

lia  jaMW»  ef  Hieuikte  cupidissimus ,  et  init»  retfnentis* 

neque  RMiœ  aospectus,  propter  egnagia  mérita  repique  in 

synodo  bene  gestam  factus  cardinalis ,  ac  sede  Pétri  dignu» 

^  oùm  nostfi  in  additlone  vocis ,  FUioque,  Eoclesi®  roman» 

urgerent:  <(  Scimus^  quidem ,  inquit^  qnœsuntjura 

Iv»  rosian«  Eeeiesia;  nibitominus  scimus  etiam' praero^ 

iJQsquos  terminos  habeant.  »  Hœc  jam  inde  à  synodi  initie^ 

sbttQtor,  sessione  ix.Ipse  etiam  Eugeniua,  sessionexxv, 

loquebatur*  :  a  Gonveniamus  ^mul,  fîatquesyno- 

itaiKtfiim  saeet^s  jeâjurandum  demus  Latini,  pariter 

1'^  profeMiCor  Obéré  vBtitfà  per  saeramentum  ;  et  quôd  piu- 

,  hoc  amfpleetamur ,  et  nos  et  tos  :  jusjurandum  enim 

M  non  faiiftur.  » 

^«9»  es  soft  miius  sententiA  rem  decidi  volebat,  neque  ita 

.etdocdMt  universalem  Ecclesiam ,  ut  adunatœ  consensum 

tw^paOïret,  qui  fidem  quoque  suam  Patrum  consensîone  fir- 

de  re,  eftdem  sessione,  quid  Grœci  sentirent  Bessario- 

axpetfenCem  audiamus.  Habuit  ille  ad  «nos  orationem 

,  cujus  boc  f undamentum  :  quoties  nécessitas  ingruat  » 

>  tfqtui  exorta  sit ,  «  debere  Ecclesiam  Dei  in  unum  con- 

^  dertebas  daUis'  judicare,  ac  secundùm  praocepta  divin» 

fi  saoctorum  Patrum^.  communi  omnium  consensu  senten- 

(m*  u.  Omie,,  Set9»  iz.  Orne,  Ftor,,  ool.  isi. — *  ibid,.  Sets,  zzr .  col.  MT. 


348  DEFENSÏO  DECLARATIONIS 

tîam  ferre  ^))  Tum  addit,  «<  communiter  haec  agi,  et  ({uie 
munia  sunt,  communi  consensu  terminari  oportere  :  9  ita 
egisse  synodes  oecumenicas ,  primam ,  secundam,  tertiam ,  et 
omnes. 

Cùm  verô  inter  se  Grœci  deliberarent,  imperator  sic  înfit  :  t 
praesentem  hanc  synodum  generalem  nullâ  ex  parte  inferior^D; 
aliis  omnibus  antehac  celebratis  *.  »  Ac  postea  :  «  Ego  imperal 
qui debeo  sententiam  synodi,  majorisque  illius  partis,  necoo&i 
fendere  quod  fuit  sancitum  à  pluribus.  Propterea  dico ,  inqiâfe,i 
bujus  sacrœ  synodi  pluriumque.ejusPatrum  sequi  sententittij 
tum  quia  ego  censeo  sanctam  Ecclesiam  in  sacris  dogmatibot 
modo  posse  errare ,  communi  ac  synodicâ  consideratîone  ul 
unus quippe,  vel  duo,  vel  très,  aut  plures  ex  hominibus...  fierij 
test  ut  errent;  at  universalem  Dei  Ecclesiam ,  de  quà  Dominus 
ad  Petrum  :  Tu  es  Petrus ,  et  super  hanc  petram  (Bdificctbo  Ei 
meam ,  et  portœ  inferi  non  prœvalebant  adversùs  eam ,-  eam ,  il 
Ecclesiam  communiter  errare  omnino  est  impossibiie  :  alioqi 
sermo  Salvatoris  evanuit,  et  Gdes  nostra  debili  fundamento  est 
Haec  Grœci  audiunt ,  hœc  probant.  Non  ergo  ad  Papam  solum , 
universam  Ecclesiam  provocabant ,  nostrisque  omnino  coni 
prœdicabant. 

Jam,  ne  quid  supersit  dubii ,  operœ  pretium  erit  diligente 
tere  quœ  dixerint ,  cùm  de  privilegiis  Papae  speciatim  agerelV^ 
postrema  hëc,  de  quibus    nunc  agimus,  decreti  verba  ex] 
rentur. 

Grseci  igitur  sic  loquuntur  ^  :  «  Admisimus  privilégia  Pap», 
terquam  duo  :  ne  convocet  synodum  œcumenicam ,  sine  ii 
et  patriarchis ,  si  conveniant  ;  quôd  si  advocentur ,  nec  Tenîaiit, 
impedimento  sint ,  quominus  synodus  liât  :  alterum  est,  at  d 
putet  se  ab  aliquo  patriarcharum  pati  injuriam,  etveniatqoi 
posuit  appellationem ,  ne  patriarchse  ipsi  se  sistant  judicandoi 
Papa  mittat  inquisitores  ad  provincias  xarà  x^ptt^^  et  ibi  in 
T07r&û«  judicetur.  » 

Hic  Papa  respondit  se  velle  «  omnia  Ecclesiœ  suœ  privilégia  f 
leque  ad  se  fieri  appellationes  ;  nec  non  regere  et  pascere 
sam  Ecclesiam ,  ut  ovium  pastorem  ;  et  celebrare  synodm 
menicam,  cùm  opus  fuerit;  et  omnes  patriarchas    paroce 
voluntati.  » 

Haec  postulata  Papse ,  omnia  ad  absoluta  imperia  revocantii,  Gn 
respuere;  gestaque  synodi  sic  habent  :  a  Imperator,  his  mÊÈ 

«  Be»8.,  oraU  dog„  cap.i;  ibid,,  ool  394.»  i  Conc,  Ftor,,  Sesi.  ut.  ool.  48t,  483.—  '  ^ 
col.  S03. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  VI.  24» 

dBSfenmt  vneo  atiad  respondit ,  nisi  :  Curate  de  nostrà  profectione.  » 
Âdeo  abhorrebantab  eo,  ut  Ecclesia  non  canone ,  sed  voluntaie  re- 
gereiur.  Ërgo  conventum  est ,  «  ut  Papa  regeret  Dei  Ecelesiam ,  salvis 
patriarcharum  Orieniis  privilegiis  et  juribus  :  »  quo  fixum ,  valerè 
cifiOfies ,  nec  mero  imperio  régi  Ecelesiam ,  Ecclesiisque  sua  jura 
esQ^icQ  ordîne  fundata  constare. 

Cùm  ÎQ  eo  jam  essent,  ut  conscriberetur  decretum  unionis,  de 
Pap»  privilegiis  sic  erat  scriptum  :  ut  Papa  illa  habeat  a  ju:itta  deter^ 
mioâtioneni  sacrse  Scripturse  et  dicta  sanctorum  :  »  obstitit  his  yerbis 
imperator  :  a  An  si  quis ,  inquit  ^ ,  sanctorum  in  epistolà  honoret  Pa^ 
pim,  exdpiet  hoc  pro  privilegio  ?  Ac  Pap»  significavit,  ut  aut  hoc 
€orrigefet,  ant  de  reditu  ^us  cogitaret  ;  cogebatque  apponi  :  juxta 

7EH0REH  GAIfOlfUM  ;  et  nOU  SECUNDUM  DICTA  SANCTORUM.  » 

hm  nemo  negaverit,  quin  tunc  vel  maxime  quaereretur,  non 
Bodè  de  constitueodâ ,  sed  etiam  de  regendà  suisque  coercendâ 
tfiibas  pontificià  potestate  ;  cùm  Grœci  vererentur ,  ne  ambiguA  for- 
aralà  privilégia  Papœ  jn  immensum  tenderent. 

Qaare  hic  omnis  unionis  spes  rursus  penè  concidit;  patetque  om- 

sioo  ioteUexisseGrœcos, r^greiiiiam quidem  à  Papft  universam  Eccle- 

-JMwi,  sed  juxia  canones;  non  mero  imperio  et  absolutà  voluntate. 

Qo»  cùm  diu  multumque  agitata  fuissent  -,  atque  Eugenius  quidem 
Tooem  iliam ,  secundùm  dicta  sanctorum ,  vehementer  urgeret ,  Grœci 
tocis  ambiguitate  deterriti  haud  minore  vehementiâ  repugnarent; 
tandem  conventum  est ,  ut  «  Papa  habeat  sua  privilégia  juxta  canones 
«t  dicta  sanctorum ,  saéramque  Scripturam ,  et  acta  synodorum  •  :  » 
<|us  collecta  simul  veram  administrandse  Ecclesiae  formam  exhibe- 
iMmt;  patebatque  à  synodo  papalis  potestatis,  non  solùm  habendae 
firmamentum,  sed  etiam  exercendœ  regulam  fuisse  prœscriptam. 

Hic  Eugenius,  dicta  sanctorum^  toties  inculcata  omisit,  ut  quse 
junipsiquoqueambiguaviderentur.;  convenilque  utraque  Ecclesia 
ÎQ  banc  formam ,  ut  Papse  quidem  inesset  à  Christo  tradita  regendse 
ttpascendse  Ecclesiœ  potestas  ;  sed  a  secundùm  eum  modum ,  qui , 
^  gestis  cecumenicorum  conciliorum ,  et  sacris  canonibus  contine- 
tar  :  »  qus  quidem  Gersoni ,  Alliacensi ,  nostrisque  concinunt ,  m^gnâ 
^morum  consensione  docentibus,  «  in  PapA  agnoscèndam  pleni- 
tofinem  potestatis  ;  sed  à  conciliis  sacrisque  canonibus  regulandam.» 
Kbc  autem  videre  est ,  cur  jam  Eugenius  banc  vocera ,  dicta  sanc^ 
^onim,  hic  omitti  ipse  vellet  ;  quippe  cùm  haud  satls  apta  videretur 
f^hndse  pontificiœ  potestati ,  quae  canonibus  quidem  et  conciliis 
^^Bcamenicis ,  non  autem  dictis  sanctorum  generatim  sumptis ,  parère 
soleat. 

*  Oonc  Ftor.,  Seu,  nr.  col.  S06,  S07.— «  lifid.,  col.  MV. 


9M  DEFBNSIO  DBCLAAàTIOUIS 

Httc  tgttar  èFlorsotim  concilii  gesUs  expresia  denoitBtrinfc, 
lùm  ab  eo  abfaeriiit  Grasei  ut  tgnoscarent  suprematn  iUsiir  itffitiF 
tamque  potestatera ,  qu»  totam  adanatam.  Ecclasiam' sopergmiNei* 
liUP  :  quantum  abfuerint Latini ,  ut  eaoni'GmdàaBflOsol  poalolMittt; 
•tqpe  omuiuo  eonaeDtire  Flerentina*  eum  GonataMtieMibtta,  naiM 
ea  abrogarent.  Sic  decetà  cath(dict»  eondliari  qiiid€n>,  aottintor» 
eemmittî  et  ooUidi  eoncîUa, Jie,  qim  ht  Eoctaift  sonm» ait)  mtet 
aootûrilMu 

FkMsentinuBi:  d^cretom»  ab  fiugenio  faetum  est ,  mct^  aiijiiirtaiin 
ayiUMfe;  sifevUtiGfltBCff  habdnt,  2tfy«iM«t;n«to  b^  n  «m^dow  ta^  ffayt*' 

eety  ipsà syBsdooMdeoeriMiiti»,.  smtanliaiii  ounii ipi» ftlP0iilr,«i' 
decretum  aatm  c^ua^  decrelo  addenti;.  Neque'  aliter  Graol  ittMta»^ 
rcint,  qaàni>  ut  eoa  siepe  pnoféaios'  e«a  vidiniQ9y  deeeroendl  ^i 
ipsà  meinbroramiemiHumooiMeniioae  atque-umtifla'eoMbM;  ttH#! 
que  Ecoiesiam  errare  non  poaae ,  oommimi  aoHteet^el  jymidfui  tmâ  ' 
deratùme  utentem,  ut  sa|n4 professait Itglinua 

CAPUT  XIJ. 

An  GoDflUintlAnrbus  decretls,  et  coudltetl  potestati  imeeat,  qabd  EcdttU^  pM 
maxiioa,  a^  pneierUni  GalU  »  EnaBBlatultos  dannaCoae  ëepoilta  ybolliwt 

Hic  quaestio  eioritur ,  si  conciliis  tanta  inest  auctorifas ,  cur  ergp 
Basileensia postrema  irrita  fuere,  atque  Eugenius  IV,  à  syooda  de- 
positas^,  pro  rero  Pontiflce,  etiam  à  Gàllis  est  babitus?  In  prompta 
responsio  est;  facta  referimus;  solutio  ex  factis. 

Basileeoses  Patres  multis  videbantur  duro  nimis  et  obsUnato  «ûoio 
n^glexisse  Grascorum  salutem ,  et  œquas  couditiones  respuisse.  1^ 
etiam  Grœci  Basileœ  magnis  clamoribus  quœrebantur  dé  synodo, 
qum  tant«  rei  gratià  commovere  se  nollet  ;  in  easque  angustiàs  Ao- 
étéx  coDjici  videbatur ,  ut  omitteret  Ecclësiœ  conjunctionem ,  fxor 
tum  opus ,  idque  maguo  et  œterno  suo  et  Ecx^Iesifle  latinœ  dëdècoiei 
Hisl  synodum  ipse  transferret  :  quod  tamen  ne  solus  cootra  sfOoH 
auctoritatem  attentaret ,  memoratum  îllud  de  Florentin  et  Utino  de- 
cretum synodl  praeteûdëbat.  His  causa  Poutificis  nitebatur  :  neqpe, 
ut  antea,  vanœ  ac  frustratoriœ  dîrimendœ  syuodi  cause  ferebaflbff  t 
sed  coDjunctio  prœtendebatur  Ecclésiarum,  jam  prsseotibos  &^ 
els ,  et  synodum  cum  successore  Pétri  celebrantîbus.  Cffiterùoi  cân 
eo  loco  res  Eagenii  essent ,  tameu  tanta  erat  synodi  revereDt& ^^ 
Ferrariam  paucl  convenirent  :  non  Patres ,  non  rçges ,  non  i^ÂKg 
principes  ortbodôxi  :  unus  Burgundiœ  dùx,  sessiône  demum  Mm 

«  Cone.  Ftar.,  Decr,  miUm.,  ool.  M»; 


CÏKRI  GALJLICAiM^  LIB:  TE  951 

terè-iolQgvo  posUioam  Bogsnius  Ferrariœ  omn^  GciBcis  agébat , 
legaitiesynodo  secoiqaiisdt^  Et  epî»opi  ex  Itiriiâ  oonYenera 
farè  ad  acugiota,  abbate»  ad  qiiadnginta ,  qaoS'inter  eoc  Galltfliai^ 
lisliite»qaînqiieadmoduiny  velsax,  «LprorâiGifl  fort ,  que  nondam 
fdiieano  împwio'parebat,  etdao  HiapaniveK  €eniiainâf,  ex  Anglift 
iDtoqiie  eeptBBtrionali-  tnota  nfdta».  Ite  geiitea>  cvni'  GalUà  et Htapat^ 
nia,  onBHte  Fiorentiiiis^  ipmqoe  Eugenkr,  Baaiteeiinbna  adham^ 
banL  Intérim  paulatim  Basilefi  dilabi  Patres ,  poetquain  retormationii 
stndinra^  ac  spes  io'  jurgta  abnaw  râa-  :  ouju»  vti  oulpam  miiltî  ia 
Patres ,  multi  ia  Eagenium ,  in  utrosque  plurimi  conferebant;  Bvgé 
paoctexeroeretsynodi  anetorilatein:^  iiqiie;pleninii}iie'nmikepisoDt>i, 
aed  doctores  theoiogicaraBi  œjaria  faoultaUini;,  ppesbyteri  tantàm^ 
imèiBlerdam.vis chnei*  Jamiiie  virismaxiaHSsneqtteËageman», 
neqne  Basileensium  partes  plane  probabantur  :  c<  Gardloaiit  sncti 
Mri^,  vin  saneti  et  grafîssiiiit  sententia  plaoctists  qui-  neqi»  bos, 
neqaie:  iltos'  landaresolebai.  v  H»e  ^ùeas  ^yI?iùa^ 

In  hune  locum  redaeti  BasileenseSv  tameii  in  fiugemam  cani  tinBÔM 
et  Armenis  preelarè  agentem ,  atqae  Orientales  Eoelesias  à  tôt  sœeu- 
Sa  acteaa  ad>  orîtërevocanCem ,  niiri8>  anatbematifaus,  oBCumenicae 
synoffiititBlbvdetonabant  Ateùm  eum  etiam  deposituii  viderentur, 
npientinmiiisquisQpic ab  efi aententià  abhiirrere;  iegati regum^ pa* 
km  iotercedére,  novi  SGiiisniatîB>mettr:  motti  à  synodo  diseedfer4S': 
inter  eoa  etiam ,  quiBarite»  reraanerent,  graTcs  diasensiones  oriri; 
Prorsos  tanto  nomini ,  nequeoondlioram  gnfntas,  neqae  ipsa  ccstûa 
digpitas^respondebat  SShiio  sedns  tx^es  imminutaisynodus,  neque 
aibi  aatlaeonaentiens ,  Eugenium  mira  eonfldentiâ  déposait  ;  dqfit 
Pelioem  oHm  Sabandia  duœm ,  qui  abdicato>  inuperio^  quœsitoque 
aeoessn ,  quietam magisact suai^ent,  quim  siditariam  Titam **  agem 
TidebatHr. 

Depooendl  Bugenii  caus»-,  translata  et  eontempta  synodna^  ne^ 
gateqnete»,  qoascathiriicaarerebant,  synodi  veritatios:  mm  ràno^ 
masMi.^  ûc  Hhfidaiarem  tumomm  EtdakB  «rgattant* ,  jactatom 
poli&s in spaciem, quAmpvobaAmn ;  imànec  qunsîtum.  Hic  iterum 
in  âtMta^aoindi  dirisUaaa  respubliea;  pars  fanno,  pars  iltam  00» 

•'  ùmtk  gU^it  Se$$t  an.  eti«  9qt* 

*  IHBiim  fnrTaptef  Hii|MiDiif»  Hispilensto  ircbtepbooppit,  obi  Tidit  Pipam  et  f ynodam  div i- 
étÊÊm-.  f^Htoptiitett  tewtnùÊ  eM.  Ttd.  Claeon.  (  BâU,  Purk, ) 

•Mik  Sffit^  Sft$$>  xnr.  p.  sis.  eéU^  Ba$^ 

**  I»<dîiM  ThI,  Sàliattdia  du,  ideo  padHëui  etiut  «tI  dictas  Sàlômoii,  quôd,  dam  flcinl 
«rariÉ.IÉtHnedéoMUbant,  l|ae  pMoni  etnioaiiiiNB  eolttorat»  abdiotio doMia 
faoJiM  eofft  flIUf  mil,  seeearit ,  ant  cam  wi  magnatlbot  in  tocum  HipalUœ,  ubl 
flntmxlt,  flblque  et  lodalibni  palatinm ,  cai  nomen  feeit  Bremum,  Hii  eremitlt 
vi«eBaiaftaat|^eiwaetioppMt«Éa  «de»,  tatiui  afNiteY  naltiiai  «look  ?id.  5pottd. 
M.  f4M4 SSflf . OoiMi. Mb^tir.  (Jttfli  Parfrw) 

*  OMe.  Bai,,  S€ê»,  inrr.  eol.  090. 


25«  DEFENSIO  DECLARATïONIS 

1ère,  pars  neutrum  ;  et  expectaré  quid  copiosior  ac  certior  sytiedM 
declararet.  Eamc  sententiam  Gennani  maxime  sequebantur,  càm 
Basileensem  GaUi  synodumcolerent,  Florentînam  respaerent ,  €oih 
atantiensia  omnia  conQrmarent  ;  simul  pontificem  Eugenium  agoo»- 
cebant ,  depositionem  noa  admittebant ,  quôd  malomm  Ecdesne 
recordati ,  schisma  yererentur;  neque  multis  satis  idoiiea  caasa  visa 
esset ,  cur  Eugenio  tam  pauoi ,  iique  inter  se  divisi ,  potestatem  abro* 
passent,  reclamantibus  legatis  prîm^ipum  t  in  casteris  Basiteaiaii 
décréta ,  atque  iis  nixam  pragmaticam-sanctionem  studiosissliiièii^ 
tîDc^ant  \ 

Id  quidem  OdorJcus  Rainaldus  confitetur  *,  ac  probat  ex  Nkote 
Clemaogio  theologo  Parisiensi ,  hujus  aevi  celeberrimo ,  gesta  pubBci 
referente;  sed  nos  ipsa  gesta,  ipsamque  Pragmaticam^Sanctîoaeit 
légère  ac  referre  prœstat. 

Ea  édita  est,  rege  prsesente ,  et  in  congregatione  Ecdesiie  galKcantf 
apud  Bituriges,  y^"  Julii,  anno  1438,  atque  à  magnificà  synodi  BasH 
leensis  commendatione  ducit  initium  ^. 

Recipiiintur  ergo  ex  eodem  Basileensi  concilio ,  condlii  C<Hi9Cai»v 
tiensis  constitutiones ,  imprimis  caput  Frequms;  tum  egusdem  ooa* 
diii  Constantiensis  sessionis  v  Basileaa  toties  repetita  décréta,  adr 
scribiturque  sic  :  «  Acceptavit  et  acceptât ,  prout  jacent,  jam  dietortofr 
prœlatorum  cseterorumque  virorum  ecclesiasticorum ,  ipsam  Ecdft-' 
siam  (galiicanam  )  reprœsentantium ,  congregatio  sœpè  dicta.  »  Tàil 
Basileensia  décréta  meftiorantur ,  et  acceptaniur ,  prssertim  iliud  (h 
sacris  eiectionibus.  Adhibitœ  quidem  decretis  Basileensibus  à6qQ(t 
modificaUanes  ^  sed  quàm  illud  fieret,  iilœsà  concilii  auctoritate,  tM 
verba  demonstrant  :  «Oemum  conclusit  praelibata  congregatio,  tit 
décréta  ipsa,  de  quibus  vismn  est,  quôd  debeant  simplîctter  aoœp* 
tari,  ex  nunc  simpliciter  acceptentur  et  executionem  sortîantiifft 
atque  ex  nunc  effectui  reaiiter  mancipentur  ;  et  similitar  ea  daered 
cirea  quœ  factœ  fuerunt  praenotatœ  modificationes ,  ex  nanc  CM 
îpsis  modificationibus  acceptentur ,  prout  etiam  acceptantur ,  lub^t 
seilicet  quôd  ipsœ  modi/icaliones  per  sacrum  etmcUiwn  aâmiileiUiÊr  : 
pro  quo  regîi  oratores  instabunt,  vice  regift,  Ecdesiœ  regoi  etSei* 
phinatûs.  » 

Cùm  haec  admitterent ,  tamen  in  agnoscendo  Felice ,  BasileeoAoi 
non  consentiebant ,  sed  Eugenio  obsequebantur.  Id  cur  faoeitoti 
docet  illa  responsio  Caroli  VII ,  deprompta  ex  vetuslissimo  coSce 
Victorino ,  quo  bujus  ©vi  acta  referuntur  *  :  «  Protestator  reXyÇiW 

t  nd.  Conc  BUur,  pro  Pragm,,  ikid,,  ool.  léto.— *  Aoln.,  an.  1440,  o.  4.  — »  Tm^tn* 
Conc,,  coL  1429  el  tcq.;  Kid.  Pragm.  in  edU.  PinsimU,  tu.  166«.—  4  BUL  UtàwtÊL,  tt.  44»% 
Umd.  t.  p.  447. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  VL  263 

more  pnedecessorum  suoriim  parait»  est  audire  Ëcctesiam  rite  ac 
légitimé  congregataîn.  Verùm  quôd  apud  multps  graves  et  probo» 
DOD  modica  est  indubitatio ,  an  suspensio ,  privatio ,  et  subsecuta  dec"^ 
tio  tàxiML  Basileœ  sit  légitima ,  dubium  etiam  est ,  an  illa  congregatia 
ULLis  DiBBCS,  quibus  prœdi(^a  agitata  et  facta  sunt,  suflicienter  re- 
praeseotaret  universalem  Ecclesiam,  ad  tantos  et  tam  arduos  actus  ; 
rei  perstat  et  manet  in  obedientià  domini  Ëugenii ,  in  quà  nunc 
liât  :  obi  verô  rex  plenè  et  suffidenter  de  prœdictis  informatus  fue- 
ritjSÎTe  per  œcumenicum ,  aut  aliud  générale  condlium,  aut  m 
eoDgregatione  Eedesise  suœ  gallicanœ  extensiùs  congregands ,  seu 
n^Qventione  prindpum,  rex  compertâ  veritate  stabit  cum  eà,  et 
À  adhsrebit.  » 

Ergo  rex  gallicanaque  Ecclesia  de  potestate  concilii  generalis ,  ia 
IqwDendo  Papa ,  minime  ;  de  hoc  tantùm  condlio ,  neque  in  omni- 
Ims,  ambigebant;  quôd  licet  pro  generali  haberetur  in  aiiis,  quibus 
eonsentiret  Ecclesia  ;  in  deponendo  Papa ,  repugnantibus  regum  le-' 
giUs,  ac  plerisque  per  orbem  terrarum  Ecdesiis,  non  satis  reprœ- 
Kotare  videretur  eam ,  quse  maximâ  ex  parte  hujusnM)di  consiliis 
rqmgnaret,  Ecclesiam.  Ea causa  dubitandi  fuit;  quae  dubitatio  Ger- 
Banos  adduxit ,  utneutri  faverent:  nostros,  quod  erat  œquius,  ut 
in possidentis  obedientià  persistèrent,  neque  ex  dubiâ  condemna- 
&)oe,certâ  eum dejectione  mulctarent. 

CAPUT  XIII. 

Nobilisslmas  Universitates ,  propter  Constantiensium  canonum  aactoritatem ,  Basi- 

leensi  synodo  adhœsisse. 

Intérim  nobilissimœ  academiœ  toto  orbe  terrarum  inclinabant  in 
synodum. 

Anne  1438,  cùm  Bituricensis  conventus  haberetur,  universitas 
hrisiensis  iegatos  misit,  qui  conciliorum  generalium ,  ac  praasertim 
Coostantiensis  ac  Basileensis  auctorilatem  tuerentur  \ 

Anno  1439 ,  jam  deposito  Eugenio  et  electo  Felice ,  in  codice  Vie- 
tonne  optimo,  h»  universitates  memorantur,  quœ  Basileensibus 
adhaeserint:  Parisiensis,  Viennensis,  Erfordiensis,  Coloniensis,  et 
Cracoviensis  *. 

Mita  ergo  est  doctoris  Parisiensis,  pro  synodo  Basîleensi,  contra 
^us  translationem ,  ampla  defensio,  quâ  senlentia  sacrœ  facultatis 
toUusque  académie  argumentis  firmaretur.  In  hâc  defensione  bsec 
fegimus*  :  «  NuHus  est  alius  inobliquabilis ,  nisi  Ecclesia,  aut  conci- 
ïwn  générale ,  habens  spedalem  Christi  assistentiam ,  ex  promis- 


^Bm,  Vrav€M,à  loc^Cit»,  p,  444.—  t  md,,  p.  449.-*  s  Ibid,,  p»  450- 


154  DEFJSN6L0  B£CLÀfiAT10NIS 

Mlle  e^;<rg»fiiiffi  aMi  ;iibqbiw  ^ett  infaUibilijter  eradfloe^  nîsi  fie* 
ckÉi»  aat  ^eoMtlio  genorali.  ^oneUmm  générale  est  nfiila  îmdriH 
quafaîlii,  lalionejafittsteotHe  Selffitloeii^  aupreamUD  IteBmiial  in 
lulqiiod  ÎB  dubiis  sajatgailmmanimi  ceDcenMBitfS)!» ,  iMbai 
reeonus4  jwc  ad  Cbrisium  A  geocraU  OMidiù)  ^legitûnè  eoBgr^galQ 
ffipebiri  iMitest,  càn  Spirltas  sano&iis  coniin  ,  quœ  oonriliaritfr 
aguntiir,  piiacipaliB  andtar  et  dafiniUir  esdstat.  ■• 

Tûm  itfitveniUB  Cotoniensis  à  ïlieadDtico  Golonîrasi 
80opo  ^reqiûiita  5  edidît  reipOQskmem:;  illa  terè  xe^ionsto  ab  hic 
pr^)08itiaDe  inoqMt  ^  :  «  fiodesia  aynodaliler  ceatgcegata  habat  a»- 
pfGOMm  jurifldiGlioaani  in  tenîs ,  oai  amne  laeiiibniin  Eodesig^aar 
juscumque  dignitatis  fuerit,  etiam  papalis,  obedire  tencitir.,  qnaai 
■omo  8itteipgiu8  ficclesteayaodaUaooBvcotu  diiaolvero  yeiiraagfgre 
poteit.  pBxj  bis  entera  mtimari  poBsiiBt. 

Uoii/ierutaB  ifirCordiensis,  lÏMOdorioo  archicpîMopoilf oguolMeoM* 
simile  je^onaoB  dédit,  quo  BaaHeeoae  conoiliuiii  asserit; 
Uktimn  iaqnobat  *  ;  ^qnàd  oonoiliitm  tit  sapra  Kapam ,  ex 
tieosii decrôlo  ^  etc. 

Uaivenitas  VieDoeiisia  concffio  AasîleeMi  ac  Felici  ftevat,^ 
tBalitalem  impagaat  :  quôd  «  aiidiio,  aiit  plures  coatenderint  de 
patu ,  est  josiam  et  JâcUnun ,  si  ée luune  eonun  dobttatiir ,  ms 
ad  futurum  concilium  obedientiasi  aubtndieFe.  At  in  bis ,  quœ  ûàà 
sunt,  aut  quœ  schismatis  extirpationem ,  aut  morum  refonnatioDeai 
in  capite  et  in  membris  Ecelesie  respiciunt,  nunquam  licet  christiancK 
à  sacre  ^Mmeitio  legitieiè  oongpegato  appollare  '.  » 

Cracoviensis  universitas ,  «ditis  litterîs  ad  Uladislaum  IV  Poloni» 
et  Vuogariœ  regem ,  décréta  fiasileensia  adversùs  Eugenîum,  el  pre 
Felice  firmat,  bis  maxime  conclusionibus  :  «  1*"  Quôd  unam  Eode* 
siam  agnoscere  «oporteet.  3^  Qaôd  sicut  unum  est  caput  pripcipalft 
Cbristus,  ita  uaum  est  caput  universale  Papa.  3*"  Quôd  quodOQMt 
concilium  generi^le  in^piritu  sancto  légitimé  congregatum  repi»- 
santat  universalem  ficcîesiam ,  et  habet  potestatem  immédiate  i 
Cfaristo,  idque  ConstantieDsi  coiuûlio  fixmsi  »  ac  probalione  non  eg/m%» 
4""  Potestas  Ëeclesiœ  universaUs,  ac  etiam  eu^usUbet  conciiii  genefaBs 
légitimé  congregati  ipsam  reprœsentantis ,  superior  eçt  potestate  Sifpe 
atqttAlîbetaliàpotestatein  terris  \»  Reyqusexbis  CacilèiBtdligttgtm'. 

1  SUst.  Univert^  loc  cU„  p.  MO. 

*  Il  Theodoricofl  SsmircK  ditceifit  aliqviâ  ex  pnie  ab  mhrertitaUs  ErfwwlieBiii 
«t  cDBicaltrii  Germante  pdneipilHia,  fian  haBOflitaaeiilii«,qiiam  foeabanti 
Patriciut,  in  Hittoriâ  BuHeensi ,  cap.  uxztxu  et  cztii,  col.  1M7, 1S90,  narrât. 
Mi  caoraaiMe  nomuiHoi  Geraudi»  frinolpef  d  episeopoi,  fbiqineatatafiie  à  ae  „  ^ 
eiae  decreu  Basileentia,  ezeeptia  iti,  quibua  Eagenioa  ezaoctorabaiiir;  et  neutralitâicai 
Sageniani  et  FeUcem  tenendam.  {Bdit.  PorU.) 


CLBKI  CALLICANI,  iAB.  VL  V» 

Aliiisilkpet»  <|ttàdcteî  id^^aUquà  parte  BasHeoisiuBi  jgestorom 
lHBfaAriNttliim,rmtt  iiroiiide^Rmcilu  omtmaiin,  aotGoiistMtim» 
«HMJhttetitfom  jraÉtantatan  in  doblain  tuèsse  «cmcatam  ;  aed 
iHlM!k>at  inftnnrwjitiBfi  aasv»  imsiotam  »poiulBie  ^oooatitiaae^  Id 
ciiai  BeooflDtia  sesta  dodasafauiiL 

CiPUT  XIV. 

liiiiBiBull  IV  :  f^tdam^y  mooMt  :  cas  oomportta ,  iiimwtfe  èeeretis  Gontlaii- 
^ieBsQmft  s  fioncilU  B«sUmi^  aiite»ig»iDi  «  aMVmU^  taBlàn  Fdice^  uvM  4oclilii« 
retnetatlone,  pro  orthodoxis  habltl. 

B«D  bi^Agcibantui:,  Graraistad  unitateiii  redaelia,  eruditia  AraMois, 
ImlîtaEiim  atque  jEtbiopooi^aocqprtâ  l^atione,  Eugeaîos  Flonentiâ 
lioflMiD  «racililiBfi^  1^  tmuilio  j^ptrobanU.,  lraii8lultt,iM  deeaaet 
l&od  BaaileeiisUMis  (^^ponerot  ^  )Uaà  yd  i^terà  saiaioiie  i^x  qiiid«- 
Wa;  .de  ineieinnAtioiie  «ertè  nîbil  actum^.  iDteidm  BasUetâaes, 
«iaaoatisacficoèiiuUis  wjriboa,  cuaa  Feliœ  aao  Losasam  defluxere, 
ikoam  civitatem  :  .utnoqiie  j^ucfe  cimi  iq^isoofMS  a^nodua  i^^ 
ttb^gebaUir,  aut  polies  tanii  nomiois  imitas  liidibrioMi)dMÉiir. 
EagOiiiiiarObiit ,  ufiîoiie  ifaclft ,  aétàik  :  iitinam  alabîU ,  feiix  !  CMe^ 
nîin  id  egisse  quod  in  ipso  esset,  maximœ  laodi  fuît  Qptabaoi  <rii4 
tettidit  pari  atôdtOMforaMilioDi  animuin  a4îeci88et.  Aliis  ocoupatus 
IvtWioiBtfii  «rel  «axinaai  pmlerniisiL  finecossit,  aiino  1447 ,  Ni^ 
Mlaaa  V,  antea  Tbonaas  CSaÊzamis)^  sanetœ  Satûnœ  cardioalia ,  Tir 
^tenaïaUpie  docliaaifnua  ;  ^qiiodqite  îoter  oidms  oosatabat ,  paois 
imiiitiasiiaus,  Itaqae  anno  saquente  il448^poatquain  à  temporo'aleett 
Mm  wûBM  iarë  Jioveai  inter  Papam  et  synodum ,  dubt»  Ëeclesi» 
loctiiabaiit ,  facta  pax ,  Caroli  YII  Francorum  reg^s  pr»cipoà  operft , 
W  fioadÂUonilMis ,  utFdix  papatui  reoaBlîarèt,  ut  eondlium  Baai«- 
lBm^a»relAuaa&eBae>QnlinaF6t,  «  imaximè  propter  pacem  Ëcckai», 
ficohom  pro  pontifica  babendiim,  atatuendo  et  ordinando  quod 
btifi  et  adimpleat ,  .quœ  aunuQua  Pontifeu  facere  teDatttr ,  manda^ 
Mqae  ^obui&us  eidrâi  Nieolao  obedieDdum  «ase  *  :  »  ut  symchis 
dtMeaaipaa  disaolverot  :  ut  à  Nîcolao  synodus  geaendia,  oa^oo 
Mmoda^  oeqae  prorogauda  »  naque impadienda ,  in  Galtiàiatailm 
■dioeiMur;  tantoiapud  omaee^diaBi  poat  Baaileenae  disaidMiny 
^MtUonim^aQn  smdà  Moeaailaa,  aed  etiaoi  majeataa  et  aucteritas 
ferebatar  :  ut  artrinque  Caote  gntm  nàm  :  utrinque  irrogatœ  pœn» 
^ritis  Mbareatur*. 


_j.  £êiÊe.,/^jfÊtl4  uuje9nC'FUm,,mli,'iÊHtmKÈ  M  teq.;  nd,  9M.  JHtfr.,o.  onmu 

aBttonmlDO,  Ditl  qnôd  dut  boBn  a|iprolM?li,  qoltmi  Eugeniiit  Eceletic  gratnbbatar 
^  yifttdim  Orientalibut  epbcopis  icbiiiMU  ereplit.  (SdM.  Porto.  ) 


^6  DEFENSIO  DEGLARÂTIONIS 

t  Hœc  igilur  inter  oratores  Nicolai  pap» ,  et  Caroli  Vil  Franconiia 
régis  pacta  atque  conventa  sunt ,  obsecundantibos  Ângto  ^  SidSm 
regibus, ac  Ludovico delphino.  Thomas  Corcelteus ,  insignis  pieUrtit.. 
ac  doctiini  theologus,  et  condlii  Basileensis  Lausaneosisque  pai». 
maxima ,  inter  oratores  Caroli  nominatur'. 

Elec tores  principes  Carolo  se  conformant,  suaque  amsamenta  pro«- 
ponunt,  de  irritandis  utrinque  pœnis.  Hanc  causam  afferebant,, 
«  quôd  catholica  universalis  Ecclesia  diffusa  per  orbem,  et  com] 
nilas  fidelium ,  ut  plurimùm  hujusmodi  processus, sententîas, 
suras,  privationes  et  pœnas  hincindè  emanatas  non  recepit'.  » 
docent,  quo  loco  décréta  pœnalia  non  modo  Basileensia,  sed 
Eugeniana  esse  viderentur.  Cavebant  etiam  ut  synodi  Constantiei 
ïuctoritas  sacrosancta  haberetur.  a  InstabitDominus  rex  Francoi 
quôd  S.  D.  Nicolaus  papa  V ,  concilium  Constantiense ,  decretuQi^ 
Frequensy^i  aiia  ejus  décréta,  sicut  cetera  concilia  catholicam 
litantem  Ecclesiam  repraesentantia ,  ipsorum  potestatem ,  honoi 
et  eminentiam ,  sicut  et  cseteri  antecessores  sui ,  suscipiet ,  ample^V 
tetur  et  venerabitur  *.  »  Sic  sancta  habebatur  omnium  ConstantieBlki 
sium  decretorum  auctoritas  :  eorum  verô  maxime  quœ  ad  eoi 
em^eniiam,  pertinerent. 

Ut  bsec  executioni  darentur ,  primus  Félix  ex  pacto  edidit  bullam,^ 
quœ  incipit,  Quas  ob  causas,  à  Rainaldo  relatam%  cujus  hase 
summa.  1°  Se  ab  universali  synodo  Basileensi  ad  apostollcum 
gimen  evocatum  obediisse,  utconcussam  tueretur  generalium  coi 
Uorum  auctoritatem ,  memorem  videlicet  «  Constantiensis  conci 
nullfl  unquam  oblivione  delendœ  definitionis  ;  quod  videlicet  san< 
synodus  in  Spiritu  sancto  légitimé  congregata ,  etc.  »  prout  ex  Con*, 
stantiensis  concilii  sessione  v  saepè  recitata  sunt  :  quam  etiam  vm^] 
tatem  Basileensis  synodus  confirmasset,  tota  catholica  sttscepisset  ac^ 
practicasset  Ecclesia.  Exinde  permotum  gravi  schismatis  malo, 
acerrimos  continuosque  labores ,  quos  solius  veritatis  manirestandav\ 
auctoritatisque   sacrorum    generalium    conciliorum   conservaiMto'^ 
gratiâamplecti  voluerit;  »  eô  auimum  contulisse,  ut  pacem  Eede*] 
sise ,  quàcumque  Beri  posset  ratione,  procuraret  :  eâ  causa  in  sanedL^ 
synodo  Lausanensi,  universalem  Ecclesiam  reprâesentanle ,   ultié' 
cessisse  papatui  ;  «  sperantes,  inquit,  quôd  in  futurum  reges  et  pr»* 
cipes ,  prselati ,  et  alii ,  auctoritati  sacrorum  conciliorum  assistent, 
eamque  tuebuntur  et  défendent  ;  quôdque  universalis  Ecclesia, ^r» 
cujus  dignitate,  supereminmiiâ ,  et  auctoritate  totis  viribus  pogoa* 
Vimus ,  nos  apud  clementiam  primi  et  œterni  Pastoris ,  nostr^e  hujos 

«  Tom.  xn.  Conc,  part.  m.  Conc  Flor,,  col.  I333.-  «  Ibid.,  col.  ISSO.— 3  Ihid,,  coi. 
4  Rain»,  an.  1449,  n.  3i  4.  ^ 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  Vî.  «T 

padfiete  humilitatis  contemplatu,  suis  devotis  jugibasqueorationiba^ 
eommeodabit.  Lausanœ?  apr.  1449.  » 

His  conditionibus  Felhc  ^  hâc  fide  édita ,  in  Laiisanensi  concilia 
papâtum  deposuit.  Paueis  post  diebus  synodus  his  consentaneûm 
decreCum  protplit ,  ab  eodem  Rainaido  relatam  ^ ,  cujus  initium  : 
MuUis  ab  annU.  Sic  autem  desinit  :  «  Desiderantes ,  inquiont,  de 
unico  pastore  ani  sanctœ  catholicœ  et  apostolic»  Ecdesise  providere, 
comploribos  suadentibus  et  urgentibus  causis ,  prsesertim  dilectione 
dand®  unionis  et  pacis  in  personam  dilectissimi  filii  Ecclesiae  Tbom^B, 
in  snà  obedientift  Nicolai  V  nominati ,  nostra  vota  contulimus ,  spe- 
ntntes  ipsam  ea  facturum,  quae  siimmus  Pontifex  facere  tenetar  : 
fidâ  quoqae  relatione  intelligentes ,  eamdem  credere  et  tenere  yeri- 
tatem  pro  eonservandâ  sacrorum  auctoritate  conciliorum  in  sacro- 
sanctâ  synodo  Constantiensi  definitam  et  declaratam,  ac  in  sacro 
Basileensi  concilio  renovatam ,  necnon  à  prselatis ,  regibus ,  et  prin* 
cipibns ,  aniversitatibusque  orbis  susceptam ,  prœdicatam  et  dogma- 
tizatam ,  videlicet  quôd  generalis  synodus  in  Spiritu  sancto  légitimé 
coQgregata ,  etc.  »  prout  in  duobus  Constantiensibus  decretis ,  ses- 
sione  v ,  babentur.  His  positis ,  Nicolaum  pro  pontifice  habendum 
décernant,  ipsique obediri  mandant  :  19  apr.  1449.  Antecesserant '*' 
décréta  de  irritatis  pœnis ,  et  confirmatis  gratiis ,  prout  pactum 
erat. 

Deniqueeadem  synodus  Lausanensis  alla  duo  décréta,  ab  eodem 
Rainaido  descripta',  edidit  25  aprilis.  Altero,  Felicem  créât  ac  no- 
minât  Sabinensem  episcopumy  ac  per  varias  amplasque  provindas 
Sédis  apostoUcœ  legatum  vicariumque  perpetuum ,-  primumque  post 
rtmummn  Pontificem  locum  eidem  attribuit,  servatis  aliquot  pontiticia? 
dignitatis  insignibus.  Altero ,  post  pacem  constitutam,  synodus  seipsa 
dissoivit ,  ac  dissolutam  esse  decernit. 

Hec  agentes  pro  decretis  Constantiensibus ,  banc  fidem  professos 
NicoIausV,  tribus  datis  diplomatis,  quae  incipiunt,  Ut  pacis;  et, 
Tanto  fèos  ;  et ,  >^  pacis  auctore  :  non  modo  ut  ab  omni  censura  im- 
mânes,  yerùm  etiam  in  suis  suscepit  honoribus  :  Felicem  verô ,  sive 
Amedœum ,  eamdem  fidem  toto  terrarum  orbe  testatum ,  pro  Sabi- 
nensî  episcopo  ac  primo  cardinali  legatoque  perpetuo  babet  et  agno- 
scit,2l  junii  eodem  anno  1449'. 

Viderat  autem  Nicolaus  memorata  Felicis  et  synodi  Lausanensis 
de  cessione  et  pace  diplomata,  quorum  respectu  bullam  Ut  pacis, 
et  bollam  Tanto  nos,  à  se  éditas  esse  testatur  ;  nihil  ut  sit  clarius^ 

«  AoiR  .  an.  1449«  n.  s. 

•  Jlalii.,  an.  1449,  n.  e.—  1  rom.  xii.  Conc,  col.  6S3;  t.  xxix.  ool.  1347;  Vid.  Rain,,  an.  144^ 
XTI.  11* 


SSff  DEFENSIO  DECLARATION 9 

qnàttrKëioeni  et  LaBsuienses ,  sessionis  v  GonsUiitieMit 
laudantes ,  ac  supereminentem  condilil  potestetem  h& 
Nksolao  V  fùis8&  SQScepCos. 

Qoid  hic  mente  fnsse  Nicolao  puUoit?  NoUamne^  «n 
im6  aposliotio»  Sedi  eoDoaam  habuisse  arasionts  y  Cooi 
toritatom,  qai  FeKcem  ae  Lausaneases  eam  ad  oœliim  caque i 
tremia  etîam  deeretJa  extoHeolea,  amplexas  rit?  An  fbrlè  exi 
ab  lia  Gonstantieoses  canonea  îta  laadari ,  ut ,  quod  jam 
vohmt,  ad  soloni  schîsiiiatia  tempus  revocarent?  Atquî 
iîa  oauonibns  adveraùs  Eugenium  indubitatum  Pontifloei 
dicabaBt  Qoid  ergo?  Ntcolaoïn  indulgentiâ  usqoi  adveraàs 
erroneam  aut  sehismaticam  doetrinam  non  Biodô  profil 
etiam  univers»  Ecdesiœ  comm^idarent?  Apage  insana  pronari 
liria.  Nifaîl  ergo  superest ,  nisi  ut  eos  pro  orthodoxis  habuerit, 
tribus  diplomatis  uno  die  editis  confirmarit. 

Sic  autem  inter  Papœ  regisque  oratores  pactum  erat ,  ut 
dipkmiata  ««  de  cassatione  processuum ,  de  confirmatione  g< 
et  de  restîttttione  privatorum,  secundùm  minutas  ab  ipsis 
concordatas,  *•  à  Nicolao  ederentur,  et  Felici  traderentur* 
oratoram  testificatione  in  concilioram  voluminibus  édita 

Refert  quidem  Rainaldus  ' ,  ex  Jannutio  Manetto  ^,  Amed»uai| 
fidiœ  8uœ  errorem  recognovisse ,  quem  con/itentem  ac  pœni 
Nicolaus  sponte  cârdinalem  creaverit;  at  nos  historicis, 
studio  quœ  libuerescribentibus,  ad  versus  gestorum  Gdem  aô: 
diplomata ,  non  credimus.  Qeterùm  in  gestis  ac  bullts  nihii 
tionis  aut  pœnitentiœ  reperimus  ;  imô  ultima  Fettcis  gesta  ac 
Lausanensis ,  omnia  praedarë  ab  iis  atque  à  BasileensitHisgestii 
nisi  pacis  studio  antiquanda  confirmant.  Utrinqne  solut» 
utrinque  confirmatae  gratiœ  :  de  pœnis  id  notatu  dignum, 
cumque  à  quocumque,  etiam  ab  Eugenio  in  Fetioem  ac  Basil 
sive  Lausanensem  synodum  emanasÈent ,  eas  à  Nicolao  nullas 
ritas  dedaratas  ;  «  atque  etiam  de  registris  Eugenii ,  Ni 
ipsius,  et  locis  aliis  abolitas  atque  ddetas  '.  » 

Omnes  ergo  utrinque  pro  orthodoxis  habiti ,  quîque  pro 
latione  ,  quique  adversùs  translationem  egissent.    Reti 
fingunt^,  quas  nec  ipsi  probant,  et  acta  respuunt.  Joanoei 
biensis  Hispanus,  Thomas  Corcellœus  Gallus,  alii  îirai 
sanctttate  ac  doctrinâ  conspicui ,  Basileensi  synodo  ad  fineoi 
conjuttcti,  in  pace  Ecclesiae  obierunt;   famà  intégra  ac 

*  Tom.  xni.  Conc.»  col.  ISSS.— •  Rain.,  toc,  cit.,  n.  6. 

*  Ftorentioo  in  ?iU  Nicol.  V. 
s  BuU,,  Tomo  no9,  tom.  un.  ool.  iS49.  —  4  Rain,,  loc,  ciL,  n,  t. 


GUERi  GALLCfTANI,  LIB.  VL  9B9t 

p»,  teprinio  verô  modestie  et  contemptaram  dignitatum'*^ 
i*  IbOdovioiis  verô  Alamandos  cardiaaliS',  Arelatenm 
,  qoo  duce  ac  prœside  depoatti»  Eogeoiiis  ,  Felir 
iMtesynodua  etad«xlaremiim  asqae  pcrdocta  est  ^  ille , 
[«^Mîoate  tantùBksebianate,  cinea  doctrinam  vierô  rebvcta^ 
,  ne  gestis  m  Lauanensi  sessioiie  uUtinâ  conGrmatîs^ 
^gnitati:  restitutos,  in  suà  Boetesift  vixit.  Obitt  dams 
y  pro  beato  colitur,  Cletaente  VII  pontifioe,  ut  jam  me- 
1%  edioente.  NulK  imputatus  error,  Mlli  scbismaticus 
«aneSibano  antmo»  bonft.  fide  ad  versas  translationemegtsse 
dam  reforœationis  stud^t ,  gusque  promoveiylsD  spem 
mvîctè  stabilitate  repositam  potant 

CAPUT  XV. 

^Ininlatione,  qualis  habita  in  Basileensi  et  seculis  synodis  de  Constan- 
*n  dfici«tl8  Dallum  soperesse  dubium  :  Joannis  de  Paradiso  Garthuslani 
rebiu  Basileensibns. 

îpsa  qaœstio,  quft  pot^tate  concilium  tran^eratur,  rectè 

mtî  peodere  adhac  et  in  medio  relicta  videbitur.  Sanè  trans- 

ns  tria  babebat  insîgnia  propter  quœ  probaretur  :  pri- 

<ausa  transferendi  gravis  ac  necessaria  propter  Grœcos  : 

Bon  modo  legatorum ,  verùm  etiam  prsesulom  ingens  dis- 

^itertiom  denique,  consecutum  schisma,  deposito  Eugenio 

'decto  Felice  praeter  optimorum  virorum  sententiam.  Hœc 

ilares  caus»  translationem  et  faciendam  suadebant,  et 

i^ntur.  Et  tamen  à  Felice ,  à  Laasanensibus  nihil ,  prœter 

im  schisma  ;  circa  transferendi  concilii  potestatem ,  nihil 

exigiUir.  Quin  ipse  Eugenitis  translation!  decretum,  ut 

Bâsileense  prétendit  :  ester ùm  Ferrariensem  synodum , 

'î  Fionentinam ,  Lateranum;  sed  ubique,  concilio  appro- 

ttaistiilit  ». 

Ferrari  A  Fiorentiam  concilie  memorabile  illud,  quod 

m  actis  *  :  eft  translatione  propositâ  respondisse  Grœcos  : 

is  FerrariA  non  excedere,  quandoquidem  in  eA  statutum 

•Mbi  synodum  celebrari  :  »  dixisse  imperatorem  grœcum  : 

'a^Latinos,  synodum  œcumenicam ,  non  ita  simpliciter 

Eô  dimitu^  infectA  re,  ac  sine  definitione  synodioA  praeter- 

[Whis  htsoe  de  causis  :  si  pestis  grassetur ,  si  famé  laboretur  , 

incursio.  Quapropter  nos  etiam  justA  de  causA  syno* 

ll^  *  Felice  cardinilis  bctas,  haoe  ultrd  dIgniUlem  abdicavit.  (  EdU.  Paris.  ) 
t,  ^J/*^'**-.  II.XUT;  91  llb.  ▼.  cap.  5.— «  ntL  tup,  hoc  Ub.,  cap.  m.—  »  BuU.  Eug,, 
♦H  «n  .."*  ^'^-^  ^'  i^îo;  et  Hi$U  Patr,,  cap.  cxui.  col.  1599.  --^Conc,  Flor,^ 
''■•H  118, 219. 


260,  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

dum  transferemus.  Est  autem  causa  pestis.  )>  <îuo  âudifo  ■ 
dixerunt  :  Justum  est  translationem  synodi  ftotam  fieri.  Ptacnit 
cinvenire  generalem  synodum  ;  atque  ita  indicta  est 
Decretum  translationis  habetur  in  conciliorum  volutbinilNis , 
approbanU  cancilio.  Quo  quidem  decreto  duo  asseruntur  i 
primum ,  non  nisi  necessariis  causis  concilium  dimitti ,  a 
definita  sint  propter  quœ  est  congregatum  :  alterum ,  ne  id 
fieri ,  nisi  assentientibus  Patribus. 

Neque  aliter  gestum  in  Tridentinft  synodo.  Ailatum  Paaii 
cretum,  de  concilio  Bononiam  transferendo ,  propter 
morbos  :  sessione  viii ,  quœsitum  à  Patribus ,  num  placeret  eè 
«  decernere  ac  declarare  concilium  esse  transferendum ,  et  ei 
transferri,  donec  sanctissimo  domino  nostro,  et  sacro  concilio 
direvidebitur,  ut  ad  hune  seu  alium  locum,  ipsum  concilium 
Ipossitac  debeat  :  responderunt  :  Placet '.  »  En  ad  translation 
pontificià  conjuncta  sacrosancti  concilii  auctoritas,  neque 
atque  ad  ipsam  synodum  Tridentinam,  Deo  ita  providente, 
sententia  transmittitur. 

Huic  translation!,  cùm  CarolusV  Âugustus,  ejusque 
episcopi  intercédèrent,  Galli  quidem  consensere;  extatquemai 
Henrici  II ,  ut  suo  et  Ecclesiœ  gallicanse  nomine ,  translatio 
betur  ;  sed  cum  eft  clausulà  :  «  Quôd  dictum  concilium , 
ibidem  agentium  consensu  atque  adctoritate ,  Bononiam  ti 
sit  *.  » 

Hortuo  Paulo  111 ,  ex  Julii  111  successoris  buUft ,  concilium 
resumptum ,  ita  decernente  atque  assentiente  concilio  ^ , 
anno  1551 ,  kalendis  Maii. 

Suspensa  synodus  per  biennium  sessione  xvi ,  28  aprilb  1 
ipsà  synodo  decernente*.  Resumpta  synodus  sub  Pio  IV, 
XVII,  sed  iterum  ipsius  synodi  accedente decrèto^  Denique 
eodem  ordine  sessione  xxv.  Quœsitum  à  Patribus  :  «  Pla 
huic  sacrœ  œcumenicœ  synodo  finis  imponatur?  Respon 
Placet'  :  » 

Cœterùm  hsec  nihil  ad  nos ,  qui  tantùm  Constantiensia 
décréta  tutanda  suscepimus.  Ea  verô  et  per  se  summà  au 
constare  ;  et  à  Martino  V  iteratis  vicibus  approbata  esse  ;  et  k 
Basileensi,  dum  légitimé  canonicèque  ageret,  repetita  ;  et  ab 
genio  I V  saepiùs ,  etiam  in  synodo  Florentinà,  comprobata  ;  ^  i 
colao  V  pro  sanctis  atque  intemeratis  habita  fuisse  demoastrtvil 

«  nd.  ibld.,  coî.  1030.^ a  Conc,  Trid,,  Ses$,  nu.  tom.  xif.  oo!.  7BS.— a  Mém,poiÊrUi 

de  Trente,  p.  i9,—  *  Conc,  Ttid.,  loc,  cU„  col.  799,-5  ibid,,  col.  83S,  •*•.—• /W«»* 

—  7 /6<d.,  col.  919,920. 


ÇLERI  «ALLICAIf  I,  LIB.  VI.  261ê 

ac  Lausanenses  ea  décréta  laudantes^atqne  repetentes , 
«t  (pûdem  quovis  tempore,  et  adversùs  quem^s  Pontificem  valitura , 
awfiit,  sasce{Mt,  amplexus  est ,  edito  etiam  diplomate. 

Qoio  etiam  idem  Nicoiaus  Carolum  VII ,  pace  ecclesiaatieà  confectA 
DobSem ,  miris  moœlum  laudibas  efferebat ^  ; cùm  Garolus  intérim , 
tottqoe  Ecoiesia  gallieana  Pragmaticam-sanctionem  omoi  ope  tue-- 
rentur  ^  in  que ,  ut  vidimus ,  Basitese  repetiti  canone»  Constantienses^ 
sesmnum  it  et  v  recipiebantur ,  laudabantur ,  et  pro  certo  ac  stabili 
rerom  omnium  fundamento  constituebantur. 

Calixtiverô  III,  qui  Nicolao  proximus  sedit,  tempore,  cardinalis 
Avenionensis  *^  anno  1456  legatus  à  latere,  ad  eumdem  Carolum  et 
GalKas  missus,  id  etiam  scripto  confirmavit,  nihil  se  acturum ,  quod 
Pr^maticsD^-sanctioni  advêrsaretur  ;  cujus  autographum  in  regestid 
regiis  habetur  '  :  adeô  Pragmatica  in  nostrorum  animis  haerebat , 
necdom  à  Romanà  curià  yexabatur. 

Ex  bis  concludimus  motam  quidem  de  translatione  quœstionem 
Dondum  universim  decisam  videri  ;  certè,  quod  bic  agitur,  Constan- 
tiensia  sessionis  v  toties  repetita ,  toties  approbata ,  certft  et  indecli- 
Babili  auctoritate  constare. 

Hic  qui  scire  velit ,  hœ  translationes  ac  dissolutiones  conciliorum^ 
quo  loco  à  viris  bonis  doctisque  baberentur,  légat  Jacobi  de  Paradiso 
Carthusiani,  doctoris  Erfordiensis,  Collecttim  de  septem  skUibus  Eccle- 
^in  j4pocalypsi.  Ibi  leget,  quàm  necessaria  reformatio  ;  quàm  ne- 
^ta;  quàm  exosa  tune  temporis,  prœsertim  Italis  et  curiœ  :  tum 
sobdit  mille  artes,  quibus  concilia  dissolvantur  :  «  Quod,  inquit  % 
chrë  probat  tragcedia  nostris  temporibus  in  Basileensi  concilio  prac- 
^ta;  et  ex  boc  ortum  est  vulnus,  nescio  quando  curabile,  contra 
sactoritatem  concîliorum  generalium,  ut  abscedenUbus  Papa,  aut 
sois  prassidentibus  à  loco  concilii,  vel  differentià  exortâ  inter  Patres 
qosdem,  censeatur  concilium  dissolutum,  resideatque  in  personâ 
^pie  de  plenitudine  potestatis  auctorilas  dissolvendi  aut  transferendi 
concilia  generalia,  prout  Eugenius  olim  papa,  anno  1437,  fecisse 
comprobatur.  Hoc  venenum  per  eum  effusum  est  in  Ecclesiam ,  per 
^versarios  conciiiorum  :  ad  quod  refugium  habebunt,  ut  subterfu- 
ge Taleant  correctionem  et  reformationem  ;  ita  ut  etiam  modernis 
^poribus  frontosè  dogmatizare  audeant  :  in  quolibet  Papâ  residere 
plenitQdinem  potestatis ,  non  solùm  super  quolibet  membro  singulari 
ï^lesi»,  sed  et  super  totam  Ecclesiam  conciliariter  congregatam  , 
«d  libitum  ipsius  disponendi ,  decretandi ,  dissolvendi ,  transferendi , 

•  yteol,  F,  BpUt.  ▼.  ad  Carol,  VU,  lom.  xiii.  Conc,  col.  1343  ;  yid.  tup.,  cap.  xn. 
*AUiMH(i©coeU?l, 

•  ^ew».  iet  LiberU,  tom.  i.  ctp.  23.  p.  911.  —  3  Gold,  HonarcK  tom.  u,  p.  iMf ,  lii9. 


9»  DEFBNaiO  DECLAjRATIOfiriS 

eorrigendiy  anetorizaDdi  ;  ut  nulhiâ^ei  andettt  dieere  :<2ttritlbfttftoB 
H  sio  totaBter  nttuptnr  airftoore^DctortoteiPi  ooDoUioraii»  oimCm 
decretationem  ab  enfiBW  ACCSFrAM  in  CwitMitieasi'  et  Itofflitwt 
gmerBltbeift  eoocJKisipubKcà  pitMirtigitimi»  et  CMiM^nnigniatiettn- 
sanctioeeift  super  hoo  editam»  atqtie  (tetittii.  •  DeenetenemoMfc  îb 
SMROiie  V  GoDfitantîeDâî  edito^  «eBa^leid  repeUtai,  et  tb^  ottmibaB- 
aooeptA.  Haac  igiliir  ad.tvâfitiam  ee^ ptnnimwM  adulatteam  rafè^ 
eoiidiiditque  ita  ^  :  Quôd:  Boclesiài  QiriveraelicoocilîanlerGOiigregiità 
Papam  inferiorem  esse  nûn  dobîteiniiS';  et  ((ciàd  aotUnâU»* EcotaÉa 
inlegtfèiservaiida  esl  super  ooonem^  quAdMoque  pneftiignl  digailrte , 
etiasi'  pepali ,  m  his  q«i»  ad  fioeoi ,  et  ad  sehisoMtîs  exIirpatioBeai^ 
el  ad  geaeratooi)  Ecdesi»  rafoiiBtiioHem  ki  oapîte  et  in.  uieaAvîs. 
Secundo  :  concîltan  puiiire  polest  et  debei  quemlibet ,  etiain 
qui  contumactter  staiufci»  ejua  obedire  contempserit.  Ex 
infertur.  Si  universalis  Ecclesia ,  tàm  iti  capite  quàm  in  meaihris  de* 
bet  reformart,  opdrtet  hoc  fieii  per  tataot  Beolesiam  conoiliariter 
cotfgregatam ,  A  eapiie  inûSpîendO;  neque  enirn  Sfnritua  metidai 
fuisse  credendus  est  in  ore  omnium  itiomm  virorum  celebémiBonHn 
in  Gonstantiensi  synodo  congregatorum ,  qui  hoc  sanxevunt  per  de* 
creti»»  JPrequem ,  lieèt  quidam  ex  ItalicA  natione ,  de  ocrilateraiibus 
Papae,  molesté  iUud  tulerunt  ;  postea  tamen  <Hnnes  consenserant  de 
superioritate  conctlii  genenUis  super  Papam ,  Ucèt  inimicas  homo 
iterùm  superseminavit  zizanie.  » 

Hœc  viri  boni  ac  fortes ,  adbuc  subtectaro  ooulis  meii»>rabaiit,  de 
conoiliari  auctoritate  in  Gonstantiensi  condlio  consensioiieai  om* 
nium  ;  aifirmabant  superseminata  paul6  post  zizania,  atqoe  iiarefor* 
mationem  impeditam  deplorabant  ;  ad  eam  ineipiendam  atque  pro* 
movendam ,  ad  Gonstantiensia  décréta ,  tanquam  ad  arœm ,  confti- 
giebant.  Hœe  nos  cum  us  dolentes  ingemiscentesque  referimus; 
Deumque  precamur,  ne  fœdos  iterum  atque  Eoclesiam  vastaton» 
reformatores immittat ,  et  EcdesîsB  vulnera  abalto  respiciat 

CAPUT  XVI. 

fîetri  Meldensis  episcopi  ad  Eugenlom  IV,  Gâroli  VU  nomlae,  gesta  legaUo  :  to 

Oddrico  Rainaldo  eam  objicienli  proslt. 

Dum  in  rerum  Basileensium  seriem  ac  summam  intendimos ,  taiH 
tîsper  distalimus  eam,  quam  Odoricos  Rainaldus  refert  %  Pétri  * 
Meldensis  episcopi,  anno  1441  gestam ,  ad  Eugenium  IV,  cùm  Flo- 
rentisB  ageret ,  Garoli  Vil  nomine  legationem. 

Hujus  legationis  causa  erat ,  ut  Eugenius,  synodo  Basileensi  con- 

«  Gold.  Monorch.,  tom.  u.  p.  157».  —  i  Raln,  la.  1441,  n.  8,  9  el  seq. 
*  De  Yereeau,  DiiUerois,  poetea. 


CLERI  GÀLLIGARIV  LIBw  VIL  SBT 

àBaaÊÊlt>y¥bmtàKùA:serù  absqae  ultt  Eôclesiie  rs{bnnàtioiie  factft  ; 
iiOiMi«)riu)dain  gsnendeniv  ûlqiieiftGaUntiiidioâpet ,  hattdita  facile 
dinoIroDdatn;  atque  hadeaaa^  biotnm  pii  omaoB  iogenoiiscebont. 
4oàd  ergD  rir  pradanUBamn»  yerba>  sua.  seB8Mi«ie  «d  ddimeadum 
EagBDiiiaiiilBitm  acoemmodat ,  ut  eannoMn  aitè  perpeilatad  syno* 
doBi^lDttaD  id  OdôricQS  Raiaaldoft  eè  œftert,  VLt  Basiteases  ragîi 
bamrttaiafie^  pooiifieta;  rerà  moniiRstiia  super  onmentcoDOîlioraiiii 
audorifealetii  pvmeeta  et  exaltata  f ukise:  videatnr. 

ht  lUBStUL' dicta  aie  tempérât ,  ut  onm  cseterisitlieoIogisgallicaBts^ 
eoDciliaFisque  poèeslaliB  defiensorâMis ,  summâ'  ipsà  cotiveoiantl 
Moaarehiam  commendat  ecclesiasticam,  pacis  unitatisque  conciliatrb- 
eem.  Nihil  mirum  :  quippe  quam  catbolicî  omnes ,  prsesertim  Pari- 
sienses ,  laudent.  Basileenses  suggillat ,  9m  eam  nunc  abolere  et  sup^ 
prim^re  contendunt  \  At  iHud  verbulum,  nunc^  à  prudentissimo 
oraiore  înterjectum,  ad  posteriora  Basileensia  adjicit  animos  :  priora, 
qa»  conciliarem  potestatem  recto  ordine  asserebant ,  sana  esse  signi- 
flcat.  Quare  oratione  totà  quidquid  improbat  in  Basileensibus  gestis, 
ad  Eageoii  depositi  *  ao  Felicîs  substituti  tempera  manifesté  refert, 
qu»GaIlia  non  probabat;  multîque  vin  praestahtes ,  conciliaris  etiam 
potestatis  rects  et  ordinatse  strenui  defensores ,  omnia  Basileœ  tum, 
ab  incondità  multitudine,  per  seditionem  ac  tumultum  fieri  quere- 
bantur.  Hœc  ergo  nune  gesta,  quœ  paeem  unitatemque  convetlant, 
orator  memorat  ;  interini  cum  supremam  in  romano  Ponlifice  potes- 
tatem agnoscat ,  uti  omnes  catholieos,  ac  prsesertim  parîsienses  facere 
vidimus,  hoc  addit  :  «  Patres  constituisse  décréta  et  régulas  pro 
îpsius  usu  gubernando et  regulando  ;  quicumque,  inquit ,  prœter  bas 
régulas  bftc  potestate  utitur,  superbit,  et  potestatem  exercet,  sicut 
principes  gentium,  quod  prohibuit  Christus.  » 

Quo  loco  subdit  duos  extremitaies  jam  in  Ecclesià  esse  :  alteram 
quidem  exacutam  in  eoneilio  olim  BasUeensi;  quâ  voce ,  oUm ,  iterum 
ostendit,  etvîguisseoHm  concilium  illud,  et  nunc  concilii 'loco  non 
esse  :  alteram  in  Plorentino  :  atque  in  eoneilio  quidem  Basileensi 
unam  extremitatem  nimis  exacui  extinctà  potestate  :  alteram  à  Plo- 
rentino eoneilio  nimis  exacui  visam ,  potestate  quidem  agnitâ ,  sed 
nullà  re  factà  pro  regulando  usu  hujus  potestatis  ;  quod  quid  est  aliud , 
qoim  theologorum  Parisiensium  more,  supremam  ac  plenam  in 
summo  PontiGce  revereri  potestatem  ;  sed  eam  per  canoues  et  con- 
cilia regulandam ,  ut  etiam  in  gallicanà  Declaratione  est  positum , 
2^escere. 

«  aaiit.,an.  lUi,  n   9. 

*  Qui  Meldensii  episeopui  eu  primas  seniones  improbtnet,  qaaram  ipse  pars  faerat ,  ut- 
poia  incoacUio  BuilMosi  tflerosolimiual  régis  oraUM-.  Vid.  GaU,  ClirlH,  in  Episc.  Dînons, 
et  MekL  (MM.  Parl«.  ) 


XI  DEFENSIO  DECLARATI0NI9 

Âddit  noster  orator  ^  :  «  Quôd  ad  has  extremitates  eydteiidif.ini 
sufficit  auctoritas  Papas ,  sine  generali  condlio;  etsi ,  inqait, 
iû  favoribus  principuin  confidas  absque  generali  ooncUio, 
dabio  arundineum  baculum  tenes  :  »  quibus  aliisqne  patet,iB 
legatione ,  rejectis  sine  contamelift  Basileensibus ,  sed  tantèm 
rioribus  gestis,  pro  verà  conciliorum  auctoritate,  somma 
modestià,  ne  Eugenium  exasperaret-,  sed  tamen  strenuè  eaa 
tum.  Quàm  autem  rex  christianissimus  Basileensium  Patrom 
finem  usque  honori  consuluerit,  acta  eo  auctore,  sub  Nicdae 
jam  relata  '  testantur.  Quare  hic  finem  eâ  de  legatione  diceodi 
cimus. 

CAPUT  XVII. 

BuUa  retractationis  Pii  U  »  ad   Colooiensem  academiam ,  Constantiensia 

coDÛrmat ,  Basileensia  tantùm  posteriora  damnât. 

.Cneam  Sylvium,  ex  gente  inclytâ  Picolomineâ ,'  poetam  eximii 
postea  Pium  II,  pontificem  maximum,  coneilio  Basileensi, 
post  translationem  adhaesisse,  eique  scriplo  factoque  (ay'issfd  y  pai 
sunt  qui  nesciant;  et  ipse  profitetur.  Jam  retractationem  ejus 
ducemus,  ut  omnes  intelligant,  in  ipsâ  retractatione ,  quae  ille  re^ 
carit,  quse  intacta  reliquerit,  quas  ultrô  nrmaverit. 

Anno  igitur  1463,  ad  universatem  Coloniensem  bullam  ediditj 
Jn  minoribus  ',  ex  quft  perspicuum  est,  Basileensium  gesta  ab  ij 
improbari;  sed  quç;  Ea  scilicet  quae  post  translationem  coi 
essent  :  posteaquàm  scilicet  «  Eugeniusconcilium  in  Italiam  traosti 
lit,  et  cùm  Graecis  Ferrariae  convenit,  et  legati  concilii  ad  Ei 
nium  defecere.  »  Haec  ille  semper  inculcat;  haec  non  alia,  retra< 
ac  revocat. 

Sed  forte  anterioribus  gestis  non  interfuerat ,  nec  necesse  bal 
ea  quoque  reprobare.  Âtqui  primo  concilii  anno,  Christi  1431, 
concilium  venisse  se  narrât.  Quid  autem  ageretur,  referentem  ai 
mus  ^  :  «  Aderaut  legati  Parisiensis  scholae ,  cujus  est  fama  pei 
bris  ;  adfuerunt  aliquando  vestri  et  aliorum  studiorum  Gei 
nationis  oratores*,  et  uno  ore  concilii  generalis  auctoritatem  ad  coeli 
eflferebant.  »  An  ergo  ea  tuum  improbata  dicit?  Imô ,  «  accessit,  ia*^ 
quit,  et  ipsius  Eugenii  consensus ,  cùm  dissolutionem  concilii  i 
factam  revocavit,  et  progressum  ejus  approba vit  :  «  quorum  alterufll- 
ad  anteriorum  approbationem ,  alterum  ad  sequentium  cursum  per- 
tineret.  Quis  autem  ille  sit  Eugenii  consensus,  à  Pio  H  memoratus 
îpsa  verba  demonstrant;  nempè  consensus  cum  iis,  qui  ufworeco*- 

I  Rain.,  an.  i44i,  n.  lO,  I2.  —  •  Sup.,  hoc  Ub.,  cap.  xnr.  —  «  BhU,  reiract*  PU  77,  U».  «w» 
Conc,  ool.  1407  el  seq.—  4  ibid.,  col.  i4io. 


CLERI  GâLLICANI,  LIB.  VI.  266 

eUii  aueiariiaiem  ad  cœlum  efferreni.  Cum  bis  Eugenius,  Pio  teste, 
oonsensit ,  concilii  Basileensis  dissolutione  revocatà ,  progressu  appro- 
Into,  ut  verba  tcstantur.  Audis  ab  Eugenio  approbata  priera  gesla 
JBasiieensia,  qu»  nunc  approbata  et  confirmata  nôlunt,  simulque 
approbata  et  firmata  Constahtiensia  décréta,  ^uœtum  Basileœ  toties 
repetîta  et  ioeulcata  sunt.  Géterùm  approbato  progressu,  rem  ipsam 
qo»  fieret  improbatam ,  mera  ludificatio  est,  ut  vidimus,  nec  ad 
isUs  distînctiunculas  Pii  animus  deflectebat. 

Quin  ipse  apertissimis  verbis  haec  Constantiensia  décréta  confir- 
mat  :  posteaquàm  enim  summis  laudibus  supremam  apostolicœ 
catbedrœ  potestatem  commendavit ,  hsec  addit  '  :  «  Cùm  bis ,  et  ge- 
neralis  concilii  auctoritatem  et  potestatem  complectimur,  quemad- 
modum  etœvo  nostro ,  Constantin,  dum  ibi  fuit  synodus  universalis , 
declaratum  deCuitumque  est  ;  veneramur  enim  Constantiense  conci- 
liam ,  et  cuncta  quae  prœcesserunt  à  romanis  pontificibus  nostris 
pnedecessoribus  approbata.  »  Ergo  Constantiense  inter  approbata 
sumerandum;  neque  audiendi  illi  *^  qui  partim  approbatum,  par- 
lim  improbatum  memorant ,  cùm  Pius  simpliciter  approbatum  pro- 
Dontiaverit,  et  reliquis  simpliciter  ex  sequo  approbatis  accensitum 
Telit.  Neque  verô  quidquam  est  in  Constantiensi  concilio,  quod  non 
Pius approbet.  «  Concilii  enim,  inquit,  auctoritatem  et  potestatem 
complectimur,  quemadmodum  et  a^vo  nostro  Constantin,  dum  ibi 
fuitsynodus  universalis,  declaratum  deQnitumque est.  »  En  univer- 
sim  dictum  ,  dum  ibi  fuit  synodus  universalis.  At  ibi  fuisse  universa- 
lem  synodum  jam  inde  ab  initie,  et  in  iis  etiam  sessionibus,  quœ 
aduoatas  obedientias  prœcesserunt ,  Marlinus  utique  V  toto  appro- 
bante  concilio  définit.  His  ergo  verbis  Pius  usus  est,  ne  fraude  agere, 
aut  aliquam  concilii^Constantiensis  partem  suspectam  babuisse  vide- 
retur.  Quid  quôd  his  Pii  verbis  sessionum  iv  et  v  Constantiensis 
décréta  diserte  j)robata  sunt  ?  Repetamus  enim  Pontificis  verba  : 
•  Concilii  auctoritatem  et  potestatem  complectimur,  quemadmodum 
asvo  nostro  Constantin  declaratum  definitumque  est.  »  Quo  verô 
)oco  declaratum  definitumque  est^  nisi  sessionibus  iv  et  v?  aut  si  non 
ista  suntquae  Pius  amplectitur,  edisserequoalio  loco  aliquid  de  con- 
cilii generalis  auctoritate  Constantiensis  synodus  definitum  à  se  decla- 
raiumque  voluerit.  Nihil  invenies,  atque  adeo  qun  tu  loca  improbata 
putas,  ea  sanè  sont,  quœ  hic  expressissimè  et  significantissimè  ap- 
probentur. 

At,  inquies,  licèt  approbaverit,  saltem  non  eo  modo  intellexit, 
quem  nossecuti  sumus  \  cùm  tantam  Papœ  inesse  voluerit  in  synodos 


*  BmU.  retrad.  PU  II,  lom.  m.  Conc,  col.  I4t5. 

*  Quales  foni  Biniu» ,  BeUarminiifi  et  quidam  alU> 

ZVI. 


13 


^966  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

etiam  générales  auctoritatem ,  tUeàê  et  congregare  et  éitfohen 
tum  sit.  Esto  :  ergo  eô ,  te  fatente,  jam  deducta  res  est ,  ut  PoiH 
concilium  congregare  et  dissolvere,  non  sanè  eô  asqua,  ut  d 
congregati  nec  dissoluti  concilii  jussa  in  fide ,  in  sclûsmate,  in  H 
matione  detrectare  possit;  quod  unum  ex  Constantiensî  oood 
eique  conjunctâ  Declaratione  gallicane  tuendum  sùscepimus  :  câ 
aliis  tractanda  relinquirous. 

Intérim  quserimus,  an  etiam  Pius  putaverR  à  Papa  dissolTÎ  p 
concilia,  nallft  idoneâ  causa,  nullà  necessitate,  atque,  ut 
ejusque  adulatores  ferebant,  pro  suœ  libUu  voluniatis?  A 
cùm  ipse  Eugenius  nimia  illa  rejecerit.  Ac  si  quaecumque  d 
quo  jure,  quâ  injurift ,  à  Pontiflce  facta,  Pio  valere  TÎdereltirM 
pertinebat  ille  ab  eodem  memoralus  Eugenii  consensus ,  ctim  il 
synodum ,  ab  ipso  licèt  dissolutam,  stare  ac  valere  senliebast 

At  enim  post  illam  concilii  Gonstantiensis  tam  apertani  a 
nem ,  haec  Pius  subjecit  :  «  Inter  (  concilia  )  nuHum  invenimns  ni 
fuisse  ratum ,  quod  stante  romano  indubitato  prsesule,  absqoe 
auctoritate  convenerit;  quia  non  est  corpus  Ecclesise  sine 
omnis  ex  capite  defluit  in  membra  potestas  :  »  sanè  ut  con 
quod  verborum  ténor  indicat  ;  non  autem  usque  adeo  omnis ,  at 
semel  congregati  nuUam  à  Chrtsto  habeant  potestatem.  Si  enim 
lam  habent  nisi  à  Papa  potestatem ,  unde  illud  Constan 
quoque  probatum ,  quôd  synodus  generalis  immedxaiam  à 
potestatem  habeat?  Unde  illud  ab  eodem  Pio  memoratum,  q 
leensis  synodus  in  ipsis  initiis  dissoluta  ab  Eugenio,  tamen 
ipsâ  dissolutione  revocatâ  ?  Concilianda  certè  Pii  dicta ,  non 
denda  sunt.  Habeant  ergo  episcopi  eam  à  PontiGce,  capite 
Christum  secundo,  potestatem,  ut  congregentur,  con 
maneant,  ordinarië  certè  (  neque  enim  vel  ipse  Htis  alind 
Terit  ),  ut  autem  congregati  doceant ,  décernant ,  statuant ,  j 
à  Christo  immédiate  babent. 

Nœ  illi  falsi  sunt ,  rerumque  ecclesiasticarum  imperitissiim 
quôd  concilium,  ordinarië  quidem,  nonnisi  convocante 
Pontifice ,  vere  et  légitimé  congregatum  habeatnr,  ideo  ad 
nutum  pendere  omnia  jactant,  quasi  nulla  sit  synodi  ad 
accedentis  auctoritas.  Satis  enim  apparuit,  atque  ex 
clariùs  elucescet,  ita  esse  Ecdesiam  constitntam,  ut  po^* 
gregata  est,  ex  Patrum  sententift  omnia  decemantur,  m 
cœtui  in  fidei  rébus,  alîisque  à  synodo  Constan  tiens!  mei 
etiam  Papa  obedire  debeat.  Atque  ut  is  maxime  dissolvere 
synodum,  non  tamen  pro  libito,  non  indictà  causât  nonlen 
-cumque  objecta  dilScultate  ;  sed  magnà  graviqoe,  que  Iota 


CLERI  GÂLLICANI,  LIB.  VL  207 

rità  eoBiBÊoren  possit  ;  cùm  ipse  pitdor  probibeat  undîqiie  con- 
lHil69  fnitres  re  infecta  dimittere ,  aul  Ecelesi»  cathoUcse  in  Spi- 
ï  nncto  iegitîmè  congregite  majestaiem  aspemari  :  quod  dum 
^Bffls  ÎQ  Basileensibus  iniliis  feeit ,  b^so  conciiio  jussua  satisfecit  ; 
kf^jfm  seméï  tnitum  concilium ,  dissolyente  etiam  indubitato 
Kifice,  stare  potuisse. 

CAPUT  XVIII. 

PétMftgsl  Bynodo,  sob  Leone  X,  Gon&tantiensla  décréta  abrogentur?  qnantis 
■ItriuUkis  hiec  firma  sint  :  cur  Patres  gallicani  priora  Basileensia  gesta  in 
untione  8uà  exprimenda  non  putaverint. 

htera&ensem  synodum  sub  Leone  X ,  in  eàque  editam  constita- 
n,  Pasiar  wiemus,  de  Pragmaticâ-saoctione  abolendft  K  Bellar- 
m  et  alii  passim  objiciunt ,  quà  Constantiensià  toties  approbata 
rescissa  siot.  Hic  ergo,  pt  suprà  de  Florentino ,  ita  nunc  de 
coDCiiio  .quœrimus  :  an  Constantiensià  décréta  resdssa 
M  (dim  Arimineittia?  Ne  id  quidem  disLerint,  cùm  Léo  X  Con* 
isem  synodum  nullo  decreto  violarit.  Cur  ergo  reticuit  synodî 
as  nomen  ?  an  rererentiâ  synodi  œcumenicœ  ?  Ei^  pro 
habebat,  cujus  proinde  décréta,  quœ  ad  doctrinam 
tt,  si  labefaclaret ,  semetipsum  potiùs,  quàm  Constanlien- 
I^Bodum  ipse  convelleret.  Itaque  hoc  illad  est  quod  sœpè  quœ- 
:  coUidi  et  committi  inter  se  yeluti  dissidentes  prœliantesque 
,tanquam  in  conciliorum  doctriuft  esset  illud ,  quod  aposU>> 
U,  est  et  non  ';  quo  non  modo  Constantiensis ,  sed  etiam 

im  omnium  nutet  auctoritas. 
si  auctoritas  auctoritati  comparetur,  vix  quisquam  negaverit 
i  synodo  Constantiensem ,  ut  rerum  gestarum  gloriâ  atque 
immagnorumque  virorum  numéro  et  claritudine,  sic  etiam 
itaie  esse  potiorem  :  primum  hoc.  ÂUerum  subjungimus  :  Late- 
decretis  (irmari  potiùs  Constantiensià ,  quàm  rescindi. 
de  Laleranensis  quidem  synodi  auctoritate  omnibus  notum , 
ptnd  episcopi  ;  quàm  ex  paucis  provinciis  convenerint  '  ; 
jastis  de  causis  Galli  se  excusarint  ;  quàm  difficiiis  tum  ad 
esset  aditus,  flagrante  Italiâ  atrocibus  b^Iis.  Itaque  galli 
«Eecl^iae  tum  Lateranensis  concilii  auctoritas  plané  nulla,  et, 
lioo  etiam  ipsi  visa  est,  non  admodum  stabilisa  quippe 
^  userendis  pontiGciis  gestis  confidentissimus ,  de  Lat^anensi 
hse  trépidé  scripserit  ^  :  »  Concilium  Lateranense  non  fuisse 
vix  dici  potest  :  *  et  alibi  :  «  De  conciiio  Lateranensî  non- 

Pfc.  Lêter.,  an.  151e.  Seu.  xi.  tom.  xit.  col.  909  et  leq.  — «  î  Ccr,,  i.  W,—  5  Swp„  Ub,  T» 
^t^-4  itU,,  Kb.  !•  (te  CoRc.  auçt,,  c  XTU^  Vi4.  cap.  un. 


^968  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

nulli  dubitant,  an  fuerit  verè  générale;  ideô  usque  ad  banc  4 
^usestio  superest  etiam  inter  caiholicos.  »  Hàc  igitur  synod 
prœstare*  contendimus  nnmerosissimam  ac  patentem  omnîbna  I 
stantiensem  synôdum,  tantâ  rerum  gestarum  glorifl  nobflem,  àti 
que  à  tôt  synodis ,  totque  Pontiflcibus  approbatam  ;  id  jure  in 
agere  videbimur.  | 

Jam  quod  in  Lateranensi  synodo  dicitur  :  Romanum  Poiiâ^ 
supra  amnia  concilia  potestatem  habere  *,  primom  quidem 
non  deGniendo ,  sed  narrando  esse  positum  :  quôd  Constanl 
deditft  opéra  factis'deGnitionibusprœvalere  non  possit  :  iumex 
verborum  eô  référendum  esse ,  ut  Pontifex  concilia  indicere, 
ferre  ac  dUsolvere  valeat  :  quod  nec  universim  et  sine  causa 
nec  ad  questionem  nostram,  aut  ad  ea'quœ  tuemur  décréta- 
stantiensia  pertinere  sœpè  ostendimûs. 

Hue  accéKiit,  quôd  Léo  Eugenil,  Pii,  aliorumque  ani 
ÎQsistens  vestigiis,  Basileensia  damnet  ;  sed  ea  quœ  pott  in 
gesta  sunt  :  quô  etiam  refertur  illud ,  quod  de  superiori  Pa| 
testate  dicit. 

Quôdautem  Pragmatica  antiquatasit,  nihil  ad  quesUonem 
Etenim  Constantiensia ,  iisque  conjuncta  Basileensia  anteric 
conciliorum  auctoritate  décréta ,  et  si  inserta  Pragmatic» ,  non 
«X  Pragmatica  vim  obtinebant  suam ,  ut,  prostratft  Pra{ 
cere  necesse  sit.  Denique  Pragmatica  abolita  quidem  est ,  non 
Mi  hœreticum  quid ,  aut  erroneum ,  aut  suspectum  in  fide 
sed  ut  corruptela  noxia  disciplinœ.  Âbierint  ergo  qus  ad  dis 
spectant ,  quandoquidem  Romana  curia  ea  ferre  non  poterat; 
non  tuemur  :  stent  verô  immota,  quse  ante  Pragmaticam 
sacrorum  conciliorum  dogmata ,  quœ  neque  à  Leone  X  aut 
nensi  concilio  tacta  sunt ,  neque  tangi  sine  gravissimo  fidei 
culo  potuere. 

Quare  Ecclesia  gallicana  in  Tridentinft  synodo  antiquam  de( 
liorum  potestate  professa  est  sententiam,  constititque 
neque  Gallos  à  Constantiensis  concilii  decretis  tuendis  d< 
neque  Pontiticem  aut  synodum  ut  ab  eis  désistèrent  postal 

Diximus  etiam  quo  loco  relicta  sit  controversia  deconci&l 
ferendis  ac  dissolvendis  ',  cùm  Tridento  Bononiam  indicta 
ac  postea  concilii  suspensio,  iterataque  celebratio,  ac  tandems 
lutio  9  non  nisi  synodo  approbante  et  condecemente  facta  sL 

Neque  prsetermittendum  id  quod  Pallavicinus  refert  : 
ssBpè  multûmque  questos ,  quôd  sessione  xvu,  decreto  de 

«  Buli.  Pau.  œlem.  in  Conc,  Zater,,  col.  311.— •  Fid.  Dtss,  prœv,,  n.  xit;  «<  * 
iib.  1.  cip.  1.  et  seq.— '  Sup»,  hoc  IW,,  cap.  zr» 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  VL  389» 

coodlio  insertum  illud  esset  :  «  Tractanda  ea  quœ  proponentibus 
kgatis  ac  pnesidentibus  apta  et  idonea  ipsi  sanctœ  synodo  videbun- 
tur^ »Nempè  verebantur ne conciliaris auctoritas aelibertas  eâ  clau- 
suli  Yîolaretur,  totaque  synodus  in  legatorum  posita  potestate  esset* 
Kostros  ad  Hispanorum  sententiam  accessisse  acta  testantur  *.  Tan- 
dem ipsa  synodus ,  sessione  xxiv,  «  explicando  déclarât  mentis  su» 
Don  fuisse,  ut  ex  prœdictis  verbis  solita  ratio  tractandi  negotia  in  gène- 
ralibus  conciliis  ullà  ex  parte  imroutaretur,  neque  novi  quidquam , 
pneter  id  quod  à  sacris  canonibus,  vel  generalium  synodorum  forma 
hactenus  statutum  est ,  cuiquam  adderelur  vel  detraheretur  '  :  »  ne 
scilicetaut Patrum  imminuta  majeslas,  aut  legatis  addita  auctoritas  pu- 
taretur.  Sic  sapientissima  synodus  omnia  inter  cathoHcos  controversâ 
intégra  esse  voluit ,  nedum  Gonstantiensia  semper  immota  subrueret* 

Omnino  ergo  constat  valere  Gonstantiensia  sessionum  iv  et  v  dé- 
créta :  primùm  ex  sese ,  suâque  et  Spiritûs  sancti  auctoritate  nixa  : 
tam  consequentibus  in  ipsâ  synodo  gestis  :  valere  postea  Martino  V 
tolies  approbante ,  toties  exsequente  :  tum  convocatione  conciliorum 
trium  generalium,  Papiensis,  Senensis,  i^c  Basileensis,  ex  Gonstan- 
tiensibus  decretis  instituta  :  ad  hœc  decreUs  synodi  Basileensis  adhuc 
fogenio  adhœrentis  :  nec  minas  ex  Eugenii  diplomatis  in  utrôque 
dissidio  editis,  quin  etiam  Ferrariensis  ac  Florentinae  synodi  expressft 
auctoritate  :  Nicolai  etiam  V  decretis  \  atque  ipsfl  Pii  II  retractatione  : 
denique  Leonis  X,  et  sub  ipso  babitae  synodi  Lateranensis  constituto, 
^tque  ipsâ  synodi  Tridentinae  sententift-,  ut  tantam  nubem  testium, 
tantam  auctoritatem ,  tamque  firma  munimenta ,  nemo  sine  gravis- 
simosuoac  rei  ecclesiasticœ  detrimento  labefactare  possit. 

Ex  bis  îgitur  patet ,  quàm  verè  sanctèque  prœsules gallicani ,  in  eâ, 
c|oam  tuemur,  Declaratione  aflSrmarint,  sessionem  ivetv  Gonstan- 
tiensium  décréta ,  «  à  Sede  apostolicâ  apph)bata ,  ipsoque  romanorum 
PontiGcum ,  ac  totius  Ecclesiœ  usu  confirmata  esse.  »  Quo  loco,  cur 
Basileensia  priora  exprimenda  non  pu  tarin  t,  nemo  jam  non  videt, 
id  causas  fuisse,  quod  nihil  aliud  quàm  Gonstantiensium  firma- 
menta  essent;  atque  id  notari  velim  propter  auctorem  anonymum, 
cui  ad  Basileensis  synodi  auctoritatem,  valere  gallicanorum  prœsu- 
iQm  iikfUium ,  sufficientissima  responsio  est  *.  Ingeniosissimum  suffu- 
Sium ,  quo  nempè  declinet  tôt  ac  tanta  argumenta ,  quœ  ex  Basi* 
leensibus  prioribus  gestis,  Eugenianisque  consentientibus  decretis» 
^oquam  ex  invictissimis  munitissimisque  castris  prodeunt. 

*  'ott^  A«l.  Orne,  Trtd^  lib.  x?.  cap.  if  et  leq.;  Cône,  Trld,,  tom.  xif.  ool.  $40.  •*  •  Hém, 
9^  U  Ctme,  de  I>ent.,  p.  ao9,  SIS,  sis.— >  Coitc.  Trld.,  Seu.  zxit.  c.  21.  col.  $94.— 4i#noii.» 
«  l^tru»  etc.,  lit».  ▼.  eap.  16.  n.  Il,  13. 


370^  DEFENSIO  DECLA.RATIONI  S 

CAPUT  XIX. 

An  GonstanOeosIbus  decretis  alxa  sentent^  ad  &d«m  catholicam  perttBMt? 

Quseres,  cùm  ea  doctrina ,  quam  tuemur,  àConslantiensi 
definita  sit  ;  illudque  decretum  à  Sede  apostolicâ ,  totâque 
comprobatum  ^  an  igitur  ad  fidem  catholicam  pertineat 
.verô  sententiaan  haeretica  judicari  debeat? 

Nostri ,  atque  imprimis  pius  iile  doctusque  Gerson  apertè 
tîavit  bâerelicaai  esse,  quae  synodi  Constantiensis  œcumenics 
nitioni  adversetur  ^  Sic  enim  incipit  decretum  sessionis  v  de  qqlj 
mus  :  ((  Haec  sancta  synodus  Constantiensis,  générale  com 
faciens,  in  Spiritu  sancto  légitimé  congregata,  ordinal,  deGi 
cernit ,  et  déclarât  ut  sequitur.  » 

Porrô  dubitari  nequit  quin  res ,  de  quâ  agilur ,  pertineat  ad  ij 
pretationem  divini  juris.  Quseritur  enim  quam  potestatem 
succQssoribus ,  quam  Ecclesiae  atque  conciliis  Christus  dederilll 
nit  synodus,  eam  conciliis  potestatem  à  Christo  immédiate 
cui  etiam  Pétri  successorem  subesse  oporteat.  Ergo  clarè  a] 
interprelatione  divini  juris,  adeôque  de  fide ,  de  doctrine  cal 
Deo  revelatâ^  neque  Bellarminus  aut  ejus  assecise  diditentar. 

Certè  quod  toc  verba,  «  quicumque,  cujuscumque 
etiam  papalis,  hujus,et  cujuscumque  concilii  generalis  U 
coQgregati  statutis  obedire  contempserit ,  •  illi  interpretantori 
de  quocumque,  sed  de  dubio  tantùm  Papà^  neque  de  91 
concilio  generali ,  sed  de  çoncilio  m  schismate  habite  :  taD< 
certus  Papa,  non  sit  maxime  Papa^  aut  concilium  in  pace 
non  sit  vel  maxime  légitimé  congregcUum^  id  ostendimus  essû, 
puramqu^  tergiversationem  et  cavillationem  verbis  concilS 
3imè  repugoantem^  quod  autem  de  concilii  Constantieiiaii^ 
auctoritate  dicunt,  non  minus  clarè  ostendimus,  id  non  nisi  çj 
catâ  conciliorum  generalium ,  romanorumque  Ponlificum  «1 
dici  po9se  :  ut  nihil  obstare  videatur,  quominus  ^  sent^^l 
ticasity  qusç  concilii  œcumenici  definitioni  tam  perspicu^  adll 

Unum  illud  obest,  quod  est  ab  adversariis  non  îndiligi 
tum  '  :  bis  decretis  pro  more  synodorum  de  Gde  agentiofll» 
hujixs  quoque  synodi ,  Viclefum ,  Hussum  ac  Joannem  Parvuil^ 
nantis,  noa  fuisse  adhibitam  anathemalis  pœnam*,  ac 
dictum ,  ita  secundùm  fidem  catholicam  esse  tenendum. 

Addimus  synodumBasileensem  in  anterioribiis  probittisMNSI 
Conétantiensia  décréta  repetentem,  iisdem  danta^at  verbb 

t  Sup.,  Ub.  ▼.  cap.  «;  yid,  Ditt,  prœv.^  n.  xlt.  *t  Doctr.  Lovan,,  p.  74»  etc. 


CLERI  GALLICÀNI,  LIB.  VL  VT 

«ise  ^  Qtiodautem  très  suas  veritates  ex  Ganstantiensi  synodo  repe- 
tiUs  ad  veritakm  fiiei  caiholicœ  ila  pertinere  sancit ,  ut  qui  his  per- 
6mcUtr  refvLjMî ,  siitemmdw  hœreticus,  factumidposttranslatum 
Ferrariam  coocilium  :  quae  posteriora  gesta  aDterioribus  aequiparari 
non  posse  antedicta  demonstrant. 

Respooderi  potest,  non  propterea  videri  adversarios  omnis  con- 
deouifttîoQÎsinimunes.  Nequeenim  apostolos  Hierosolymitani  concilii 
deereto  adbibuîsse  anathematis  pœoam ,  sed  ita  conclusisse  :  jé  fui- 
inf  cu$todiente8  vos  bené  ageiU  *  :  cœterùm  postquam  edixeraut  : 
ritumest  Spiriiui  sancto  et  nobU^  satis  significatum,  non  sine  pœnà 
pm  faturos  esse  ees,  qui  saneti  Spiritûs  judiciutn  contemprâsent  : 
iA  eùAimandum  de  Constantiensi  synodo ,  poslquam  edixit  :  «  Hsc 
sandaSynodua,  geDeralec<mciIiu0i  faciens,  in  Spiritu  sancto  légitimé 
CQQgregata,  ordinat,  decernit,  définit,  et  déclarât  ut  sequitur  :  •» 
IMHiam  eiiiiQ,  etiam  minime  dedaratam,  ex  decreti  ac  saneti  Spîri- 
(As  aoctoritate  statim  in  contumaces  sequi. 

Hiic  etiam  referri  potest  Ctementis  V  in  conciiio  gen^ali  Viennensi 
àûoiiio ,  quœ  incipit ,  Fidei  eaêholieœ  :  ad  hoc ,  CiemeaUna  unica  y 
4$  mmmà  TrinUaie  ^.  Hic  duœ  theologorum  opinioneê  referuntur  y 
^oorum  quidam  dlcarent ,  per  iriirMem  bapiismi  pwnmlii  eulpam 
rmiui,  $ed  gratiam  non  conferri  :  alii  autem  assererwt,  guàd  et 
ti^pa  remiUitwr,  ei  virtuiss ,  et  informons  graUa  infunduntur,  quoad 
habilum  ;  etsi  nofi  Mo  tempore  ^  quoad  tMum.  Has  in  ter  opiniones  syno* 
dus  licdecerait  :  a  Nos  opimooem  secundam,  tanquam  probabiliorem, 
atdiclîsaanctorum  ac  doctorum  moderoorum  theologiœ  magis  conso* 
Bam  et  oonformem ,  sacro  approbanie  conciiio,  duximos  eligendam.  • 

Haie  ergo  decrato  nuUà  licet  adhibità  aut  hœreseos  notfl,  aut  ana- 
thematis pœnà ,  catbolici  omnes  ex  auctoritate  concilii  paruere. 
^toMità  ergo  magis  parère  deboerunt  Constantiensi  conciiio ,  non  tan« 
tèm  deelaranti ,  prébobiliorem  opinionem,  sed  absolutè  edicenti  :  «  Hiec 
Sinda  geoenfis  synodus ,  in  Spiritu  sancto  congregata ,  ordinal , 
définit,  deoemit  et  déclarât  ut  sequitur.  d 

Atqw  illud  quidem  Constantiense  decretum  est  ejusmodi,  ut  ab 
eo  cetera  tanti  concilii  acta  pendeant.  Hinc  Viclefi  de  primatu  romans» 
Eodesiœ  error  condemnatus  :  hinc  destituti  Pontifices,  etiam  is  qui 
i  synodo  totoque  ferè  christiano  orbe  colebatur  :  hinc  alter  substi- 
tatus ,  eique  creando  forma  prsescripta  :  hinc  de  concilits  generalibus 
<^TOcandis  canon  conditus ,  ordinata  reformationis  structura ,  ac 
Amdala  spes  orbts  ;  ut  cum  eo  deereto  tota  Constanttensis  synodus 
prostematur. 

*GMie.  Soi,,  Seêt,  II  et  seq.  tom.  xn.  col.  4T7  et  leq.;  Fld.  Sess,  xxxiu.  col.  818*  —  *  jici.gf 
^1  >i— 1  Cl€m„  Mb,  I.  Ut  1.  cap.  uniM. 


372  DEFENSIO  DECLÀRÀTIONIS 

An  ergo  satis  constet  ex  omisso  anathemate  Constaniiense  deeM 
tum  non  pertinere  ad  fidem  catholicam ,  id  nostris  censoribus 
Deo  arbitro  dijudicandum  relinquimus.  A  gravi  certè  notft  îm 
esse  non  possent ,  nisi  bonfl  fide  agentes ,  non  satis  attenta  re, 
cusari  viderentur. 

Ac  si  ilii ,  qui  electam  à  Viennensi  conciiio  probabiliorem  sea 
batiorem  sententiam  contempserunt ,  à  Tridentinâ  synodo 
anathemate  damnati  sunt  ';  videant  contemptores  decreti 
tiensis,  quanta  iUis  immineant,  qui  plenam  et  absolutam  tanti 
cilii  deGnitionem  abjecerint. 

Gœterùm  id  cogitent ,  à  synodo  Constantiensi  nec  pne 
pœnam.  Ecce  enim  apertissimè  decernit,  «  ut  ipse  etiam 
obedire  contumaciter  contempserit,  nisi  resipuerit,  condîgn» 
tentiœ  subjiciatur,  ac  débité  puniatur  ;  etiam  ad  alia  juris 
si  opus  fuerit,  recurrendo.  »  Qualia  verô  sint  juris  remédia, 
fortia,  quàm  gravià,  nemo  nescit.  Quœ  remédia  si  expedits 
in  Papam  quoque  obedire  recusantem ,  quantô  magis  in  eos ,  qui 
inobedientiœ ,  contempto  synodi  decreto,  faveant  ac  senria^ 
clerus  gallicanus  huic  sententiœ  adversantes,  neque  perd 
neque  contumaces  reputat  ;  priscamque  sententiam  retinere  et 
clarare  contentus ,  ab  omni  non  modo  anathemate ,  verùm 
censura  temperavit,  tanlamque  rem  Ecclesiœ  catholicae  judido 
servat. 

Quin  etiam  nec  sollicité  quserendum  ducimus  erroneane  an 
hœretica  sit  ea  sententia,  quam  adversarii  bonA  (ide  tenere 
deantur.  Non  enim  plerique  perspiciunt  satis ,  doctrina  condlii 
stantiensis  quAm  sit  in  certis  casibus  Ecclesi»  necessaria  ;  qui 
cùm  infrequentes  sint,  non  omnes  facile  eorum  cavendorum 
sitatem  advertunt.  Nos  autem  sat  scimus,  si  quidem  eveniant, 
facile ,  ac  romanam  omnium  matrem  prœ  cœteris  evigilaturam 
siam  ;  rerumque  humanarum  conscii ,  summœ  utilitatis  esse  dui 
ut  futuris  periculis,  utcumque ,  Deo  sinente,  eventura  sût, 
à  Patribus , Spiritu  sancto  auctore,  remédia,  suâ  auctoritateae 
tate  constent. 

CAPUT  XX. 

An  ea ,  quam  vocant  Parlsiensium  sententiam ,  occaaione  schismaUs  exorla 

acta  in  Joannem  de  Montesono,  anno  1387. 

Pétri  Alliacensis  Joannisque  Gersonis  atque  aliorum  Parisû 
potiore  conciliorum  potestate  sententiam ,  quam  postea  synodus 
stantiensis  amplexa  sit,  multi  eo  nomine  suspectam  habeot,qi 

t  Conc,  Trid.,  Se$s,  ti.  cap.  T.  col.  TS9  ;  et  ctn.  n.  col.  78$. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  VI.  S73 

tsm  non  sponte  ac  veritate  duce  exortam ,  sed  vi  quàdam  extortam 
patant ;  nempè  occasione  schismatîs,  seu  litigationis  ejus ,  quse  inter 
€regorium  XII  acBenedictum  XIII  extitit.  His  respondemus,  primùm 
qoidem  remédia ,  quibus  laboranti  Ecclesi»  providetur,  ex  ipsà  tra- 
ditione,  atque  ex  ipsft  veritate  esse  deprompta  :  neque  unquam  Ec- 
desi»  opus  est,  ut  novam  doctrinam  excogitet  ;  malisque  occurren- 
tibos  id  efDci  potest ,  non  ut  novitales  pariât ,  sed  ut  antiqua  dogmata 
diligentîùs  proponat  atque  explicet  ;  quod  non  infirmandse ,  sed  potiùs 
asserendœ  confirmandœque  doctrinœ  sit.  Quare  ex  actis  patuit  eos , 
qui ,  occasione  litigationis  hujus,  conciliarem  potestatem  extollen- 
dam  putarunt,  iliud  remedium  non  proposuisse  ut  novum ,  sed  ut 
coDSuetum ,  et  in  illà  necessitate  diligentiùs  adhibendum  ^  Multa 
quoque  suo  loco  suppetent,  quibus  constet ,  eam  sententiam,  quam 
tota  tune  Eoclesia,  et  synodus  Constantiensis  amplexa  est ,  ex  an  tiqua 
etcertà  traditione  manasse.  Nunc  ea  commemoramus ,  quœ  anno  1387 
Facultas  nostra  gessit  atque  decrevit ,  schismatis  quidem  teropore , 
sed  anteqnam  illa  de  utroque  Pontiiice  in  ordinem  cogendo  dissidia 
orirentur. 

Facultas  ergo  theologica  Parisiensis  Joannis  de  Montesono,  ordinis 
predicatornm ,  assertiones  (  xiv  )  condemnavit.  De  immaculatâ  Dei- 
pare  Virginia  Conceptione  imprimis  agebatur  '.  Censura  Facultatis 
episcopali  judicio  confirmatft,  Joannes  de  Montesono  ad  Clemen- 
tem  VII,  Avenione  agentem,  quem  Caliia  venerabatur,  appellavit  : 
delecti  qui  causam  Facultatis  coram  Clémente  agerent  :  Petrus 
de  Alliaco,  tuoi  regii  et  celeberrimi  collegii  Navarrici  magister, 
legatorom  princeps,  in  consistorio  coram  Pontifice,  omnium  no- 
mine  peroravit  ;  atque  imprimis  :  «  Protestamur ,  inquit  ',  quôd- 
nosiro  proprio  aut  personali  nomine  nihil  omnino  in  hujus  causse 
prosecutione  dicemus;  sed  solùm  ex  parte,  et  illorum  nomine  qui 
nos  mittunt.  »  In  uno  ergo  Alliacensi  Facultatem  universam  audie- 
mos. 

Sic  autem  causam  ipsam  aggreditur  :  h  Joannes ,  inquit  \  de  Mon- 
tesono id  ad  suie  appeliationis  fundamentum  piincipaliter  assumit, 
quod  solius  Sedis  apostolic®  est,  circa  Gdem  declarare,  damnare  et 
reprobare  ;  et  iterum ,  quôd  eorum ,  quœ  tangunt  fidem ,  ad  solum 
summum  Pontificem  pertinet  examinatio  et  decisio.  » 

Adillud  fundamentum  Joannis  de  Montesono,  Petrus  de  Alliaco 
duo  respondebat;  primum  :  «  Hoc  dictum  continet  manifestam  hœ- 
resim  ;  »  secundum  :  »  et  est  dictum  sibi  repugnans  et  contrarium.  » 

i  ride  Sëp.,  lib.  ▼;  et  tnf.,  Ub.  xi;  ti  CmroU.^*  nd.  du  Boni.,  HitL  Untv,,  t.  it>  p.  «so  et 
••q.-  »  Petr,  AIL,  prop,  coram  Ciem.  VU,  In  op.,  1. 1  ;  Cer #.,  col.  î08.— 4  D'Argent,,  Colleci, 
•^mUc.,  de.,  1 1.  pirt.  n.  p.  M. 


S74  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

Hoc  postremam  sic  probat ,  «  supponendo  quîd  sit  Sedes  ^^ûstolici 
nam  ipsa^  vel  est  universalis  Ecclesia ,  velaliquod  générale  oonctUttn 
universalem  Ecclesiam  reprœBentans,  vel  particularis  Ecclesia  romaa 
îpquà  scilicet  Ecclesia  sedet  y  idest,  cui  pnesidet  summus  Poottfes 
e(  ideo  ipse  et  Sedes  apostolica  noa  suât  idem ,  sicut  non  sont  vien 
sedes  et  sedens.  Ex  quibus  clarè  patet ,  si  ad  solam  Sedem  apostol 
cam  pertinet  ci|t^  fidem  declarare  et  reprobare,  quôd  ad  Mdui 
siiiomum  PoQtificem  hoc  non  pertinet;  et  è  contra,  si  ad  soliu 
suouBum  Pontificem  pertinet  eorum  qu»  sunt  fidei  examinallo  i 
decjsio ,  hoc  ad  solam  Sedem  apostolicam  non  pertinet  ;  et  m  appi 
ret,  quomodo  in  UIo  dicto  manifesta  est  repugnantia.  » 

Jam  quœ  sit  iUa  h^resis ,  qua  in  Joannîs  de  Hontasono  dictis  coi 
tînetur,  sic  exponit  *  ;  «  Quôd  ad  solam  summum  Pontificem  pectî» 
eorum  y  quœ  tangunt  fid^n  y  examinatio  et  decisio ,  conUvet  Bsaai 
lestam  h^resim ,  imô  multas  hs^reses,  «  Très  autem  oommemortl 
primam  :  a  Quia  per  iUam  exclusionem  exdttditur  universalîs  Eedi 
sia  et  générale  concilium  eam  reprawentans ,  quod  est  hffiretîGom 
quia  in  causis  Qdei  à  summo  Pontifice  appellari  potest  ad  cqqcîIîiw 
sicut  patet,  xix  dbt.  cap*  Anoêtasius;  et  manifestum  est  q^ùd  m 
jpsum  pertinet  concilium  de  causis  fidei  definire,  sicut  fêM  ^ 
«uictoritate  Gregorii  :  xv  dist.  cap.  Sicut.  t  i 

Secunda  bœresis  :  «  eo  quèd  per  illudexcluditur  Sedes  apostolici 
ut  dictum  est  9  (  nempe  quatenus  sedenti  opponitur,  et  manene  caaj 
3etur,  obeunte  Pontifice),  «  et  est  manifesté  hœreticum.  » 

Tertia  haaresis  :  «  eo  quôd  excluduntur  episcopî  catholici  ai)  cm 
nîmodfl  oognitione ,  examinatione  et  decjsîone  eorum  qiue  sont  fidsii 
quod  est  contra  jus  divinum  et  humanum.  « 

Unde  concludit  condemnandum  Joannem  de  Montesono  %  «  i 
propter  prava  asserta ,  et  propter  Crivolasappellatîoaes  ;  qvîa  mUwifà^ 
verisimiiibar  formidandum  erit,  quod  deinceps  a^d  judicea  ordiai^ 
nos  nemo  compellatur  erroneas  suas  assertiones  revocare.  Dubitoi 
buut  enim  per  varias  appellatioaes ,  per  processus  loogos ,  per  gnpn 
impeofia^  veuri,  vel  per  falsas  accuaatioMs  in  fami  aui  alîte  IfAi 
quod  quim  magnum  et  apertum  esse  in  fide  ac  moribus  pericolM 
^tis  notum  est.  » 

Hœc  nos  ex  regestis  vetustîssimis  descripsimus  \  hscin  bî 
babentur,  nostrisque  omnibus  nota  et  confessa  sunt.  Sic  sacra  F 
tas  Sedis  apostolicaa  et episcoporum  jura  défendit;  et,  quod  in 
nostram  conducit  maxime ,  in  cau$i$  fidei  à  Papa  ad  ooncUimm 
lari  posse  docet  :  tum  concilii  esse  officium  de  causis  fidei  dejimr^ 
eft  definitîone  scilicet,  à  quA  appellare  non  Hœat. 

*D*^rgentri,  coUeeL  JtuUc,  ete.,  tom.  i.  pirt. u.  ooL  2.  —  s  JM.«  p.  ik 


CtERI  GALI.IGANI,  LIB.  VI.  J7$ 

'Hec  tnio  are  docebant .  Iheologî  Parisienses;  h^^  <ioceiites  Clei 
mens  YII  soseepH  ;  ceasaram  Facultatis  contirinavît  :  atque  hinc 
iQumis  de  Mootesono  in  Clementem  odia ,  ac  scripta  permulta  prQ 
Pontiiîcibua  qui  Urbano  YI  suocesais^ent  :  qu»  9cripta  Odorieus  Rai"? 
Baldus  aspè  laudat  *  ;  quo  fonta  profecta  aint  tacet. 

Neque  objicias  nullam  esse  auetoritatem  CiemeoUs,  utpete  auth 
pape  pro  vero  enmi  Papft  in  GalliA  ac  medià  Eicclesise  parte  eolebatur, 
^eo  probabili  ratîone ,  at  muUi  sancUtate  ac  miraculia  clan  ei  adhe»-» 
rarenL  Itaque  ab  eo  ejusque  successore  Bénédicte,  cum  ®muli3 
4Bqno  jure  certatum  fuisse  vidimus  ;  tum  ejus  sententîa  plenannexei 
<tttiooeai  babuit,  probante  Gallià,  $c  nemine  per  totam  Ecclesiam 
reclamante,  ne  Urbano  quidem  VI,  quique  ipsi  adbœrerent.  ; 

Et  UH  quidem ,  quo  erant  in  Clem^tem  Clementinosque  odio ,  ex- 
probrassent  violatam  Sedis  apostolicœ  dignitatem  ;  victusque  Monter 
aoDQs  Urbanom  VI  ac  Bonifacium  IX,  quos  omnî  ope  tuebatur,  acrit 
Inis  stimolis  in  adversarios  instigasset. 

His  ergo  perspicuè  refelluntur  ii,  qui  Parisienaium  de  potiore  con-? 
cîUi  potestate  sententiam  Gonstanti«  deroum  emersissememorant; 
aut  ad  extremum  Pisis  inter  ea  certamina,  quibusde  œmulis  Pontir 
ficibus  tollendis  litigabant.  Ecce  enim  triginta  annis  ante  Constanr 
tiense  concilium,  cùm  necdum  quidquam  moveretur  ad  iunbos 
conlaodentes  in  ordtoem  oonciliari  auctoritate  cogendos ,  nostri  in 
eausis  fidei  à  Papft  appellari  posse  ad  concilium,  coram  eo  qu^n 
coldiant  Papft,  «jusque  consistorio,  nemine  reclamante,  asserebant. 

Qaod  autem  in  eauais  fidei  synodus  anteponenda  crederetur,  bine 
aeqoi  putabant  abaolutam  concilii  supra  Papam  aucicH'itatem  ;  quia 
iÊ^émàbiU,  nempe  concilium ,  deviabUi ,  nempe  Pap» ,  anteponi  hct 
'Cesse  ait 

Quo  argumente  usos  in  ipso  Constantiensi  condlio  Petrum  de 
AUîaeo,  ejuaque  dâicipulum  Jcannem  Gersonem ,  nostrorom  antiasi- 
gnanos  ac  sacre  synodi  duœs,  alibi  demonstravimus  *  ;  ut  profectà 
€onfltet,  ad  schîsma  extinguendum,  nihii  novi  à  nostris;  sedqu» 
prias  animo  basserant ,  adversùs  ecdeaiasticie  pacis  ae  reformationia 
Jioatea  fuisse  deprompta  •  > 

* 

CAPUT  XXI. 

Faeoltatis  articull  adversùs  Joannem  Sarrazlnum  prœdicatorem ,  paulô  post  Constan- 

Uense  oonolUum ,  ac  HarUno  V  i«dBiite. 

Jam  poatqoani  de  ambobus  contendentibus  in  ordinem  cogendis 
finitalis  est^  quid  oostra  universitas  cum  aliis  irniversitatibus,  im^ 

•  JUAu  ai|.  Ail9»  a.  is  et  •aq4  «a.  tlti,  n.  t4  «1  Mq»<^ft  yi4,  ta  Jpp.»  Mb.  i.  cap.  9. 


276  DEFENSIO  DECLARATIÔNIS 

cam  totà  Ecclesiâ  pro  concilionim  potestale  egerit ,  decreverit, 
pserit  ;  ut  qute  Pisanœ  etConslantiensi  synodis  proluxerit,  suprà  expo» 
suimus  K  Sed  quandoquidem  ea  ad  scbismatis  tenipus,  non  autem 
ad  omnia  Ecclesiœ  tempora  pertinere  fingunt,  operae  pretium  ertt 
sacrœ  Facultatisaudire  sententiam ,  Constantiensi  jam  transacto  ooo* 
cilio ,  compositis  rébus ,  ac  Martino  V  sedente. 

Anno  igitur  Christi  1429, Martini undecimo,  Facultas, priscis  ran 
dogmatibus,  articuios  refellebat,  quibus  Joannes  Sarrazinos,  es 
pra^icatorum  ordine  licentiatus,  evertebat  Constantin  stabilîtav 
de  conciiiorum  auctoritate  doctrinam. 

Hi  articuli  sœpè  vulgati  jam  in  omnium  suut  manibus  '•  En  hîf 
aiiquot  seligemus. 

Primus  Joannis  Sarrazini  articulus  :  «  Omnes  potestates  joris- 
dicUonis  Ecclesiœ,  aliœ  à  papali  potestate,  sunt  à  Papa  ipso,  quan* 
tùm  ad  institutionem  et  collationem.  •  Sic  Turrecremata  postea  ;9e 
deinde  Cajetanus  ;  sic  moderni  Lovanienses  aliique  censores  noitri 
conciiiorum  potestatem  in  ipso  fonte  labefactant;  dum  omnem 
potestatem  ac  jurisdictionem  ecclesiasticam  à  Papft  esse  contendooL 
At  sacra  Facultas  hœc  reprobans  jubebat  à  Sarrazino  hune  pn><^ 
nuntiari  articulum  :  «  Omnes  potestates  jurisdictionis  Ecclesis^ 
aliae  à  papali,  sunt  ab  ipso  Christo,  quantum  ad  institutionem  et 
collationem  primariam  ;  à  Papa  autem  et  ab  Ecclesiâ ,  quantum  id 
limitationem  et  dispensationem  ministerialem.  » 

Exquisitissimis  verbis  institutionem  et  collationem  primamCbri^ 
attribuebat,  à  quo  nempe  constabat  apostolatum ,  verbi  causa ,  et 
esse  institutum  et  certis  hominibus  coUatum  :  at  limitaUonem  ad 
certa  quœdam  loca,  certamque  dicecesim,  quam  à  Christo  imme* 
diatè  non  esse  constabat ,  non  Papœ  quidem  soli ,  sed  PaqKB  et  Ec^ 
desiœ  tribuebat. 

Joannis  Sarrazini  secundus  articnius  :  «  Hujusmodi  potestates  ttOtt 
sunt  de  jure  divino,  nec  immédiate  institut»  à  Christo.  » 

^usdem  tertius  articulus  :  <c  Non  invenitur  Christum  taies  potesU^* 
tes,  scilicét  aKas  à  papali,  expresse  ordinasse,  sed  tantùm  supreraaoi, 
cui  commisit  Ecclesise  fundationem.  »  At  sacra  Facultas  contraries 
articuios  à  Sarrazino  defendi  jubet. 

Ex  his  tribus  articulis  Sarrazinus  inferebat  quartum  ;  nempè  : 
quod  <x  totà  auctoritas,  dans  vigorem  statutis  (conciliaribus)  in  solo 
summo  Pontifice  resideret.  »  At  Facultas  jubebat  ab  eo  sic  pro- 
nuntiari  :  «  Quandocumque  in  aliquo  concilio  aliqua  insUtuontur, 
tota  auctoritas  dans  vigorem  statutis ,  residetnon  in  solo  PontiRee , 
sed  principaliter  in  Spiritu  sancto  et  Ecclesiâ  catholicà.  •  Rectè  : 

•  Sup^  Hb.  T.  cap.  7,  s  eifeq.— t  FM.  d^jirgmU.,  CoUect,,  etc.,  L  i.  ptru  u.  p.  2Sf  etieq. 


CLEBI  GALLICANI,  LIB.  VI.  277 

neqoe  enim  Petrua  tài  :  Fisum  est  Spiriiui  sancto  et  mihi  ;  sed  Eo^ 
'  dçrift  collecta  et  pasitores  adunati  :  P^imm  est  Spiritui  sancto  et 

'  •  Ladit  stio  more  anonymus  gallicanarum  libertatum  hostis  ^ ,  dum 
[  toc  ita  torquet  :  «  Potest  Ecclesia  sumi  représentative  ;  hoc  est  pro 
lâftKuin  omnium  pastoribus;  atque  in  isto  sensu,  verum  est  Eo- 
:  «iesiain  dare  vigorèm  statutis;  nec  enim  nihil  faciunt  reliqui  episcopi 

Ë>bur  decretorum  synodalium  ;  sed  summus  Pontifex,  ut  capût 
mystici  corporis,  plus  cseteris  confert  '.  »  Quœ  nihii  prorsus 
m.  Neque  enim  quœrebatur  utrum  episcopi  ad  robur  decretorum 
'  tuèrent  wmnihil ,  ut  frigide  ac  n^iserè  dicit  anonymus  ;  neque  au 
t^Kummis  Pontifex  plus  conferret  cœteris,  utique  singillatim  sumptis; 
l^edin  quo  supponendaToret  vis  principalis  conjuncta  Spiritui  sancto  : 
.  deoeniebatque  Facultas  vim  illam  principalem ,  non  in  uno  Pon- 
^ttce,  sed  in  ipsà  E^clesiae  collectione  ac  reprœsentatione  esse  po- 
liim,  quod  negabat  Sarrazinus. 

Jam  articule  vu,  ex  pessimis  dogmatibus,  idem  Sarrazinus  pessimum 

^coroUarium  istud  inferebat  :  «  Sicut  nuUus  flos  et  nuUa  pullulatio, 

\9tc  etiam  omnes  flores  et  pullulationes  possunt  aliquid  in  arborem  ; 

JAiBa  haec  sunt  propter  arborem  instituta  et  ab  arbore  derivata  ;  sic 

«nés  aliœ  potestat^  nihil  de  jure  possunt  contra  summum  sacer- 

fdûtiuin  :  •  quse  sacra  Facultas  revocari  jubebat  bis  verbis  :  «  Aliqua 

i||otestas,  scilicet  potestas  Ecclesiœ,  dejure  potest  aliquid,  et  in  certis 

■.ttsibus  contra  summum  Pontificem.  »  Sic  profectô  docebat ,  summo 

AntiGce  pra^tare  Ecclesiam  ipsâ  potestate  ;  neque  in  uno  schismatis 

|:Ctta,cùm  nihil  de  schismate  ageretur,  nec  Facultas  diceret  prœ- 

Vriere  concilii  auctoritatem  in  uno  schismatis  casu  ^  sed  certis  iti 

;  ^9Mbus,  iis  scilicet ,  qui  Constantin  exposili  erant,  in  flde ,  in  schis- 

I  nale,  in  reformatione  \  hoc  est,  in  constituendà  generali  disciplina. 

iQweyanus  est  anonymus,  dum  Facultatis  propositionem  depo- 

testate  concilii  in  Papam,  ad  schismatis  restringit  casum  :  <(  quando 

Qat,  inquit  ',  incertum  apud  plerosque  quis  esset  legilimus  Pon- 

I  iifex;  »  quod  effugium  ipsa  Facultas  prœvidisse  et  in  antecessum 

pr&clusisse  videtur. 

CAPUT  XXII. 

l^t  Facultas  Parisiensis  cottiberemendicantes  post  Basileense  dis^dlum  ac  pacem  : 
Facultas  in  priscA  sentenUà  :  décréta ,  vigente  PragmaUcâ-sanctlone. 

Ut  erant  mendicantes  in  pontificiœ  potestatis  adulationem  proni , 
Nicolaus  Quadrigarii,  ex  ordine  eremitarum  sancti  Augustini,  Joan- 

^'^Af  XT.  29.  -^  *  D.  Cbtfk».— s  Traçtat,  de  Zibert.,  etc.,  U  u*  c.  7.  n.  8.— i  I^id,,  n.  a* 


I 


^«  DEFENSIO  DECLàRàTIONIS 

n^n  Sftrraziiiuâi  pràdiciitorem  imitatas ,  ïmc  asio^ebti  :  «  QuM 
bote  Pape»  poteslas  in  tolA  Ecdesià  est  immédiate  i  Gbriste.  »  Vîgt* 
lantissima  Facultas  sua  décréta  repetebat;  quœque  articulo  pcim» 
8arraEini  opposuerat  ;  ut  suprà  memorantur ,  iterari  totîdeai 
jubebat,  annp  1432^ 

'  Quid  per  ea  tempora ,  ac  vigente  eoncilio  Basileensi  sacra  FBcmltm 
Parisiensis,  eique  conjunct«e  Goloniensîs ,  aUsque  Germaaiee  ihk 
tiouiâ  academi»  crederent,  testatum  Toluit  Pios  11,  eojas  bec  aA 
Cdoniensein  aeademiam  verba  protulimus  *  :  t  Aderant  tegati 
riensisscholse,  cujus  est  fama  perceiebris;  adfoeront  aliquando 
vestri)  etaliorum  studiorum  Geitnaiiice  nationis  oraiores;  ei 
ore  cuncti  concilii  generalis  auctoritatem  ad  cœlum  effierebaot;  » 
eam  3ciKcet,  quâ  Eugenius  sua  de  dissolyendo  B^iieeosi  coaciBt 
diplomata,  rescindere  jubebatur. 

Retulitnus  etiatn  '  quid,  post  Iranslationem  conoilii  BaâleeoÀ^ 
Parisiensis  Facultas,  eique  conjunctfi  Coioniensis,  Erfordiensis ,  a|- 
Cracoviensis  egerint  :  nempë  id  assidue  repetebant,  mdeviahiU 
eilium,  deviabili  Pontifici  antepoûi  oportere. 

Neque  verô,  rébus  sub  Nicoiao  V  pacatis,  sacra  Facultas,  at^w 
Ecdesia  gallicana  ab  instituto  deflexerunt  ;  cùm  relatishujus  fcederil^ 
actis  demonstraverimus  ^ ,  Constaûtiensem  de  conciliorum  poteslaMk 
isententiam  his  esse  firmatam. 

Quare,  anno  Domini  1460  '^^  cùm  Pius  II  in  conventu  Mantuaoo* 
régi  regnoque  gravia  interminatus  esset ,  Joannes  Dau?et  proconte 
generalis  ab  iis  appellavit  ad  futurum  générale  concilium ,  folM 
decretis  sessionis  v  magni  conciiii  ConstanHensis  ^  eamque 
Basileensis  synadi,  quae  eadem  décréta  Constantiensia  innoraiilf 
présidente  legato  Sedis  apostolîcœ.  Haec  igitur  décréta  à  x 
Pontificibus  comprobata,  in  Ecclesià  galIicanà  vel  maxime  vigM. 
testatur ,  régis  atque  omnium  ordinum  nomine,  inficiante  iiemiMf  ] 
laemine  conquerente  ;  neque  quisquam  in  Gallià  aliud  cogitabat 

Soli  mendicantes  pon tificiam  potestatem  solam  immédiate  à  Chrôla». 
aliorum  omnium  potestatem  à  Petro  esse  dicebant  :  hi  PontiBeeM 
supra  omnia  concilia  extollebant.  At  sacra  Facultas  Joannem  Ha* 
nerii,  theologiae  ex  prœdicatorum  ordine  professorem,  haec  do-^ 
centem  compescebat  ;  atque  ex  priscis  decretis  ad  palinodiam  adh 
gebat,  anno  1470'. 

1  Fid,  Dup.,  XT.  8«c.  p.  497, 498.— t  Bull,  rttr,  PU  II;  Fid,  sup.,  c  XTn.--3  Sup.,  hoe  BK 
«.  xin.—  4  Ibid.,  c  xiT.—  s  Preuv,  des  LiberL,  etc.  pirt.  ii.  p.  40  et  »e^. 

*  Plus  II,  in  cooTenlii  Mtntuano,  dîris  devovebat  PragmaUcam-MncUonem,  cqji»  pnxia^ 
)ti({uiebat,  summa  tedU  opostoUcœ  auctorittu  lœdttur,  Addebai  quoacumque  reges  Papeii^ 
ditos  este  oportere;  et  non  modo  non  licere,  led  ridictUum  esse  ad  concilium  pruvocsH,  t^ 
Tid.  CoDTentum  Mantuanum,  tpm.  xiu  Conc  col,  1748  et  seq.  ( Sdit,  Paris,) 

*  Fïd,  Dup,,  XT  BAC.  p.  001. 


CLÉRI  GALLICANl,  LIB.  VI.  27ë 

RepiteiKcBtoribus ,  ac  sancti  AugQdtini  eremHis  minores  deessent^ 
ktaùt»  AtigeK  hujas  ordims,  Papam  âbpra  canones  evehebat  his 
nsASai  «  Qodd  Papa  posset  totum  juscanonicutn  destruere  et  novum 
cofistniere.  »  At  sacra  Facultas,  à  venerabili  capitulo  Tomacensi 
consulta,  respondebat  :  «  HaDC  propositio  est  scandalosa,  blasphe- 
matorta,  notoriè  bttretica  et  erronea  ^  r^ 

Idem  Joannes  AngeK  asserebat  hsec  *  :  «  Quicumque  contradicit 
nlantatt  Pap» ,  paganizat  et  sententiam  èxeommunicationis  incurrit 
^  facto  ;  et  in  nuilo  Papa  reprehendi  potest ,  nisi  in  materifl 
iÊsrms,  «  Respondit  sacra  Facultas  :  Htec  propositio  est  falsa ,  scan- 
ialosa,  et  sapiens  hœresioi  manifestam,  »  anno  1482. 

Anno  1497  ^  Januarii  2 ,  sub  Alexandro  VI ,  Facultas  à  Carolo  VIII 
tgede  habendô concilio  général!  consulta,  respondit,  «  quôd  sum- 
DUS  Pontirex ,  et  Pater  sanctissimus  tenetur  de  decennio  in  decen-^ 
ÛQDi congregare  générale  concilium,  universalem  Ëcclesiam  reprœ- 
leDtans;  et  maxime  nunc,  cùm  tan  ta  sit  deordinatio  in  Ecclesià, 
m  in  capite  quàm  in  membris,  quœ  cunctis  notoria  est  '.  **  Sic 
^pam  ad  concilii  Constantiensis  canones  adigebant,  iisque  tenerî 
SQm  affinnabant. 

Anno  1501 ,  cùm  idem  Alexander  VI  certam  pecuniarum  collectam 
inp^-asset;  decanus  et  capitulum  venerabile  Parisiensis  Ecclesise 
^oc  suas  appellationis  ac  jnstae  defensionis  fundamentum  ponunt  '  : 
»QQÔd  sit  omnibus  notissimum  per  plura  sacrosaneta  generalia 
Concilia ,  prsecipuë  per  sâlcberrimcm  et  irrefràgâbile  concilium 
BoKSTANTiENSE,  cidem  immédiate  subsequens  Bâsileense  ORACULUit 
kcretum  declaratumque  fuisse ,  ad  dubia  piarum  mentium  extir- 
Ma,  noxiasque  in  contrarium,  et  adulantes  summo  PontiGci 
Edsitates  abolendas-,  omnes  cujuscumque  sint  status,  dignitatis,  et 
IKrtestatis,  etiamsi  prima  sit  et  papalis ,  statutis  et  ordinationibus 
lictorotn  sacrornm  conciliorum  teneri ,  ligari  et  adstringi  ;  ita  ut ,  si 
in  contrarium  quisque  facere  audeat  et  attentet ,  etiamsi  romanus 
APontifex,  nullum  sit  et  ineiBcax  quod  agit,....  praeter  id  quod 
etbm  de  perperam  attentato ,  praesertim ,  si  Ecclesiam  turbet  aut 
Kandalizet,  etemendationi  et correctioni  universalis  Ecclesise,  cùm 
pnmum  faaberi  sacrum  concilium  poterit ,  deferri  ac  subjici  potest.  » 
Ris  se  fmidamentis  gallicana  libertas  tuebatur  -,  et  canones  Constan- 
Penses,  adrersùs  certum  quoque  et  indubitatum  Pontificem,  ex 
pstemâ  traditione  et  scbolœ  Parisiensis  placitis ,  exerebat. 

Anno  1512 ,  sub  Julio  II ,  Cajetanus  libmm  edidit,  de  comparatione 

*  Hd.  ^Jrgentré ,  Coll.,  etc.,  lom.  i.  part  n.  p.  304  et  seq. 

*  Pt«fNiU  Xtt.— ••  M  Ht  1498. 

*  ''M.  ap»  ê*Ars„  IH,  «<i.— *  jPf  «m.  4€9  JLibcrt,,  etc.,  loç,  ctt„  c.  wu.  n.  10.  p.  i?f        ^ 


280  DEFENSIO  DEGLARÂTIONIS 

Papœ  et  concilii  :  quemiibrum  Ludovicus  XII  ad.FacuItatem  misit,| 
ut  eum  examinaret,  ac  falsa  refellerel,  datis  lilteris,  19  fdmiaril 
anno  J512.  Sacra  ergo  Facultas,  qui  librum  confutarent,  JacoboJ 
Âlmainum  ac  Joannem  majôrem  elegit ,  quos  testantes  tegiouia  t 
«  Quôd  ista  sit  conclusio ,  quam  tenent  omnes  doctores  parisi 
et  gain  ;  quôd  polestas  Papœ  subjecla  est  potestati.  concilii; 
ista  sit  résolu tio  scholae  Parisiensis  et  Ecclesiœ  gallican»;  qoèd 
universitate  Parisiensi  contraria  sententia  non  probabilis  habeai 
et  qui  tenuerit,  in  campo  revocare  cogatur  ^  »  Qusé  cùm  sub 
Facultatis,  imô  ejus  mandato  scripserint,  Facultatem  eorum 
loquentem  audimus. 

Hos  libros  Julius  II  nullâ  censura  notavit ,  cùm  infensissîmus 
tifex  in  Gallos  totius  orbis  arma  concitaret  ;  sed  antiquam  probi^ 
tamque  doctrinam  censuris  proscribere  nemo  cogitabat. 

CAPUT  XXIII. 

Post  abolitam  Pragmaticam-sanctionem ,  eadem  doctrina  apud  nostroe. 

Pragmaticà-sanctione ,  sub  Leone  X ,  régis  consensu  antiq 
hujus  sanctionis  sublatam  disciplinam,  in  doctrina  nihil  esse  imm 
tatum  vidimus. 

Anno  1524 ,  30  novembri ,  frater  Ludovicus  Combont,  prœseni 
fratrum  prsedicatorum ,  hœc  asserebat  in  actu,  qui  Aulica  dicitofi 
<(  Licèt  episcopus ,  qualis  inter  apostolos  solus  Petrus  à  Chrislo 
médiate  fuit  consecratus,  curatus  verô  jure  positivo  institut 
quoniam  nec  episcopus  quispiam ,  Petro  dempto ,  immédiate  esti 
Christo  institutus,  »  etc.  Adscriptum  in  regeslis  Facultatis  :  « 
assertio  magistris  nostris  prœsentibus  displicuit ,  quia  falsa  :  >•  j 
que  à  sacrft  Facultate  est,  ut  «  Ludovicus  Combont  in  Sorbonicâ 
positam  conclusionem  teneret,  hoc  adjecto,  quôd  oppositum 
est  probabile  '.  » 

Quo  sensu  Facultas ,  ut  episcopos ,  ita  etiam  curatos ,  à  Ch 
esse  velit ,  alibi  exponemus  '  :  hic  quidem ,  quse  sunt  bujos  l 
exsequimur. 

Per  ea  tempora  jam  Lutherus  exsurrexerat  in  Sedem  apostolii 
cujus  cohibendus  furor,  sacerque  ille  primatus  à  Christo  insti 
asserendus  fuit.  Id  sacra  Facultas  ex  priscft  doctrine  et  Codi 
tiensibus  placitis  egregiè  prsestitit.  Itaque  cùm  à  Francisco  I  Phi 
Helanchton,atquealii  germanici  theologi  acciti  essent,  qui  de 
theologicis  cum  nostris  theologis  tractarent;  sacra  Facultas 

«  ytd.  Diu,  prcev.,  n.  nii ;  Mmain.t  de  potest.,  etc.;  in  jipp.,  t  ii ;  Gert,,  eol.  iWt  ^^ 
«te  tmcU,  etc.,  ib^  col  U44.«-  s  Fid,  ^Argeni,,  t.  u*  p.  $.-•  s  ln[r,,  Ub.  tjbx.  c  lit 


CLERI  GALLICÀNI,  LIB.  VI.  98f 

regem  couunonoit  ^  :  «  Interrogandos  esse  eos  primùm ,  an  conâterr 
vdint,  Ecclesiam  militantem  divino  jure  fundatam ,  indeyiabilem 
esse  in  fide  ac  bonis  moribus  ;  cajus  Ecclesise ,  sub  Cbristô  Petru» 
capot  esaet  ejusque  successores.  Item  :  an  yelint  eidem  Ecclests» 
parère ,  cgusque  doctrinse  et  détermination!  assentiri ,  ut  veri  EC'^ 
deâs  Glii ,  eique  subditi.  Item  :  utrum  admittant  determinationes  et 
décréta  conciliorum  generalium  Ecclesiœ.  Item  :  an  fidem  adhibeant 
eanonibosac  decretis  romanorum  Pontiflcum  ab  Ecclesift  receptis  et 
approbatis.  *•  Hic  anonymus  aliique  respondent  attributam  sanè  Ec- 
ciesîs  et  conciliis  illam  indeviabilem  potestatem  ;  non  autem  Papa^ 
oegatam.  Quà  cavillatione  nihil  est  vanius.  Quid  enim  erat  nisî  ne- 
gire,  eam  non  attribuere,  eùm  id  ageretur  ut  Papae  quœ  sua  sunt 
assignarent?  Neque  enim  immemores  hujus  privilegii  hoc  Taeiunt  ; 
qaippe  cùm  iilud  ipsum  Ecclesiœ  concilioque  tribuant;  sed  plané 
memores  Ecclesiœ  tantùm ,  eamque  reprœsentanti  concilio  esse 
tribuendum,  Ecclesiae  conciliisque  absolutum  obedientiam  decer- 
nebant  :  Papœ  ita  tantùm ,  si  ejus  décréta  ab  Ecciesià  recepta  et 
approba'ta  essent,  et  ubique  obtinerent  ;  quo  sanè  supremam  eccle- 
siasticae  potestatis  arcem  in  ipsà  Ecciesià  catholicà  ejusque  generalibus 
conciliis  coUocabant,  anno  1535,  septembris  15. 

Ufs  consentanea  Facultas  protulit ,  cùm  eodem  anno  conscripsit 
illos  adversùs  Lutherum  articulos ,  quos  alibi  retulimus  '.  His  Ec- 
desiae  et  conciliorum  generalium  potestatem  prae  pontiGciâ  apertè 
commendabant  :  in  horum  décréta  et  fidem  nihil  errati  irrepere 
posse  fatebantur  :  ad  ea  referebant  determinationem  eam,  quà  nuUa 
certior  esse  posset  :  Pontifici. tantùm  obedientiam  deberi  docebant; 
fiOD  tamen  ut  ei ,  qui  errare  non  posset  ;  ex  quo  consequitur  illa 
erga  omnem  legitimam  potestatem  solemnis  exceptio ,  quam  vidimus, 
ut  ei  pareatur,  si  nihil  divino  juri  adversum  imperet. 

Ri  articuli,  anno  1535,  à  Facultate  conscripti ,  atque  anno  deinde 
1M3  toto  regno  vulgati  ac  recepti ,  quid  omnis  gailicana  teneret  Ec- 
desia  satis  docent  ;  neque  desunt  per  idem  tempus  egregia  testimo- 
nia,  quibusmentem  suamantiquœdoctrinsehœrentem  comprobavit. 

5empè  habita  est  Lutetise ,  anno  1528 ,  ab  Antonio  cardinale  Pra- 
(ensî ,  archiepiscopo  Senonensi ,  celeberrima  ac  sanctissima  synodus 
proyinciae  Senonensis",  quibus  et  Lutheri  errores  damnarentur ,  et 
aancta  eoclesiasticae  disciplinai  reformatio  fieret. 

Annotata  sunt  Lutheri  dogmata  ;  in  his  illud  :  «  Primatus  summi 
Fontificb  non  est  à  Christo.  »  Hœc  ergo  synodus  ad  ea  confutanda 
tribus  nititur*  :  «  Quôd  Ecclesia  universalis  errare  non  possit,  utpote 

t  if  Argent,,  lom.  i.  pt^.  S84  et  leq.  ^i  Fid,  in  app„  lib.  i.  cap.  i. — s  Cône.  Senon,,  L  xir. 
nLiMHteq."  «  ibid.,  col.  4«o  s  Fid.  Decr,  gêner.,  col.  441. 

xTi.  ir 


«a  DEFENSIO  DECLARATI0N1S 

quœ  regatur  Sphritu  veritatis  secam  manente  in  œterniUQi 
que  Cbristos  maneat  usque  ad  consummationon  siBeuli.  » 
mura  odfiiitum  ao  validiasimum  faudamentuin ,  qood  h 
exponitar  decreto  primo  de  fide ,  bis  yerbis  '  :  u  Una  igitari 
et  ifiEAilibilis  Ecctesia ,  quœ  nec  à  charitate  decidere  potest, 
ortfaudoxà  fide  deviare ,  cujus  auctoritatem  qui  in  fide  et 
secutus  non  fuerit,  quasi  Deum  abnegaverit,  cuighriam 
ei  Christo  Jesu  in  omnes  genercUiones  * ,  infideii  deterîor  htl 

Alt^um  secundo  decreto  explicatur  ;  quùd  Ecdesia  non 
Mis.  a  Quisquis  igitur,  inquit  ' ,  tergiversandi  studio  ii 
incertis  sedibus  errantem  dixerit  Ecclesiam ,  non  hœresim 
dixisse,  sed  omnium  bœresum  puteum  fodisse  judicetur.  » 

Tertium ,  decreto  tertio  de  auctoritate  scurorum  concUi 
stituunt  bis  verbis  ^  :  «  Proinde ,  cùm  certa  sit  et  infoUibilis] 
r^uia,  nec  alîquando  invisibilitatis  prœtextu  tandem  eludi< 
ea  profectô  sacris  generalibus  conciliis  auctoritas  d< 
potest,  quœ  proximè  universalem  représentant  Ecclesiam.  ■, 

His  igitur  tribus  fundamentis  ponunt  hœc  consentanea,  ail 
canonicorum  auctoritas,  veraque  interpretatioabEcclesià 
valeaiitque  traditiones  etiam  non  scriptae,  quse  à  primis 
principiis  ad  nos  propagatœ  fuerint;  ex  quibus  deinde 
Lutheri  dogmata  condemnentur  '^. 

Sic  ergo  nostri ,  cùm  Ecdesia  auctoritatem  exponereot, 
tificià  infallibilitate  aut  superioritate  nequidem  cogitabant^ 
conticescere  in  eo  exponendœ  ecclesiasticse  auctoritatis 
nihil  est  aliud ,  quàm  eam  à  certis  probatisque  arcere  d< 

Itaque,  anno  1562  et  1563,  ex  eà  doctrinft  in  concilio 
ambiguam  fonnulam  respuebant;  Constantiensia;  iisque 
Basileeusia  décréta  laudabant;  ex  eorum  auctoritate 
potestatem  unanimi  consensu  potiorem  profitebantur;  id 
testalum  ad  summum  PontiQcem  perferendum  curabant, 
approbabant  :  quae  omnia  alibi  relata  * ,  hic  memorata 
designata  volumus. 

CAPUT  XXIV. 

Acta  PasiBiis  apud  prsdicatorea ,  Edmando  Richerio  syndico ,  aime 

Quibus  curae  erat  occultis  machinationibus  absolutam 
tueri ,  ac  pontiticiam  auctoritatem  omnibus  conciliis  totic 
Ëcclesiae  anteferre,  Galliam  obstare  suis  consiliis  sentiebani;! 

t  Conc.  Senon.,  tom.  «t.  col.  445.  —  t  Bph„  nu  n.— >  Conc.  Sen.,  toc.  ctt.  —  *  ^ 
gêner.,  col.  445.—  s  Ibid.,  col.  44T.— «  r<d.  Diu,  prccv.,  n.  ht. 


CLSai  GALLICANI,  Lia  YL  9BS 

irtilHi^  agebaoty  ut  apud  nos  quoque  adulatorûe  sratento 
iL  ùBso  igitur  per  infandum  parricidium  Henrico  Magno  » 
principe  reginA  maire  ac  tutrica  Italà  atque  Italifr^septâ  y 
tampua  mutationibus  nacti,  apaisera  libellas  curiali 
pleoisômos,  doctoribus  adblandiri,  sacram  Facultatem 
arte  polerant  ia  partes  trahere  y  si  possent  \  sin  minus 
eiere  motus  »  et  intestinis  agitare  dissidiis. 
bmc  syndicus  aacrœ  Facultatis  Edmundus  Richerius,  acer 
at  priacorum  academiœ  Parisiensis  decretorum  tenax.  Is 
tottiamontanis  conatibus  vehementiasimë  repugnabât. 
mu  9  capilulum  générale  priedicatorii  ordinis  Luteti»  Pari* 
hababator;  quibus  in  conventibus  soient  thèses  proponere 
more.  His  inseruerunt  :  «  Romanum  Pontificem  .  in 
moribus  errare  non  posse  :  in  nullo  casu  concilium  esse  supra 
:  ad  Papam  perlinere  dubia  decidenda  in  conciiio  proponere  y 
coofirmare  vel  infirmare,  partibus  silentium  perpetuum  im- 
K*  Multœ  turbs.  Grave  videbatur  hsec  publiée  in  Galliâ  agitari  ; 
lerius  syndicus  virum  clarissimum  Nicolaum  CoefTeteau , 
Parisiensem  et  prœdicatorum  priorem  y  in  ipsis  pergulis , 
in  publicis  disputationibus  considère  doctores  soient, 
doctoribus  compeliabat  :  «  Rem  indignissimam  ac  minime 
:  tentari  patientiam  Gallorum  :  si  praedicti  articuli  intacti 
tt,  statim  Gallos,  atque  exteros  sibi  persuasuros,  Sorbonam 
io  à  m^orum  suorum  placitis  desciscere  :  publicum  errorem 
satisfactione  elueudum.  »  Hœc  grayissimè  questus,  jamque 
>urus9  hoc  responsum  à  priore  tulit  :  «  Se  quidem  inscio 
:  injunctum  sibi  à  regiis  cognitoribus ,  caveret  diiigenter  y 
io  eos  articulos  dispularet  :  patrem  generalem  prœsidi  ac 
lenti  strictissimë  prœcepisse,  ne  de  illis  partibus  respon- 
:  bas  si  quis  attingeret ,  paiam  declararent  sibi  minime  esse 
de  illis  agere.  »  Gratum  Richerio  id  publiée  edi  :  ita  enim 
lurum,  non  probari  ut  hœc  in  GailiA  libéré  propugnentur. 
ejusjussu  quidam  baccalaureus  ^  ai^umentari  cœpit^  quôd  in 
iiegmiur  :  In  nuUo  casu  concilium  esse  supra  Papam-,  concilie 
lico  Constantiensi  et  legitimo  thesim  esse  contrariam ,  adeo- 
^tereiicam.  Quo  argumente  facto  prœses  semel  et  iterum  pro- 
tWt,  «  se  basconclusiones  non  potuisse  animo  ofibndendœ  aca- 
!,aut  Facultatis  Parisiensis,  quam  velut  academiarum  omnium 
agnosceret;  sed  tantùm  veritatis  disquirendse  gratiâ  :  nequa 
tt  (Murtem  velut  de  fide,  sed  velut  problematicam  posuisse  ;  siqui- 

y-  oM  Rich,  anu  libell.  de  Socles,  voust. 
QiodiiiiBerUa. 


%4  JDEFENSIO  DECLÀRATIONIS 

dem  constaret,  multas  universitates  hanc  conclusionem  tneri  eorf 
sententiam  académie  Parisiensis.  » 

Aderant  frequentissimo  cœtu  viri  omnium  ordinum  ill 
eminebant  cardinalis  Perronios,  ac  Sedis apostolicae nuntias: 
etiam  academiae  rector.  Nuntius  apostolicus  jubebat  dispu 
procedere  :  baccalaureus  iterum  atque  iterum  hœresim  esse  i 
bat  :  vocatus  à  Perronio  Richerius ,  synodi  Gonstantiensis  a 
tem  asserebat;  thesim  publiée  propositam  publicè  confutari 
tere.  Tandem  Perronius  sœpè  professus  quœstionem  probi 
esse,  disputationi  finem  imposuit,  aiia  tractari  jussit ;  co 
omnino  coram  tanto  cœtu  ac  nuntio  apostolico,  etiam  pro 
prsesidis  thèses  proponentis,   quœnam  sententia  Facultatis 
quàmque  hœc  innoxiè  tueretur.  Rei  gestae  seriem  actu  au 
Richerius  edidit,  quœ  narratio  publici  juris  facta  in  omnium 
nibus.  Subscripsere  rector  academiœ ,  ipse  Richerius  syndicus, 
catique  ab  ipso  testes ,  ac  Bidellus  seu  notarius  sacrae  FacultitiSw' 

CAPUT  XXV.  * 

EdmoDdi  Richerli  liber  de  EeclesiasHcà  et  PolUicd  Potestate  :  aolicae  artes  :l 
Facultatis  :  episcopaied  censurse  :  quo  fundaraento  nixœ  :  de  priscà 
motum. 

Per  eam  occasionem ,  non  ita  multô  post,  eodem  scilicetaono 
defensurus  Richerius  antiquam  scholœ  Parisiensis  de  cood 
potiore  potestate  sententiam ,  tacitonominelibellum  edidit,  de 
siasticd  et  Potestate,  cui  conjunctœ  prodierunt  sacne  Faculta 
rœque  censurœ ,  quas  memoravimus. 

Richerius  undique  magnis  hostibus  premebatur  ;  magn»  i 
cultatis  ac  tolius academise  nomine,  cum  jesuilis  simultates; 
hominum  concursu  ac  studio  lites  agitabantur  ;  perviceratque 
rius,  ut  jesuitœ  senalûs-consulto  hsec  profiteri  juberentur': 
ampiecti  schote  Sorbonicœ  doctrinam ,  maxime  in  iis ,  quse  ad 
tem  auctoritatemque  regum ,  atque  ab  antiquo  semper  cust 
observa  tas  Eeclesise  gallicanœ  libertates  tuendas  pertinerent  ;  v 
rum  iibertatum  vaiidissimum  firmamentum  majores  nostri  in 
ciliorum  priori  ac  superiori  potestate  reponebant.  Hœc ,  22  d 
anno  1611 ,  ab  amplissimo  ordine  jussa ,  22  februarii  à  jesoitis 
scripta  in  curiae  auctoritatibus  continentur^  Superscripsere 
aiios  viri  ornalissimi  atque  omni  laude  cumulatif  Fronto-Dm 
Jacobus  Sirmundus ,  quos  honoris  causa  appellatos  vblo. 

Concitabatur  intérim  adversùs  Richerium  romana  curia ,  aola  l 

«  Bxtr.  des  regltl.  du  Parlera,  ai  pévr,  1612;  Vid.  Plhces  conc,  rhlH,  de  Louit  XUL  ^ 
p.  3i.-t/Md.,p.M. 


CLERI  GALLICANI,  LIE.  VI.  28S 

gia ,  ipsa  Facaltas ,  ipseclerus.  Cardinalis  Perronius  archiepiscopusr 
Senonensis,  vocatiqae  comprovinciales  episcopi  rta  decreverunt  : 
«  LOiellum  de  ecclestasticà  et  politicà  Potestate  censura  et  damnatione 
digoum  judicavîmus  et  declaravioius,  et  reips  notamus  et  damna- 
mus,  ob  multas quas continet  propositiones,  expositiones ,  et  allega-» 
tîones  faisas ,  erroneas ,  scandalosas ,  et  ut  sonant ,  hœreticas ,  juribus 
tamen  tam  régis  quàm  Ecclesiœ  gallican®,  ejusque  immunitatibus 
et  Ubertatibus  per  nos  non  tactis.  Parisiis  in  congregatione  provinciali 
anno  1612 ,  Martiî  9  '.  » 

Similem  censuram  ediderunt  Paulus  Huraldus  archiepiscopus 
Aquensts ,  et  comprovinciales  *  ;  nisi  quôd  de  régis  juribus  et  Eccle- 
sis  gallicanas  Ubertatibus  tacuerunt ,  eodem  anno ,  Maii  24. 

Nullœnotatœ  sunt  propositiones  ;  quod  censurœ  genus  anceps, 
muiti  querebantur  sacrse  doctrinal  nihii  afferre  lucis ,  fraudibus  lo- 
cum  dare.  Cseterùm  nemo  dixerit ,  antiquam  de  concilii  potiore  auc-* 
torïtate  sententiam  à  Perronio  damnatam  '  -,  quam ,  aliasque  ei  con- 
junctas  problemaUcas  esse  toties  in  egregiis  scriptis ,  ac  nuperrimè 
apud  prsedicatores  in  amplissimo  cœtu  vivft  voce  pronuntiaverat. 

Propositiones  in  Richerit  iibeilo  improbatas  bas  ad  Gasaubonum 
scripsit  ^  :  a  Quôd  presbyteri  cum  episcopis  aristocratici  regiminis 
more  in  partem  ecclesiasticœ  administrationis  vocentur  :  quôd  elec- 
tioaes  jure  divino  nitantur ,  ex  quo  consequatur  à  regibus ,  qui  an- 
tistites  désignent,  contra  jus  divinum  peccari  :  quôd  regimen  aris- 
tocraticum  omnium  sit  optimum,  et  naturse  convenientissimum; 
quo  directe  status  monarchicus  oppugnetur  :  quôdomnis  principatus 
à  subjecti  populi  consensu  pendeat  :  quôd  Deus  influât  in  supposita 
analoga,  hoc  est,  in  civitates  ac  régna,  ipsamque  communitatem 
priùs et propriùs  ac  principaliùs,  quàm  in  partes,  qus  non  aliter 
agant,  quàm  ut  instrumenta  eorum  suppositorum  et  communita- 
tum  ;  quo  fiât,  ut  principes  acreges  non  ipsi  regerent,  sed  commu- 
nitas  per  ipsos  tan^uàm  administros.  »  His  addebat  Perronius  habere 
se  pne  manibus  ipsam  Richerii  thesim  anno  1591  in  Sorbonft  pro- 
pugnatam  :  «  Quôd  ordines  regni  regibus  potestate  anteçellant  :  quôd 
Henricus  III  juste  cœsus  sit  ut  tyrannus ,  eique  similes  armis  et  in- 
sidiis  insectandos  :  Jacobum  Glementem  ad  eum  csedendum  disciplinœ 
ecciesiasticœ  studio  et  amore  legum  ac  patriœ  libertatis  incensum  :  » 
haec  igilur  qus  nunc  libelIo  edito  Richerius  docuisset ,  ex  horrendis 
illis ,  et  penitus  imbibitis  erroribus  prodiisse. 

Ex  his  sanë  patet  satis  multa  memorata ,  quae  aulam  ,  quae  cle- 
rum ,  qu£  omnes  ordines  in  Richerium  commoverent.  Gertë  nemo 

•  Ctmc  novUt,  GaU.  Oéesp.,  p.  623;  Vid.  Jmbius,  de  du  Perr.,  11b.  m.  p.  693>— t  Odetp.» 
p.n«.— I  ^id,  Dis$,prœv„  n.  uixix.—  4  fld,  Jmàati.,  etc.,  p.  99S. 


tm  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

éisit  fuisse  damnatum ,  quôd  antiquam  FacuUatis  geoteptiam  tg^ 
retur  ;  quique  e&  cau^A  maxime  iosectabautur  eum ,  alia  onma  <4l^. 
tendebant. 

Imô  recordemur  Duvallium ,  cùm  adversùs  Ricberiom  ioE^iiinijipik 
«mmo  scriberet,  hâsc  diligentîasimè  diocui^ae  :  juxta  sententim  «on» 
domias  Parisienai9 ,  conoilii  potestatam  papaU  aoteferri  :  infaliibiUJlr 
tem  ad  concilium  generaie  aolùm  referri  :  utramque  senloQUaQ»^ 
ornni  œnsurœ  nota  esse  liberam  :  quas  suprà  descripta  * ,  duoo 
tùm  à  nobis  commemorari  oportet. 

His  igitur  liquet ,  sacram  Facultatem  nihil  antique  dootrios 
gasse,  cùm  1  septembris  anno  1612,  édita  cenclusioDe,  RicbàrîMl 
regio  jussQ  syndicata  expulit;  cùm  ei  «  gratias  agendas  cen^uit,  A 
res  praoclarè  in  syndicatu  gestas,  libro  excepto  de  Ecdeaiastiel  «t 
Politicà  Potestate  *  :  »  quA  exceptione  neo  Ubrum  censura  notofit^ 
quem  nec  examina verat ,  et  cetera ,  ac  praesertim  ea  ^  que  apodd»- 
minicanos  receatissimà  memorià  gesserat ,  approbavit, 

Cœterùm  ex  regestis  parlamenti  constat,  nuntii  apostolicl  audite- 
rem,  olam  conventis  doctoribus  id  egisse  omni  ope ,  ut  liber  cenMvà 
notaretur ,  improbareturque  antiquorum  Facuitatis  editio  décrète- 
rum,  tanquam  Ricberius,  his  editis,  arcana  Facuitatis  ejus  iiuuara*; 
prœterfas,  evulgaverit,  aut  sacra  Facultas  clam  habere  Tellet,  quai 
à  ducentis  annis  paiam  décréta  et  gesta  in  acta  retulerit. 

Quid  postea  egerit  Ricberius  ;  quid  passus  sit  cardinalis  Bic^^ 
tempore  ;  quid  retractaverit  ;  quid  défendent  ;  quomodo  retractalkh 
nem  explicaverit  ;  quid  denique  scripserit  *,  quid  testamento  fada 
orbi  cbristiano  testatum  voluerit  ^  qualia  sint  ejus  scripta  post  mor- 
tem  publicata ,  nostrâ  parvi  refert ,  qui  sacrsa  Facuitatis  atque  £ocle- 
sm.  gallican» ,  non  unius  privati  hominis ,  oausam  agimus. 

Hoc  certè  non  ditBtemur,  cùm  plerique  Richerium  pessimè  babe- 
rent ,  quôd  aatiqua  décréta  coieret  ;  multos  eo  exemplo  fuisse  deta^ 
ritos,  ne  ea  apertè  tuerentur.  Sed  nos  aulicis  artiBus  gesta  nihil  mo- 
ramur  ;  sacrse  Facuitatis  gesta  referimus. 

CAPUT  XXVI. 

Acta  Facuitatis  adversùs  Marcum  Antoniura  de  Dominis  et  TheophUam  liill«^<>T^«fa  : 

item  de  Ludovico  GeUotio  ad  Francisco  Guillovio. 

Anno  1617 ,  Facultas  censura  nolavit  quatuor  priores  Ubros  de  Re- 
publicà  Christiauâ  Marci  Antonii  de  Dominis '^.  Atque  iile  quidem  de 

t  Dtss.  prœv.,  n.  xtn  et  seq.^t  Fid,  post  Rick.  Defens,  libelL  de  Eccles,  Potett, 

*llarcuf  ànlonius  de  DominU,  primùm  jesuiu  non  ptrumdocUii,  el,  ut  ipso  proiteM', 

Bomanœ  Sedis  placMs  addiciitsimus ,  deinde  arcbiepiscopus  Spalatentis,  tcripitU  de  Repa- 

bUcà  EceUsUuUcà  Ubros  x ,  ut  v«riâ  erudilioiie  pleooi,  de  argunealis  tobUUorUMM  olipioi. 

lUe  in  A.ngliam  profugus  hos  edidit  libros,  à  qutbtu  legeodis  mùdliiin  deterreri  debem  tàrwci 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  VI;  Î87 

Matoitromanâ  sic  docebat  :  «  Erat  ergo ,  et  est  Ecidesit  prœcipua 
BObUKate ,  exîstimatkme ,  nomiiie  ^  dignitatis  aaeloritate  ;  non  rer 
SiviDis  et  jttràdiciionis  principatu  :  »  quà  de  re  Facultas  aie  cenanit  i 
m  IfaBC  proposîtio  est  bi&retica  et  scbismatica ,  quatenus  apertè  insw 
romanaoi  Ecclesiain  jure  ditino  aactoritalem  in  alias  Eccleaias 
habere  ^  »  VigilanUssimè  omnino  m  alias  Ecaleitoi,  non  in  ipr 
adonatam  atque  oollectam  univeraalem  Eocle»ani.  Provida  ac 
docta  Faeultas  adversùs  novos  hœrrticos,  romanum  principatum  sic 
«oserit ,  nt  anUqna  doctrine ,  et  decretorum  ConsùintîMsiuDi  ubiqne 
fl^eordetur. 

Qood  autem  ille  auctor  diceret  * ,  «  à  Parisiensibns  unum  supponî 
Papun  UDÎTersaleDi ,  qui  toti  preesit  Eodesiœ  universaU ,  tanquam 
«piaeopus  universalis ,  eadem  Faeultas  supposiiùmem ,  quam  Parir 
mmtHnu  tribuU ,  /o/tam  judicavit ,  «  cujus  falsitas  in  bœc  yerba ,  tan* 
igCAM  EMSCOPus  UNIVERSALIS,  cadit.  qussi  alii  episcopi  sint  tantùm 
Papie  vicarii.  »  Sic  fœdam  et  adulatoriam  ac  postremis  temporibus 
«irtam  aententiam ,  ex  cujus  decretis  Papam  conciliis  anteponunt^ 
prise»  traditfonis  memor  à  se  amolitur.  Hujus  verè  censurœ  Duval* 
fifun  ejusqne  asseclas,  auctores  extitisse  constat;  neque  effeoerunt , 
Qt  sacra  Faeultas  à  priscorum  decretoruoT^auctoritate  ac  sententiA 
recederet. 

Anno  1641 ,  Ludovicum  Cellotium  *  conciiionim  auctoritati  detra* 
hère  Tisum ,  eoque  nomîne  censurA  notatum ,  sacra  Faeultas  susce^ 
irilaflirmantem  et  profitentem  illud  :  nempe,  «  conciliorum  generat 
liom  convocationem  quandoque  necessariam  '.  » 

Cùm  Millelerius  de  usu  pœuitentise  quœstione  motà  librum  edidis* 
set  sub  hoc  titulo  :  Le  Pacifique  véritable  ;  quo  libro  assereret ,  «  Sedis 
apostolicœ  décréta  de  fide,  eo  solùm  statu  esse  infallibilia ,  si  in  con- 
cîliis  cecumenicis  fièrent,  atque  in  solis  conciliis  œcumenicis  consen- 
sum  unanimem  Ecclesiœ  declarari  -,  »  Faeultas  sic  censuit  :  «  Hœ 
propositiones  in  quantum  infallibilitatem  Ecclesi»  universalis ,  in 
nulio  alio  statu  quàm  in  solo  concilto  œcumenico  congregatœ  tri* 
bount,  et  ipsam  aliquo  tempore  legitimi  usus  pœnitentiœ  cogniti<me 
caruisse  supponunt,  temerariœ  sunt,  ipsi  Ecclesiœ  injuriosœ,  etha^ 
relie®  ^.  »  Sic  cùm  de  conciifls  generalibus  ac  Sede  apostolicA  agere* 

tbeologi ,  ne  eruditionis  specie  plus  asquo  permoti ,  capliosâ  probabiliute  folUntur.  CsterdiQ 
«1  yt  Nbris  nonnalla  eicerpi  poMunt  uUHa.  (  SdiL  Paris.  ) 

•  yitL  Cem,  Factd.  potl  Vef.  JUch.,  prop.  xui.  ap,  de  Dom-,  1. 1. 1.  ii.  c.  8.  n.  13,  p.  182.  -- 
s  Prop.  XLTU.  ap.  de  Dom.,  lib.  it.  cip.  ii.  n.  15.  p.  484. 

*  me  adrenikf  Petrum  Aureliam  tcripseral  llbram,  cni  UtoUis  est  :  de  HUrarOUA  BceU^ 
jtoiUod,  io  quem  ad  se  delaium  sacra  FaculUs  deleclos  doctores  Jasserat  ioquirere.  Censura 
jaio  parabator,  et  multa  propositiones  notaban^ur,  ut  novœ,  falsœ,  pericutotœ,  temerariœ, 
ridiculœ ,  quando  cardlnalis  oi  Ricublibu  censuram  edl  vetult ,  polUcitoi  Jetoitam  omolf 
foa  explânataram  et  emendaturum.  (  Edit.  Paris.  ) 

I  f^id.  apud  d'jérgent.,  tom.  m.  p.  40  et  seq. — 4  Ibid.,  p.  18  et  leq. 


S88  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

tur ,  sacra  Facultas  antiquisdecretishserens ,  infallibilitateiii  non  Sedi 
apostoltcœ  soli,  sed  Eodesiœ  universali  tribuit,  eamqae  constare 
docuil ,  non  tantùm  in  conciliis  generalibus ,  sed  etiam  in  Ecdesil 
toto  orbe  diflTùsft  ;  prorsus  ex  eà  fide,  quam  professa  erat  ad  versus 
Sarrazinum  :  a  Quod  in  conciliis  tota  auctoritas ,  dans  vigorem  sU- 
tutis ,  residet  non  in  solo  summo  Pontifice ,  sed  principaliter  in  Spi- 
rilu  sancto  et  Ecciesia  catbolica  :  »  ut  Spiritus  sanctiis  toti  catholice 
tinitati  primitus  adhœreat ,  eaque  sit  radix ,  undë  certitudo  et  infal- 
libilitas  in  concilium  quoque  oecumenicum ,  boc  est ,  in  ipsam  chris- 
tiani  nomtnis  repraesentationem  influât  :  quse  mirum  in  modum  corn 
gallican»  Deciarationis  articulo  iv  congruunt. 

Franciscus  Guillovius  baccalaureus ,  pro  minore  ordinaria  respcHi- 
surus,  multa  in  thesi  proponebat,  quibus  auctoritati  episcoporum  i 
Christo  înstitutœ ,  eorumque  in  conciliis  assidentium  judiciari»  po- 
testati  derogaret.  Anno  1656,  Facultas  actum  distulit,  atque  eodem 
anno,  15  Januarii,  suscepit  baccalaureum  hsec  scripto  professum^: 
((  Agnosco  et  fateor  episcoporum  jurisdictionem  esse  juris  dîvini»  et 
esse  immédiate  à  Christo ,  eosque  in  conciliis  generalibus  verè  esse 
judices,  atque  in  iis  ex  eorum  judiciis  summum  PontiGcem  pronun- 
tiare.  » 

Hsecsi  intelligimus ,  confectam  esse  constabit  qusesUonem  nostram. 
Profectô  enim  si  quis  est  ex  provisione  Ghristi  infallibilis,  is  non  ex 
aliorum ,  sed  ex  suo  judicio  pronuntiat  :  alioqui  sui  dubius,  neqoe 
satis  conscius  assistentis  Spiritus,  aliis  se  permittiU  Ac  si  média,  ot 
Yocant,  humana  requirere  necesse  sit;  consilia  sanè,  non  judida, 
consiliariosque  qui  doceant  ac  suadeant,  non  judices  qui  secum 
assideant  ac  décernant,  exquirere  oporteat. 

Ex  bis  dogmalibus  jussu  Facultatis  emendata  thesis  atque  in  me- 
liorem  formam  reducta  est;  quae  res  inactis  Facultatis  sic  perscripU 
est  :  ((  Ex  ultimà  appendice ,  in  quà  plus  inerat  involutœ  dilBcultatis 
circa  apostolatum  ipsum,  et  annexa  apostolatui  gratiarum  dona  et 
potestates  ;  necnon  jura  episcoporum  in  convocandis  synodis  parti- 
cularibus ,  et  in  sanciendis  cum  summo  Pontifice  conciUorum  geoé* 
ralium  definitionibus  ;  quidquid  detorqueri  poterat  contra  veritatem, 
totum  illud  erasum  fuit  *.  » 

Ergo  diligens  lector  sequentes  consideret  propositiones,  qaas 
Facultatis  acta  commémorant  in  thesi  erasas  esse ,  intelligatque , 
quœnam  illa  sint,  quœ  deiorqueri  passent  contra  veritatem.  Prima  pro- 
positio  erasa  :  a  Pelrusin  primalu  Ghristi  consors  etsodus  participa- 
tione  factus  est  :  »  quae  profectô  si  starent,  haud  magis  Pontifici, 
quàm  Christo  sacra  concilia  anteferri  possent. 

*  lyjérgent.;  lom.  lu.  p.  70.  -^tlbid.,  p.  69. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  VI.  289 

Erasum  quoqne  illud ,  quod  à  sancto  Leone  depromptam  videre- 
lor  ;  sed  procul  ab  ejus  mente  deflexum  :  «  Si  quîd  Cbristus  cum 
Petit)  caeteris  volait  commune  esse  apostolis ,  nunquàm  nisi  per  Pe- 
trum  dédit ,  quidquid  illis  non  negavit  ^  :  )>  ne ,  quod  est  absurdissi- 
mam ,  apostoli  proximè  à  Petro ,  non  autem  à  Cbristo  ad  apostolatum 
ordinati  videantur.  Neque  iliud  Facultas  in  thesi  reliquit  :  «  Solus 
Petras  successores  habet  apostolos  *,  **  quo  Guillovius  episcopos  ab 
apostdorum  successione  ac  jure,  contra  omnem antiquitatis  Gdem, 
positus  amovebat. 

Ddetum  etiam  illud  :  «  Solus  Pontifex  episcopos  in  concilium ,  vel 
particulare,  vel  générale,  nonnunquam  ad  melius  necessarium 
eoDvocat.  »  Hoc  nempèerat  quô  Facultatem  dicentem  audivimus, 
invoivi  à  Guillovio  jura  episcoporum  in  convocandis  synodis  parUctUa- 
rikui.  Nec  placebat  illud,  ad  melius  necessarium,  convocatas  syno- 
dos;quia  iWvid melius  infringebat,  illud  necessarium,  quod  quan- 
doiiue  agnoscendum,  ad  convocandas  synodos  etiam  générales, 
Facultas  decreverat  adversùs  Cellotium. 

Denique  erasum  illud':  «  In  conciliis  Pontifex ,  auditis  episcoporum 
sententiis  ac  judiciis,  pro  suft  auctoritate  certoque  ac  infallibili  cha- 
rismate,  verbum  Dei  pronuntiat  ;  »  quod  si  admitterelur ,  jam  epi- 
scopiin  conciliis  consiliarii  tantùm,  nec  nisi  nomine  tenus  judices 
haberentur;  atque  in  solo  Pontifice  auctoritas  resideret;  eaque  eva- 
oesoeret,  quam  Facultas  agnoverat,  à  Cbristo  profectam  auctorita- 
tem  episcoporum ,  in  sanciendis  cum  summo  Pontifice  conciliorum 
generalium  definitionibus. 

Itaque  deletum  illud  :  «  Pontifex ,  auditis  episcoporum  sententiis 
èc  judiciis,  pro  suâ  auctoritate  pronuntiat;  »  cujus  loco  repositum 
est  :  »  Ex  illorum  sententiis  ac  judiciis  ipse  pronuntiat  :  »  sublato 
etiam  eerlo  Mo  atque  infallibili  Pontificis  charismate,  quo  quidem 
episcopi  papali  sententiae  obnoxii,  non  etiam  ipsi  judices,  verique 
assessores  essent  :  adeô  nova  hœc  à  Facultatis  sententift  abhorrebant. 

Neque  prsetermittendum  istud ,  jussu  Facultatis  in  thesi  reposi- 
tum. Posteaquam  nempë  scriptum  est  :  «  Petrus  totius  Ecclesise  fun- 
damentalis  petra,  et  pastor  universàlis,  apostolorum  princeps  à 
Cbristo  constitutus;  »  jussu  etiam  Facultatis  adscriptum^  «  jure 
etiam  divino  csteri  episcopi  singularium  plébium  capita  ]  »  cùm  bac- 
calaureus  tantûm  optimates  scripsisset  :  tanquam  unus  tantùm  ro- 
manus  episcopus,  non  autem  cœteri  episcopi,  veri à  Cbristo  institut! 
fcdesiarum  principes  et  capita  haberentur. 

Erat  tum  clerus  gallicanus  frequentissimo  cœtu  Parisiis  congrega- 
tus.  Scriptum  ergo  est  in  regestis  Facultatis  '  :  ««  Domini  episcopi 

i  L€Q.  Mac,,  Serm.  ui  in  amlv,  attump,  €/tiid. — i  J/Jrg*,  loe*  cU,t  p.  7«. 

ZTI.  13 


990  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

gratias  egenint  FaeuUati,  ex  parte  totiu&deiisaUbCimU  l^sasyi  fa» 
defeosione  juriam  bterarcbici  ordiois  eura  et  aoUiettudme,  idqpeper 
oi^anum  D.  Pétri  de  Berthier ,  epificopi  MoDJtatt>aneii«s  :  ».fiiiBj9tkiii 
in  deri  actis  babeo^ur,  ut  dootrinam  Facuttatis.ab.fi^QIHsetiaiaN^ 
gallicano  comprobatam  esse  constet. 

Jam  ergo  arbitramur  intellectam  omnibus ,  saci!»  Faciritatift,  Uh 
tiusque  adeô  Ecclesiœ  gallicanœ  doetrinam,  id  primum,  Eeolaw 
uniyersali  egusque  unitati  coiquDctam  vim  SpirUAs ,  radie^ii^oe  n^ 
fallibilitatis  in  ea  unitate  esse  sitam ,  quœ  in  conciUura  uaivenaitai 
Eccl^iam  reprœsentans  transf undatur  ;  solum  illud  esse,  quod  àfide 
deviare  non  possit.  Ergo  Ponlificem  qui  denaré  posait ,  Eoelodieûh 
deviabili  meritôessesubditum^in  casibuscertèiUisgeiieraiibiisiiiii» 
Constantiensibus  decretis  continentur^  ac  proinde  episcoiCB  joie 
divino  institutos,  romanoque  Pontifiei,  maxime  in  judicaadis  JEldel 
quœstionibus ,  non  consiliarios ,  sed  [assessores  et  coq^ud^ocs  daloi, 
ex  quorum  judiciis  ipse  pronuniiet  ;  adeôque  interdum  cmuroeati»^ 
nem  conciliorum  generalium  esse  necessariam  :  quœ  profeetô  ut- 
cant ,  si romanus Pontifex ,  vel solus ,  non  autem  cum  EccIeaiaeaD- 
junctus,  infallibilitate,  atqueadeôsupremaetindecUaabîli  potesliie 
gaudeat. 

Hinc  Ecclesiœ  status  constitutus,  atquein  tbesibus  praedicti  Fm- 
cisci  Guillovii  jussu  Facultatis  scriptum  :  «  Ecclesia  jure  divino  mh 
narchia  est,  tametsi  aristocratia  temperata.  »  Monardûa  quidam» 
quôd  babeat  principem  Petrum  ejusque  suecessorem  pro  iempore 
sedentem;  tempera  ta  aristocratia,  quôd  Pétri  suœessorià  QÉristo 
dati  sunt  episcopi ,  ut  yen  principes  ac  judic^,  ex  quorum  Jodkio 
pronuntiet. 

Hinc  damnatus  Marcus  Antonius  de  Dominis ,  ejusque  propositi^ 
(XII)  babita  est  «« scbismatica  et  hieretica,  qua tenus vult,  Ecefesiaoi 
universalem  secundùm  se  totam  esse  aristoeralîcam.  » 

Id  qui  adversari  pu  tant  antiquœ  sententiae,  quœ  Papun  sidbdit 
concilio ,  hos  ego  afilrmavero  nunquam  in  nostrorum  libîris  yersatos 
fuisse.  Gerson  quidem  assidue  Ecdesi»  statum  agnoacit  moearebi» 
cum.  Hune  alii  sequuntur^  atque  omnia  maxime  conciliant,  doffl 
jomano  Pontifiei  tribuunt ,  utEccIesiis  quidem  ^ngulis  ;  dod  aateo 
toti  Ecclesiae  coilectœ  et  adunatse  prsestet ,  et  babeat  quidem  jrfeMte* 
dinem  apostolicœ  potesiatis  ;  sed  concib'orum  et  canonum  auctoritate 
lanquam  aristocratie  temperamento  moderandam. 


GL£RI  GALLICANI,  LIB.  VI.  SU 

CAPUT  xxvn. 

ArtkoU  FacQltatis  ad  LadoTicum  Hagnom  aUati  :  ceneur»  Veroai^tii  et  Guimenii 
Âlexandri  VII  buUa  proposltlo  Strigoniensis,  ejasque  censufa. 

Ex  bift  ergo  decretis  toties  iteratis,  ac  perpétua  tradiUoiie  serv^is^ 
sacra  Facultas  Ludovico  XIV  Hagoo  ses  iUos  articulos,  toto.postea 
regno,  edicti  regii  aucloritatè,  yulgaloa  attulit,  quoa  suprà  necen- 
fiitos  *  blc  prœtenniaiinus ,  anoo  1663. 

Metuebat  rex  maximus,  metuebal  sacra  Facultas,  atque  optimus 
quisque^negliseens  adulatio  auUquorum  decretorum  robur  et  iona» 
tam  Galliœ  libertatem  iufriugeret. 

Anno  1658,  excusus  est  Métis,  qùodam  carmelUà  auctore,  sub 
Jaoobi  VeruanUi  nomiae  liber ,  cum  boc  ambitioso  tttulo  :  La  défense 
de  Vauiorité  de  notre  saint  pire  le  Pafe^  de  nosseigneurs  lescardi* 
nâsêXp  les  archevêques  et  évêques,  etc.,  quem  librum  sacra  Facultas,  à 
Pictavieusibus  parocbis  consulta ,  multis ,  babitis ,  per  duos  fera 
meoses,  publids  ac  privatis  cougregationibus,  censura  notavit  '^,  ac 
eeosuram  conGraiavit  26  Maii  anno  1664. 

Quôd  igîtur  Vernantius  soli  summo  PontiGci ,  inEallibiUtatein  actt«- 
Yam ,  passivam  Ecclesiœ  et  conciliis  tnbueret  * ,  sacra  Facultas  sic 
eeosuU  :  «  Hœ  propositiones ,  quatenùs  excluduntab  Ecclesià  infal- 
UbiUtatem  aclivam  seu  auctoritatem  emergentia  circa  lidem  dubia , 
infallibilis  veritatis  oraculo  tollendi  et  explicandi,  fakœ  sunt,  terne- 
rari» ,  scandalosœ  et  hœreticœ.  » 

Quod  statuebat  Vernantius,  «  Papam  soli  Deo  subjici,  nec  niai 
dÎTÎnft  pottôtate  papalem  posse  restrlngi  potestatem ,  eique  nullis 
legibus  modum  poni  *  ;  »  Facultas  proscribit  his  verbis  :  «  Hatc  pro* 
positio,  intellecta  de  usu  et  exercitio  potestatis  papalis,  falsa  est, 
Ecclesie  et  conciliorum  auctoritati  derogans  :  »  diligentissimè  om- 
DiBÔ ,  atque  ex  majorum  non  modo  decretis ,  sed  etiam  verbis , 
papalem  potestatem,  utpote  divinitus  institutam,  Deo  soli  quoad 
se  ;  quoad  usum  et  eœercitium  ^ ,  sacris  canonibus  conciliisque  sub- 
jicUittt. 

Yernantius,  nisi  Papa  infallibilis  baberetur,  aiebat  mutandam  pro- 
fesfiionem  eam,  quà  credimus  sanctam  Ecclesiam  catholicam  et  ro- 
xnanam  '  ;  quod  abominala  Facultas  sic  censuit  :  «  Hœc  propositlo  est 
falaa ,  temeraria ,  scandalosa  et  in  fide  periculosa  ^  »  quippe  quœ,  ut 
jam  diximus,  catbolicam  fidem  pendere  vellet  à  dubiâ,  nequid  dicam 
gravius  de  pontifieià  infallibilitate ,  sententiâ. 

a  fld.  Sup„  lib.  I.  feet.  z.  cip.  iietin  Àyp*,  lib.  ni.  cil;  Svp,,  lib.  l  seet.  i.  c.  ï%. 

•94llltt. 

•  ff^p.  1 61  11  «p.  Vtm,^  ptg.  3S4. — I  Prop.  xu.  Vern,,  p.  ne.—  4  Gtfi,^  ^^  PoteU,  SeA^ 
--^-î.  X.—  •  Pfop.  iT.  Fcm,,  p.  2i7. 


^2  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

Âsserebat  Vernantius ,  a  à  solis  hœrelicis  ac  schismatids  peti  con* 
cilia  y  ut  perturbandse  Ecclesiœ  locus  esset  K  »  At  sacra  Facultas  : 
«  Hœc  propositio  universim  sumpta,  est  scandalosa,  Eccle^  con- 
ciliis  generalibus,  ac  sublimioribus  potestatibus  contumelioaa  ;  » 
quippe  quœ  sœpë  oDCumenicis  conciliis  congregandisoperam  dedorint,^ 
atque  ad  ea  etiam  provocarint. 

Cùm  Vernantius  conciiiaris  potestatis  ac  jurisdicUonis  font^n  io 
uno  Pontifice  collocaret  * ,  Facultas  sit  statuit  :  «  Hœ  sex  proposi- 
tiones ,  in  quantum  asserunt ,  Ecclesiam  in  cçncilio  generali  congre- 
gatam  non  habere  à  Deo  immédiate  jurisdictionem  ac  au(^ritatem, 
falsse  sunt ,  verbo  Dei  et  concilii  Constantiensis  definitioni  anitrans, 
et  olim  à  sacrâ  Facultate  reprobatœ.  » 

Negabat  Vernantius,  unquam  examinatum ,  aut  uUi  appellatioiii 
fuisse  subjectum  id  quod  romani  PontiBces  decrevissent  '  ;  FacoIUs 
è  contra  :  «  Hae  quatuor  propositiones  falsœ  sunt ,  quatenùs  qusdant 
asserunt,  et  aliœ  inuunt,  in  nullo  casu  à  summo  Pontifice  appdlaii 
posse  \  sacrse  conciliorum  auctoritati  detrahunt,  ac  germanis  Ecdesiej 
gallican®  liber tatibus  sunt  contrariée.  »  Gallicanam  libertatem,  contn 
quod  Petrus  de  Marca  non  satls  consulté  dixerat ,  in  supremà  conci- 
liorum potestate  nixam  profitentur. 

Quôd  Vernantius  diceret,  cujusdam  doctoris  de  pontiGcîi  infalli* 
bilitate  sententiam  à  Facultate  esse  laudatam^  id  à  se  Facultas  amo- 
litur  bis  verbis  :  •  Hsec  propositio  imponit  sacrœ  Facultatif  quœ  meo- 
iem  suam  aperuit  in  articulis  contra  Lutherum ,  et  in  déclarations 
factâ  apud  regem  cbristianissimum ,  »  anno  1636. 

Vernantius  dixerat,  eamdem,  quam  Christus  à  Pâtre  HCcepNtt 
potestatem ,  totam  in  romano  Pontifice  esse  collatam  '  :  quœ  doca- 
mento sunt,  quàm  bujusmodi  homines  cœco  et  interdum  impie  fe- 
rantur  impetu.  At  quœ  in  eam  sententiam  congesserat,  Facultas,  >  ot 
âcandalosa,  piarum  aurium  offensiva,  et  ut  verba  prse  se  ferunt,  hbs- 
phema  »  rejecit. 

De  fidei  régula ,  quod  Vernantius  scripserat  ^ ,  Facultas  condan- 
navit  bis  verbis  :  «  Hœc  propositio ,  quà  parte  asserit  summum  Poo- 
tificem  esse  veram  regulam  fidei ,  temeraria  est ,  et  in  error^n  iodu- 
cens  ;  •  quod  neropè  in  errorem  inducal,  is  qui  pro  régula  fidei  pooit 
Pontificem ,  quem  inrallibilem  esse  non  constet. 

Quœ  Vernantius  de  jurisdictione  episcoporum  à  romano  Pontifice 
profectâ  dixerat  ^ ,  Facultas  sic  rejicit  :  «  Hœ  propositiones ,  quamm 
duœ  priores  asserunt  apostolos  non  fuisse  constitutos  episcopos  a 

49»Sff,StI, 


GLERI  6ALLICANI,  LIB.  VI.  ^ST 

Cbristo;  GflBter»  verô,  potestatem  jurisdictionis  episcoporum  non  ' 
2SBe  immédiate  à  Christo  ;  fais»  sunt ,  verbo  Dei  contrarie ,  et  olim  à 
sacrft  Facaltate  reprobatœ.  »  Hactenus  Vemantii  censuram  referre 
phcoit  :  estera  ad  alium  locum  pertinent. 

Âmadsos  Guimenius  *  omni  recentiorum  casuistarum  fsece  col- 
lectft ,  id  etiam  de  pontificift  infalUbilitate  scripserat ,  de  fide  eam  esse, 
itque  ita  inferebat  :  «  Ecclesia  errare  non  potest ,  et  consequenter 
Dec  capat  ejus  :  »  quem  sacra  Facultas,  damnatis  opinionum  por- 
teotis ,  hâc  eUam  in  parte  notandum  ceosuit  bis  verbis  *  :  «  Doctrina 
bis  propositionibus  contenta  et  illatayfalsa  est,  temeraria,  scanda- 
iosa  ,  gallieanœ  Ecclesiœ  libertatibus  contraria  ,  universitatibus , 
theologicis  Facultalibus  ac  orthodoxis  doctoribus  cbntumeliosa ,  •» 
UDO  1665.  ^  du»  censurse  adversùs  Vernantium  et  Guimenium 
processemnt.  Confutati  acriter ,  quôd  nostra  damnabant  :  quôd  au- 
tem  ocmtraria  sequerentur ,  coerciti  tantùm,  sed  pro  innatâ  Gallis , 
ae  nostrae  Facultati  modestie,  nullâ  hsreseos  aut  etiam  erroris  nota 
iousti  sunt. 

Bas  igitur  censuras  nostrft  memorià  accuratissimas  atque  élabora- 
tissimas ,  summâque  moderatione  libratas  esse  constat  ^  nec  tamen 
defua^,  qui  Alexandrum  VII  adversùs  modestissimam  FacuUatem, 
antiqua  et  probata  tuentem ,  instigarent. 

lUe  igitur  ad  regem  adversùs  Sorbonicas  censuras  gravem  expo- 
slulationem  habuit,  datis  litteris  6  aprilis  anno  1665*.  At  rex  pruden- 
(isshnus ,  nibil  se  commovit ,  gnarus  sciiicet  impositum  fuisse  Ponti- 
fici,  ac  Sorbonicos  prise»  sententiœ  institisse. 

Anne  1665^,bulla  Rom»  prodiit,  quft  censuras  adversùs  Vernan- 
tiam  ^  Guimenium ,  «  uti  prœsumptuosas,  temerarias,  atque  scanda- 
losas,  cassas  et  irritas  declarabat ,  defendique  et  allegari  sub  ex- 
eommuoicationis  pœnâ  apostolicâ  auctoritate  prohibebat;  uiterius 
judidum  de  pnedictis  censuris ,  deque  opinionibus  in  libris  Jacobi 
Vemantii  et  Amad»i  Guimenii  sibi  et  Sedi  apostolic»  reservabat.  » 
CfiTis  ea  resenratio  videbatur  quà  ferre  cogeremur  intérim ,  qu» 
adversùs  hierarebiam  ac  mores  dudum  invalescerent  portenta  opinio^ 


rCafaMttiai ,  tlve  pollAs  Maubeoi  ob  Mota  ,  Jentlla  Andooiareiitif ,  banc  impium 
jntà  M  lapudicam  librum  Lugdunl  edidit,  ctan  approbationibus  HUronynU  La  CMana,  ^ 
Mdetole  Jesu ,  Ltqf$U  à  FalenUA  provindaUê  eapucinorum,  el  duorum  ctrmelitarain  ;  quem 
ttnni  cm  tuit  eeoflarit  conflgcretncra  Facultas.  s  Tebr.  lees,  verita  exscribcre ,  impudicii- 
<iB«  proposltiooea,  fie  oeniebat:  «  H0  propoiitionef ,  quai  ucra  Facallas  Tcrbft  tantdia 
»  iiMtfbot  dcrigaandag  de  îDdiiBlriâiadiearit,  ul  modeaU»  et  pudori  cutarum  auriam  ae 
•  liwnhia  coDfoleret,  tant  turpet,  scandalof»,  propudiouD,  neCindA  piarum  aurlum  offen» 
*iiTa,  aiqoe  ab  Eecleaiâ  et  ab  omni  hominam  memorii  pronos  abolend».  »  Colleet.  Jud.  etc.. 
•'ÀtGirrai ,  tom.  m ,  p.  1 1 4.  (  Sdil,  Paris,  ) 
I  CoM.  GtOu,  ^Jrg.»  etc.;  el  ap,  Guin,,deBapi.,  prop.  11.  n.  4.  pag.  177.— «  F'UL  Dup,, 

KTO.iM. 

*'  n  Joail. 


DEFENSIO  DECLARATIONtS 

Dwn,  neque  mioùs  perioalum  quôd  theoiogic®  Facnltatai, 
adea  episcopi  tanto  in  Ecctesiœ  discriinine  eiingues  fièrent. 

Grave  item  illud,  quod  erat  in  bulli  de  Vernanlii  et  Gaimenii  opt- 
nionibus  dictum ,  prsesertim  lis  qum  ad  octiomun  mùraKum  reg^km 
pertinereût;  «  neaq^  eas  opini(»ies  et  graviasîBiornm  serii^Jiin 
tiietoritpte  et  perpétua  oatfaolteoram  usa  nixia;  »  quod  Ecdeaie 
eatboiice  maximo  debonesUmento  verleret 

Hoc  pontifiduiB  diploma ,  tametsi  non  emt  ad  nos  solemni  more 
HBÔBsnm  ;  Romà  tamen  in  priwtarum  qnatolarum  fasoiealis  p^i^aait 
înGaUiam. 

Depntatî  à  Facultirfie  qui  rem  examiDareat ,  eoostitit  apud  omna, 
diploma  Pontificium  inquisitienia  ease  opos;  edltom  q«iippe»  non  de 
iratnuD  ooocilio  in  publiée  coosistorio,  sed  •«  audîtia  sttffragite  cardi- 
naUiHn  in  totà  republiei  cbristîanà  geoerdium  inquisitoram  :  - 
quafia  nemo.tinqoam  in  Galliâ  admmit ,  praesertim  enm  ilià  ciMsaià, 
maimprûprio,  quàm  novam  et  prisoo  jure  inoognitam ,  nMoimèiQ 
fidei  qoflestionibus  gallicana  Ecclesia  non  admittit. 

Getttnn  erat  elillud,  ut  etiam  optimft  formula  conataret,  neqtâdem 
ad  nos  pertinere  bullam ,  qn»  more  acriemni  misaa  non  eaaet  ;  naqoe 
îpsî  Pontifiei  eam  mentem  inesae  ut  Galles  obUgaret,  iis  ritAos 
pnetermissis ,  qui  antique  Galloram ,  imè  totiùs  Eeclesi»  jore  m- 
tairtiD*. 

Itaqoe  Facoltas  quieaeaidum  rata  :  reotor  acadèmi»  admoiiîtai, 
aaime  Paooltati  spopondit  suam  et  uttitenilatia  operam  minime  do* 
futuram,  more  majorum,ai  quid  grarias  ooatiogeret  ;  aaaalaa  taoUtffi 
dhrti^^ari  vetoit'^  ;  neque  uKeriùs  prooessit  negoUum.  Itaque  omsêxw 
soo  apud  nos  looo  ateteront  :  buUa  aasumerata  iis^  que  igiiota  »  nihil 
ad  nos  pertînermit 

Qui  beee  perpenderit  facile  intelliget ,  sacrs  Facottati  onm  ekre 
grilieano  maiimà  conveoâre  ;  oterique  Dedaratiooem ,  amii  IMft^  es 
inttaaà  ipsins  EaeuHatis ,  imô  Eeelesiœ  totins  galBoane  doetarioA^M 
i^roraptam;  aoai  qiûd  difitoiltats  obortum  est^^,  id  non  esiptt 
dogonte  pffyreake^  sed  eraiaa  rabua^  qn»  oâhiladrMitBoalrtB 
pertinent. 

QHareaaefiaFacoltaa)  prisoia,  insîaleas  vcatigiis  oondemna^it  de- 
ductam  ad  examen  suum  jussu  senatûs  banc  censune  Hongnte 

*  EdtctO  79  lut.  16«S. 

**  Curift  piiisîeiifis,  postquftm  dlpToma  reghtm  de  De^tâfattùne  fn  inoi  oommitirtorraii- 
lèrai,  edtctû  J^ssent,  ut  ea  Deelaraito  in  tcrinla  sacr»  Ficalutlf  referretar,  <|aodqiWM 
ftotam  est  i  Hâti  len.  S«l  quando  relectam  est  decretorm ,  quidam  dixeront  deleyBdan»» 
xiT  doctorei ,  qui  in  Declaraiioneoi  inquirerent.  Quanquam  enim  ea  ex  tiutmà  ipàut  Fted- 
mih  éocMikà  eteet  deffùmpim,  Ftenlias  verebatur,  ne  reUiaolkoU  exlraonHtaarfi  BwdejM* 
«aria,  quid  detrimenii  ipsiusJurilNis  afferret.  Facile  oomposila  est  b«o  oontroTersia.eidete* 
«eps  baccalaurei  Declarattonis  capiu  palAicis  thetlbus  defenderimt.  (  BâiL  Parie,  ) 


€LERI  GALLIGANI,  LIB.  VI.  29S 

fNfirfUuitm  :  «  Ad  solam  Sectem  apostolicam  (fiyino  et  immtttabiii 
privfl6gio  q^eetit  de  cootroyersiis  fidei  judicare^  »  quà  de  re  sic 
eesMlt^  :  «  BtedftttspoBiCio,  quatenàs  exoluditab  epiacopis  etconciliis 
^hlii  fQtiei<aHb«fi,  de  fidei  controversris  aacloritatem ,  quam  habent 
irandtatè  à  OMisto,  Maaeat^temepaiia^  erronea^  praxi  Ecdesiœ 
4Ktm>aa^  tortxy  M  cont^ria,  doetrinam  reBorans  alîàs  à  Facultate 
v^nbÊtam.  »  I9«aii  aiino  168S. 

HM  doetriM  FaeuUâtia  quàm  necessariô  ctim  uiriversà  Dedara- 
iairi»  gaflloaii»i  doctrinâ  ait  oon^uncta^  ex  rdatis  sacr^  FaciAtatis 
decretis  manifestum  reor.  Sed  antequam  ad  alia  me  conrertam , 
«Aiaffl  opertet  eoBEi,  qui  qiioraradam  ammis  beeret  serupulus. 

GIPUT  XXVHL 

Aniéflt^tttla  ûe  pôtlore  concItH  potestate ,  regum  Jcnibus  ac  potestatl  noceat  :  Thoms 
ConAei  raspoanni  :  yropoMU»  AmoibIs  Hmsi  la  GoaetantlenBl  oonet^  o»n- 

Neoipè  obJidoM,  pegiiié'aeTeg{biia  pericoliosam  esae  nostram  smi- 
teotiam.  Si  enim  spiritualis  prinoeps  Pootifex ,  Ecdeaî»  et  eoncilio 
«rtnit  ;  Mftette  moltA  oiagte  regno  ac  generaBbua  regnorum  coq- 
^wUiMs  teitt|»omtaa  regos  :  qtio  maxime  argumento  in  antiquam 
MtMMIaiii  MgeslaeUiM  conati  ^simt  Sed  Tbomaa  Oorodheus  id  ab 
EmedH'  legaftia  objeMciin ,  respeoso  «dite  ^  ooram  regni  prindpibDs , 
JpMIW^eni^  Tn  regè  sie  selvR^  :  «  Née  uttatenus  aimt  audiendi , 
ipd  «d  aMdeodmi  regea  et  principes,  in  cmtiwtom  aoetoritatia 
tmuXkMum  dioimt  qnàd  si  eoAdlia  generalia  possent  corrigere  et 
depouif d  summo»  NintiiceB ,  pari  ratiom  qoôdpopuii  bafcereat  cor- 
^Sm%ét49fmMt%  prtiieipesaaBCUlaiw»  Qui  enim  tatiadiouiit,  mani- 
fartè>  aMtoritMeni  coodliCMPum ,  et  deoiarationem  fidei  super  hoc 
fcBfw  ifciitwmat ,  non  pIusCvibuentssauctorftatisipsîeoQgregatioDi 
têdÊttàm^  t|OÉin  uni  communitati  ssBeulari.  Glarè  qooqm  neg^t, 
MMHuai  MMBre  auetairitateBi  A  Christo  immafiate,  câm  tpsom  ne 
M^Miaut  oemmimitati  sQctilari,  qu»  non  habet  aoetorilalem  à 
OÂio  oorrigrodi  a«t  pwuen^  pnBeq)em  aairai.  Sed  benè  mqHdant 
MMUodus-coDOiMi  Gonstantiensis,  reperient  in  hoc  magnam  diffid* 
Mlfm  ;  nan  Ipaura  eonoilium  Gonstantiense  peprobavit  ittuan  arti- 
tolum  XYii ,  inter  articulos  Joannis  Hussi  contentum^  quèdprine^s 
M^reni  puniri  ad  arbitrium  populi ,  et  tamen  alterum  probavit  ; 
^féi  ^omiliumgêiurMh  kabei  pQêe$taUm  imimdiaté  d  Chrisio,  tte. 
et  hoc  etiam  apparet  ex  sacris  Scripturis ,  cùm  Gbristus  ipse  assignans 

tQaii.  ■ffacBir.  Porlff.  aào,  eau.  Jreh,  SMg.  m.  varia  script.  Find.  Mal.  ScM.  Partt. 

*  Ohurlgllms. 

*Pr€mf. de$  JUberi^  «te.»  put.  n.  cap.  xn. n. 4,  p.  as. 


296  DEF'ENSIO  DECLARATIONIS 

differentiam  inter  hoc  et  îllud ,  dicat  :  Reges  geniium  dominùHâmr 
eorum ,  vos  autem  non  sic  ^  :  et  beatus  Petrus  in  caDODic&  dicit  de 
pastoribus  :  non  ut  dominantes  in  cleris ,  sed  forma  facii  grefiê  \ 
Doctores  quoque  lucide  déclarant,  quomodo  Papa  non  est  domiau». 
rerum  Ecclesiœ,  sed  minister.  Vaide  quoque  extraneum  est,  et  4 
yeritate  alienum  dicere ,  quôd  non  plus  spiritualitatis  reperiatiir  ia 
congregatione  légitima  Ecclesiœ,  quàm  in  unàcommunitatesieciilari, 
aut  non  specialior  assistentia  Spiritûs  sancti ,  de  quo  Christos  ad 
ipsam  dixit  :  Mittam  vobis  spiritum  veritatis ,  ut  montai  vobiscum  m 
œiemum*,  » 

Quin  ipse  Richerius  in  suà  defensione  sic  ait  ^  :  «  Ut  quid  ergo 
imponere  Ricberio ,  quôd  sustineat  conciiium  générale  esse  supra 
Papam ,  quia ,  yel ,  sicut  comitia  generalia  regni  sunt  supra  regem? 
Nunquam  boc  venit  in  mentem  Ricberio.  Adulatores  curiœ  romans, 
quorum  etiam  in  Sorbonà  non  exigu  us  est  numerus,  boc  ^finxe- 
runt,  ut  non  solàm  Richerium,  sed  fidelissimos  regum  servosot 
subditos  odiosos  redderent  ipsismet  regibus ,  quamvis  illorum  juia 
contra  romanam  curiam  tueantur.  » 

Quôd  autem  quidam  etiam  Parisienses  aliud  docuerint  nihil  nuth' 
ror  ;  suoque  loco  ostendemus  fuisse  profectô  tempus,  quo  totus  teté. 
orbis  in  summà  juris  pubHci  ignoratione  yersaretur  ;  quam 
tiam  postera  œlas  superioris  sévi  traditione  meritô  emendavit  : 
mirum  Parisienses  quosdam  in  re  extra  fidem  unà  cum  aliis 
Nego  tamen  omnes  :  nego  boc  fiilcimento  nixos  tribuisse  oodcUbuI 
poliorem  potestatem  :  nego  facultatem  :  nego  Constantiense  coim»- 
lium  pessimo  argumento  usum  :  nego  hoc  detracto,  sententûe  veri- 
tati  ac  firmitudini  detractum  esse  quidquam.  Alia  suppetebant,  qo»  « 
Thomas  Corcellœus  optimè  enarravit.  Imô ,  ut  idem  Corcelbeus  de- 
monstravit,  sacrum  illud  conciiium ,  à  quo  maxime  supra  Pontificen 
conciliorum  evecta  est  auctoritas ,  dampavit  insanam  sentenUam 
qu»  reges  regnis  subjiceret ,  non  régna  regibus  :  adeô  constal)at 
tione  diversissimà  constitutas  bumanam  ac  divinam  civitatem.  Ila^pM 
hœc,  quœ  creand«&  invidiœ  objiciuntur,  omittamus.  Ecdesi»  à  jDoft 
constitutœ  et  gubematœ  regimen ,  non  ex  mundani  regni  ralkme^ 
sed  ex  Dei  revelatione ,  atque  ipsius  Ecclesiœ  decretis ,  ex 
traditione  œstimemus. 

t  Lue,,  XXII.  2S,  26.  —B  1  Pet,,  t.  S.  —  *  Joan,,  xit.  16. 

*  H0C  verba,  qam  nonnulUm'  obtcuriUteoi  htbeot,  nmqaam  reperimos  in  Ridierii 
fenilODe.  {Bdit.ParU,) 
**  Joannif  HuMi. 


CLERI  GALLIGANI,  LIB.  VII.  297 


PARS  TERTIA. 

DE  PÀRISIETCSIUM    SENTENTIA  AB  IPSA  CHRISTIAMITATIS  ORIGIME 

REPETENDA. 


UBER  SEPTIMUS . 

CONCILIORVM  GENERALIUM  TRADITIO. 


CAPUT  PRIMUM. 

Infolllblliias  qulbus  verbis  ab  antlqals  explicetar ,  ubi  sita  sit  quœritur  *. 

•  In  fidei  quoque  quœsUonibQs  9  prœcipaas  summi  Pootificis  esse 
partes,  ejusque  décréta  ad  omnes  et  singulas  Ecclesias  pertinere, 
Dec  tamen  irreformabile  esse  judicium,  nisi  Ecdesiœ  consensus  ac- 
cesserit  ^  » 

Qaosdam  antiquitatis  ignares  movil  iila  vox  irreformabUis.  Hanc 
sciant  ab  antiqaitate  depromptam.  Notum  illud  Tertulliani  :  «  Régula 
fidei  immobilis  et  irreformabilis  *,  »  Ergo  judicium  illud  irreformabile 
essedidmus,  qnôd  immobile,  irretrackûMe ,  irrefragabile ,  ab  anti- 
quis;  postremo  denique  œvo,  infaUibile  appellatum  est.  Quœrimus 
igitur  ubi  sit  collocatum  illud  irreformabile  judicium. 

CAPUT  IL 

^teotla  Pariaienflium  rea  inter  Judlcatas  reponenda  ex  dlctls  de  condUo  Con- 

stantlensl. 

Ac  nostri  quidem  censores  Parisiensium  sententiam  et  inter  scbis- 
tnata  esse  ortam  dicunt ,  et  variis  dissidiis  ultro  citroque  jactatam , 
CoDstantiensis  quoque  synodi  temporibus  fluctuasse.  Nos  verô  procul 
i  schismatibus ,  ab  ipsA  christianitatis  origine  repetendam  ostensuri, 
priùs  praestruimus ,  res  inter  judicatas  pridem ,  ex  dictis  de  Constan- 
(iensi  ooncUio  esse  repositam,  Gertè  Constantiense  concilium ,  duni 
eas  memorat  causas ,  quibus  Papa  concilio  subsit ,  primam  ponit 
fidem  :  ergo  Papa  concilio  subest ,  vel  maxime  in  fide  :  at  infallibi- 
lem,  quA  quidem  in  re  taiis  est ,  cuiquam  subesse  nefas  :  imô  infal- 

*lBMlMdalâqiiidara  D.Lboibu,  capillt  primi  Ululai  i le  reprasentatur  :  Religul  operi» 
i»tlUwtKm;  ki^u»  Ubrl  icopu»  ;  quod  ideo  obterragrat ,  ne  quki  pralennifiite  Tideamiir,  pir^ 
vasHeM,  in  BoitvR  eonferendU  codidbas.  Caterûm  ille  Ululoa  malè  hic  iDiroderetor,  et 
mUéi  prafldarelar  eaplll  ▼,  In  qvo  Bottutr,  pMtqaam  qimdaiii  addidit  à  nobis  dlUgenier 
denripu,  In  parles  hune  llbram  divldlt.  {Sdit.  ParU,  ) 

I  Cif,  ir.  Gofttc.  Oeelaf.^t  TerUM»,  de  Firg,  vetami,,  eap.  i. 


BEFENSIO  DECLABATIONIS 

libili,  baud  magisquàm  ipsi  veritati  totam  Eocleaiain  sobease 
non  ergo  uHus  hominum ,  staote  quidem  Constantiensi  coodS»| 
in  &de  infallibilis.  Atqui  demonstravimus  Coistantiense  coi 
nullo  unquàm  Ecciesise  décrète  labefactatum ,  imô  tantâ  Sedâ 
stolicœ,  tantfl  Ecclesiœ  univers»  yeneratione  soscepUim, 
auctoritate  stare  oportere  :  ergo  certà  et  inyictA  auctoritate 
unius  Ecclesiœ,  sive  collecte ,  sive  dispersœ,  sed  tamen 
sententiam  esse  infallibflem. 

Dices  :  consecutionem  istam  quidem  esseànobis  dedactam,; 
autem  rem  ipsam  à  sacro  concilio  definitam.  Reponimus  :  inà 
non  consecutionem ,  sed  rem  ipsam  ;  neque  enim  aliud  est 
potestatem  alteri  esse  subjectam ,  quàm  eam  quœ  subjecta 
recto  veroque  deOectere,  et  ab  altéra  emendari  ac  reformaiî 

Qaare  quotquot  hactenus  pro  pontiGcià  potestate  scripseniiit,j 
stantieosi  décrète  aîhii  oppomint  aikid,  pnater  quàm  illiid 
nobis  oonfutatum ,  de  Papa  dubio ,  et  fluxft  coneilii 
auctoritate ,  responaum  :  cui  immorari ,  ae  dkia  repeterei 
neum  est. 

Non  tamen  omîtiemus ,  qu»  noafaro  »vo  raulti 
ex  ipsis  conciiii  GonstantîansiQ  confiotanda  veiMs. 

Primùm ,  illud  toties  decantaUim  ;  ex  eo  oonoiiio  Papam 
in  fidei  negotiis  subease  concUio,  sed  ut  privatom  bomiiMB'r 
Papam,  vanum  ludibrium  est  \  oùm  GonstaniieDae  coocHian, 
etiam  PontiGcià  potestate ,  eam  in  fidei  negotiis  conciUiri 
subesse  décernât  '. 

CAPUT  IlL 

Alla  modernorum  quorumdam  caYiUath)  confdtatur;  06tenditurqiie,ex  ipeis 
Gonstaotieosis  verbis  ac  gestls ,  Papam  non  mode  teneri  conciliaiÂv 
deereUs  Jam  tketh,  sed  eUam  In  qasrendo  et  tractando ,  in  concllfi 

His  ergo  conciiii  Coostantieoais  verbis  statlmruit illud, 
dam  intelligunt  :  nempè  ut  Papa  quidem  in  formanda  ciroa 
conciliari  décrète  superior  babeatur  :  c»terùm  ubl  rasatoMUi 
cilio  definita  est,  non  mirum  esse  quôd  prolatœ  aeatenti» 
teneatur  ;  cùm  iila  sententia ,  non  tam  à  concilio  quàm  i 
cilil  capite  prolata  sit:  ut  Papa  non  taoLConcilio  subaaae, 
ipsi  cottsentire  videatur. 

Ruit ,  inquam ,  illud.  Neque  enim  ConstanUense  concilium 
consentire  ipsumaibi,  sed  plané  eoocilio  subaaae  dacacaii; 
SQbjmigit,  âebttê  ptmiendum,  si  obedientiam  den^arit  Itao 
înt^git  Papam  à  seipao  puniendum ,  sed  à  co 


ft  Fêd,  decr,  Seu,  it  et  t. 


CL£ftI  GALLICÀNI,  LtB.  Yll.  909 

mMtnriAem  exeroente  potastatem  ;  ergo  etitm  intelligit  Paprnn 
mm  ipsom  sibi  ipsi,  sed  omnioo  coodUo^afle  rabditum. 

Jmd  terba  illa  perpendant  CanstanUensHim  Fatrum  ^  ;  Papam  «  ia 
fidei ,  in  scbismatis ,  in  reformationis  negotiis ,  omnibusque  ad  aa 
pertineotibus  TacUs ,  vel  fadendis ,  »  oonciliari  potestati  subjici  : 
ergD  non  tanlùm  «n  factis  de  fide  decretis ,  sed  etiam  m  fadendU 
alqae  rcnnandia,  ioque  ipsA  re  querendà  ac  traobuadà  c(»eilio  fl4ib- 
€sse  intelligebant. 

Nempè  aaneta  aynodua  in  ipsis  principiia  professa  est  se  quidem 
eaagri^tnm ,  non  modo  ut  de  schisniate  ae  de  reformatione^  sed 
etian  ut  de  Gde  qocreret  *  ad  veraus  Videfi  et  Hussi  grasamtes  b«ro- 
ses  :  eu  jus  rei  gratiâ,  vel  maxime  à  Joanne  XXIII  convooatam  esse 
«OBitâbat.  Quare  omnino  tractatura  erat  adversàs  illos  biefeticos 
Yarîaa  ac  maximas  Qdei  quœsUones,  ao  apeciatim  adversùa  Vielefum 
expositura  erat  ipsum  piyialeœ  primatum ,  quem  iUe  impugnaverat , 
ut  s«pè  TÎdimus  :  ergo  iuteUexit ,  atque  decrevit  Papam  in  bis  quœ- 
aUoDibua  ay nodo  pariturum. 

Qoid  j  qpôd  |am  iade  ab  initie  deere¥it  synodua  ipsam  aynodum 
talia  (nMBlâturam ,  «  née  Pap»  reeesau  disaolutum  irj ,  sed  remanere 
in  snà  potestaie  et  integritate  ooncilium  '  :  »  eH  seilicet  potestaie,  c.ui 
Papa  ipse  subjicitur?  Intellexit  ergo ,  atque  decrevit  aynodua,  etiam 
laaedwte  Papa,  de  fide  traotaUum,  ipsam  ae  eA  polestateesse»  ut 
décréta  conderet ,  cui  Papa  ipse  obedire  leneretur,  nedum  in  trac* 
laAdo etquorendo superiorem  eum  agnosoereL 

Id  ▼erè  demoastrant,  uti  praodiximus  S  non  modo  ipsius  synodi 
^eereU,  verùm  etiam  geste.  Rêvera  enim  tractata  suntsessione  vui, 
post  raocnaum  Papie ,  adveraua  Vielefum  et  Huaaum ,  ea  quœ  mémo- 
savimua^exposîtaque  est,  ciroa  prioMtum  romauum,  Eoclesua  fides. 
QoiB  eliam ,  PapA  ipso ,  sassione  xii ,  rite  depoaito ,  tractatœ  sunt 
mults  adversùs  Joannem  Hussum,  Hieronymum  de  Pragâ ,  etJoan- 
MM Palitam ,  fidei  quMtiones^  oempe  sessione  xni,  xiv,  et  deindè 
^«leiis  :  eigo  synodua  non  mode  deerevit  i  ae  posée  fieri  »  sed  etiam 
Csciiyidiii]ia disente  Papft ,  imô  etiam  deposito,  décréta  de  fide^  qui* 
bnipM'Papa  parère  teneretur. 

Neîmfr  inteUifabat  Pgpam  abaentem  eorpore,  vwtute  tamen  fuisse 
pwssulam^  aynodoque  eonjuneUim.,  qui  aynodom  congressaset , 
qui  pœt  recessum  quoque  toties  deolsrafliet,  se  Meedenteoa  lieit,  in 
afmii  potesiate  Ctoturum  »  qui  sanotam  aynodum  erraro  non  posse 
profiieretur* 

QwaeyDOdiiMiifl^oonaaia  potestatta*  intelligebataeipssiiD,  quippe 

«  CMC  CoatU,  Sest.  y.  t  itt.ool,92^'^%iM„Seti,iy  etV.^i  Ibid,,  SeiS,  iw^^Sup.s 
Ml  T. 


300  IXEFENSIO  DEGLARATIONIS 

qase  Ecclesiam  universalem  reprsesentaret ,  etiam  papatom 
virtute  complexam,  summo  et  indeclinabîli  judicio,  nullftqne 
bitâ  morft  definire  posse  ea,  quœ  Ecclesiœ  nécessitas  evidens 
laret. 

CAPUT  IV. 

Alise  caviUationes,  Papam  subjicl  quidem  concilio  in  fldei  qusstionilms ,  sed 
postquam  se  ilU  sponte  submisit  :  tum  esse  quidem  illum  per  sese  ii 
non  adsit  conciliiun ,  sed  pnesente  concilio,  jam  iUi  subesse. 

Hune  nodum  alii  sic  exsolvunt  :  Pontificem  quidem  per  sese 
libilem  in  edendis  fidei  decretis  ;  neque  eo  secius  etiaro  in  qui 
de  fide  subjectum  esse  concilio ,  postquam  rem  Patribus  coi 
quœrendam  decernendamque  permisit. 

At  hœc  à  Gonstantiensibus  diserte  refutata  sunt,  cùm 
potestatem  eam ,  cui  Papa  in  fidei  quoque  negotiis  subdilur, 
generali  immédiate  à  Christo,  non  à  Papa  esse. 

Sunt  qui  sic  sentiunt,  inesse  utrique,  sciiicet  et  synode  et! 
infaliibilitatem  à  sancto  Spiritu ,  ita  quidem  ut  Papa  in  d^ 
fidei  quœstionibus  concilio  semel  congregato  subsit  -,  ac  nihilo 
si  desit  synodus,  seorsim  ac  per  sese  sit  infallibilis ,  et  semd  A\ 
dicta  sententia,  synodi  quoque  norma  sit,  nedum  synodi 
ac  judicio  subsit. 

Hœc  opinio  neque  cum  Constantiensi  decreto ,  neque  ciim 
auctoritatis  ratione ,  neque  secum  ipsa  convenit. 

Non  quidem  illa  opinio  convenit  cum  Constantiensi  decreto. 
ponit  enim  illa  diverso  respectu,  in  fidei  qusestionibas ,  ut 
Papam,  ita  Papœ  concilium  subjici  oportere  :  at  non  ita  Coi 
decretum  ;  imô  absolutè ,  Papam  concilio  in  fidei  quœstionîbus, 
vicissim  concilium  Papœ  subjicit,  nullAque  exceptione,  omnem{ 
tificiœ  potestatis  usum  conciliari  potestati,  ut  supremœ, 
eluctabili ,  subdit 

Neque  etiam  adversarii  hftc  opinione  consulunt  satîs  papaK 
tati ,  quam  in  synodo  exuunt  innatA  ipsi,  ut  quidam  fingunt, 
nempe  ut  infaliibiliter  de  fide  vel  sola  décernât.  Atqui  hoc 
simum  -,  cùm  profectô  concilium  nihil  aliud  sit,  quAm  ipsa 
Ecclesiœ  reprœsentatio,  integris  omnibus,  quœ  cuique  à  Chrialai 
dotibus,  non  profectô  sublatis,  ne  non  rq[>r»sentatio,  sed  es! 
ecclesiasticœ  unitatis  esse  videatur. 

Denique  h»c  opinio  nec  secum  ipsa  convenit;  cùm  infiallil 
à  Christo  datam ,  vel  perpetuam  oporteat  esse,  vel  noUaai. 

Ex  bis  intdligitur  id ,  quod  Gerson ,  et  alii  noBtri  doent 
vel  maxime  papalem  potestatem  conciliari  subesse,  qnôd  f$ 
bilem ,  atque  ut  vocant  detiabUem ,  inieviabUi  et  tnfaUibili 


CLERI  GÀLLICÂNl,  LIB.  VIL  301 

oporteat  :  id,  inquam ,  non  ex  ipsorum  peculiari  sententià,  sed  ex 
ialimo  totius  concilii  Constanliensis  sensu  esse  depromptum. 

Neque  minus  liquet  vanos  esse  eos  quos  commemoravimus  quique 
non  eodem  loco  habent  nostram  de  superioritate ,  ac  nostram  de 
infallibilitate  sententiam  ;  cùm  profecto  constet  atrasque  sententias 
ono  fundamento  nixas,  unft  ratione  connexas,  unoque  decreto 
concflti  Constantiensis  esse  decisas. 

Neque  immerito  sacrosancta  synodus  inter  eas  causas,  quibua 
Papa  eoncilio  subsil,  primam  ponit  fidem ,  cùm  certo  dogmate  Pela- 
gii  II ,  ex  sancti  Leonis  auctoritate  deprompto ,  habendorum  conci- 
Ûorum  speciaKs  causa  sit  fides  *  ]  valereque  oporteat  concîliorum 
potestatem  in  eft  maxime  causa ,  quœ  propria  ipsis  specialisque  sit. 

Nostra  ergo  sententià  Gonstantiensibus  canonibus  stabilitur  iis  y 
qoos  tantA  sequentis  œvi  consensione  Grmavimus.  Yerùm ,  ut  veritas 
clariùs  elucescat,  lubet  recurrere  ad  fontes,  et  Constantiensem 
docUrinam  ex  anteactis  sœculis  alBrmare. 

CAPUT  V. 

An  concilii  GonstanUensis  jadicium  antlquft  traditione  nitatar  :  prœmittimus 
qoedam ,  ex  Vincentio  Lirinensl ,  de  Ecclesis  cathoiicœ  toto  orbe  dlffuss  auctoritate 
hine  ?aiere  conciiia  œcumenlca  :  dupiex  ratio  agnoscendœ  ecciesiasticse  consen- 
«oDis,  ac  fioiendaram  fidei  qusstionuin;  aitera  per  concilia  œcumenlca  ;  altéra 
aine  conciliis  .œcumeniclfi  :  utraque  suo  ordine  tractanda  susclpitur  :  à  prima 
ordimar,  atque  octo  primoram  concîliorum  generalium  traditionem  ac  praxim 
expUcare  inclpimus. 

Praestruimus  illud  immotum,  quod  est  ab  omnibus  catholicis,  Vin- 
centio Lirinensi  exponente,  susceptum  ;  valere  omnino  id  quod  ubi- 
que,  quod  semper,  quod  ab  omnibus  creditum  est  *.  Cujus  rei  radix 
est  apostolicum  illud  \  fidem  annuntiari  in  universo  mundo  '  :  et  de 
apostolis  dictum  :  In  omnem  ierram  exivU  sonus  eorum,  et  in  fines 
orbii  terrœ  verba  eorum  ^;  atque  iterum  ad  Colossenses  :  Tn  verbo 
teritatis  Evangelii,  quodpervenii  ad  vos,  sicui  in  universo  mundo 
est,  et  fructificat  et  crescit  '.  Neque  hœc  tantùm  apostolicis  tempori- 
bus  incboata,  sed  in  œvum  duralura,  dicente  Domino  :  Ecce  ego 
tobiscum  sum  usque  ad  consummationem  sœculi^  ;  et  :  Portœ  inferi 
non  prœwdébunt  adversùs  eam  '',  utique  Ecclesiam  ;  quo  factum  est 
Qt  Ecclesia ,  non  hœc  aut  illa ,  sed  tota  et  uni  versa  ab  apostolo  appelle- 
tur,  columna  et  firmamentum  veritatis  *. 

Hec  igitur  non  ab  hoc  aut  ab  illo  doctore,  sed  ab  omnibus  catho- 
licis  uno  ore  sic  intelliguntur,  ut  sit  certissima,  invictissima  ^  emi- 
nenlissima  Ecclesiœ  .catholicœ  consentientis  auctoritas.  Eâ  consen- 

<  Bpiii,  Pei.  II,  tom.  ?  Orne,  post  Conc,  t.  od.  oi7  et  seq.  - 1  FincenU  ZMn,,  CommoniU  u 
cq»-  ni.  loiD.  Tii  ;  Sibl,  Patr.,  p.  950.—  >  Bom,,  j%  s.— <  IM(L,  x.  IS;  Pê,  XTIU.  5.— «  Colou,, 
2*  »>  1^  •  MoUh.,  ZXTUX.  30.—  7 IM,,  XTX.  11^  •  i  Tim,,  m.  iS 


3»  DiEFESSIO  DECLÂRJlTIOnJ» 

flione,  ut  fimintiiie  ac  ditionsimo  biwtamenta,  niti  chi 
oportet;  à  quibos,  BOA  alkKl  quid,  scd  ilhié  in  Syvibolo 
pêsUilaUir,  ut  in  ^^inium  immtmn  cfoieotescrcdaat  oiiMi 
Ecctêiiam  omUkoliam  ;  «iqiieviiidiceirtcarUsstroum,  qao  i 
tiamcaptivaDtar,  SpirifellB  aaocti  magiatertuiii  et  judîdani* 

Quœ  onatoo  elBeitii^,  ut  in  ipsA  conseatU^ie  vis  Ua 
et  sit  et  esse  credatur,  existitque  omniiio ,  ex  Eccdafliamiii 
flione,  Clara  et  manifesta  vox ,  quà  mm  parles  eeekaîMtieatr^ 
ipsam   universaUtatem  audiri,  eodem  Yinceutio  Lirineoai 
peropieimus  :  «  Sequemur^iteoi,  înqutt  %  univernlatân  hoc^ 
si  haoe  uaam  fidem  veram  esse  fateamur^  quant  tota  per 
terraruin^oonitetur  Eceleaa.  »  Etpaulô  post  '  :  »  Quîd  fadel 
nus  cathoUcus ,  si  se  aliqua  Eedems  particula  ab  imiTi 
eommuBÎone  pnociderit  ?  quid  uUque ,  oisi  ut  pestifero 
membra  sauitatein  universi  oorpons.  anteponal  ?  » 

Hinc  illa  in  concilia  generalia  Hianat ,  qoam  io  eisagoosciiBvat^ 
et  ineluctabilis  auctorilas.  Neque  enim  alià  ratione  in  condiiis, 
in  Ecdesià  congregatA  valet  unitas  atque  consensus,  quàm  qi 
Ecclesià  toto  orbe  diffosA  eequè  valeat.  Ipsa  enim  aynodas  eo 
quôd  universalem  reprœsentet  Ecelesiam  :  neque  idée  Ecdesia 
gregatur,  ut  valeat  unilas  atque  consensio  ;  sed  idée  codj 
utquas  in  EccIesiA  ubique  diflfùsA  per  se  valet,  in  eAdem 
gatft ,  ab  episcopis  Ecclesiarum  doctoribus ,  tanquam  idooeis 
clariùs  demonstretur. 

Ex  his  igitur  duplex  intelligitur  ratio  agnoscendae  catbolics 
tatis  :  prima  ex  consensione  Ecclesiœ  ubique  diffusas  ;  secuada^ 
consensione  Ëcclesiœ  in  synodis  œcumenicis,  sivegeneralibus^ 
natœ  :  quam  utramque  rationem  à  nobis  sigiUatim  exponi  o| 
ut  vim  iilam  infallibilem  et  ineluctabilem  in  toto  Ecclesiae 
repositam  esse  clariùs  demonstremus. 

Inchoamus  autem  à  synodis  œcumenicis,  in  quibus  com 
luculentiùs  expressam  agnovimus  :  quft  in  tractatione  statim 
memorabhnus  octo  ilias  primas  novem  primis  sœculis  ceh 
non  modo  quôd  cseteris  ipsà  antiquitate  prœluxerint,  sed 
eorum  gesta  dtligentiùs  descripta  habeamus. 

Id  ergo  primùm  probare  aggredimur,  ex  eorum  con< 
gestis ,  illatas  à  romanis  Pontificibus  etiam  de  6de  sententiaS| 
omnem  quidem  Ecelesiam  pertinere;  at  nihilo  secius  à 
œcumenicis  examinatas ,  retractatas ,  interdum  rejectas ,  nuni 
nisi  facto  examine  et  quœstione  habita  comprobatas  ;  atque 
nihil  babitum  esse  pro  infaUibili  atque  irrefragabiU ,  ai^  id 

i  Fine  Lirin,,  locjam  cUL— t/Mtf.^cip.tf. 


CLEJU  GÀLLICANI,  LIB.  VIL  M$ 

wivcBaliB  Eedeate  conseDsione  oonfirmaftum  easet.  Id  càm  pro- 
btverimua,  toimiqvb  detiide  ad  seeota  sscola,  nibilqae  pwtermit- 
tflBW  qisfft  wtfqiiatmdilio  eifplicari  posait. 

CiiPUT  VI. 

CêmÊksatsfùHUAHam  HlefOiolsFiiils  habitom  de  legaiRbi»,  ut  omnium  e(mc]lit>nim 
geiMSCTlUutt  fi>rma  propooitur  :  psipeudllur  Ulad;  visdm  est  Shritvi  sàifcro  bt 
N0BI9  :  Tis  SpirHûs  In  ipsâ  consenslone  poslta  :  !n  eam  rem  egreglse  concUil  V ,  ac 
sancU  GœlesUnl  paps  in  concllio  III ,  auctoritates. 

Sacris  Ecclesùs  catbolicœ  œcumeaicis ,  sive  generalibus  coocUiis, 
ooncilii  apostolici  Hierosolymis  babiti,  de  legalibus  \  prœlueet  auo- 
toritas.  Prima  ea  quesUo  tarbavit  Ecclesiaoï.  £rgo  ibi  quàm  maxime 
faturis  gaaesUonibus  decidendîs^  formam  dari  oportebat.  Quœcum^ 
que  îgitur  ad  futura  concilia  pertinerent,  jam  ibi  perspicuè  pne*- 
struaotaf ,  quas  nos  ordiue  receoseoîus. 

Primàm,  ac  statim  occurrit  habendi  concilii  causa,  magna  vide<- 
licet  dissensio ,  ut  babemus  ex  Actîs  apostolorum  :  Factà  aukm  sedi- 
tione  non  minimâ.  Levior  oontentio  non  tantum  remedium  postu- 
lasset.  Âtque  id  in  secuta  concOia  manaturum  diligentissimè  iiotari 
volamus.  ExortA  ergo  hftc  contentione  tam  gravi ,  subdit  Lucas  ia 
iictis  :  Siatuerunt  ut  ascenderent  Paulus  et  Bamahas...  ad  apûBiolos 
et  presbùeroe  in  Jerusaletn  >  super  hàc  quœstiane  *  -,  nempe  ut  corn- 
muni  sententià  finiretur. 

2^  Erat  tum  in  Jérusalem  Ecclesia  principalis ,  in  quft  sedebat  Petrus 
apostolorum  princeps  ^.  Hinc  proditum  in  sequentia  sœcula,  ne  sine 
Petro  et  successoribus ,  atque  Ecclesia  principali ,  in  quà  ipse  sederet, 
concilia  regulariter  haberentur. 

S""  Facta  est  quanta  fieri  potuit,  illis  quidem  temporibus,  cùm  adhuc 

Ecdesiae  formarentur, apostolorum  et  pastorum  Ecclesiœ  congregatio, 

ac  perfectissima,  pro  statu  Ecclesiae,  nominis  cbrisliani  repraesentatio. 

4''  Fit  conventus  omnium  in  unum  locum  :  Canveneruntque  apostoli 

et  seniores  videre  de  verbo  hoc  '. 

5<»  In  ipso  conventu  tria  hœc  habentur  :  tractatus  primùm ,  sive 
conquisitio  *,  deindè  deliberatio  sive  uniuscujusque  prolata  sententià  ; 
postremo  ex  communi  sententià,  concilii  decisio  :  atque  ea  omniaia 
sequentia  concilia  deinde  manarunt. 

è""  Et  quidem  tractatus  bis  verbis  Actuum  designatur  :  cùm  magna 
eonquiiitto  fieret  ^. 

«  Ait,  zv.^  t  Bêi.,  vr.  9. 

*8edebit  Petrua  Hieroioljniii  non  ut  in  proprift  lede,  naro  Jérusalem  aedea  erat  Jacobl. 
Ssiiitteal  Haque  BosauxT  Petrum,  qui  tune  tiulli  Eccletio  peculiari  prsiidebat,  poluiase  dict 
aliqoo  Bodo  Hieroaotymia  sedisse  ;  quia  ibi  ordiniîrië  eommoralMturi  et  eam  EccleaiaiD  pasee- 
hn  verto doeiriM.  (Sëit.  Part».) 


304  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

.  /<"  Ddiberatio  à  Petro  inchoatar  :  qai  mos  ddnde  iimli 
sacri  cœtûs  principes  prinii  sentenliam  dicerent ,  iisque  ai 
decretum  sanciretur.  Petras  ergo  ubique  recUe  pnedicationis 
agendarum  auctor,  primus  sententîam  dicit  :  Dei  arcana  pandH^i 
sibi  primo  de  vocandis  gentibus  revelata  essent  fundameafii 
ponit  ;  ex  bis  quœstionem  solvit  :  Deu$  in  nobi$  elegitper  o» 
audire  génies  verhum  :  et  cœtera  qusa  ad  Corneli  ejusque  fi 
cationem  pertÎDerent. 

8""  Quœ  deinde  ex  illA  vocatione  seeuta  sint/quantaque  posti 
nelium  geniium  multitudo  confluxerit,  Paulus  et  Barnabas 
runt  :  quœ  firmandae  Pétri  seDtentiœ  essent  ^  Tum  Jacobus 
sententiam  expresse  à  Pétri  diclis  incipit  :  f^iri  fratre$ ,  itmoftj 
ravit  *.  etc.  Quo  ritu  in  secutis  conciliis,  dicente  coetûs 
cœteri  deinde  placere  demonstrant. 

9°  Nec  tamen  sic  agunt  quasi  usquequaque  primœ  sententii6j 
toritate  constricti;  sed  ipsi  judicant;  et  Jacobus  :  Ego^  ii 
judico.  Tum  ad  ipsam  qusestionem  principalem ,  quse  addendt^ 
rentur,  proponit,  et  de  iis  quoque  judicat  ;  nempe  ot  frai 
gentibus  conversi,  abstineant  à  cantaminationibiis  simulacn 
fomicatione ,  et  suffoccUis  y  et  sanguine  ^. 

10^  Decretum  deinde  conditum  communi  nomine,  ac  Spiritûsi 
auctoritate  adscitft  :  Placuit  nobis  coUecds  in  unum  *  ;  et  :  ^û 
Spiritui  sancto  et  nobis  ".  Ibi  ergo  vis  :  Spiritui  sancto  et  ncbisy 
quôd  Petro  praecisè ,  sed  quôd  nobis  ;  et  à  Spiritu  acti ,  non 
Petrus ,  sed  ipsa  sacri  cœtûs  unitas.  Unde  et  Christus  de 
quem  erat  missurus,  id  dixit  :  Ciitn  autem  venerit  ille  Spiritus 
tatis,  docebit  vos  omnem  veritatem "^  :  Vos,  inquit,  scilicet 
rum  pastores ,  ac  cœterorum  magistros.  Hinc  semper  additus 
sacrœque  congregationi  Spiritus.  Credo  in  Spiritum  sanctum, 
Ecclesiam  catholicam.  Et  meritô  proinde  diligenterque  à  noslml 
toribus  quondam  dictum  id  quod  memoraviinus  ',  vim  con< 
non  in  solo  Pontifice  romano,  sed  maxime  in  Spiriiu  sancto, 
Ecclesià  catholicâ  esse  positam. 

11''  Re  judicatà  per  commune  judicium,  nihil  postea 
tum  y  aut  nova  cuique  relicta  discussio  est  :  sed  perlatum 
tum  ad  Ecclesias ,  docenturque  plèbes  custodire  dogmcUa,  fua\ 
décréta  (  grœcè  judicata  )  ab  apostolis  et  senioribus  qui  erant 
solymis  *. 

Hœc  nos  catholicis  urgemus,  communi  consensu,  adv^^ùsl 
ticos  conciliorum  jussa  et  auctoritatem  detrectantes  :  qiue  sanèi 


t-^cl.,  XT.  13.— B/6<d.,  13,14.  — 9 /(Id.,  19.  — 4/Md.,  30.  — s/Mtf.,  9S.- 
7  Joan.,  XTX*  18."-  s  Fid,  Diss, prœv,  et  in  J^,,]ih,  i.— »^cl./  xri.  4. 


ijM^l 


GLERI  GALLICANI,  LIB.  VIL  30$ 

Takint,  nia  cam  aactoritate,  etiam  formam  probamus;  vimqae 
ipsBm  décret! ,  non  in  Petro  solo ,  sed  in  unitate ,  et  in  apostol(H*um 
ac  paatorum  ficdesis  oonsensione  ponimus. 

Ait  quidem  Bellarminus,  id  nulIA  necessitate  factum,  cùm  non 
dknIô  Petrus,  verùm  etiam  apostoli ,  ex  sese  ac  singulares  quoque 
qncstionein  detenninare  potuissent  ^  Quod  quidem  aliis  è  Bellàr- 
mini  societate,  imprimis  Joanni  Bagotio,  non  probatur  :  nec  piacet 
ac  lusiêse  apostohi,  aut  simidatê  ab  iis  institutam  quœstionem  de  re, 
fiÊom  eaq^oratisrimam  habebant  *.  Utcumque  est ,  in  eo  vis  erit  ma- 
xima,  si  nuUo  concilie  ac  deliberatione  indigentes,  tamen  ut  for- 
mam darent  sœculis  secuturis ,  banc  inierint  viam ,  et  communi  sen- 
Uniiâ  rem  definierint  j  ut  idem  Bellarminus  contitetur'. 

Et  qaidem  omnia,  quœ  in  hAc  apostolicft  synodo  acta  sunt,  in 
seqaentes  manasse  gesta  prodent.  Ërgo  id  vel  maxime  manarit  opor- 
tel,  qnod  maxime  agebatur,  et  in  quo  apostoli  robur  esse  positum 
voloerunt  :  nempe  ut  Spiriiûs  sancti  eflScacia  et  vis  conjungeretur 
cum  iilo ,  nobis ,  inque  ipsà  unitate  se  exereret. 

Neque  banc  interpretationem  à  nobismetipsis  promimus,  sed  à 
sanctis  Patribus,  totoque  adeo  universali  concilio  quiillo,  à  Pontlii* 
cibus  romanis  toties  comprobato. 

Nempe  Vigilins  papa  Constantinopoli  agens,  ubi  concilium  habe- 
batar,  sacro  cœtui  certis  de  causis  suam  preesentiam  denegabat; 
pollicitns  per  seipsum  se  daturum  sententiam.  At  Patres ,  iisque  auc- 
toribus  et  probantibus,  Justinianus  imperator  sic  hortatur  :  «  In  1er 
nos  placuit ,  tam  ipsum  (  Vigilium  scillcet  papam  )  quàm  nos  com- 
muniter convenire, eo quôd  sacerdotes  decetcommunibus qusestio* 
nibus  finem  commonem  imponere  ^.  »  Et  paulô  post  :  ((  Pro  bis  ad 
memoriam  ejus  (  Vigilii  )  produximus  magna  illa  aposlolorum  exempla 
et  Patrum  traditiones.  Licèt  enim  sancti  Spiritùs  gratia  et  circa  sin- 
gulos  apostolos  abundaret ,  ut  non  indigerint  alieno  consilio  ad  ea 
qus  agenda  erant;  non  tamen  aliter  voluerunt,  de  eo  quod  move- 
batur,  si  oporteret  gentes  circumcidi ,  definire ,  priusquam  commu- 
niter  congregati  divinarum  Scripturarum  testimoniis  unusquisque 
sua  dicta  conQrmaverunt.  Unde  communiter  de  eo  sententiam  pro- 
lokrunt  :  F%$um  eut  Spiritui  sanclo  et  nobis,  » 

Ut  autem  pateat  eam  formam  futuris  saecuHs  praeluxisse,  addunt  : 
«  Sed  et  sancti  Patres,  qui  per  tempera  in  sanctis  quatuor  conci- 
liis  convenerunt ,  antiquis  exemplis  utentes,  communiter  de  exortis 
baeresibus  et  quœstionibus  dîsposuerunt.  »  Rationem  hujus  rei  affe* 
rant  doplicem  :  alteram ,  quôd  ex  discussione  et  collatione  veritas 

«  BtU^âê  A.  P„  1.  ir.  c  7.  ^tBagnî.,  Apol.  fidei,  I. if .  difp.  in.  c.  a.  sect.  m.  —  i  Bcli.^ 
é€  CmÊc  mta„  I.  u.  e.  $.— 4  Conc.  C.  P.,  u.  gea.  f .  coll.  f  ui.  I.  t.  col.  Ma,  S6S 

XYI.  45* 


DEPENSIO  DBCLARÀTI0NI6 

ciiMrrtmf  ;  altertm ,  eaœqae  vel  maximam ,  quôd 
Hnti$i  profêi'mida ,  scUieèt  aancti  SpirKûs  lunnine  : 
bus ,  concilia  generalia  maxime  valeni  :  vmtatis  elnei 
oaUatioaem ,  ac  SpirKûs  sanoti  Judicio  per  eommunem 

Idem  aotea ,  in  eoaeilio  generali  tertîe  (  Bpliesino  aoiUoet)^! 
Coriestintt8  papa  profesaus  erat,  càm  suam  ad  synodom 
bis  Yerbis  incipit  :  «  Sptritûs  aaocU  testatur  proaentiam 
saoerdotiim  :  •  et  paulô  post  :  «  Sadctaa  igîtor  est  peo 
YeoeratiQne  conoilium  ia  qoa  utique  nuac ,  Areqneal 
quam  legiama  (Aotorum  xy  scilieet)  apottolonim 
aspîcieada  reverentia  est  ^  « 

Ex  fais  confùtaDtur  que  quidam ,  ac  tmprimis  noviasiaiiisi 
anonymus,  objidunt  :  eam,  qu«  synodo  WerosolymitaiM» 
Spiritûs  saucti  assistentiam ,  «  apostolorum  gratiœ ,  noa 
neralitati  tribueadam ,  càm  concilium  illud  geoerale  noa 
Quo9  miramur  detracta  velie  catboUcis  ea  prœsidia,  quibos 
pro  conciliis  œcumeoicts  adversùs  hsreticos ,  certanl  ;  tum 
pendere ,  sancU  Ckelestini ,  terlisque  et  quiatœ  synodorum 
tatem.  Nos  verô  eam  secntî ,  rectè  k  nobis  putamua  iatdligi 
rum  generalium  auctoritatem  et  formam ,  si  primam  îllamio! 
veneremur,  et  ad  ejus  normamomata  exigimus.  Jam  hocfooi 
apostolico  posîto ,  quid  secuts  synodi  gesserint  audiamus. 

CAPUT  VU. 

Goocilii  Nicsni  primi  décréta  adversùs  arianos ,  ipsà  Patrom  consensione 
nullo  ante  gestain ,  nullo  post  gestam  synodum  Sedis  apostoUcao  speeiili 
in  eo  concilio  Ipsius  consensionLs  auctoritate  très  prsocipuss  finits  qoi 
Sedem  apostolicam  commuais  decreti  execatio  pertlnet. 

De  primis  duobus  conciliis  universalibus ,  Nicœno  primo,  A\ 
stantinopolitano  primo ,  pauca  dicemus. 

Alque  in  Nicœnoquidem  concilio  definilionem  communiter 
et  sancta  quinta  synodus  mox  exposuit  nobis ,  et  ipsa  Nicaeoff 
décréta  clamant:  «Qui  dicunt,  erat ,  quando  non  erat, 
taies  anathematizat  catbolica  et  apostolica  Ecclesia  '.  »  En  iai 
licœ  et  apostolicœ  Ecclesiœ  consçnsione  robur. 

Adorant  sanè  sacro  conventui  presbyteri  roman®  Ecclesia,  < 
prae  cœteris  patriarchis,  uti  decebat,  loco;  etOsiom  Coi 
Sylvestri  nomine  adfuisse*,  Gelasio  Cyziceno  auctori  grcco 

t  BpUt.  CceUst.  X,  ad  Cône.  Bphes,,  int,  aa,  Conc,  act.  ii.  kHn.  m.  coL  •i4*-'* 
Ubert.  BecL  GaU.,  1.  f .  c.  lo.  n.  4.—  >  Cône.  NHœn,,  SpnboL  tom.  ii.  Orne»,  cak: 

•  Osium  Sjlf estri  nomine  admisse  concilio  Niosno  flrmis  rsUonibos  probaot  firi 
iiaii  JotBoes  Morinias,  el  Petnu  de  Mires.  Nam  qood  fuidam,  ex  Ensebio,  Msli 
•eoo  negabantSylTeMmai  par  suos  legatos  fjnodo  prasedive  docei.Moriooi  ■■!>"* 


CliBfil  6ALLICAM1,  LIB.  TIL  307 

dtUat  nAmnfi  S  flMiid  asseniinior  ;  cùm  et  nemo  cootradicfllt ,  et 
f8oaliftC(0MiUî6  eoDgruat  etsexta  synoduâ  io  NicœnâsfoodoSylves- 
tnua  pmeiiMOi  Gonstantino  adjongat  \  ni  Cœleatiouin  Theodosio , 
HaraMo^UDoem»  Cfiteràm  naque  ante  neque  post  conciliiim  Nicse- 
mun ,  adif«raùa^ariaM8  qoidqttam  decretum  esse  legimas  à  Syivestro 
jÊfkj  quodaynodi  scnteiitîain  yA  pracederet,  vd  Gnnaret  ^  coDstat- 
que  fUneaseï  qii»  de  Njcaeroo  çoDcilio  OMiOnnato  aota  referuntur, 
lUavo  dieemoa  loea :  afaitte^oamiao in  ipeà  oonsensione  yim  onutem 
foiaae  vepaaitam^hiatoriiB damant  Notum  ittud  Rufini  '  :  «  Defertur 
adCaBatantiiHiœ  sacerdotalia  coadlii  senletitia  :  ille  tanquam  à  Deo 
profaiiam  venaratur,  oui  si  quia  tentasset  obniti  ^  veluti  contra  dîTina 
atatata  Yenientem  »  in  exilium  ae  pi>otest«tur  actorum.  »  Attestator 
Eaaalmia  *  :  eongruant  ipsiua  Gonatantini  rerba  hœc  ad  Alezandrinam 
fiedaaiam  aeripta,  atatim  abaointft  aynodo  :  «  Quod  treeentis  epi- 
soop»  viaum  eat,  non  eat  aliod  pntandum  quàm  Dei  senteotia  :... 
quapropter  nemo  vestrûm  hœsitet ,  nemo  jnoram  interponat  '.  »  En 
in  qno  reponerent  divinam  illam  vim ,  et  indeclinabilem.  Noster 
Solpîtîoa  pauds  et  perspicuè ,  uUsolet  :  «  Synodus  apud  NicsDem  loto 
orbe  oonirabitor  :  treeentis  et  duodeviginti  epiacopis  congregatis , 
fides  plena  conacribitur  :  hœresis  ariana  damnatur  :  iolperator  de- 
cretom  episcopale  compleetitur  :  ariani  nihil  contra  sanam  fidem 
retractare  ausi,se  quoque  tanquam  acquiescentes,  neealiud  sen- 
Ijentes ,  ecclesiis  miscuerunt  ^  »  Ita  decreti  robur  in  episcopalis  col- 
legii  consensione  est  positum.  Sequens  adstipulatur  œtas  :  etsanctus 
Léo  ubique  Nicœnorum  canonum  décréta  collaudat  :  a  quae  sint  à 
iotios  mundi  sacerdotibus  constituta  ''.  >•  £o  nomine  tantam  auc- 
toritalem  iila  obtinuisse  certum  est. 

In  primo  îllo  concilio  très  maximœ  quœstiones ,  quœ  Ecclesiam 
coQturbarent ,  communi  decreto  terminât^.  Prima  arianorum  de 
consubstantiali  Filio  :  seconda  paschatis  :  tertia  rebaptizationis  :  quœ 
du»  postremae  jam  à  romanis  Pontificibus ,  Victore  et  Stéphane , 

nue  habeolor,  Eosebil  codices,  et  eot  eliam  quibui  ofeebântûr  Socratet  et  Sotomentu ,  aique 
ipMTbeodoreliu;  ted  Gelasium  CyElcenum  naclum  oodieem  integrum  ea  verba  ex  Euiebio  , 
M  f|iM  praatetur,  deacripaisse  :  Oshu  obtinuit  loeum  magnœ  Romœ  episcopi  SylvestrL  Et 
ravorâ  planan  erit  oonferesti  EasebH  tezium  oum  terbia  qu«  Gelasiua  dicit  i  se  ei  Eutebio 
«teteripla,  ooiiaiain  esse  in  Tulgaiis  Eusebii  editionibus,  sUe  boc  sit  ex  amanaensium  Incuriâ, 
sire  tx  qotilbet  aUâ  caïuâ ,  integram  pericopam.  Certè  id  quod  legimua  in  Athanasio  (<!«  Fug, 
saA,  et  Bp,  ad  SoUi.  )  lecUonem  A  Gelaaio  prolatam  veram  esse  coofirmaL  Ipse  Photiua,  quaa- 
tnmrls  amaro  eaiet  in  romanos  Pontiflces  animo,  Cyziceno  adsiipulatar,  câm  dicit,  «  legatio- 
»  Mm  èSjlfeiiro  injmieuin  faiaie  Corda bensi  Osio,  et  duobtis  preabyteris  rottanls.  »  VId. 
Joan.  lior.  lib.  i ,  exere.  xx.  De  Marc,  de  Concord.  etc.,  lib  y.  cap.  m,  n.  4.  Hic  observan- 
4SMBé  oobiaeat  n.  da  Plessis  Prasiin ,  aliqaâ  ambiguiut^  deceptam  epIslolA  lynodl  NIcsiia  ad 
Eedesiam  Alexandrioam,  dicere  in  luâ  ad  cœlum  gallicaDttm  an.  ]6«2  relatione ,  Alexandrum 
ASexandrlnam  baie  synode  prosedisse.  (  Edit.  Paris,  ) 

<  Mm.  GeUu,  Cytie,,  1.  ii.  c.  Silbid.^  col.  19S.  —  i  fid.  Att,  Cùne,  Tt,  ad.  xriif.  tom.  ti. 
««i.  1490 —  s  Ruf,  But.  Sede»^  1. 1.  c.  s.  —  <  Buseb.,  de  ntd  Contumt^»  1.  m-  c.  14. '^s  Bp, 
Conuau.  ad  AUx,  ap,  Soer  ,  1. 1.  c.  9  ;  et  C.  ii.  Conc.,  col.  61.— •  Sulp»  Sev.,  1.  il  t.  ?i  Bib, 
'«<•>  p.  S4S.  -  7  Léo  Âfag ,  epM,  lxiz,  edit.  QuemeL,  al.  un. 


308  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

judicate,  non  tamen  obtinebant  plenam  auctoritatem , 
Nicœnft  synodo  penitus  finireutar.  Et  quidem  in  exeqaandis 
sus  arianos  Nicœnœ  synodi  decretis ,  Sedis  apostolieœ  pi 
singularis  auctoritas  enituit.  Id  Athanasias  alîique  fida  def< 
sancto  Julio  papA  restituti ,  et  Ariminensis  synodi  A  sando 
soiula  décréta,  et  episcoporum  orthodoxoruni,  maxime  OrieDl 
ad  Ecclesiam  romanam  scripta  clamant.  Atque  hœc  in  exeqi 
valuerunt  :  in  decernendo  verô  consensio  Ecclesiarum  obtinuii^i 
toque  Patrum  decreto,  adeo  res  transacta  putabatur,  ut  nullâ 
interpositA ,  nuUoexpectato  Sedis  apostolicœ  speciali  decreto  « 
ubique  terrarum  episcopi ,  christiani  omnes ,  atque  ipse  ini| 
ipsi  etiam  ariani,  tanquam  divino  judicio  cédèrent.  ExquibaS' 
hffic  babemus  :  et  fidei  décréta  communiUr  fieri,  et  ad  exeqw 
commune  decretum,  Sedis  apostolics  sufflcere  auctoritatem* 
haecde  primft  generali  synodo.  Jam  ad  secundam  ordine  y< 

CAPUT  vm. 

ConstanUnopoUtana  prima  synodus ,  secunda  generalis ,  la  mediam  adduciti 

eà  demonstratur  qusstlones  fldei  solà  Ecclesiarum  consenaione  flnitas.      # 

Certum  quidem  est  apud  omnes  ad  GonstantinopoIitaDam  pi 
synodum,  quœ  secunda  generalis  est ,  proSpiritûs  sancti  tueodâ 
vinitate ,  centum  quinquaginta  Patres ,  ex  Orientalibus  tantùm 
vinciis  confluxisse.  Certum  item  est,  Orientalem  synodum,  non 
consensu  Occidentis,  et  maxime  apostolic®  Sedis,  pro  cbcui 
haberi  potuisse.  Jam  quae  ex  eâ  synodo  in  rem  nostram  condw 
haec  sunt  :  primùm  apertè  faisum ,  quod  nonnulli ,  illi  quidem 
tatores  immodici ,  jactant  :  haberi  synodum  ad  PontiScis  anii 
consilio  tantùm ,  et  rei  elucidatione  adjuvandum  ;  cùm  Orii 
synodus  nec  ipsi  prœstô  fuerit,  et  Constantinopoli  in  altéra 
parte  sederit.  Quare  omnino  constat  Patres  eo  maxime  in  sjm 
oecumenicam  congregari,  quôd  in  consensione  et  unitate  robur 
toritatis  invictum  sit  positum. 

Id  conHrmant  Conslantinopolitani  Patres  in  eà  epistolà, 
Theodoretus  refert,  ac  Bellarminus  laudat  *  :  cùm  relatis  iis 
circa  fidem  de  Spiritu  sancto ,  quseque  circa  disciplinam  à  se 
essent,  id  tantùm  postulant,  ut  Damasuset  qui  cum  ipso  erant 
scopi,  «  secum  coltetentur,  intercedente  spirituali  charitate; 
itafuturum  aiunt ,  ut ,  •>  cùm  verbum  Dei  communi  sensu  stabil 
et  christiana  inter  nos  charitas  conQrmata  fuerit,  dicere  d^inamot! 
Ego  quidem  sum  Apollo ,  ego  autem  Cephœ  *.  »  Videt  eruditos 

I  Bp,  Cône.  C,  P.  I,  apud  Theod.,  1.  t.  e.  9  ;  et  t.  u.  Cône,,  col.  9M  ;  ntf«  BeU,,  L  l 
Orne.,  e.  t.^i  Fid.  md,,  ap.  Theod,;  et  tom.  u.  Conc.,  ool.  99%. 


CLERI  GALLIGANI,  LIB.  VIL  309 

«t  m  eommum  amêemu  y«i)i  interpretationem  ac  fldei  stabîlitatem 
t.  Neqoe  tamen  arbitremur  omnia  ex  œquo  Sedem  inter  apo- 
atqae  Orientales  episcopos  esse  comparata  :  nam  cùm  pri- 
exorta  illa  est  de  Spiritûs  sancti  divinitate  contentio ,  vexati 
ni  *  ad  Liberium  papam ,  ut  catholic®  communionis  prin- 
,  très  ex  suo  cœtu  episcopos  destinarunt,  ac  rectam  de  Spiritu 
professi  sunt  Odem  :  quo  facto ,  à  Liberio  cum  litteris  commu- 
lis  dimissi,  à  synodo  Tyranensi  stathn  sascepti  sunt,  Valente 
itore.  Refert  Sozomenus,  atque  Basiiius  boc  tantùm  \  Sed 
raotâ  de  Spiritu  sancto  quiestione ,  an  ejusdem  cum  Pâtre 
FiUo  substantiœ  esset ,  et  crescente  contentione ,  episcopus  urbis 
(Uberius)  scripsit,  re  compertA,  ad  Orientis  episcopos,  ut 
Frimtttem  consubstantialem,  et  coeequalis  glori®  unà  cum  Occi- 
lafibns  confiterentur  :  quo  facto,  utpote  controversiA  judicio 
WB  EcclesiflB  terminatâ ,  quievere ,  et  quiestio  finem  accepisse 
Itidebitar  '.  n  Videbatur  illud  quidem  ;  verùm  ubi  quies  illa  non  fuit 
sUbilis,  eôque  res  devenere,  ut  synodi  generalis  auctoritate,  orbis- 
^tdonaUconsensioneopus  esset;  in  eft  consensione  finis  quœstio- 
iBisponitnri  Constantinopolitanis  Patribus,  utl  mox  vidimus,  atque 
kb  ooigibus  Ecclesiis. 

CAPUT  IX. 

|A4  Ephflsinam  synodum  deyenlmas  :  referuntur  ea  qus  8>nodum  prscesserunt , 
<lanonstratarque  à  sancto  CoelesUno  papa  totà  Sedis  apostollcs  auctoritate  in 
IVestorii  hseresim  ac  personam  pronuntiatum  fuisse  :  an  taie  judicium  pro  inre- 
fi^nnabUi  sit  habltum  :  qusstio  ex  actls  postea  dissolvenda. 

\  la  Ephesinà  generali  tertift,  ac  secutis  synodis,  omnia  clariùs 
tlocescent  :  cùm  gesta  sint  prse  manibus,  extentque  plurima  circa 
ifidem  romanorum*  PontiGcum,  totft  cathedrœ  auctoritate  prolata 
iodicia,  in  synodis  postea  generalibus  relractata,  nec  nisi  facto  exa- 
mine comprobata  :  quo  nihil  est  ab  infaliibilitatis  optnione  magis 
«lienam. 

Ac  de  Epheslnft  quidem  synodo  manifesta  res  est.  Notum  quid 
ttestorius  Ck)nstantinopolitanus  episcopus  innovant,  utque  Christi 
^rsooam  unam  divisent  in  duas.  Sanctus  Cœlestinus  papa ,  pro  suo 
^cio  Ecclesiœ  rébus  intentus ,  beato  Cyrillo  Alexandrino  episcopo 
Prsceperat,  ut  de  Nestorii,  jam  malè  audientisdoctrinft,  certa  nun- 
fiwt.  Gyrillus  id  testatur  epistolà  ad  Nestorium  •.  Itaque  ad  Cœles- 
tioum  omnia  scribit ,  Nestorii  dogmata  suaque  exponit  ;  binas  à  se 
^  Nestorium  datas  litteras  mittit  :  Nestorius  quoque  dalis  litteris, 

'  In  OriMiie  ab  Eudoxio  et  puris  ariâDit .  (  Bdit.  Paris,  ) 

« J<ttow., i.  Yi.  c.  10,  ii',Soer„  I.  it.  c.  i2;  Bat,,  Sp  cclit.  al.  lxizii.  — •  Sozom.,  I6l<f. , 
(.»  -1 A^.  I  C^m.  Alis,  ai  Nest,,  part.  i.  Conc,  Bplui.,  e.  fi.  t.  m  Conc ,  ool  Sis. 


3tO  DEFENSIO  DEGLARATI0NI8 

6t  misés  apotitioDibus  suis  CœleaCinuoi  in  partes  sam  teilMii 
ooa«b«tur«  Sic  sanctus  Pontifes ,  «ooeptts  utriôsque  paitis  mteb, 
plenisaimè  iDstruotus,  à€yriUo  interrogiUir  in  haocfonMOi':  «Hon 
friùs  ob  illiiia  (Nestorii)  eooimttaicalioQe  confidMter  abslMUiiaN», 
quàm  bsdc  tibi  indicaremos*  Dignare  proÛMlè  aperire  qold  acatîM, 
quo  liquida  nobîa  constat ,  an  oomomBicare  orna  illoopportoaty  q« 
c)«Baiodi  erroneam  doetrinàm  fo¥6t  \  »  Addit  cjos  aantamtiMi  ad 
•lioa  quoque  epiaeopos  pnescribendam;  «  ut  omnaa^  ioqviit  mo 
animo,  in  eftdem  aententift  persistant  *.  »  En  olarè  à  tnto  viro,  se- 
eundtt  vel  certè  tertiae  Sedis  pi^iarchalis  an  tistite ,  consista  apostoliet 
SedeSt  ejusqne  judieii»!  expeetatun  :  nîhilqne  saperenit,  nîsi  ut 
Cœlestinus  rite  oonsultus  aposiolioum  exequareiur  ofiickw.  kl  yerà 
ut  prffistitarit,  acta  alibi  relata  docueruat  \ 

[In  iis  aotis]  CyriUi  litteras  et  doctrinam  non  modo  pootet^sed 
Qtiam  Nestorii  dogma  perversum  impnAat;  et  quidam  disUootè, 
qu6d  beatam  Virginem  Deiparmm  dki  noUet  *  ;  deoernitqite  eom 
episcopatûs  et  communionis  exsortem,  nisi  iatra  deeem  dies,  è  die 
cbNiuntiatfle  sententûe  nuœerandos ,  apertè  rejiciat  «i  hanc  per§daai 
noYitateai ,  quœ  boc  quod  Scriptura  coojungit,  nitiUnr  sepnrare,» 
personam  Ghristi  sciiicet.  En  Nestorii  dogma  pnaoisè  improbaUna, 
etelarè  omninô  romani  PontiCcis,  sub  depositionis  et  excommui 
nicationis  interminatione,  de  fide  pronuntiata  sententia.  Tum,  ne 
quid  destt ,  sanctus  Papa  Cy  rillo  vieet  cammittU  suas ,  ut  eam  seoto- 
tiam  exequatur  :  «  Nostrœ,  inquit,  Sedis  auctoritate  adscità ,  nostrâ- 
que  vice  et  loco,  cum  potestate  usus  ^  •  Id  ad  Cyriilum  ;  id  ad  ipsuia 
Nestorium;  id  ad  cierum  Constantinopolitanum  ;  id  ad  Joannem 
Antiochenum,  terliae  seu  quartœ  tum  patriarchalis  sedis  episcopom; 
id  ad  Juvenalem  sanctœ  civitatis  episcopum,  quem  pra^ipuè  hono- 
rari  synodus  Nicsna  prœceperat^  id  ad  alios  quoque  episcopos 
scribit  *,  ut  data  sententia  rite  et  ordine  omnibus  innotescat. 

Jam  suas  partes  Cyrillus  exequitur,  atqueomnia,  uti  jussaerant) 
peragit.  Cœlestini  décréta  promulgat,  exequitur,  Nestorio  denuotiat, 
post  decem  iilos  dies  à  Cœleslino  «  praescriptos  deGnitosque ,  nulhm 
ei  cum  sacerdotibus  sortem ,  nullum  sermonem,  nullum  locum  fuhh 
rum.  H  Nihil  plané  deest,  quo  aposlolica  auctoritas  plenissimè  exe- 
ratur.  An  verô  sententia,  tantà  auctoritate  prolata,  postquam  ingeos 
dissensio  exorta  est,  ac  synodi  œcumenic»  injecta  meotio,  pro 
irreformabili  sit  habita,  gesta  sequentia  demonstrabunt. 

t  Sp,  CyrilL  ad  Cœlest.,  ibid,,  c.  14.  col.  S44.  — t  ibid,,  col.  S4S.  —  s  Diss.  prœv.,  o.  lu.  " 
4  Rp,  CœietL  ad  Nett.,  c.  xvni.  col.  S5S.— f  Ibêd.,  ad  CffrilL,  c.  xf .  col.  %4»  ««  Cp.  otMea^ 
ibid.,  c.  ZTU1.  ool.  864  :  ad  Cler.  C,  P.,  c  xiz.  col.  373  :  ai  Joan,  AnHêck,,  ctp.  xx.  col.  ITT  ; 
Fid,  nov,  ooUecl.  Baba  ,  p.  489;  Bp,  QfriU.  ad  NcU^  c.  zxn.  p.  997. 


COiSBI  GMXICAIfl,  LIS.  TH.  Slt 

CAPUT  X. 

Mctt  à  (kelesUno  psip  deûde,  totà  Sedis  apostollcs  auctorîtate,  sententla  concIlU 
Mtenalls  mentlone  et  conTocatiane  suspenditar  :  Id  canonicè  et  ordine  fectum 
«Moii^tM^  et  P^ft  I)Mft  eonttatiir. 

Ste^  diximus ,  ssepè  dicemus,  ita  esse  Ecclesiam  consUtatam ,  ut 
ad  «eomenicam  synodum  necessaiiô ,  non  nisî  extraordinariis  c«»i- 
ïosacdlssensionibus  recurratur  :  cœterùm  consueto  ordine  ita  flniri 
iobortas  etiam  grayissitnas  de  flde  qnœstiones  ^  si  romano  Pontifici 
deeeraentî,  Ecclesiœ  consensus  accesserit.  Id  in  Nestorii  causa  mani- 
iatisa^è  Hquet. 

Pbniè  confitemur  CkBiestini  seîitentiam ,  ita  ut  CyriHus  spemyo-at, 
Tifitoram  fuisse  ad  novam  hœresim  comprimendam ,  nisî  graves 
soborti  motus,  resque  ea  visa  esset,  quœ  ad  universalem  synodum 
Afierretur. 

VËnEted  Nestorius ,  regiœ  civitatis  episcopus ,  eft  auctoritate  polle- 
Iktt,  ei  specie  pielatis  hominum  animis  illuserat ,  eos  stbi  conciliaverat 
«piseopos ,  eft  denique  gratift  apud  Theodosium  Juniorem  imperato- 
lem  et  proceres  erat,  ut  facile  omnia  commoveret.  Itaque  opus  erat 
OBemnenicft  synodo ,  quôd  de  re  maximà  ac  de  personà  in  maximam 
^gfritatem  evectfl  ageretur  :  quôd  muiti  episcopi,  in  bis  Orientales 
feri  omnes ,  hoc  est  Antiocheni  tractûs ,  atque  ipse  patriarcha 
J(»nmes ,  à  Cy rillo  abhorrebant ,  et  Nestorio  favere  videbantur  : 
qudd  scissa- hominum  studia ,  totumque  Orientis  imperium,  Cyril- 
lum  inter  atque  Nestorium  fluctuare  videbatur.  Haec  universalem 
synodum  postulabant. 

Accedebant  piorum  atque  orthodoxorum  preces.  Ecce  enim  reli- 
giosissiml  monachi ,  pro  flde  orthodoxâ  ac  Deiparœ  voce  à  Nestorio 
multa  perpessi  -,  imperatori  supplicabant  «  ut  sacra  et  odcumenica 
synodus coeat,  quà présente  Christus sanctissimam  Ecclesiam  uniat, 
populum  in  unum  reducat,  acsacerdotes  sincerae  fidei  prsedicatores, 
prioaquam  impia  iUa  doctrina  (Nestorii)  latiùs  serpat^  loco  suo  resti- 
tuai  '.  »  Et  iterum  :  «  Nos  enim  vos  de  œcumenicà  synodo  cogendi 
rogavimus ,  quœ  àptissimè  posset  constabilire  et  erigere  tilubantia , 
Ave  etiam  fracta  '.  •  En  post  romani  PontiGcis  judicium ,  expetita  à 
plis,  pér  universalem  synodum,  rerum  titubantium invictaet  ullima 
finuitudo. 

Hisaliisque  motus  imperator,  hsec  ad  Cyrillum  scripsit  :  «  Pietatis 
doctrinam  in  sacrÀ  synodo  discuti  et  examinari  volumus,  et  ratum 
esse  quod  rectae  fidei  consonum  videbitur  :  sive  illi ,  qui  victi  disce- 
dent,  veniam  impetraturi  essent  à  Patribus ,  sive  non  '.  » 

*  StfPi*  BûtU.  et  Bionac  Imp,;  ria.  Conc.  Sphes.,  ptrt.  i.  o.  2S.  n.  4.  eol  i3$,  —  *  Ibid,^ 
^•eotm — iBp.  Th€od,(Ui  (^m,t  /^M.,  c.  st.  col.  430. 


312  DEFENSIO  DECLARATIONIS 

Hic  tria  videmus  :  primùm  illud  ;  post  sancti  GœlesUni  jadiciaiii, 
aliud  adhuc  requin ,  synodale  scilicet  :  alteram,  hsec  duo  in  Patmm 
potestate  futura ,  ut  de  doctrinà,  deque  personis  judicent  :  tertium, 
ratum  id  futurum ,  neque  ampliùs  retractandum ,  quod  synodns 
judicarit. 

Addit  :  «  Judices  hujus  rei  esseoportere  eos ,  qui  sacerdotiis  ubique 
prffisunt,  et  per  quos  ipsi  in  veritatis  sententiâ  sumus  et  erimos.» 
En  quorum  fide  nitimur.  En  in  quorum  judicio  ultima  et  indeclinabib 
sit  auctorilas. 

Id  secundùm  ecelesiasUcos  canones  Geri  et  imperator  affirmabat, 
et  episcopi  fatebantur.  Itaque  omnes  et  ipse  Cœlestinus  ad  synodam 
se  accingunt. Nihil ultra Cyrillus egit,  pontificii  licèt  decreti exeeutor. 
à  Cœiestino  dictus.  Nestorius  pristinoloco  mansit  ;  universalis  syno(fi 
sententiâ  expectatur  ;  et  diserte  rescripserat  imperator ,  «  ut  ante 
sanctissimam  coactam  synodum,  cummunemque  ejus  sententiam,  nitiS 
quidquam  à  quoquam ,  in  ulià  prorsùs  re ,  privatim  innovetur  \  » 
Rectë  et  ordine  :  id  enim  universalis  synodi  majestas  postulabat. 
Quare  et  CyriUus  paruit,  et  episcopi  quievere  :  Gxumque  id,  diclâ 
licèt  ac  promulgatà  romani  PontiQcis  sententiâ ,  de  fide  ac  personis 
viola tœ  Gdei  causa  judicatis  y  omnia  in  suspenso  esse ,  postquam  uni- 
versalis synodi  expectatur  auctoritas.  Id  ab  imperatore  actum;  id 
episcopis,  ac  Papse  ipsi  placitum  vidimus;  id  jam  in  ipsà  synodo 
œcumenicâ  comprobatum  gesta  seqaentia  declarabunt 

CAPUT  XI. 

Acta  gyaodi  Ephesinœ  recenseotur  :  ejus  actlo  prima  probat  synodus  omnia  qus  1 
Cœiestino  décréta  easent  In  suspenso  manere ,  usque  ad  synodi  sententiam  :  qaa 
de  fide  gesta  sunt  referuntur,  ostendlturque  prolatum  à  Papa  judicium  ad  exameo' 
legitimum  fuisse  revocatum. 

Lectis  iis,  quse  synodum  prœcessere,  ipsius  synodi  gesta  receo^e- 
mus,  atque  incipimus  ab  actione  prima. 

Postea  quàm  ergo  episcopi ,  atque  ipse  Nestorius  Ephesum  conve- 
nere ,  inchoata  est  synodus  universalis ,  Cyrillo  prasside ,  ac  Cœlestini  , 
vices  gerente  ;  quippë  qui  pontiGciae  sententise  ab  ipso  Pontifice  oon- 
stitutus  exeeutor  esset.  In  primft  actione  hsec  gesta  sunt. 

Primùm  lectœ  imperatoris  litterœ  eœ  quas  memoravimus ,  nempé 
ut  œcumenicâ  synodus  haberetur,  utqae  omnia  intérim  in  suspenso 
essent  *  :  lectœ,  inquam,  hse  litterae,  atque  in  gesta  relatse  ,* proba- 
tumque  à  Patribus,  omnia  circa  Nestorium  à  Cœiestino  décréta,  sus- 
pensa  fuisse ,  donec  sacra  synodus  ferret  sententiam. 

«  Sp.  II  Theod,  ad  CyriU,  Conc.  Bphes,,  part.  i.  c.  sxxii.  eol.  437. ^t  Conc.  Bphe4^  uLl 

COl4i2,4S3et8«q. 


CLERI  GALLICANI,  LIB.  VII.  313 

Qocres  an  synodus  tantùm  Imperatm^i  licere  vcriueril,  ut  Sedis 
•poitoliGfl»  seDteDiiam  ad  effectuai  dedoci  ioterim  prohiberet.  mon 
ila  ex  gestis  :  sed  potiùs  interpositfl  synodi  generalis  auctoritate, 
ciyos  qaidem  oonvocatio ,  pro  eorum  temporom  disdplinft ,  impera- 
tori  permitt^etur  :  ipsa  syoodus  intellexit»  omnia  ipso  jure  in  sus- 
poiao  eaae^  atque  à  synodi  peodere  senteDtift.  Quare  pontifido  decreto 
promulgato  ac  denuntiato,  deoemque  iJiis  diebus  jamdiù  evolutis, 
Nestorise  ab  ipsà  synodo  pro  episcopo  est  habitua,  et  religiosissimi 
cpiseopi  noioine  appdiatus ,  et  eo  quoque  Domine  ter  vocatus  et  clta- 
tôs  at  in  sacrft  synodo  cum  aliis  episcopis  consederet  *  :  id  enim 
diserte  sciiptum,  9W9iptùmi;  addituoi,  ut  ad  objecta  respondwet. 
Oomiiiè  enim  volebant ,  ut  quoeumque  modo  agnosceret  universa- 
km  synodum ,  in  ejus  postea  procul  dubio  potestate  fatums.  Sed 
veoire  renuit,  et  ne  ipse  adiri  posset,  fores  suas  armato  milite  obm- 
deri  voloit. 

U.  Hinc  de  6de  quœsitum,  quôd  et  id  imperator  jussisset,  et 
canoMS  postularent  :  lectaque  Nicena  fides,  ad  quam  omnia  exige- 
reotor ,  ac  postea  de  epistolis  Cyrilli  ac  Nestorii  ordine  inquisitum« 

III.  Epistola  Cyrilli  prima  deducta  est  ad  synodi  judidum  :  ilia, 
ioquam ,  de  fide  ad  Nestor! um  epistola,  à  papiSi  Gœlestino  tam  ex- 
presse probata ,  de  qoft  id  edixerat  ad  CyriUum  :  a  Omnia  quœcum- 
queseotimus  ac  tenemus ,  te  itidemsentire  ac  tenere  perspicimus*  :  » 
quam  decreto  in  Nestorium  per  omnes  Ecclesias  promulgato ,  com- 
probaverat,  atque  adversùs  Nestorium  canonicœ  manUionis  instar 
haberi  voluerat.  De  illft ,  inquam ,  epistola  quœsitum ,  Cyrillo  auctore 
ac  preeunte ,  in  hœc  verba  :  «  Persuasum'habeo,  nihil  me  ab  ortho- 
doxe fldeaut  symbolo  Nicœno  discessisse;  quare  vestram  Sanctitatem 
rogo,  ut  coram  exponat,  rectène,  et  inculpatè,  sanctoque  illi  con- 
ciUo  convenienter  hœc  scripserim ,  an  secus  *.  » 

Et  erunt ,  qui  dicant  quœstiones  de  fide  semel  à  romano  PontiGce 
aoctoritate  apostolicft  judicatas,  in  synodis  generalibus  examinari  ad 
dictorum  intelligentiam ,  non  ad  rei,  quasi  adhuc  in  quœstione 
posits,  definitionem.  Audiant  CyriUum  synodi  principem  :  quid 
synodo  qoœrendum  proponat  attendant.  Et  quidem  nulfius  errati 
sibi  conscius  ;  ne  tamen  sibi  crederet ,  synodi ,  sententiam  rogabat , 
in  b«c  verba  :  «  Rectène  et  inculpatè,  an  secus  scripserim.  »  Hœc 
Cyrillos  synodi  princeps  proponit  in  médium. 

Quis  vel  fando  audiit ,  post  ultimum  et  irreformabile  Ecclesiœ  de 
fide  judicium,  ità  unquam  quflpsitum  interrogatumque  esse?  Nun- 
quam  factum  :  id  enim  esset  de  ipsft  fide  declaratâ  et  exploratft  du- 

I  Orne,  Spkeê.,  aci.  i.  col.  4sa,  4S9  et  teq.^t  Bp,  CœL  ad  Cyrill,  part.  i.  Conc,  Ephei., 
cap.  ST.  €01.  us.—  I  Conc,  Sph€i;  tct  i.  col.  itu 

XYI.  14 


S14  DffFERSIX)  ly&CLARATIOMS 

litere.  At  ii:poflt>8|N»  IksItÊMÊAjùiMinm  iteUMMUtrimapCpÉ 
mal  qimqottn  «liMl  eogitabtot  :  noti  mfgp  Oiu^epifr'vMtoMiv^l 
iiMTonn  Aile  jndMiim. 

Ex  eâ  intemfMKtt  Itarnit  Patwi  4ivSlm  ^mmot ,  «niMMni 
lioiom^  «t  ei^ttolam  Gyrilli  pur  onmto  ownenttniei'^ 
«8se  ^  »  En  quasdio;  en  anmm  ;  «b  Moéto  JikIMivii% 
loqaesttir  :  iio^hlc'ne  veribviB  fvMmi. 

Pvodtieta  deindi  est  Itoslofiî  «pMoI»  Ma,  qoattiieQB 
phemm  Jttqoe  împiani  prontintiîiverat.  Bfr  têrô  Iteltm. 
iimeritur, atetore^Cyrillo  :  « lUmiqaid  bne IpnqooqwnMflli 
BietfDOiiiiii  Pfttnim  sTnodo  rapositoMBsestmaa 
Bon*?^  Eâdem  plmè  fbnnft  qoft  de  episMà  CyriBi-  qowHiai 
M^66  ordine  oeBsent  «  à  Symbolo  Nicmia  diiMnimeM») 
f mpKdittmi  '.  »  Quo  rftu ,  qoft  regutt ,  pmMft  Gy^i  «cM*; 
eà  régula,  Nestorii  epistola  improbatur.  En  bis  eAdem 
synodt  aetkme ,  poniMi  PonttGoîs'dietuiii  ec  proimUgalmit^te* 
Keâ  fide  jwKciom  retraetater.  Qam  apprdbaremt ,  qonqw 
tararat,  «qoè  in  examen  revooantor,  nec  niai  qnaaMotte 
«ofnfimiMilor. 

CAPUT  XJI. 

Couttanoatto   «eUMis  pHmse  coadDl  Ei^hMiiil  ;  qu»  dm  SoMMtt  . 

GœlestUiû  ptpA  décréta  easent,  ad  synodale  examen  et  ipsa  revoeaiUar, 
quaesHone  habita  comprobantur. 

Hoc  qutdwi  de  fide  geata  suot  aotione  primA  agroodi 
jaoi  qfm  ad  Nestorii  peniomm  eAdem  in  acMone  portiDeant 
aamiiff. 

PidiDàia  CoelesUni  ad  Nestorium  eyîalola  l^tiir,  et  -în  att 
fertur,  ea  scilicet  quft  de  Nestorio  ferebat  senteettam  *  :  4a  qai 
senteaUi  cùm  postea ,  perpensia  cMnntbua,  PatnaajHdioatQri 
ÎQlerim  laniàm  in  aeia  referri  oporlebat  in  Ccdeatkai  qpataM 
erat  peculiaris  doctrine  :  tanlàm  in  eo  versabatar,  ut  C 
baret  doetrioam  et  epiabolam  v  Neatorii  ioiprobareLi.da  ^gSbm 
ae  Nestorii  epiatolis  jam  prolatum  ersJL  aancte  ^n^odi  j 
aliquid  iis  add^re  supervaeaBeuHi  eaaet. 

II.  Eâdem  verô  cauaft,  aùm  CyriUi  epistola  leeta  eseei,  aa  mM 
qoâ  Cœlestini  exequebatur  aentenliam ,  de  eft  ^istolA  nibil  efÊm 
aetum  »  sed  jUBSmn  diniaiat,  ut  in  acte  referretus. 

lU.  His  gestis,  de  Nestorii  personâ  pronuntiaodum  ML  M 
eitum,  eequid  ea  qu»  Codestinus  ad  Nestorium  seripserat,  qoN 

«  Orne.  Bph.,  acu  i.  col.  46i  cl  seq.  —  t  /Wd.,  col.  4W,  4»5.  —  s  /Wrf.,  et  cd.  seq,  -*^ 
«d.  SOI. 


CLBIH  6ilLLICANI,  LIBv  Vtl.  «tS 

pmê^UfttÈm  e^iMt^  «â  NêMortaia  periâl»  esMAl  *.  PenrMà 
eompttiam  est ,  et  eum  usque  adbuc  in  sententià  |NMtilJéêi6 ,  ât 
m  dkaliÉ»  OliB^  suiMo  GortoKifio  prtmûmy  tu»  )^UMhab 
MiM^fOodani  «onrooMiCe  pMfiMs.  tfidc  ad  pMialkitite  ctf^ 
MivtlÉflasi^Qttinéata  eui»  NestorH  otegMito}  éomponuntn*  *  : 
Mb  SÊÊem^ÊttUa^  praiC  NMorfiMn  Mtfttorem  ^  adiBÀqtie'  hmte* 

I  :  ft  dMMlom  io  b««  tefi»a  *  k  ^aocMi  9j«^dtti.di«it  :  C>taA 
Mn*  MitavtoB ,  neque  metra  dtationi  p^terè  ^  tiecfiie  epi^ 

II  ànobii'dMtteatos  «dmitlere  votaerit  \  ne^^essaff^veniâici^ad 
Riiiationem  eorum  quœ  im[riè  docuisset.  Deprebendentes  îtMfM 
ÉD  ex  Uiteris  commeolacasque  ipaius,  partlm  è  sermonibus, 
I  impie  .senlire  et  prœdicare»  coacti  per  sacros  canones^  et  lit*- 
^  awntignimi  Pains  naatri  et  cemimaiatri.  Cœleatim  sonuiii» 
Me  e|rf9copi  ad  banc  senteittiam  venimus  :  Dominns  noiitor 
iChrisii,  per  banc  sanctissimam  synodum  Nestorium  episcopali 
fÊê^ tmv»M99mBmE.  BWiNit.  «  Vidât canoMs conjMotoa  cum 
WarJiMflris  \  ouBuficè^saBè^  «t  ad  ooUMnendamlMn  Sedis^pCK 
teibajeiÉfiiai  VUtsâfoodiimeKecutaiiiqcMfrGttleatiiicii^de^ 
^y  atqufi  Ub  oDaotain  ^  cri  tftktem  6eni»li«m  devetfise  ;  aed 
i  etsuft  deGnitione  edîtft  in  Obriati  aorniRe  :  sed  poatquâm  legi  • 
k  topitkiBe  ocmsiitit  onniareelè  et  ordine  gesia  ease. 

t  BenéqHB  aentMln  6;oii£  proDtnitiata  ad  imfiiasiinMn  Nea<* 
SB  MâUttir  :  N  Saaela  sy^edos  Naatorio  novo  liidio  :  selBaite  é 
tt  ifMHlo^fse  depontum  \  »  Sic  qui  ante  sacrai  aynodi  di«}iif« 
bm^fvitfMaûtîmtii  ifâ^cgM»  vocabatur,  eft  diaquiaîliiMe  tactft^ 
^pîînèniM,  jam  naim$  Judas,  tt  ab  episcopali  mdt  dijeetua 
rocabiliter ,  et  senlentia  proroulgatur. 

b  QtoxiiDÉ  rea ,  na&iinà  eoosenaione  perfoeta  est ,  qaft  imnpé 
il  ia  Eetieaià  âtar^  dbiimos  ;  et  ordo  judioii  ex  se  perapicuoa  : 
IpiiCœlealino  sentenlia  profeitar  ^,  oondlii  generaOs  conyo-* 
^e  s«ptBiiitiir ,  oognitione  esaminatur,  novo  et  irretmctabili 
kb  raiioralsr ,  toiioa  fietleâse  auotorttale  conjunotâ* 
'Mns  froitoolur  relafione  ad  imperatorem  :  «  Nestoriaoi  ft 
Mrè  aiikn»vitnus ,  et  canonkè  exauoto»ayimus  ;  Cœlestinuin 
^  Roms  episcopum  piwooniis  extoUenles ,  qui  ante  noatram 
^ittim  V  MealorH  bsretica  deigmata  condemnaverat ,  noaqiie  in 
^contra  emn  senieotià  antev^erat*.  »  H«c  iila  unitaSi  baio 

^'  Spk.,  ML  I.  col.  504.^  1  fbid,,  col.  508  Cl  icq.—  9  Ibid.,  col.  533.—  4  Ibtd.,  col.  549. 
^'^ailt  Alfa.  MoiMnrtliis  S.  Goeleftinwn  cdDctdere  volutaie  Nestorio  indacicé  pcsnf- 
McorraelioBis  1d  prosimo  coocilio  :  ideoque  eioi  jenlenUaro  adTeriùs  NMlorium  dqii 
^itaRffttttn,  Rfd  condllicmiutii.  Vide  èjus  opui  poslhumum ,  quod  Gandavi  prodiit,  anno 
'^netoritau  Hom.  Pontiftcit  in  conciliis  generalibus  ;  loin.  ii.  pag.  42  etfcq.  (£d/l. 


316  DEFENSIO  DEGLARATIONIS 

iUa  oonsensio ,  quœ  invictum  jam  et  iReloctabile  rchwr 
judiciis  prsstat. 

Ità  coDgruunt  omnia ,  ae  nostra  seotantia  8tid>ilîtar  :  dan 
Sedis  apostoHcse  de  fide ,  deque  personA  judkiom ,  aancte 
comprobat  et  exequitur,  ejusdem  saiiè  Sedis  legilimam 
privatum  agnoscit.  Dum  autem  illius  judicittin  non  fN^obat, 
l^itimam  Qognitionem  et  iteratum  examen ,  romanum 
omnibus  quidem  episcopis  superiorem  ;  uno  tamen  ooficifio! 
etiam  in  causa  fidei ,  inferiorem  esse  docet  :  quod  erat 
dum. 

CAPUT  XIIL 

Cesta  actionis  seconds ,  quibns  prscedentla  comprobantor  :  qold  sit 
décréta ,  stylb  ecclesiastieo ,  ex  gesUs  demonatratnr  :  in  synodi  etamiMij 
judicio  qusstionis  flnem  non  modo  sacra  synodas ,  sed  eUam  Mf^ 
atque  ipse  etiam  papa  Cœlestinus  agnoscunt. 

Dum  hœc  agebantur,  Arcadius  et  Projectus  e|râoopi ,  et 
presbyter,  delecti  à  Cœlestino  erant,  qui  speciali  mandato 
aposLolicœ  totiusque  Ocddentalis  synodi ,  Ephesîne  synode 
essenl.  Hi  ergo  Epbesum  ab  Urbe  adveniunt ,  ac  sacro 
adsunt,  atque  hic  actio  secunda  inchoatur  ^ 

Lupus  Lovaniensis ,  inter  aliaantiquitatis  acta,  Cœtestinl  adi 
commonitorium  instructionesque,  ut  ipse  Cœlestinns  vocat, 
His  prœcipiebatur ,  «  ut  Sedis  apostolics  tuerentur  digoil 
se  epîscoporum  dissidiis  immiscèrent,  quoitmi  quippè  judtœs 
synodo  utique)  esse  deberent';  »  cum  Cyrillo,  utpote  fido, 
conferrent.  Jam  quid  his  mandatis  nixi  prsstiterint, ordkiei 
mus  ;  atque  his  nostra  firmari  facile  ostendimus. 

Primùm  quidem  proferunt  sancti  Cœlestini  epistolam  «1 
dum  ' ,  quà  legatis  injunctum  oflScium  explicatnr  his  verbis  :  t 
mus  sanctos  fratres  et  consacerdotes  nostros>«..  qui  ils  qu» 
inlersint,  et  quœ  à  nobis  anteà  statuta  sunt  exequantur  \ 
constat  synodi  Ëphesinœ  actionem  in  apostolici  judidi  ei< 
versari.  Cujusmodi  autem  sit  illa  executio,an  merâ,  ataioatf 
dientiâ ,  an  verô  ipsius  synodi  cogoitione  légitima,  certoqu6 
indedinabili  judicio ,  sequentia  demonstrabunt. 

II.  Lectis  Cœlestini  litteris,  legati  conséquente  ad 
aut  quœ  Cœlestinus  anteà  definire,  et  nunc  in  memoriam 
dignatus  est,  juxta  communis  fldei  regulam ,  ad  fihem 

OM?^IBUS   ABSOLUTLM    deduci  jubeatiS;  Ç«^9rff^<nr)i9fMaT«r«y,Ai 

TLENissiMUM  :  »  quiconciliî  fructus  est,  post  cujus  senteDlitf& 

«  Conc,  Eph.,  acl.  i.  col.  eto,—* Christ.,  Lup.  var.  Pair,  epiit., cap.  ccixn;  fd^i 
jwvam  cott,  Baluz,,  pag.  SS2.* 9  Conc.  Bph,,  tel.  u.  col.  011.»  4  /M^  eoL  «II* 


CIERI  GALLIGANI,  LIB.  VU.'  315^ 

Éovt  diseoMo ,  noyamque  judiciom,  sed  mera  executio.  Atque  id. 
legati  pustalant  juberi  à  synodo ,  ia  quà  summam  illam  auctoritatem. 
recognoscaiit 

m.  flrmas,  epiacopus  CœaareiB  Cappadoci®,  pro  synodo  respon- 
det  :  «  Apostolica  et  sancta  Sedes  Cœlestioi  epiacopi  prosenti  ùegotio 
aententinn  regulamque  praescripsit  ^  »  Gneca  habent  :  sentenHam 
frimfoêMii  ae  regulam,  sea  nm^y,  quam  vocem  paulô  post  fartnam 
Tertit  iQt0rpres.  Nos  de  vocibus  non  Htigamus  :  quid  autem  ipsa  res 
fit  aadiamiia  eumdem  Firmom  accuratè  explicantem  :  «  Nos ,  înquit, 
de  Neatorio  banc  formam  execotioni  mandavimus,  canonicum  apo* 
stoKeamqiie  jadicium  in  illum  proferentes  :  »  actione  prima  sciiicet  y 
qui,  facto  examine,  et  qoœsUone  habltA ,  Cœlestini  decretum  fir- 
matoiii  yidtmus.  Sic  exequitar  synodus  generalis  primœ  Sedis 
seateotiani ,  legitimA  eognitîone  et  inquisitione,  nec  simpHcis 
maDdatarii  vice,  $ed  canonieo  et  apostolieo  âaio  judido.  Papale  sanè 
deeretom  pro  taiitie  Sedis  auctoritate  ait  forma ,  sit  régula  ;  sed  quas 
syacdo  eonvocatâ ,  non  nisi  ex  commoni  jndieio ,  plenam  aactorita- 
tem  ofetteeat. 

lY.  Legatos  qooqae  ad  synodom  mandato  speciidi  missos ,  qu» 
adrersàs  Nestorîom  gesta  essent,  an  satia  ex  canonum  prœscripto , 
€t  SediB  «pOBtolic»  reverentift  intelligere  oportebat  :  id  sœpè  jam 
diximas.  Qaare  meritô  pétant  acta  communicari ,  ut  nos  quoque , 
ioqaîant  *,  eonfitmemus.  illud  canfirmare  qoid  sit ,  ipsa  gesta  elo* 
quentor. 

T.  Postquam ,  legatis  petentiboa,  data  sont  quœ  in  Nestorium  acta 
esBent ,  de  iis  actione  tertiA  sic  referont  :  «  Intelleximus  omnia  cano- 
ftieè  et  ex  eodeaiaalicA  disciplina  jndicata  esse  '.  »  Ergo  canonicè  et 
ex  eodesiaaticft  disciplina  Sedis  apostolicaf  judicia  in  synodo  gène- 
nii ,  qtuMtiooe  habitfl ,  retractantur,  ac  de  iis  judicatur. 

VI.  Càm  legati  probassent  acta  in  Nestoriom  sibi  comrounicata  y 
jim  rdegi  petuot  in  poblico  concessn  ctetera ,  quœcomque  Epfaesi 
ab  initie  lecta  gestaqne  essent  :  nempè,  inquianl,  •«  nt  obtempe-^ 
nntes  formolae  sanctissimi  papœ  Cœlestini ,  qui  hanc  curam  nobis 
commiait ,  Testne  etiam  Sanctitatis  judicia  oonfirmare  possimus  K  » 

Portet  qnàm  ergo  relecla  sunt  omnia ,  ac  legati  assensere ,  pro^ 
ponit  Cyrillus  sacne  synodo ,  ut  legati  obsignatione ,  ut  moris  est , 
iteiaiii  ac  manifeatam  faciant  canonicam  cum  synodo  assensiooeo» 
nam  '.  »  Ad  eam  GyriUi  interrogationem ,  synodus  aie  respoqdet  » 
decemib|iie  :  ut  legati  $ub$cribenda  acta  confirment  :  quo  loco  per<- 
spicae  ipsum  confirmare  k  synodo  dictum ,  nihii  aliud  est  quant 

I  Came,  Bph^  act  n.  eol.  SU.^t  ibid.,  col.  6i>. — t  Ibid,,  act.  in.  col.  633, 633.  — «  iàid,  — > 


Hune  verum,  genuinumque  coofirmationis  sensum  Mpà 

YIL  im^  ¥erà  qoftfiUi  iwael ,  amtâ^rim^  hfoUmm  ^p0Molimi 
ut  Mt  Pr(û9Q(u9  S  legitorvi»  «inuadcMitAt  Eptwaîn»  c^mpI 
inteiMeJêtiAr  ;  què4  «tsî  Cyi^l»!  ptf  aU^  awtogtw  «MMitar 
em^iffsyavdo  w^cmtw  «0set;  mu  Ijimh»  a4  ijpddwi 

THmoomimttAi^  mm.  Al  AitMHHn^  P»<9C0tiw  «l  miiiMP«i^< 

Mi»  gi^  firmflbMt,  £QQliiiiin»ai«w  omBÂumi  con 
e«iij^,  i^mwli  3«itiMi,  fjjjrai»  oiwlhwi  modi»  wt  totii 

d^  imMi,  QM  inQdèiipQBtebwSedî^,  Md  ^m  letHift 

ferebant  sententiam.  Undè  Philippus  presbyter,  unos 
BQ9t(^  ^pite»  rfAeete  emim  «At^ommwt^oMeiiM'Sr»! 
QQMl¥4U;  «  gmwwft ^rB# «it> iwtn ommi» SoetoiiitiiM 
(  mm  QfîeiHiil^  «(  Oe^y^ntofe  Ecolesi»  mm>doto9^  KAiftBi 
ciitÀ  per  tegttos,  saMP^wM»  hiiio  omaeasiii  lAtarsust  X 

IX.  Hinc  elucet  utsese  mutuô  ipsa  Ecclesiarum  décréta  ooi 
«a  wim  qmm  nim  telKMt^ooiifirniMdiT  q/m  Gttriramwi' 
oa^aopmMoi  u»ita(fmqP9  dealacwl  ;  cib»  v^  uoîtete  al 
liPM  wita& ,  dflccetdmMft  «MtamatmiMm  firmilidi  owntal 
ia  e^udA  Mei  esxpo^îffne,  Otkm  et  Oeoidlena) 
et  synodici  aoRV9Dta&  ae  sHitu^  finsMUMb.  Unteaft  JHad 
EpbÂatoA  ^imào  CcokatiB^an^hmitaïQc  :  «  C<ai0atiaM«aÉidi 

UMride»  8]podi^  uoa  6des  oriM&leroifiH»  '•  » 

SÎA  Qiiia  auditif»  cutboliiB»  witalia  aarifiBMltiiiiMh*tf  > 
tua  9M  vmwM  :  «1  GMtiifi  asHBM  flftMte  veaAramtoqMei 
tyaod  «Moti.  «lenihm»  aanctîa  voatcîa  ^foeîbm^  «awto 
«dtiiwmlia:  Am  (MM»  jg^^ 
^oalQloraaà  ^iput  isael>ealim  Potrtinif  V  »  Hfio  «iga 
tflritea^ail«UM^:  qjtfôdmiabift  9t  mk^  »^  et  aiawio 
tt(  eapUi  ceai^QgMtof  :  quoé  ex  OMtenateaiwictom 
JMdkîi  mbtir. 

X.  Postrem6  Gœlestious  ipse ,  re  totft  peractA ,  ad  sanctam 

1  Conc,  Bph.,  act.  m.  ool.  627.— «/»id.«  ool.  6M.— >  Ibid.,  act  n.  col.  6is.-»4jlJAr«i^^ 


eftBM  (UkflXJGAm,  LIS.  T1L  S» 

Bi^gliMi  dîttit  ^pflMftBi,  «MM  sic  AmpiMtar  :^  'BaoUMik 
^WMi(fiiagWMlnadnin  6Bt  ^  »  lA)i  fkmmt  agnoscat  lœter  «mfilM» 
JBtUifiMaMitua  sctlioet.^  ceeittimittiioDaeUîi ,  hoc  usitùHoêr 
pÉ^MtkDlM»  iidecliaabilî  M^rilate,  Ncrtariom.  Bergil  : 
IpjwiieittiM  fkUàitm  pinrt»,  w^aamtMpmirifciiMt  i^fciwom 

rotttitt  omoea  firipuMitar»  date  adUsetoom*^ 

r^uHB  4iddit  Cœlailîiiii»  :  «imecÉiMemâiistam  eteni^ 

^HÉmrm  :  «  di^oeliomfli:  Mdatori»  à  ioomo* 

Me  MWhealam.,  aedjijiioft  seoteoiîft  ad  AMHk  osqiiv  për«' 

taMT»^  ob  sMpiA.  vidiatus  ^  iiarttiÉiiiiiait  llasi^ 
ouBiM^  ^damioft  deareta.ooBlîMièinfaaMtttiw 
hmii  imiiïi  inii  jn hkh,  omI Jn  a]fQodt<uaÉiw«^ 
•fctWfiHliMi,  ip9«  otitiB  CœlaitkMK  agnosott. 
id  gestuin  in  illà  synodo,  in  quà  postCtamUntuatuiftSeito 
^liM  aiMlriiilMhMlaeiilMtiMiPfeirnme^        Mit  oonaUt; 

Em  mOMy  aadttâm  bofifli  Oetièr  sanela^nodiit  Philips 
\UhOkr  dmM  i*^tm  capito^^fefilK  «obunofl ,  et  Ëocfea» 
imJBi  (liiiiitoiwtfi,.  et  Chârtî  auotatitste  cfamiun  adodAistM ^ 
ptwniMIiiBttimpiMiMipfrigflafl^  etjodih 

BM■BmiÉ^•)liMr4iMt^  misiiimii^oQaQUtt  JBtis  aanûlWyXim^ 
«fcpmiBelè  hrtrtiganiiwr  lisr  eMoiai  Betri  SeÔffiiie 
,  €fm  jyaiidii<iefaftf8.etitegat0ùi«iiciDy  el  ba^ 
Nbiittpaafcgytani  npMlnliiH  gutiwie:,  egrogiè  «MaenUre. 

I  GA.PUT  XIV. 

fcmaujiaiit  futh  qtOf  dMtmd^  nMatitr  :  epiioeporaiit  aoetartiarla  ai^estoU» 
HUftiHti^  ltaionMita».â4M  dffirtilwro  ia  c^nnima  tmdltuaif»  «t  coMmal  «Urà 
Moteidam  :  apostolici  in  Blerosolymis  conclIU  auctorltas  io  secutls  concilUs  : 
b)grm>eiriirt-^tetom  Bt^esi  BKtft ,  tfak  confUfftntnr  Itd ,  qui  docendT  aactonrV 
ii«ltifti«&.  Iv  ijtw  ma  I— ire  cQDtiiiént 


•       •! 


hrtgrtla  relata,  nostramqae sententiam  ex  iîlîs afflrmatam,juvat 
unexponere  sanctîCoelestinf  Papœ  doctrinam  egregiam,  undè  ista 
tttrihti  nempe  ea  epîstoTa,  quam  ad  sacram  Synodum  Legatf  attu- 
bit|,ftsc  ante  omnià  prœferebaf  :  «  Spîrilûs  sancti  testaturprœ- 
ttQlmcongregatîo  Sàcerdotum.  »  Ac  paulô  post  :  «Sanclum  namque 
ipre  débita  sîbî  veneratibne  Concîlîum,  in  quo  utîque  nunc  Apo- 
ptoram  frcquentisaimœ  illius,  quam  tegîânus,  congregationis,  aspi- 
Wà  feverentîa  est.  ITunquam  defiiît  Bis  Magîster,  quem  receperant 
Wlctodum  :  adruît  hîs  semper  Dominns  et  Magîster  ;  sed  nec  do- 
utes i  suo  Doctore  deserti  sunt  unquam.  Bocebat  iHe  qui  mlserat  ^ 

*  One.  Efh^  pirt  in.  cap.  xz.  col.  1069.  - 1  làid,,  act.  m.  col.  6M . 


SVr  DEFENSIO  DECLÀRATIONIS> 

dooebat  qui  dixerat  quid  dooerent  ;  docdMit  qui  in  Apclolfe 
confirmabat  audiri  K  »  H»c  de  Apostol»,  ae  primo  îHo 
Coneilio  dicta  :  mox  ad  omnes  Episoopos,  atqm  ad  aecatas 
conf^aotur.  «  liœc,  iciquit ,  ad  omnea  in  commuoe  DoBûui 
dotes  maodatse  prsedicatioBis  cura  pervenit  :  hœreditario  in 
licitudinem  jure  constringimur,  quicumqoe  per  di¥er8a 
eorum  vice  nomen  Domini  prœdk^amos.  Dum  iûis  dieitar  :  iU , 
omnei  gerUes  '  :  adverlere  dd)et  vestra  Fratemitas ,  qoia  m 
générale  mandatum  :  omnes  etiam  nos  id  agere  voiuit,  qoi 
omnibus  commune  mandavit  offidum  :  necesse  est  ut 
nostros  sequamur  auctores  ^  subeamus  omnes  eorum  lid>orea,  q 
omnes  successimus  in  honore.  »  Hœc  deaiqoe  sic  concladit  :  t 
dum  est  labore  communi  ut  crédita ,  et  per  apostolorum 
detenta ,  servemus  '.  » 

Ex  bâc  sancti  GœlesUni  doctrinA  multa  dednekaos  ^  primèm  i 
episoopos  in  apostoliois  doctores  conatitalm  ab  ipso  Ghrislo, 
utîque  à  Petro,  mi  Pétri  succeasoribos.  Nec  indignam  pvM 
loco  positus  Pontifex  admiaoere  se  rdiquis  epiacc^  :  «  OBom, 
quit,  apostolorum  vice  nomen  Domini  prœdieamns  :...  oones 
successimus  .in  honore.  »  Quà  magls  oonstat  doeendi 
tam  in  ipsum  Codestinum ,  quàm  in  caeteros  episeopos  i  Cfarisb^ 
transfùsam.  Hinc  omnibus  traditum  sacr»  docfarhne  deposHm^ 
custodia  pênes  omnes  sit ,  communique  adeo  cufA  et 
constituendam  fidem  :  neqae  defutunim  Eedesiariisi 
Christi  veri  magistri  praesidium.  Hœc  Gœlestinus  in  commune 
de  se  et  omnibus  Episcopis  Apostolorum  successoribus  :  ton 
consectaneum,  ut  quœstione  de  legalibus  odlecti  ApostoUsimel 
tulerint  eamdem  Spiritûs  sancti ,  suamqoe  sententiam,  ita  perrft 
turum  in  aliis  summis  controversiis,  Apostolorumque  Ck)nctliifll 
Episcoporum  Conciliis  revicturum.  Qu»  proTeoto  dooeat,  non  io 
solius  aut  successorum  Pétri  sententiA,  sed  in  omnium 
Conciliorum  vim ,  et  quaestionis  finem  esse  repositam. 

Neque  propterea  Gœlestinus  primatum  infringit  suum ,  doo 
annumerat  reliquis  apostolorum  successoribus.  Ut  enim  rdiqû 
scopi  reliquis  apostoUs ,  ita  ipse  Petro  principi  successor  i 
datus,  ubique  omnes  prœit  Pétri  auctoritate,  ut  in  eàdem 
prœdicatum  gestumque  l^imus. 

Sic  in  sanctA  sy nodo  generali  tertio,  ac  primis  illis  sœculis,  et  M^ 
hœreticos  evincimus  ubique  praeeuntem^alque  omnium  ducemSeii 
apostolicae  potestatem  ;  quodque  est  maximum,  Pétri  nomioe,ab|^ 

t  Spiêt.  Cœlest,  ad  Synod.  BplL^  act  n.  col.  614.  —  t  MaUh,,  ixrtXL  t9.  —>  s  ^A  »*  ^^ 
Eph„  eol.  87S. 


CLERl  GALLICANI,  LIB.  Vif.  321 

«de6  à  Ghristo  institatam  :  nec  minus  catholicis  ostendimus  in  eo 
'tolloeatam  otthnam  et  irrefragabilem  ecclesiastici  judicii  yim ,  cùm 
ad  Pétri,  id  est,  ad  Pap»  auctoritatem  ^piscoporum  quoque  toto  orbef 
iemurum,  apostoloroin  vice,  accedit  aaetoritas  atque  consensio; 
<qood>ODam  Ecclesia  gallîcana  postulat* 

CAPUT  XV. 

Chaleedonenflis  concilll  quart!  gênera  lis  acta  proponuntur  :  referantur  ea  quse 
aofteccflserlnt  :  ex  his  demonstratur ,  etiam  In  fldei  causis ,  post  romani  Poniiflel^ 
judiciam.à  totà  Eccleslà  ipeoque  romano  Pontiflee  pleniQS  ae  majus,  jamque 
irrefragabile  jadiciam  expectari. 

«  ■ 

Jam  acta  ooneilii  Chatoedonenais  geomilîs  penrolvantar.  Hœc  an- 
tjdoumre*  Duas  in  Chriato  naturas  confundebat  Eatyches,  archi-». 
maodrita  Conatantîaopolitaiius ,  ac  monachonim  pater,  haod  minas 
pemcax  qoàm  delirus  senex.  Is  ergo  damnatns  à  sancto  Flaviand 
aaoetCoDstantinopoIitanœ  sedis  antîstite,  patriarchas  quidem  omnes^ 
aed  ramamiiD  maxime  Pohtîficem  appellavit.  Léo  scribit  ad  Flavia- 
Dum^  ac  jubet  ad  $e  cwÊda  dêferriK  Flavianus  respondet,  atque  à 
LeoiM)  petit,  ut  nempè  «  propriam  faciens  communem  causam ,  et 
aanetaram  Ecdesiarum  disciiriinam,  simul  decemeret  damnationem 
adveraàs  eiim  (  Eotychem  )  r^ulariter  factam  esse ,  et  per  propria 
dicta  confortaret  imperatoris  Gdem  \  »  Addebat  :  «  Causa  enim  eget 
aolommodo  veslro  solatio  atque  drfensione ,  quA  debeatis  consensu 
proprio  ad  pacem  cuncta  perducere  :  »  boc  est,  aperta  causa  et  plana 
est;  paiiei  adlme  sectatores,  iique  obscori,  nec  magni  nominis.  Con- 

dadebat  :  «  Sic  enim  hœresis  qu«  surrexit fàciUimè  destruetur, 

Deo  coopérante,  per  veatras  litteras;  removebttur  autem  et  concî-> 
lium,  qood  fteri  divulgatur ,  quatenùs  nusquam  sanctœ  turbentur 
Eedeafae'.  »  Et  id  ex  dîsciplinA,  ut  statim  bereses  comprimantar, 
episoopali  primùm ,  tum  deindè  Sedis  apoatoltcœ  providentiA  :  neque 
slatira  neeesse  ait,  synodo  universali  convocatA,  sollititari  omnium 
Ecdesiarum  paemi. 

Ut»  ad  Lecmem  acta  perlata  sont ,  ad  Flavianum  scribit  ^  :  sacra* 
meatOBi  Dominic»  incarnationis  expooit  pleniirimê,  lucidisiiinê,  ut 
et  ipae  didt  ' ,  et  omnes  Ecclesiœ  attestantur  ;  Flaviani  fidem  et  acta 
landat  \  Eutycliem  ita  damnât ,  ut  ei  indulgeri  possit ,  si  satisfecerit. 

Itoc  illa  est  nobilis  ac  plané  cœlestis  epistola ,  qoœ  per  totam  Ec* 
desiam  tanlo  postea  studio  cdebratur  ;  quAm  nos  ideo  intellectam 

«  Orne.  Ckale,,  part.  i.  Sp.  u.  Léon,  Mag,  aâ  Fiav,^  t  it  Cône,,  col.  ii  ;  f^U,  itU,  ép.  Léon, 
«rfif.  QneêH.,  ep.  ix.  al.  ^tf.  -*•  Ep»  Fia»,  od  Léon.,  tom.  it.  col.  iS;  /tifer  Léon,,  ep.  post 
epêêL  m.» I IM.,  col.  i$ ;  iMd,  —  4 BpM.  Léon,  ad  Flav.,  Mer  aet.  Cône.  Oude.»  act.iT. 
eol.  144  01  wq.;  hd»  Xeon.  epM,  zut.  al.  s. — «  FU.  Bp.  Léon,  ad  Sjfnôd.  Oudc.,  part.  i. 
Came.,  Bp,  xl,  col.  71  ;  /m.  Léon.  ep.  tmi,  al.  zith. 


323  9EFGMSI0  DËCLAAA^Ti««ia 

YoloBius  qiiotiea  s'uEplicitev  Lmaiê 

His  (luidem  qu«sUo  finici  poluâft.^  niai  ca  iaâdiM9Btik.^|i»i 
ATûodum  Enberi  ^onYnfîjffîdnp  imotnitwwMi  ThrtffTiJhTTWtn  f  Twâttii 
irnpulrrnnt  '  riim  mii  Pnhfiffii  inniniriflMini  ilhiîitMhflMlflittnortffBil 
îndixerat.  j 

De  hàc  synodo  sanctus  Léo  ad  Theodoûum  hœc  scripsit , 
qaidem  «  tam  evidentan  oiiiBani  enaer,  at  rationabilibus  eauos 
indicendft  synodo  fuisset  absUnendiUm  ^  :  »  quod  etiam 
ça?i8sai  Yîdebatttr  *. 

liMervni ,  cim  inptirMor  iiom  MrfniQr  ^ijvotfoiii  coirYocsWBi, 
assentitur,  atque  eas  ad  sytiodum  dat  litteras,  quîbus  împen 
kradat^  qnèé  babora  vQfeMvît  tpâMopito  wecillmii ,  »iK 
jttdkio  oeum  «rror  poawt  abtleri.  »  Moiafat  lepilM  4  st 
a  (pli  vfa»,  iofflil^ ,  ■né  ando  mqimébI  f«rti«  I^BtMBlttMg 
taiiiBâ,  el'CMHQWtt  imlùBMn  8Mtflntift,fMB  BwiwfoswH 
CMuÉituanlL  »' 

Bs  hià  triai  hafaPBnift  ^  pitkntai  qwteœ  iir 
ienger  neecm  eaae  aynâdom  iPWHWPieBi-ooiiyDoari  :  tu» 
pest  nm  à  8e|iidkatMi»MBifalugi  i  (Mte^t 
judknun  ^  m  <aam  UHea  «t  :  éBMfw  ai 
«mna  jMéno  erranan  afaolari ,  atîfMM^aaM^ft  JMe'  apailatt<i 
«sut  enm  apisEopis  «wiémi*l  finirr  opovtwe  :  qoo  qaiifcwtt 
ilfaidi  imUasDpë  ■maoratan  oeii86ii8iaiii»irthiay'ig>aijnit 

ai  posIquAm  fiMMoani»  Alexandiwna  cpiacipug^  amipiail 
Catttor,  onmia  par  Tin  et  mIbb  agU^  faatooMpM  «I  SplMiK 
coneilhiiii^8eéapei<uailataooniHini;îa»anao  apiaiiipali 
toUbitie  Eodeatà  partariMtà,  gynadr ae&mdg^  ogcmnoiii laa 
Bomim,  ^  h»  agncMPit,  iiQii«»af  ftaduoi  gmevalc»  tuMai 
terci^qM»  «  cmnea  crffcaaionaa,  ito  aulTepallat  aat  nitfget,  n 
Bltaè  sH  vd  iD  idetluM»»,  wl  Sa  ohariteOa  4Nfeufli^  • 
yèatjriiiapgta^taalatu  é»îpaà^Me  ftecliwiltittefli  aatowwirj 
satls  tollî  posse  per  suum  judicium  ;  et  plenius , 
HMvuftsynodi  ganab^aHaîoiiictea,  iqwoaBiliwtJuilcjfci'WBtjaB»* 

pantulakal. 

Cvteàtt,  TbaMtaaiuatepcmtoniuMBdto  exiatMMVft  I^M^^ 
eidiiw^  loisaMraoiirtas^  4a  Q014I  Bffltod<HMAmdà  nMI  amlM  ^^A 
«ftan  raim  «raasaoteoi  BfAasvdvpeaMone  eorom  qfiti'naieMOT 

et  nihil  ulteriùs  post  hœc  definiri  possibile  est ,  cùm  ista  jam  flO^ 

77^o(f  y  ifr.«  ep.  XX.  col.  46;  /nf.  Xeo.  muuaWmwi 


mtlÊÊàmm  «MiiraliMi  ^léck  ictai  jwKmik  qiétaii  ronuM^ 

Mtaufc  IphiaîM^MaiMta^)  pw^Hw  wir  ti  «tta  cmrtntcaneMi 
pâê^  Hpeii  «^oimnmi  ftoiM»  atqBfr  «actaôtatMt  i  phfvvae 
^iwilin  I  iwTiiirti  vtrà^  à  «Moane  PtinUin  iliimiri;  nom  BfMkM 
DOOTocationem  petenti  Leoni  negare  non  potuit.  lÉoltni  tut  igftftr 

iQdoritate  definiii  inrint 

G4PUT  XVI. 


kl  liiiitoiiuiiil  e«i|9lll0  iM  a«  «m  1M«ii«,  i9leittm<,  m^teoti  pMrktrtfli» 
4hT>rt(rinis  «tt«uM»K  eiftwwv  gitetiOw  Uooto  :  Jb)4  â«.9iMQ9m  :  àfimominàjm 

I  i^^£/S^  UDiveraitlem  Ecclesiam  spectant ,  in  i^  consenslone  vim  summam 
^IMiUkiMleni  aese  TcposRïnn. 

I  NQtmQ  est  oauUhua  Chutcedooero  sexcooU^Si  at^ue  amQliùa  ei^- 
PWWL  coMeoiaae*  Çasçhaainua  ot  Luceotiua  epûeopi»  Leonia  vice , 
Mctf»  loroo^Q  proaldfiban  t  :  datiab  imperatore  ^dicM  qfû  acïionsm 
iVorant,  tarbaa  cocmieaceceut ,.  quaoationein  de  fidû^et  ecclesiaatica 
nuûat»JA  aynodi  polestote  9C  j«dlcia  leluiqaeceBt 

la  «A  v^  asQodo ,  q^a^  ad  cem  iu)atram  fa^ 
»»ûm,  Dioacori  depositio  ;  aUqroni^  seoteoUft  fi^yjDOdî  jie  Leonia^- 
ItoliixuQBrcâiajB^ 

Q^Aio^rQ^cûm  YoeaUia  j^dklQ  se  noaaiatorel^eiijasqpeaaelera 
Mulm  ûwoteacereDUaia  txansactujnuPa8cbaamii&  Sedia  i«K)stoIic» 
kplm  Patres  rogat  '  :  «  Quid  placet  vestra  S^nctitali  volumus 
iM»«  Saocta  ajpdQdua  dûût  :  Quod  placet  GaAOiiU>ua.  Lueianus 
WÎmpQa  dijuA^i  A  ImUmaj^  paJtre^xoatna  C](riUaia  aaocUL  EphesinA 
ffOûl^  qna^axaact&auQt  :.ifl8aiQ  igapirieiUfi»  CoiaBoam  q\m  plaeuerit 
«tekJNscbaaioiia  eigiwapa^  dixiiL  :  4i4)etPietaa  veatca ,  ut  uUîqm 
''"iyitMttici  uitanaur  ?  Canaentitia?  SaootaayoïDdaft  dixit  ;  Qmnes  con- 
•enthmis....  Paschasinus  episcopus  dixit.  Iterùm  dico,  quid  placet 
^JfflWfctf^  teitmZ]|»lRiga.  episeoQw  Bwgwffi.lniiQcbea»  cuata.tia 
Wt?  ^oe*yidi^r  SaiietifaUf  fwt^^a^  ^H  PMWiirfertpea  dBehmir.  n 
^Wmmm  aaûteatiam  à  Se^  apaatoBoA»  et  ftwiiM  quai».  «Mbaat^ 
*f  ôportaMit.  llaqae  legatî ,  Dioacori  scèleribua  euarralb,  ilapro- 
*  3  ftUMÉk^analiia  4eftfer  moê^  ftWÊOÊteÊà.  saMtom 


;  ^  «'  n*i.  Orne,  Ckale,,  epUL  un,  m,  im.— i  Cwicu^flMf  j  >nl  >»i.  t